Ачык дәрес 5 нче сыйныф рус төркеме "Боерык фигыль"

Ачык дәрес.

МБОУ лицей имени В.В.Карпова пос.Осиново Зеленодольский район

Татар теле. 5 нче сыйныф рус төркеме.

Татар теле һәм әдәбияты укытучысы: Шәймуллина Гөлнара Миннехан кызы.

 Тема: Боерык фигыль.

Дәрес тибы: ЛГКФ(лексик-грамматик күнекмәләрне формалаштыру)

Максат.Боерык фигыльнең эш кушуны, боеруны, чакыруны, өндәүне, үтенү-ялынуны, искәртүне белдерүе турында төшенчә  бирү.

Предмет нәтиҗәләре:  боерык фигыльләрне сөйләмдә куллана белү,мәкальне тәрҗемә итү,аңлата белү.

Метапредмет нәтиҗәләре: иҗади һәм эзләнү характерындагы проблеманы билгеләү, аларны чишү өчен алгоритм булдыру

Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр: боерык фигыльләрне кулланып, әдәпле аралаша белү

Материал:1. Дәреслек: 15-16 нчы дәрес. .Татар теле. Хәйдәрова Р.З., Әхмәтҗәнова Г.М.,5 нче сыйныф.

2. Методик  ярдәмлек: Хәйдәрова Р.З., Татарский язык в таблицах.     

Җиһазлау:Мультимедиа проекторы,экран,презентация,карточкалар.

Дәрес барышы.

I.Оештыру моменты: Уңай  психологик  халәт  тудыру

-Исәнмесез укучылар. (1 слайд)

-Исәнмесез!

-Бер –беребезгә елмаеп татар теле дәресен башлап җибәрик әле.

II.Актуальләштерү.

-Мин сезгә сораулар бирәм сез тиз-тиз җавап бирергә тиеш.

1. Фонетик зарядка.  

-Хәлләр ничек.....?

-Хәерле көн.....?

-Сәлам.....?

-Исәнме....?

-Сиңа ничә яшь?

-Син кайда яшисең?

-Бүген атнаның кайсы көне?

-Бүген ничәнче число?

-Хәзер нинди ел фасылы?

-Хәзер кышның кайсы ае?

-Бүген көн нинди?

-Урамда җил исәме?

-Урамда кар явамы?

-Урамда кояш кыздырамы?

-Урамда көн эссеме?

- Как ты отпросишься выйти с урока.

-Скажите, что вы любите читать книги.

-Скажите о том, что ваш друг очень  внимательный.

-Спроси у друга как его зовут?

-Сколько ему лет ?

-Спроси у друга любит ли он кататься на лыжах?

 -Спроси у друга есть ли у него коньки?

-Спроси у друга есть ли у него санки?

Молодцы вы очень хорошо отвечаете на вопросы!!!

III. Яңа күнекмәләрне формалаштыру.

Укучылар,ә хәзер игътибар итәбез экранга:

(тактада мәкаль) .

Җиде кат үлчә, бер кат кис.(2 слайд)

1)Бергә укыйк әле?

2)Как вы это понимаете?(мәкальне тәрҗемә итү)

3)Что это?(пословица)

4)Как переводится пословица?

5)Астына сызган сүзләр,нинди сүз төркеменә керә.

-Глагол.

6)Как переводится глагол

-Фигыль

7)Фигыль турында нәрсә әйтә аласыз!Что можете сказать о глаголе в общем?

8)Приведите примеры

9)Что-же означают глаголы в пословицах?

-приказ(боеру) ,повелевает сделать действие

10)Теперь давайте ещё раз обратим внимание на глаголы. На какой вопрос отвечает глагол в пословице?-нишлә?что делай?

11)А теперь скажите какую форму глагола в пословице

Повелительное наклонение.

-По- татарски это боерык фигыль(3 слайд)

12)Димәк, без бүген фигыльнең нинди формасы турында сүз алып барабыз.

Боерык фигыль-повелительное наклонение. Боерык фигыль турында өйрәнгәннәребезне ныгытырбыз, белемнәребезне тикшерербез.

И сегодня каждый должен уйти с урока, зная как правильно употреблять глаголы повелительного наклонения.

13)Давайте,приведите примеры глагола в повелительном наклонении.

14)Молодцы давайте посмотрим на правило.Значит,боерык фигыль выражает повеление,приказ совершить какое-то действие,с также с помощью частиц,вспомогательных слов и интонации выражает просьбу, и имеет формы второго и третьего лица ед. множ.числа. не имеет категорию времени и отвечает на вопросы Нишлә?что делай?(4 слайд)

Боерык фигыль боеру ,эш кушуны, өндәүне белдерә. Интонация, кисәкчәләр ярдәмендә, боеру мәгънәсе йомшартылып, киңәш итү, үтенү, сорау, ялвару кебек төсмерләр белдерелергә мөмкин. Боерык фигыль заман белән төрләнми, зат-сан белән төрләнә. Ул җөмләдә хәбәр була.

 Ачтык китапларны, кагыйдәне укыйбыз. Боерык фигыльнең сораулары: Нишлә?что делай?

IV. Белем һәм күнекмәләрне ныгыту этабы

Хәзер шундый бирем эшләп алабыз.

1)Боерык фигыль кергән җөмләләрне аерып әйтергә,тәрҗемә итәргә,боерык фигыльләрне әйтергә,күчереп язарга(5 слайд)

 Гөлләргә су сип. Кошларны куркытырга ярамый . Дустыңны кунакка чакыр. Мин мәктәпкә барам.Кибеттән сөт ал.Айдар балык тота.Мин җиләк җыям. Әдәпле бул.Мине игътибар белән тыңла.Туган көн белән котлыйм.Бүген көн салкын.

2)Молодцы!Ә хәзер тагын игьтибар итегез экранга(6-7 слайдлар)

Гөлләргә су сип әле. Әдәпле бул әле. Кибеттән сөт ал әле. Дустыңны кунакка чакыр әле. Мине игътибар белән тыңла әле.

Бу җөмләләрдә нәрсә үзгәрде?

Как переводится это слово әле - пожалуйста

Значит чтобы попросить вежливо что-либо, к глаголу в повелительном наклонении,нужно добавить слово әле.

3)А теперь вы сами попросите друг у друга те предметы,которые спрятаны в таблице.Только нужно попросить вежливо.(8-9 слайдлар)

К	И	Т	К	Б	Е	Т
Ч	Ә	А	А	У	Б	Е
Ә	К	П	Л	Я	У	Р
Ч	Р	Ә	Ә	М	Е	Г
Д	И	С	Е	М	Ч	Д
К	С	Р	Ә	Т	Ф	Ә

4)Посмотрите внимательно (10 слайд)

Сүзләр 2 баганага язылган.

өйрән             өйрәнмә

бар                  барма

яз                    язма

яса                  ясама

йөгер              йөгермә

утыр               утырма

1)Что здесь общего?

2)Чем отличаются?

3)МА-МӘ нәрсә кушымчасы?(11 слайд)

4)Когда пишется ма?,а когда мә?

4)Значит глаголы в повелительном наклонении бывают в утвердительной и отрицательной форме.

5)Татарча ничек була?(барлык,юклык)

5)Как понимаете отрицательную форму,что это.

5)”Уйлап әйт уены”А сейчас такое задание.(на листочках,парами) У вас написаны глаголы аларны,фигыльләрне  юклыкта куерга кирәк.Тәрҗемә итергә кирәк.(12 слайд)

 бие, шалтырат, җырла, әзерлә, сана,уйна, сөйлә, җырла, эшлә, ал, әйт, укы, кайт,  ки, бас, кил.

6)Молодцы!А теперь хочу проверить как вы поняли боерык фигыльнең юклык формасын.Игътибар белән Г.Тукайның «Кызыклы шәкерт» әсәренә куелган мультфильмны карыйбыз, боерык фигыльләрне,боерык фигыльнең юклык формасын табарга.

Өйрән,Тор,Аума,Утыр,тырыш.

7) Очень хорошо вы справились и с этим заданием. Вот мы сегодня говорили о глаголе в повелительном наклонении,о его отрицательной форме.А сейчас используя всё это вы должны дать  друг-другу советы.Работаем парами.Парам раздается листок с советами на русском языке,вам нужно перевести совет на татарский.

Һәр төркемгә түбәндәге эш бирелә:

Посоветуйте другу:

-вставать рано,

- убирать постель и делать зарядку;

-старательно учиться в школе;

- правильно заполнять дневник;

-внимательно слушать учителя;

-вовремя выполнять домашнее задание;

-слушайться родителей;

-на улице долго не гулять;

-здороваться первым;

-не выкидывать мусор на улице;

-слушайться учителя;

-не разговаривать на уроке.

IV.Йомгаклау.

Рефлексия.

Дәрескә  нәтиҗә ясау.

1)Укучылар әйдәгез хәзер нәтиҗә ясап алыйк инде?

 Укучылар без бүген нәрсәләр өйрәндек?Нәрсәләрне искә төшердек?(Боерык фигыль,боерык фигыльнең сораулары,боерык фигыльнең юклык формасы,юклык формасының аффикслары,боерык фигыльнең әле кисәкчәсе белән кулланылышын)

2)Оцениваем сами –себя.

Если вы на сегоднешнем уроке

поняли всё – 100% то подпишите зелёный кружочек

поняли половину,не всё-50%,то подпишите жёлтый кружочек

если не поняли вообще ничего 0%,то красный кружочек

Надеюсь на вашу честность!

Спасибо,С теми,кто не понял,или поняли частично,проработаем эту тему ещё раз!

2)Билгеләр кую.А теперь давайте поставим отметки.Как вы себя оцениваете на  уроке. Я вам раздаю лист оценивания,по 5-ти бальной шкале.

3)Отметки и оценки анализируем.

V. Өй эше.

1)I вариант. Боерык фигыльләр кергән 5 мәкаль яки әйтем язарга.(написать 5 пословиц или поговорок,с глаголами повелительного наклонения)

II вариант. Әдәби әсәрләрдән боерык фигыль кергән 5 җөмлә  язып килергә. (найти 5 предложений из литературного произведения с глаголом в повелительном наклонении и переписать в тетрадь.)

        2)Барыгызга да  дәрес өчен зур рәхмәт,сау булыгыз!