Алюминий және оның қосылыстары.Алюминий,оның оксиді мен гидроксидінің амфотерлілігі.

Сынып 10.

Мерзімі:07.04.2016ж.                                    

Сабақ№54.                                                                                                                                                                                                                              Сабақтың тақырыбы: Алюминий және оның қосылыстары.Алюминий,оның оксиді  мен гидроксидінің амфотерлілігі.

Сабақтың мақсаттары:

1. білімділік: Алюминий  қосылыстарына және  , химиялық элементтердің реакция барысындағы қатынастары  жайында түсіндіру;

2. дамытушылық: Оқушылардың белгілі элементтердің периодтық заңы мен периодтық жүйесі туралы мағлұматтарын тереңдету, өз беттерімен жұмыс жасауға баулу;

 3. тәрбиелік: Оқушылардың Д.И.Менделеевтен бұрынғы элементтердің периодтық заңы мен периодтық жүйесінің аталуына негіз болған ғалымдардың жұмыстарымен элементтердің атом электрондық күйімен таныстыру.

Сабақтың түрі: Жаңа  сабақ      

Сабақтың  әдіс-тәсілдері: Түсіндіру

Сабақтың  жабдықталуы: Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі.

Пәнаралық байланыс: физика

Сабақтың барысы :
 І. Ұйымдастыру кезеңі

·         Сәлемдесу, сыныпты ұйымдастыру; оқушыларды түгендеу;

·         Сыныптың, оқушылардың дайындығын  байқау; психологиялық дайындық жасау.

IІ.Мақсат қою кезеңі. Алюминий  және оның қосылыстарына жалпы түсінік беру. Алюминийдің қосылыстарын жетік меңгеруге,ой-өрістерін дамыту.  Алюминийдің биологиялық мәнін білуге,біліктілікке тәрбиелеу.                                                                                                                        ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Алюминий – ІІІ периодтың ІІІ тобының элементі. Жай зат ретінде алюминий металл болғанмен, химиялық элемент ретінде екідайлы қасиет көрсетеді, өйткені екідайлы оксид пен гидроксид түзеді.

Атом құрылысы.

Алюминий атомының сыртқы қабатында +3 электрон бар:

₊₁₃Аl )_2е- )_8е-)_3е-

Электрондық формуласы:

1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹

Ол қосылыстарда тқрақты ұш валенттілік және +3 тотығу дәрежесін көрсетеді.

Табиғатта кездесуі. Аl табиғатта таралуы бойынша химиялық элементтер арасында оттек пен кремнийден кейінгі үшінші орында тұр ( масса бойынша 8,8 %). Табиғаттағы металдардың ол таралуы бойынща 1-ші орын алады.

Белсенді металл болғандықтан, Аl тек қосылыстар түрінде кездеседі. Жер қыртысының негізгі массасын алюмосиликаттар құрайды. Олардың құрамына: Al, O₂, Si, сілтілік және сілтілік жер металдар кіреді.

Физикалық қасиеттері. Аl – күміс түстес ақ металл. Тығыздығы – 2,7 г/см³, өте иілімді және жұмсақ. Электр және жылуөткізгіштігі өте жоғары. Т_қайн.= 650⁰С. Басқа металдармен құймаларды оңай түзеді.

Химиялық қасиеттері.

1.         Металдың беті ауадағы оттегімен жанасқанда, лезде тотығып, оксидті қабықшамен қапталады: 4Аl⁰ + 3О⁰₂ = 2Al⁺³₂O^-2₃ (Т_балқу. = 2050⁰С)

Оксидтерінің арқасында Аl жемірілуге тұрақты болып келеді.

2.         Сұйық Аl оксид қабыршақтың ішінде тұрады. Егер оксид қабыршақ бұзылса, Аl оттекпен де, сутекпен де әрекеттеседі:  2Аl⁰ + 6Н⁺¹₂О^-2 = 2 Аl⁺³(ОН)₃ + 3Н⁰₂↑

3.         Белсенді бейметалдармен Аl қ.ж. жағдайда қыздырғанда қуатты реакцияласады:

2Аl⁰ + 3S⁰ = Al⁺³₂S^-2₃

2Аl⁰ + 3Cl₂ = 2Al⁺³Cl^-1₃

4.         Аlқышқылдардағы оттекті тотықсыздандырыды:

5.         2Аl⁰ + 3H⁺₂SO^-2₄ = Аl⁺³₂(SО₄)^-2₃ + 3Н⁰₂↑

5.         Аlсілтілік металдармен әрекеттеседі:

2Al⁰ + 6NaOH = 2Na₃Al⁺³O₃ + 3Н⁰₂↑

^{натрий алюминаты}

Аl – 3е^-= Аl⁺³ 3 2

2Н⁺+ 2е^-= Н⁰₂ 2 3

6.         Аl белсенді тотықсыздандырғыш ретінде өзінен белсенділігі төмендеу металды оның оксидінен тотықсыздандырып бөліп шығарады:

2Al⁰ + Fe⁺³₂O^-2₃ = Al⁺³₂O^-2₃ + 2Fe⁰ + 3241 кДж

Өнеркәсіптн қолданылатын металдарды алудың мұндай әдісі алюмотермия деп аталады.

Өнеркәсіпте алынуы.

Аl –ді оксидінің балқымасынан электр тогымен ажыратып алады:

2Al⁺³₂O^-2₃ = 4Al⁰ + 6O⁰₂ - 3352 кДж

Қолданылуы. Таза күйінде электротехникада пайдаланылады. Тамақ өнеркәсібінде жұқа орағыштар ретінде көп пайдаланады. Құймаларын автомобиль, кеме және ұшақ өндірісінде, тұрғын үйлер құрылысында қолданады.

ІV. Түсініктерін тексеру: Кестемен жұмыс.

Алюминийдің қасиеттері	Алюминийдің қолданылуы

V. Бекіту кезеңі:

1.       Алюминий гидроксидін сипаттаңдар?

2.      Алюминий қайда қолданылады?

3.      Алюминийдің қандай қосылыстары бар?

4.      Алюминийдің қандай құймалары бар?

5.      Химиялық реакция теңдеуін жазыңдар:

AI→AI₂O₃→AICI₃→AI₂(SO₄)₃→AI(OH)₃

VІ.Үйге тапсырма:                    -оқу,сұрақтарға жауап беру.Бағалау.