"Алюминий және оның қосылыстары"

• 1 слайд

  9 “в” - сыныбындағы
  химиядан
  ашық сабаққа
  ҚОШ КЕЛДІҢІЗДЕР!!!
  

• 2 слайд

  Ғажайып нәрсе химия,
  Тұңғиық сыры әр алуан.
  Жоғалып бір зат зым-зия.
  Жаңалап бірі жаралған.
  

• 3 слайд

  Топқа бөлу
  ІІ – топ
  Металдар
  І топ
  Бейметалдар
  ІІІ – топ
  Кальций
  

• 4 слайд

  Кальций және оның қосылыстары
  Са
  Үй тапсырмасын сұрау
  

• 5 слайд

  Миға шабуыл
  Кальцийдің атом құрылысы?
  Кальцийдің табиғатта таралуы?
  Кальцидің физикалық қасиеті?
  Кальцийдің химиялық қасиеті?
  Кальцийді өндірісте алу жолы, қолданылуы?
  Кальцийдің қосылыстары?
  Ересек адамның ағзасында неше пайыз кальций
  болады?
  8. Судың кермектілігі дегеніміз не?
  9. Судың кермектілігінің неше түрі бар?
  10. Уақытша кермектілік дегеніміз не?
  11. Тұрақты кермектілік дегеніміз не?
  12. Кермектілікті жою жолдары қандай?
  

• 6 слайд

  Химия
  зат
  жай
  күрделі
  бейметалл
  металл
  

• 7 слайд

  
  Болмасада айтарлықтай салмағым
  Көп металдан ардақтымын алдамын
  Ұшақ болып аспанға ұшып, қалықтап.
  Жердің жүзін, көк аспанды шарладым.
  
  Алюминий
  

• 8 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  
  Алюминий және оның қосылыстары
  

• 9 слайд

  
  Сабақтың мақсаты
  
  Білімділік:
  . Кеңінен таралған металл алюминий
  элементінің атом құрылысы,
  алынуы және қосылыстарының
  ерекшеліктері мен қолданылуы,
  қасиеттері туралы түсіндіру
  Дамытушылық:
  Оқушылардың пәнге қызығушылығын,
  дүниетанымын, металдар туралы
  білімдерін одан әрі дамыту.
  Тәрбиелілік:
  Өздерінің қабілетіне сай
  ізденіспен еңбектеніп,
  жеке тұлға екенін
  сезіне білуге үйрету.
  

• 10 слайд

  
  Сабақтың көрнекілігі:
  М.И. Менделеев
  жасаған химиялық
  элементтердің
  периодтық жүйесі,
  үлестірмелі
  материалдар,
  стикер, маркер
  
  
  Тарих
  
  Пәнаралық
  байланыс
  
  Биология
  Қазақ әдебиеті
  Математика
  

• 11 слайд

  
  Жаңа сабақты түсіндіру.
  Алюминий
  Периодтық
  жүйедегі орны
  және атом құрылысы
  
  Физикалық
  қасиеттері
  Химиялық
  қасиеттері
  
  Табиғатта
  таралуы
  
  Алынуы
  
  Қолданылуы
  Қосылыстары
  

• 12 слайд

  
  
  
  
  АІ +13 ) 2)8 )3
  IІІ период,ІІІ топ, негізгі топша элементі
  1s2 2s2 2p63s23p1
  
  
  
  Алюмийдің атомдық құрылысы
  

• 13 слайд

  Табиғатта таралуы
  АІ2О3 корунд
  АІ2О3*2H2O
  боксит
  
  АІ2О3*2SiO2 * 2H2O
  каолинит
  
  Табиғи қосылыстар
  K2O *3 АІ2О3 *6SiO2*2H2O
  слюда
  Na2O * K2O *АІ2О3
  нефелин
  
  Табиғатта таралуы бойынша оттек пен кремнийден кейінгі үшінші орында тұр. Ал металдардың арасында бірінші орында. Ол белсенді металл болғандықтан табиғатта тек қосылыс түрінде кездеседі.
  

• 14 слайд

  Алюминий – жылтыр, күміс түстес ақ металл,
  иілгіштік қасиеті жоғары
  Алюминий иілімді және жұмсақ.
  оның тығыздығы – 2.7 г/см3.
  Қайнау температурасы төмен – 6500С.
  Ол басқа металдармен құймаларды оңай
  түзе алады.
  
  Физикалық қасиеті:
  

• 15 слайд

  Химиялық қасиеттері
  Аl
  Жай заттармен
  + Сl2
  + S
  + Р
  + С
  + O2
  AlCl3
  Al2O3
  Al4C3
  AlP
  Al2S3
  

• 16 слайд

  Химиялық қасиеттері
  АІ
  Күрделі заттармен
  + HСl
  + NaOH
  
  + HOH
  + Fe2O3
  AlCl3 + H2
  Na3AlO3 + H2
  Al(OH)3 + H2
  Al2O3 + Fe
  

• 17 слайд

  Өнеркәсіпте алынуы:
  2Al2O3 эл.тоғы 4Al + 3O2 – 3352 кДж
  
  

• 18 слайд

  Қолданылуы:
  Алюминийдің жеңілдігі және бағалы
  құймалары, авиация автомобиль
  өнеркәсіптерінде, электротехникада
  өткізгіш сымдар жасау үшін, қопарлғыш
  заттар өндіруде, құрылыста, ыдыс – аяқ
  жасауда қолданылады. Сондай
  ақ таза алюминийден фольга жасаудада
  қолданады. Алюминийдің маңызды
  саласы оның құймалары.
  
  

• 19 слайд

  Алюминий құймаларының қолданылуы:
  
  
  
  
  
  

• 20 слайд

  Алюминийдің маңызды қосылыстары
  Алюминий оксиді (АІ2О3)– қиын балқитын, ақ түсті қатты зат. Суда ерімейді және әрекеттеспейді. Екідайлы қасиет көрсетіп қыздырғанда қышқылдармен де, сілтілерменде әрекеттеседі.
  АІ2О3 + 6НСІ = 2АІСІ3 + 3Н2О алюминий хлориді
  АІ2О3 + 2NaOH = 2NaAlO2 + Н2О натрий метаалюминаты
  Алюминий гидроксиді АІ(ОН)3 – іркілдек, ақ түсті суда ерімейтін зат. Екідайлы негіз. Қыздырғанда айырылады.
  2АІ(ОН)3 = АІ2О3 + 3Н2О
  АІ(ОН)3 + 3НСІ = АІСІ3 + 3Н2О
  АІ(ОН)3 + NaOH = NaAlO2 + 2Н2О
  
  
  
  
  
  

• 21 слайд

  Биологиялық ролі:
  
  Алюминий адам ағзасының 10-15 % құрайды
  Қан ұйығанда өкпеде, бауырда, сүйекте, шашта,
  жүйке жүйесінің ми қыртысына енеді және
  концентрленеді. Тәулік қажеттілігі 47 мг.
  Алюминий эпителий және байланыстырғыш
  ұлпалардың дамуына және сүйек ұлпасының
  түзілуіне,фосфор алмасуына әсер етеді.
  Медицинада алюминийдің тұздарын қан
  тоқтатқыш зат ретінде қолданады.
  
  
  

• 22 слайд

  Қызығушылықты ояту
  
  Бұл металдан жасалған бірінші бұйым ХІХ ғасырдың 30 жылдарындағы Наполен ІІІ арналған сылдырмақ ойыншық еді. Кейінгі жылдары Наполен ІІІ бұйрығы бойынша осы металдан асханалық ыдыстар жасалды, оларды императорларға және құрметті қонақтарға ғана ұсынатын. Одан кейінгі металдан жасалған ыдыстар алтын мен күмістен болды. Бірте-бірте сирек кездесетін металл алюминий құрылысшылардың, дизайнерлердің ең қажетті материалына айналды.
  
  Тарих сыр шертеді...
  

• 23 слайд

  Алюминий туралы мағлұмат
  Академик А.Е.Ферсман алюминийді ХХ ғасыр элементі, сондықтан бұл ғасырды алюминий дәуірі деуге де болады деген. Күнделікті пайдаланылып жүрген ыдыс-аяқтан бастап, космосты шарлап жүрген ракеталар осы алюминийден жасалады. Қоғамдық шаруашылықтың барлық салаларында алюминий қолданылмайтын сала жоқ. Алюминийдің осылай қысқа мерзім ішінде жоғары бағаға ие болуы оның химиялық және физикалық қасиеттерінде болып отыр.
  Алғаш рет дат ғалымы Х.К.Эрстед 1825 жылы таза алюминий алды. Сол кезде алюминий өте жоғары бағаланып, одан жүзік, сақина және басқадай заттар жасалып сыйлықтар орнына жүрген.
  Осы қасиеті баяу балқитын металдарды (титан, ванадий, хром) алуға пайдаланылады. Алюминий, магний және литий қосындылары самолет құрылысында, ракета жасауда жиі қолданылады. Самолеттің 65–66% (моторсыз салмағы) және мотордың төрттен бір бөлігі алюминий қоспаларынан істеледі. Вагон жасау, машина құрылыстары, электр өндірістері және басқа толып жатқан шаруашылық салаларында алюминий және оның қоспалары маңызды орын алады.
  

• 24 слайд

  Алюминийден жасалатын
  тұрмысқа қажетті заттар
  

• 25 слайд

  Есеп шығару
  1. Массасы 12 г алюминий мен мыс қоспасы тұз қышқылымен өңделді.
  Бөлініп шыққан сутек 7,4 л (қ.ж) алды. Әр металдың қоспадағы массалық үлесін есептеңдер.
  2. Мына айналуларды жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жаз.
  Al→ Al2O3 → Al(OH)3→ AlCl3 → Al(NO3)3
  Массасы 15,2 г хром оксидін алюминиймен тотықсыздандырғанда 9 г хром түзілді. Хромның теориялықпен салыстырғандағы шығымын пайызбен көрсетіңдер.
  2. Берілген химиялық реакция теңдеулерін аяқтаңдар:
  а) АІ + О2 = б) АІ + Cr2О3 = д) АІ2О3 + NaOH =
  ә) АІ + Ғе2О3 = в) АІ + CuSO4 = e) Al(OH)3 + HNO3=
  
  Құрамында 30 г алюминий хлориді бар ерітіндіге калий гидроксидінің ерітіндісін құйғанда тұнбаға түсетін алюминий гидроксидінің массасы қанша?
  Алюминий мына заттармен әрекеттесу реакция теңдеуін жазыңдар.
  а) броммен ә) күкірт қышқылымен (сұйылтылған) б) мыс сульфаты ерітіндісімен
  в) хром (ІІІ) оксидімен
  
  

• 26 слайд

  Алюминий қосылыстарда
  неше валентті ?
  3
  Алюминий және оның қосылыстары
  қандай қасиет көрсетеді?
  Екідайлы
  Алюминий табиғатта таралуы бойынша
  химиялық элементтердің арасында
  нешінші орында?
  Үшінші
  AL2O3 -нен алынатын жасанды
  мөлдір кристалдардың атын ата?
  Рубин, сапфир
  
  Сұрақ -жауап
  AL2O3 –нің балқу температурасы неше
  градусқа тең?
  2050 С
  

• 27 слайд

  Кесте толтыру.
  

• 28 слайд

  Үйге тапсырма
  Алюминийдің маңызды қосылыстары"
  «Алюминий-адам ағзасында"
  «Алюминий табиғатта таралуы"
  “Алюминийдің физикалық , химиялық қасиеттері”
  § 35 – 36. 3- 8 жаттығулар
  

• 29 слайд

  Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет!!!
  Сау болыңыздар!!!