АЧЫК УРОК "АДАЛГЫШ" 3 КЛАСС

Алтай тилдин урогы

Класс: 3

Ӱредӱчизи: Бадыкина Светлана Васильевна

Уроктын темазы	Адалгыш- куучын-эрмектин бӧлӱги керегинде билерин бириктире кӧрӧри.
Уроктын амадузы	Ӱренчиктерди бойыныҥ билгирин бириктире кӧрӱп, шӱӱп, јастыразын бойы тӱзедип, билгирин бир аай тургузып, ижин быжуулап билерине ӱредери.
Јединетен турулталар, ол  тоодо текши ӱредӱ эдилгелер	Ӱренчиктин кӧгӱс- кӧрӱмиле, ӧзӱмиле колбулу (личностный) текши ӱредӱ эдилгелер: ару-јараш бичиирин некеери; ӱредӱге јакшы кӱӱн-тапту болоры; Предметле колбулу турулталар: Адалгыш керегинде терен билип, тилдин билим тӧзӧмӧлин, грамматиказын билип, чын бичип, куучындап билерине јединери; Текши ӱредӱ эдилге колбулу (метапредметный) турулталар: Бойын башкарынар (регулятив) текши ӱредӱ эдилгелер: амадуга једер јолды, туштап турган уур-кӱчтерди ӧдӧри, курч-сурактарды н аайы-бажына чыгары; Јаны билгирлер алар ( познавательный) текши ӱредӱ эдилгелер: јаны билгирлер аларына јилбиркедер, ӱренчиктерле  јаны билгирлерди неге керектӱ болорын, јӱрӱмде  канайда тузаланарын  шӱӱп чыгарары; Колбу тударынын (коммуникатив) текши ӱредӱ эдилгелер: ӱренчик бойы сананып, шиндеп, схеманан нени билип алганын толо куучындап, ижин корулаары:  бойынын санаа-шӱӱлтезин  чыгара айдары;
Уроктын бӱдӱми	Ӱренгенин бир аай тургузар урок
Тузаланар јепселдер	Чӧрчӧктин геройлоры,  презентация, карточколор,  алтай кӱӱ, предметный јуруктар, шарлар,  алтай кийим

Уроктын этаптары	Ӱредӱчинин бӱдӱретен ижи	Ӱренчиктердин бӱдӱретен ижи	Текши ӱредӱ эдилгелер
I .Ӱренерине ууламјылаганы	Топшуурдын ӱни угулат, алтай баатырлар (ӱренчиктер) досконын јанында  турат. -Јакшылар, алтай баатырлар! Бӱгӱн алтай тилдин урогын мен  ӧткӱрерим. Ады-јолым Светлана Васильевна Бадыкина, сӧӧгим иркит. Ыраак Улаган аймактан келгем.       Каткырып чыккан К ӱн      Јылузын слерге јетирет.      Јаны билгирлер алзын деп,      Чокторын слерге сыйлайт. -Кӱн слерге  чогын, јылузын сыйлаган, слер оныла бой-бойыгарла ӱлежип ийигер. -Келген айылчыларга јылуны, кӱлӱмјиле сыйлагар.  -Бӧрӱктердин ӧниле, отурар  јереерди табыгар. Кажы ла аймактан анылу баатырлар јуулган. Олордын ортозында бойынын башчызы болор керек. Кажы ла ӧмӧлик бойынын башчызын тутсын.	Ӱренчиктер баатырлар болуп кийинип алган. -Бой-бойынын колынан тудужар -Айылчыларга кӱлӱмзиренер. Кӧк , јажыл, ак ӧндӧр.	Кӧгӱс кӧрӱмиле, ӧзӱмиле колбулу (личностный) Бой-бойына аϳарынкай, киленкей болорына таскадар; Улустын кÿÿн –санаазын ондоп, олорды килеп, болужар кÿÿндÿ болоры
II. Билгирди эске алып, чокымдаары	Кеп сӧстин учурын кычырала јартагар. Бис ӧмӧликте канай иштер керек? -Нак, бир аай иштер -Баатырлар, бӱгӱн бисте солун урок болор. Мен слерди куулгазынду чӧрчӧк јерине кычырып турум.	Кеп сӧс «Ӧмӧлӱ иш ӧчпӧс». Учурын јартар.	Коммуникатив: бойынын санаа-шӱӱлтезин чыгара айдары
III. Ӱредӱ амаду тургузары	-Озодо алтай албаты коркышту јайалталу, сагышту болгон. Олор бастыра јӱрӱмин чӧрчӧктӧргӧ, ӱлгерлерге салып бичиген. Чӧрчӧк (видео) Слайд №1 -Малчы-Мерген слерди алтай баатырларды кӧрӧлӧ сӱӱнди. Болужарга слер белен бе? Јелбегеннин јаткан јерине једерге мындый буудак јолыста учурайт. Бу не?  Таштар( тема чыгарылган) 1 ташты баштапкы ӧмӧликтин баатырлары таштазын: Предметти адап јат. 2 ташты экинчи ӧмӧликтин баатырлары таштазын:  Кем? Не? деп суракка каруу берет. 3ташты ӱчинчи ӧмӧликтин баатырлары таштазын:  Кубулткыштарла кубулат. -Слер сананзагар бу сӧсти не керек таптыс?	Эйе, белен! Башчызы ташты алала, ӧмӧлигине экелет, каруу берет. Тема «Адалгыш»	Билгирдин  (познавательный): ӱредӱлӱ проблеманы «кӧрӧргӧ» лӧ тургузарга ӱренип алар; шиндеерге, тӱп шӱӱлте чыгарарга ӱренер; Билгирдин (познавательный): ӱредӱлӱ иштин амадузын, задачаларын аайлаар ла ого ϳединер;
IV. Амадуга јединер ишти темдектеери	Урокто кандый амадуга јединер керек?   Бойыгардын эп-сӱмегерле, эпчилеерле, сагыжарла Алтынайды аргадап аларга болужар керек. Бис једип келдис.    Бу не? Пещера деген сӧсти  алтайлап кем билер? Куй таш (јуругы) созлик иш        Слердин јерде куй таш бар ба? Ады не? Алдында уренген теманын  кандый ээжизи јажынган? Чистописание??? Куй таш	Адалгышты бириктире кӧрӧри -пещера, Јелбегеннин айлы -Шиберти -Башка бичилер колболу сӧс.	Регулятив: ӱренчиктер билерин ϳаны айалгада тузаланарга таскаар; Билгирдин (познавательный): керелеп каруу берерге ле аайлаганын ϳартаарга таскаар;
V. Тургузылган амадуга јединери	Јелбеген: Кем келген мында? Мен слерге Алтынайды бербезим. Бичик биликти јакшы билерим. Слер адалгыш керегинде нени билерер  куучындап беригер?  Кем санаалу, кем тапкыр. Слер бе, айса мен бе? -Јелбеген слерге курч сурак тургузып туру?  ЭЭЖИ айдар Бу сӧстӧрди  эки бӧлӱкке болигер: ӧмӧлӱ иш Слайдта сӧстӧр: Алтынай, аттар, таш, баатырлар, агаш, Малчы-Мерген. 1.Берилген адалгыштарды кандый анылу бӧлӱгиле бӧлидер? 2. Ненин учун кезик сӧстӧр јаан таныктан бичилген? 3. Тоолорло кубулган сӧстӧр табыгар?	Ээжини куучындайт Таблица толтырар Адалгыш ол не? Куучын-эрмектин бӧлӱги, кем? не? предмет Таблица -Кем? не? деп суракка каруу берип турган сӧстӧр -ӧс адалгыштар, текши адалгыштар -јаныс тоо, кӧп тоо	Коммуникатив: аайына чыгар проблеманы ӱредӱчиле кожо таап, тургузып ӱренер Регулятив: ÿредÿчинин тургускан амадузын бÿдÿрип билер;
VI. Јаны билгирди быжулаары	(Јелбеген айдат) : Бу кайдан келген баатырлар? Айса, Алтайдын баатырлары мындый санаалу ба? Кем эн ле бијечи, кем эн ле шулмус? Эмди мени слер артыктап болбозоор? Ха-ха-ха! Амырар ӧй  Јелбеген: Эн куч јакылта. Бичикле иш. Бук 190, 390 таск. (абзацла иш-группа) Текстти кычырар Бу текстти кычырараарда кандый сӧстӧр Малчы-Мерген ле Алтынайдын Алтайына келижет ? А ненин учун?	Текстти толо кычырар Кажыла группа абзацла иштейт. Сурактарга каруу берер	Билгирдин (познавательный): бойлорынын ϳастыраларын таап, тузедип; шуулте эдип, тӱндештирип ӱренер; Коммуникатив: экинен, группала иштеерине туружар, диалогты ӧткӱрип ле куучындажып турган кижини угуп билер, бойынын сананганын айдып, айканын керелеп, керектин ϳедим – ϳедикпезин ϳартап билер, кажы ла кижиде бойыные шӱӱлтези болор аргалу ла бар деп билер
VII. Танынан иш бӱдӱрери	Јелбегеннин јакылталарын јенӱлӱ бӱдӱрип чыгарда, ол ачынала Алтынайды берер кӱӱни јок. Онын учун, баатырлар, слерге оныла тартыжарга  келижет. Јелбегеннин бажын ӱзектер. А бажы ӱзӱлзин деп кубулткыштарды, сурактарын  адайла  бажын ӱзӱп салыгар . Эмди Јелбегеннин тыны кыйылган, Алтынай ла Малчы-Мерген  айлы-јуртына јанып келди.   Перфокартала иш : тыт, мӧш, баатыр (кубулткыштарла кубултар) Ӧй артса бӱдÿрер иш.	-Кубулткыштарды, сурактарын адар. Таблицаны толтырар: кубулткыштар бичир Кажы ла ӱренчик алдынан перфокартала иштер	Регулятив: бойынын ижин ле онын турултазын быжулап билери ле темдектеери;
VIII. Билгирлерди бириктире катап кӧрӧри	Чӧрчӧкти кӧрӱп, озодо алтай албаты кайда, канайда  јаткан?        260 јыл Алтай албаты  кандый ла кӱч ӧйлӧрдӧн, јӱрӱминде туштаган буудактардан,  бир де кун кунурап јоголбогон.   Тыт ла мӧш агаштын орто јажы 260  јыл. Бистин албатыс 260јыл кайра слер ле чылап ӧмӧлӱ  туруп чыгала, орус каанга самара  аткарган. Онон ло бери алтай албаты Арасейге кожулганыс. Улустын јӱрӱми јаранган, ӧнжиген. Алтайыла, тилиле јажын-чакка оморкоп јӱрет. Бӱгӱнги слердин иштен кӧрӧрдӧ бистин алтай тилис качанда јоголбос ло ундылбас!	260 јыл кайра - Алтайдын Арасейге кожулганы	Личностный: Бойынын албатызын, угын билери, Россияда башка – башка ук албатыларды баалары; эбире улуска, телекейге ачык кӱӱндӱ, ϳакшы ла ϳаманды ылгап билер кижи таскадар
IX. Бӱдӱрген ишти, билгирлерди кемјиири ле чокымдаары	Билип алганысты бириктирип ийектер.  Таблица кузук Бисте не боло берди?Кузук ненин болужыла бӱтти? Кемге урок јараган Кузуктар јаан, орто, огош.  (с комментированием алар:  Меге урокто јараган..)кажы ла ӧмӧликтен бирден айдар Кажы ла ӧмӧлик (4 бала) доского чыгала кузук талдайт, кругка турала шӱӱшкилейле, башчызы каруу берер.  А/и: талдап алган кузуктардын кийнинде јажытту јакылта. Малчы-Мерген  ле Алтынай јакшыыы иштеген деп баатырларды мактайт.  Олорго эн артык темдектер тургуссын деп мени јакарган.	Кузуктар алар:  јаан- сӱреен јакшы, орто- орто кеминде, огош-эмеш ле јараган Тату сыйда темдек «5», алтай баатырдын сӱри	Личностный: Ижинин турултазын тургускан амадула тӱндештирип, оны баалап билер