"Қан топтары" тақырыбында сабақ жоспары

Пәні: Биология      Сынып:8^а     Күні:     15.01.2016 ж

Сабақтың тақырыбы: Қан топтары және қан құю

Мақсаты	1.Оқушыларға қан топтары мен резус-фактор туралы мәлімет бере отырып, қанды қалай анықтау, қалай құю керектігін үйрету. 2.Оқушылардың сыни ойлау қабілеттерін дамыту. 3. Балалар сабақта өз ойларын айта білуге, өз-өзін еркін ұстауға тәрбиелеу.
Мұғалімдер үшін оқу нәтижелері	1.Оқушылардың бірін-бірі оқыту арқылы аталған тақырыпты пысықтау. 2.Мұғалім жазбаша тапсырмаларды орындауға бағыттайды.
Сабақта туындаған негізгі идеялар	1.Оқушылардың қан топтары туралы алған білімдеріне сүйену. 2.Жазбаша,ауызша тапсырмалар арқылы шығармашылықты қалыптастыруға ықпал жасау.
Күтілетін нәтиже	Қан топтарын ажырата білуді үйрету.
Көрнекіліктер	слайдтар, тапсырмалар, оқулық
Сабақтың барысы бойынша мұғалімнің жазбалары
Мұғалімнің іс-әрекеті	Уақыты	Оқушының іс-әрекеті
І. Ұйым кезеңі: 1. Амандасу. 2.Үй тапсырмасые сұрау: Екі сұрақ қою. 3. Қызығушылықты ояту: Топқа бөлу арқылы оқушылар тақырыптын атын өздері табады. 1.                  Қан ұюына қатысатын? 2.                  Тромбоциттердің маңызы? 3.                  Қан ұйымайтын ауру? 4.                  Қан тамырларының жарақаттанған жерін торлайды? 5.                  Қан ұюына қатысатын витамин? Фибрин түзілу үшін қатысатын нәруыз? Слайд көрсетемін Лимфоциттер	5 мин	1.Амандасады. 2.Оқушылар үйге берілген сұрақтарын бір-біріне қояды. 4.Оқушы өз топтарына байланысты топтасып отырады. Көшбасшылар дәрігердің киімін кикен 4. Талғат дәрігер жәнеЕркебұлан дәрігер «Қан топтарына» байланысты екі дәрігер өз тобын тандап алады.
ІІ. Мағынаны тану: Слайд : «Қан топтары» көрсетіледі. Резус-фактор. Резус-фактор —ерекше нәруыздық зат. Оны ең алғаш 1940 жылы К. Ландштейнер макака-резус маймылының (атау осыдан алынған) қанынан аныктаған. Адамдардың 85%-ының канында резус-фактор бар, оларды оң-резус(Rh+) деп атайды. Ал адамдардың 15%-ында резус-фактор жок, олардытеріс-резус (Rh-) дейді. Егер құрамында резус-фактор бар канды резус-факторы жоқ адамға кұйса, онда бегде нөруызға ерекше антидене түзіледі. Резусы теріс адамға резусы оң канды кайталап кұйғанда, эритроциттер бірігіп калуы мүмкін (агглютинация). Осының салдарынан жүйке кызметі, қанайналым бұзылып, адам өліп кетеді. Сондықтан кан кұю кезінде канда резус-фактордың болу-болмауын ескеру керек. Әсіресе үйленетін жастар резус-факторын аныктауға кан тапсыруы кажет. Анасының резусы — теріс, әкесінікі — оң отбасында көп киындыктар болуы мүмкін. Дүние жүзі халқындағы қан топтарының таралуы	7 мин 5 мин	Оқушылар мұқият қарап, тындайды. 1.Мұғалімге сұрақтар қояды. 2. Оқушылар бір-біріне сұрақтар қояды 3.Оқулықпен жұмыс жасайды. 1-топ Жаракаттанғанда, зақымданғанда көп қан жоғалту адам өміріне кауіпті. 1901 жылы австриялык ғалым К. Ландштейнер қанның үйлеспеушілігін зерттеу кезінде кейбір жағдайда бір адамның канының плазмасының эритроциттерін баска адамньщ эритроциттерімен араластырған кезде олардың бірігіп калатынын байқады. төрт тобын ашты: I, II, III және IV топ Осы еңбегіне байланысты 1930 жылы К. Ландштейнер Нобель сыйлығын алды, Эритроциттердін бірігіп қалуын агглютинация дел атайды. Агглютинциядан қан ұйып, ұсақ тамырлар бітеліп қалады да, адам өліп кетуі мүмкін. 2-топ Қан қүю кезінде енгізілетін қан эритроциттерінің донор қаны құйылатын адам қанының эритропиттерімен бірігіп қалмауын ескеру өте маңызды. Құюға арналған қанды донордан алады.Донор дегеніміз — өз еркімен кан беретін адам. Реципиентдеп донордан қан алатын адамды айтады. I топты қанды қаны кез келген топтағы адамға кұюға болады. Сондыктан кан тобы I адамды әмбебап донор деп атайды. Қаны IV топ адамға барлық терт топтағы қанды кұюға болады, олардыәмбебап реципиент деп атайды. Шамамен, адамдардың 40%-ының қан тобы I, 40%-ы — II топ, 14%-ы — III топ, 6%-ы — IV топ. Қан тобы — тұқым қуалайтын белгі және адамның бүкіл өмірінде өзгермейді. Донор дегеніміз — өз еркімен қан беретін адам. Реципиент деп донордан цан алатын адамды айтады.
Сергіту сәті: «Қанқа адам» қимылы. Слайдқа қарап қимылдарды қайталайды.	3 мин	Оқушылар қимыл-қозғалыспен көрсетеді.
Идея туралы ойлар ИТИС иммунитет тапшылығын иемденген синдром туралы ойын қандай? Сұраққа жауап алған кезде, бұл идея туралы өзгелердің ойларын сұрау жолымен ойлау логикасын ашыңыз. Мысалы: “_________идея туралы қалғандары не ойлайды?”	6 мин	Мұқият тапсырманы тындайды. Оқушылар ортаға шеңбер бойымен ортада тұрған оқушыға арқасымен тұрады. Ортадағы оқушы сұраққа жауап беріп, ойланады. Ортада тұрған оқушы идеясын қалғандары ойлап, олар өз ойларын айтады.
ІV. Сабақты бекіту: 1.Кесте толтыру 2. Тест жұмысы. 3. «Уақыт шеңбері» тәсілі.	15 мин	Қан тобы Мынадай топқа қан беруге болады Мынадай топтағы қанды құюға болады I I ІІ ІІІ IV 1 ІІ II IV І ІІ ІІІ III IV I III IV IV I II III IV 2.Тест орындайды. Жеке жұмыс 3. «Уақыт шеңбері» Оқушылар ортаға шығып сабақты талқылап әңгімелеседі.
V. Бағалау: Кошбасшылар алдындағы парақшалар арқылы бағалайды. Оқушылардың өздігінен бағалауы	2 мин	Оқушылар бір-бірінің жұмыстарын бағалап,талдайды.
VІ. Үйге тапсырма: Тақырыпты оқып келу.	2 мин	Оқушылар күнделіктеріне түртіп алады.