«Алтын балта әкиәте». Ғариф Ғүмәр.

«Алтын балта әкиәте». Ғариф Ғүмәр.

                              Өсөнсө класс (икенсе линия)

Маҡсат: « Алтын балта» әкиәте, Ғ.Ғүмәрҙең  тормошо, ижады менән таныштырыу, яңы һүҙҙәр менән телмәр байытыу, тасуири уҡырға өйрәтеү, алдашмаусанлыҡ, ғәҙеллек кеүек сифаттар тәрбиәләү.

Йыһазландырыу: слайдтар, һүҙҙәр яҙылған карточкалар, һыу тауышы яҙылған фонояҙма.

                                 Дәрес барышы.

1. Ойоштороу моменты.

-Һаумы,ҡояш,

-һаумы, көн,

-Һаумы, минең, уҡытыусым.

2. Артикуляцион, фонетик-орфоэпик күнегеүҙәр.

·         Башҡорт өндәрен дөрөҫ әйтеү

        һаҙ һоҙ һуҙ һүҙ һыҙ һиҙ һеҙ

Асыҡ ижектәр: ҙа-ҙа-ҙа  Ябыҡ ижектәр: аҙ-аҙ-аҙ

                           Ҙо-ҙо-ҙо                               оҙ-оҙ-оҙ

                           Ҙу-ҙу-ҙу                               уҙ-уҙ-уҙ

                           Ҙө-ҙө-ҙө                              өҙ-өҙ-өҙ

·         Таҙа әйткес.

Те-те-те, уҡыйым әкиәтте.

Тө-тө-тө,таҙа әйткесем бөттө.

         3 .Маҡсат ҡуйыу.

-Ике бағаналағы һүҙҙәрҙе уҡыйбыҙ. Артыҡ һүҙҙәр бармы?

Ҡайын Миләш Алтын Ҡарағай

Айыу Бүре Балта Ҡуян

-Ҡушып уҡыйыҡ, нимә килеп сыҡты?

-Алтын балта.

Тимәк, нимә тураһында уҡыясаҡбыҙ?

-Дөрөҫ. Беҙ бөгөн Ғариф Ғүмәр исемле яҙыусының  «Алтын балта»   тигән әкиәте менән танышырбыҙ. Яҙыусы тураһында

( Интерактив таҡтала - портрет) Ғ.Ғүмәр  Миәкә районы Ҡырғыҙ-Миәкә ауылында тыуған. Шиғырҙар, хикәйәләр яҙған, нәшриәттә  эшләгән.

            4.   Һүҙлек эше.                                       

-Әкиәттә ошо һүҙҙәр осрай.

Уҡытыусы уҡый.

Хор менән уҡыу.

Бер - ике уҡыусы уҡый.

-Уларҙың тәржемәһен кем белә?

Ярлы кеше- Утынсы- Алдаҡсы-      ҡомһоҙ (һаран) бай- Һыу инәһе- Аңғармаҫтан (ҡапыл)-

бедный человек дровосек       обманщик      жадный бай водяная вдруг

    һүҙбәйләнештәр, һөйләмдәр төҙөү.

( Утынсы урманға бара. Был малай - алдаҡсы.

Аңғармаҫтан (ҡапыл)  ямғыр яуа башланы.)

5. Яңы тема өҫтөндә эш.

Тексты  беренсе ҡат уҡыу.

-Уҡыусылар, мин һеҙгә  әкиәтте уҡыйым. Һеҙ дәреслектәрҙе ябып тыңлағыҙ, ошо һорауға яуап бирерһегеҙ:

-Был әкиәттә кемдәр тураһында һүҙ бара?

Уҡытыусы уҡый.

6. Тексты ҡабул итеүҙе тикшереү.

-Һорауға яуап:

…утынсы, Һыу инәһе, бер ҡомһоҙ бай тураһында.

-Әкиәт һеҙгә оҡшанымы?

….

.                     Тексты икенсе ҡат уҡыу.

-Хәҙер хикәйәне сылбырлап уҡыйбыҙ . Ә һуңынан һорауҙарға яуап бирербеҙ.

Сылбырлап уҡыу.

          7. Ял минуты.

-Арынығыҙмы?  Күҙҙәрҙе йомабыҙ, партаға баштарҙы һалып  ял итәбеҙ.

Релаксация. Музыка. Һыу, шарлауыҡ тауышы.

      Балалар күҙен асҡанда персонаж - Һыу инәһе.

Һыу инәһе:

Күҙҙәрҙе астыҡ! Һаумыһығыҙ. Мин кем?

Эйе, мин -_Һыу инәһе, уҡытыусығыҙ күрмәгәндә һеҙҙең менән уйнап китәйем әле.

   -Был  ҡулым-һыу өҫтө, ә икенсе ҡулым һыу өҫтөндә һикерешкән балыҡтар. Балыҡ күренеү менән сәпәкәй итегеҙ.

-Ой, ҡайһылай матур, шуҡ балалар. Мин буш килмәнем, минең турала әкиәт уҡығанығыҙҙы ишетеп, эштәр алып килдем.

            8. Нығытыу күнегеүҙәре.

                       1)  Кире - мире уйыны.

- Кире - мире уйыны. Һүҙҙәрҙе уҡып, уларҙың киреһен табыу.

Мәҫәлән:       аҡ-ҡара …

Бай, Илай Бирә Сума Һорай

ярлы көлә ала килеп сыға яуап бирә

2) Аҙашҡан һүҙҙе тап.

Һөйләмдәрҙә һүҙәр алмашынған, уларҙы дөрөҫләп уҡырға кәрәк.

Утынсы, балтаһы һыуға төшкәс, көлә.  Һыу инәһе ярлыға биш    балта бирә.

- Афарин. Күҙҙәрҙе йомабыҙ, ҡоштар тауышын тыңлайбыҙ…

Һыу инәһе китә.

Уҡытыусы:

-Дәресте дауам итәбеҙ.

Һорауҙарға яуап бирәбеҙ.

-Ярлы кеше утын ҡырҡырға ҡайҙа барған?

-Һыу инәһе утынсыға балталарҙы ниндәй тәртиптә күрһәтә?

Алтын балтаны, көмөш балтаны , үҙенең балтаһын.

-Бай, ысынлап та, утын ҡырҡамы?

-Юҡ.

-Ҡайҙан белдегеҙ?

(шаҡылдап йөрөй, ҡырҡҡан була, юрамал төшөрөп ебәрә, илай башлаған булған…)

-Бай өйөнә нисә балта алып ҡайта?

-Балтаһыҙ ҡайта.

-Афарин.

Ә хәҙер карточкалар буйынса эшләйбеҙ. Карточкалар таратыла.

Я: - Берҙән-бер балтам ине.                        Һ.И.: - Ошомо һинең балтаң?                            Я.: - Юҡ, был түгел.                        Һ.И.: - Ошомо һинең балтаң?                              Я: - Юҡ, был да минеке түгел.                        Һ.И.: - Ошомо һинең балтаң?                            Я.: - Ошо, ошо минең балтам.                       Һ.И.: - Алдашмағаның өсөн бөтәһен дә һиңә бирәм.

-Карточкаларҙа диалог. Бында Ярлы һәм Һыу инәһе һөйләшә.

Иғтибар менән тыңлайбыҙ.

Интонация менән уҡытыусы уҡый.

-Интонацияны дөрөҫ итеп ролдәргә бүлеп уҡыйбыҙ.

Ролдәр буйынса уҡыу.

-Ни өсөн Һыу Инәһе ярлыға өс балтаны ла биргән?

-Бай ниңә балтаһыҙ тороп ҡалған?

-Хәҙер таҡтанан мәҡәлде уҡыйбыҙ.

Алдаған-тотолор, тура әйткән-ҡотолор. Кто врет-попадется, а кто правду скажет-спасется.

Был мәҡәлде һеҙ нисек аңлайһығыҙ?

…..

Мәҡәл бөгөнгө әкиәткә тап киләме?

-Әкиәттә кем тотолдо? (Бай, балтаһыҙ ҡалды)

-Ә кем  ҡотолдо, хатта отто? (Ярлы, ул байып китә.)

Группала эш.

-Ә хәҙер ошо карточкаларҙан мәҡәлдәрҙең мәғәнәләрен аңлатығыҙ әле. Әкиәткә һәм бөгөнгө тормошҡа бәйләп ҡарагыҙ .

9. Йомғаҡлау.

-Балалар, һеҙ бөгөн ниндәй яңылыҡ белдегеҙ?

…-Әкиәт уҡыныҡ.

…-Һыу инәһе менән осраштыҡ.

-Бөгөнгө дәрестән үҙең өсөн ниндәй һығымта яһаның? Әкиәт беҙҙе нимәгә өйрәтә?

…-Тура һүҙле булырға, алдашмаҫҡа.

-Әҫәрҙең төп фекере нисек булды инде?

-Ғәҙеллек.

10. Рефлексия.

-Һеҙгә әкиәт оҡшанымы? Йөкмәткеһен аңланығыҙмы?

-Үҙегеҙ аңланығыҙмы, йә берәйһе ярҙамындамы?

-Дәрестең маҡсатына ирешеү өсөн нимә эшләргә кәрәк?

-Үҙегеҙгә ниндәй баһа ҡуяһығыҙ?

Өй эше биреү.

-Әкәттең йөкмәткеһен тасуири һөйләргә әҙерләнергә.

-Әкиәт буйынса һүрәттәр эшләп алып килергә.

11. Баһалау.

-Бөтәгеҙ ҙә әүҙем ҡатнашты.

Бишле, дүртле билдәләрен ….       ала.

Ә ….   тырышырға кәрәк.