"Абилкайыр хандыгы" (7 класс)

Начало формы

Конец формы

Конец формы

Материал қосу

Сабақтың тақырыбы:  §26. Әбілқайыр хандығы.

      Сабақтың мақсаттары:

      Әбілхайыр хандығының құрылуымен, оның жер аумағымен танысады.. Әбілхайыр хандығының нығаюы жайлы мәлімет алып, оның қалай әлсірегендігіне талдау жасайды. Әбілқайыр хандығының жүргізген саясатына баға бере алады

Сабақтың көрнекілігі: интерактивтік  тақта, суреттерер,  карта,  сызба, кесте.

Сабақтың түрі: ізденіс  сабағы

Сабақтың  әдісі: топтық  жұмыс, ой қозғау, іздену, мәселені шешу.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру бөлімі

 I. Қызығушылықты ояту. 

. .«Кім жылдам, кім алғыр» ойыны.
1. Ноғай Ордасының құрылуына себеп болды: /Алтын Орданың ыдырауы/
2. Орданың алғашқы алып жатқан жері: /Еділ мен Жайық аралығы/
3. Едігенің билігін мойындаған Батыс Сібір ойпатындағы тайпа: /Тайбұға/
4. Батыс Сібір бірлестігінде басты рөл атқарған тайпа: /Керейіттер/
5. Моңғол шапқыншылығынан кейін Батыс Сібір қарады: /Жошы ұлысына/
6. Батыс Сібір хандығының астанасы: /Тура қаласы (Чимги-Тура)/
7. Ноғай ордасы халқының негізгі құрамы: /Маңғыттар 8.Ибақ хан сауда қатынасын орнатады ІІІ Иванмен 9. Екі туысқан Орда деп атаған Ш. Уәлиханов 10.Орта Ертіс,Тобыл,Тура аумағында басым болды Керейлер

Ә

м

і

р

т

е

м

і

р

б

е

к

л

е

р

б

е

к

ж

ә

н

і

б

е

к

А

л

м

а

л

ы

қ

А

қ

о

р

д

а

а

л

т

ы

н

о

р

д

а

н

а

й

м

а

н

Б

е

й

б

а

р

ы

с

М

ү

б

а

р

а

қ

1.Монғолдың түркіленген барлас тайпасынан шыққан Тарағай бектің баласы (Әмір-Темір)

2. Едігенің қандай атағы болған (Беклер- бек)

3.Алтын Орданың гүлденген кезі Өзбек хан мен кімнің билік еткен тұстарында болды? ( баласы Жәнібек хан)

4.Моғолстанның орталығы (Алмалык)

5..XV ғ. басында Шығыс Дешті қьшшакта өмір сүрген мемлекет қалай аталады? (Ак Орда)

6.XV ғ. ортасында Ақ Орда, Ноғай Ордасы, Сібір, Қазан, Қырым, Астрахан хандыктары болып бөлініп кетті? (Алтын Орда)

7.Қазіргі Монғолияның жерінде XIII г. басында Керей Жалайыр хандыктарының

шекарасына іргелес жатқан Монғол тайпалары бірде тату, бірде араз өмір сүрді. (Найман)

8.Қазақ даласынан Египет еліне кұлдыққа сатылып барған Мәмлүк мемлекетінің 4-ші сұлтаны кім ? (Бейбарыс)

9,1327-1328 жылдары өз атынан Сығанақ каласында теңге соқтырған хан ? (Мүбәрак хан)

II. Мағынаны  тану. Білімді  кеңейту,  тақырыпты  ашу.

Әрекеттік кезеңі. 

Тақырыпты топқа  бөліп зерттеу  тапсырылады.

Мәтінмен жұмыс. Топ  тапсырмалары.                                                                                                    Осы берілген  тапсырмалар бойынша тақырыпты  ашу.

1-топ: Әбілқайыр хандығының құрылуы. 

2-топ: Хандықтың этникалық құрамы

3-топ: Әбілқайыр хандығының нығаюы

4-топ: Хандықтың әлсіреуі

Оқулықтың берілген   тақырыбын  оқып, материалдың  ең  негізгісін   түйіндеп,  жұппен, топпен талқылап, постерге түсіреді  және  әр  топ өз  жобаларын  қорғайды.  

III. Ой толғаныс. Білімді  толықтыру,  ортаға  салу. 

Әр топқа тапсырмалар беріледі. Топтағы оқушылар жеке жұмыс жасап, содан соң жұппен, топпен талқылайды. Әр топ тақтаға шығып берілген тапсырмаларына жауап береді.

Ітоп Солтүстігінде- Тобыл және Ертіс өзендерінің ортаңғы ағысы

Әбілқайыр хандығының аумағы

батысында

Жайық

Шығысында Балқаш

Онтүстігінде Арал теңізі мен Сырдарияның төменгі ағысы

ІІтоп

Әбілқайыр хандығының этникалық құрамы.

Хандықтың алғашқы кездегі халқының құрамы

Екінші басты дерек

«Тоқсан екі баулы өзбек» шежіресі бойынша

Тарихшы Рузбихан жазуы бойынша

Батый ханның Шайбани ханға найман, бұйрық тайпаларын қосып беру

Әбілқайырды хан сайлағанда 20 дан астам тайпалардың қатысуы: қият, маңғыт, өкіреш найман,үйсін,қоңы рат.

92 ру- тайпадан тұрған.

Хандық негізгі үш халықтан шайбани,қарақалпақ қазақтардан тұрады. Олардың ішіндегі ең көбі және қазақтар ержүректері қазақтар деп жазды

Бір сөзбен айтқанда барлығы дерлік түркіленген тайпалар

ІІІтоп

Әблқайыр ханның жорықтары. Әр оқушыға кесте беріледі.

Қарсыластары

XV ғ 40 ж

Күш жігерін жұмсаған жер

1431 ж

Батый ханның астанасы

1446 ж

Қаратау аймағы

Сығанақ

Орта Азия, Жетісу аймағы Моғол хандығы

ІҮтоп

Хандықтың әлсіреуі

І топ

Тарихи сынақхат

Әбілқайыр Жошы ханның-------------------ұрпағы

Қыста ------------------------қыстаған

Ұлыстың алып жатқан жері мен халқының басым көпшілігі--------болған.

Жазба деректерде -------------------- хан сайлайды.

ІІтоп

Рузбихан дерегі бойынша-----------------------------тұрған.

Олардың ішінде------------------ру тайпалар болған

Хан сайлағанда----------------------тайпалардың өкілдері қатынасқан

Өзбек ұлысы--------------тайпадан тұрған

ІІІ топ

1431ж------------------жерінде--------------жеңіске жетеді

Атбасар маңында------------------тас талқан етеді

Сығанақ қаласы----------------------болған

Әбілқайырдың мақсаты-----------басып алу, шабуыл жасау

ІҮтоп

Әбілқайыр--------------жеңіліп қалады

Жетісуға ауып кеткен-----------------------------жазалауды ойластырады

Жорық кезінде---------------жерде қайтыс болады

Әбілқайыр ұрпақтары--------------------айрылады

Оқиғаның  дұрыс, бұрыстығын  анықтаңдар

Иә

жоқ

1. Әбілқайыр хандығының аумағы Жайықтан Балқашқа дейінгі, 

    Сырдарияның төменгі ағысы мен Ертіске дейінгі жерлерді алып   

    жатыр.

+

2.  1428 жылы Әбілқайыр хан болып сайланды.

+             +

3.  Шығыс Дешті Қыпшақтың халқы қазақтар деп аталды.

өзбектер

+

4. Әбілқайыр дербес хандық құрып, 30 жыл бойы билікті ұстай алды.

40 жыл

+

5. Сығанақ мемлекеттің жаңа астанасына айналды.

+

6. Әбілқайыр әскерлері мен ойраттар арасындағы шайқас 1455 жылы    

    Сығанаққа жақын жерде болды.

1457

+

7. Жәнібек пен Керей сұлтандар бастаған тайпалардың бір бөлігі       

    Әбілқайырдан батыс Мауараннахрға көшіп кетті.

Моғолс-танға

+

8. Әбілқайыр хан 1468 жылы қайтыс болды.

+

9. 1500 жылы Мұхаммед Шайбани Самарқанды  алды.

 +

10. Шонжарларды жазалап,қатаң заң орнатуға тырысады

+

Венн диаграммасы.

Әбілқайыр

Әмір Темір

Әбілқайыр хан Ортақ белгісі Әмір-Темір
1428-1468 ж.ж. /билік жүргізген/. Жошы хан-ның бесінші ұлы Шайбани ханның ұрпа-ғы.

40 жылдан астам хан болған. /16жасында хан/. Дәулет Шайхының баласы Әбілқайыр

(1412-1468)Алматы маңындағы Аққыстау деген жерде қайтыс болған.

Батыр, жаулаушы 1370-1405ж.ж. /билік жүргізген/. Тарағай бектің баласы.

/1336-1405 ж.ж. ө.с. 35 жыл бойы билік жүргізген.
1405ж. Отырар қаласында қаза болған

Бес жол өлең немесе Синкуейн

1. Зат есім ----------

2. Сын есім -----------, ----

3. Етістік ------, ------- , -----

4. Сөз тіркесі ----- ---- ---- ----

5. Синоним -----------

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Сыныбы

9-сынып

Пәні

Қазақстан тарихы.

Мұғалімі

Сабақтың тақырыбы

Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда

Жалпы мақсаты

Ұлы Отан соғысының зардаптары, соғыстан кейінгі жылдардағы тоталитарлық жүйенің күшеюі, жеке басқа табынушылық, ғылым мен білім, әдебиет саласындағы кеңестік қудалаулар туралы білімдірін кеңейту.

Іс-әрекет

Топтық жұмыс, СТО элементтері, болжау әдісі, БҮҮ стратегиясы, тест

Сабаққа қажетті көрнекілер

Оқулық.слайд, интерактивті тақта,тапсырмалар

Оқыту нәтижелері

Оқушылар өз ойларын жүйелеп жеткізеді. Топтық жұмыс жасау арқылы ынтымақтастық ахуалы қалыптасады. Жаңаша тәсілдер арқылы пәнге қызығушылығы мен оқу қабілеттері артады

Негізгі идеялар

Сұраққа жауап беру арқылы тақырыпты меңгереді. Тапсырмаларды өз деңгейінде орындайды.Әр топ өздеріне берілген тақырыпшаны оқып, әр топтың қорғайды. Мәртебесі жоғары және мәртебесі төмен сұрақтар беру арқылы оқушылардың білімі сыналады

Тапсырмалар

1.тапсырма: Мәтінмен жұмыс

2.тапсырма:

Ұлы Отан соғысының зардаптары Топтастыру

3.тапсырма Соғыстан кейінгі жылдардағы тоталитарлық жүйенің күшеюі. Жеке басқа табынушылық. Сызбанұсқа

4.тапсырма: Ғылым мен білім, әдебиет саласындағы кеңестік қудалаулар. Кесте толтыру. Қудалауға ұшырағандар Тағылғын айыптар

Міндеті

Өз ойын жеткізе білуде оқушылардың шеберлігін ұштау

Бағалау

Формативті бағалау.