«Абай қарасөздері арқылы рухани тәрбие беру» ( танымды кеш )

                          Тақырыбы: «Абай қарасөздері арқылы рухани тәрбие беру»

                                                         ( танымды кеш )

     Мақсаты:

1. Білімділік: Абайдың даналық сөздері – қара сөздерімен таныстыру;

2. Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін , өмірлік көзқарасын, сыни ойлау, байланыстыра сөйлеу дағдыларын  жетілдіру;

3. Тәрбиелік: Абай қарасөздерінің тәрбиелік мәніне назар аударту, адамгершілікті, ізгілікті дәріптеу.

Сабақтың түрі: танымдық сабақ

Көрнекілігі: Абайдың қарасөздері, слайд

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

1.Құрметті әріптестер, оқушылар. Ата-аналар бүгінгі танымды кешке қош келдіңіздер!

2.Биыл Абай Құнанбайұлының туғанына 170 жыл толып отыр. Менің бүгінгі тақырыбым «Абай қарасөздері арқылы рухани тәрбие беру» атты танымды кеш.

3.Презентация көрсету. 9^б сынып оқушысы Өтемісова Сәуле

Тренингімді бастамас бұрын Абай Құнанбаевтың қарасөздері туралы мәлімет беріп кетейін.

   Қарасөз (проза) – көркем әдебиеттің үлкен бір саласы. Өлең сөзден бір айырмашылығы – онда сөз ырғағы еркін, өлеңдегідей қандай да бір белгілі өлшемдер болмайды. Қарасөздер саясат, публицистика, философия тұрғысында жазыла береді. Қара сөзбен жазылған көркем шығармада өмір құбылыстарын, әр түрлі уақиғаларды баяндау тәсілі айрықша болады.
Ал Мұхтар Әуезов қарасөз туралы: «Жалпы алғанда Абайдың қарасөз дейтін мұралары көркем прозаның өзінен бөлек, бір алуаны болып қалыптасады. Бұлар сюжетті шығармалар емес. Стиль, мазмұн жағынан алғанда осы шығармалар Абайдың өзі тапқан, бір алуына көркем сөз түрі. Кейде бұлар сыншылдық, ойшылдық және көбінше адамгершілік, мораль мәселелеріне арналған өсиет, толғау тәрізді» [М. Әуезов. 20 томдық шығармалар жинағы 20 - т., 218 - 219] деп пікір айтқан. Демек, Абайдың қарасөздерінің өзіндік ерекшелігі – олар нақыл, өсиет түрінде келеді.
   Абайдың қарасөздері.
Абайдың толық жинағында 1890 - 1898 жылдар аралығында жазылған шығармалары «қарасөз» деп аталады. Абайдың қарасөздері – философиялық шығармасы. Жалпы саны - 45. Бұған «Бірер сөз қазақтың түбі қайдан шыққандығы туралы» деген тарихи мақаласы да қосылады.
Абай қарасөз жазудағы мақсатын өзінің 1 - сөзінде былай деп береді:
«... Ақыры ойладым: осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде - кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ». Бұл - ел қамын ойлаған ұлы ойшылдың өмір, қоғам, тіршілік, адамдар арасындағы қарым - қатынас жөніндегі көзқарасының жиынтығы, философиялық ой топшылауы еді.
1956 жылы Абайдың қарасөздерін алғаш жеке зерттеу объектісі ретінде қарастырып, оны ХІХ ғасырдағы жазба әдебиетте үлкен орны бар прозалық шығарма деп бағалаған – Х. Сүйіншәлиев. Бұдан бөлек С. Мұқанов, Қ. Бейсенбиев, Т. Әлімқұловтардың зерттеу еңбектері бар. Ұлы ақынның бұл философиялық мұраларын шет тілдеріне аударған Ғ. Мұқанов, С. Санбаев. 1933 жылы М. Әуезов қарасөздердің мағынасына қарай өзінше жүйелеп орналастырған.

4.Тренинг. Мен кіммін?

Шарты: шеңбер болып тұру. Әркім өзін таныстырады.

5.Топпен жұмыс.

Топқа бөлу, стикерлер тарату.

1-топ-сары

2-топ-жасыл

3-топ-қызыл

4-топ-сәбіз түстес

5-топ-эксперт мүшелері.

«Ойымызды шыңдайық» бөлімі. 10мин.

Бұл бөлімде әр топқа Абайдың қарасөздері беріледі.Оқып, мазмұнын  ашып, қорғайды.

1-топ.14-ші сөзі

2-топ. 17-ші сөзі

3-топ. 23-ші сөзі

4-топ. 26-шы сөзі

Номерлер тарату әр топқа.

Әр топ қорғайды.

Эксперт мүшелерін тыңдау.

Қорытынды:  Бүгінгі танымды кеш Абай қарасөздері әр адамның жүрегінен орын табады. Әдебиет әлемінде өшпес із қалдырып, Абай қарасөздері ешқашан ұмытылмайды. Сондықтан әр уақытта да Абай қарасөздерін оқып, өскелең ұрпақтың бойына сіңіре білейік.