"Қарлығаштын құйрығы неге айыр" тақырыбына қазақ әдебиеттен сабақ жоспары

Бауыржан Момышұлы.

«Қарлығаштың құйрығы неге айыр?»

Сабақтың мақсаты:   1. Бауыржан Момышұлы туралы мәлімет беру. «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?»          ертегісімен таныстыру.

                                             2. өз бетінше ізденуге, ойлау қабілетін арттыруға ықпал ету, өз ойын еркін жеткізуге

баулу.

                                         3. Бауыржан Момышұлының шығармасы, өнегелі сөздері арқылы елін, жерін, хал-

қын сүюге, патриоттық сезімге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, баяндау, ізденушілік.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, Бауыржан Момышұлының портреті, тест сұрақтары, кесте.

Сабақтың эпиграфы:

Мен де адаммын жаралған сүйек – еттен,

Арым бар, намысым бар жан тербеткен.

Қазақтың қарапайым бір ұлымын,

Жанымды арым үшін құрбан еткен...

Балаларға айтар тілегім: Отан сүйер ұлан болыңдар!

Өз Отаныңа лайықты азамат болып өсіңдер.

(Бауыржан Момышұлы)

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі:       а) Сәлемдесу.

                                         ә) оқушыларды сабаққа бейімдеу.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

Мағжан Жұмабаев «Мен жастарға сенемін» өлеңін жаттау.  

3. Жаңа сабақ.

Сабақтың тақырыбын, мақсатын хабарлау. Жаңа сабақтың эпиграфын оқу. Интерактивті тақтадан Бауыржан Момышұлының портретін көрсету, өмірімен таныстыру.

       1941 жылы 22 маусым күні таңғы сағат 4-те фашистік Германия тұтқиылдан Кеңес Одағына соғыс ашты. Соғыстың алғашқы күндерінен бүкіл халық жан-тәнімен өз Отанын қорғауға аттанды. Солардың арасында Бауыржан Момышұлы да болды.

        Бауыржан Момышұлы – әскери қайраткер, ержүрек қолбасшы, жазушы, Кеңес Одағының Батыры (12.12.1990), Қазақстанның Халық Қаһарманы (1995). Ол 1910 жылы 24 желтоқсанда Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Көлбастау ауылында малшы отбасында дүниеге келген. Бауыржан жеті жылдық мектепті бітірген соң біраз уақыт мұғалім болған. 1932 жылы Кезекті әскери қызметін өтеуге шақырылып, бір жарым жыл жүріп, запастағы командир атағын алады. 1941 жылы екінші дүниежүзілік соғыс басталысымен Бауыржан даңқты генерал – майор И. В. Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316-шы атқыштар дивизиясының құрамында майданға аттанды, полк командирі қызметін атқарады. Соғыс кезінде ерлігімен, шеберлігімен көзге түседі. Бауыржанның осындай ерлігі жөнінде белгілі орыс жазушысы Александр Бек «Волоколамск тас жолы», «Арпалыс» шығармаларын жазды. 1956 жылы демалысқа шығып, өмірінің соңына дейін шығармашылық қызметпен айналысты. Ол шығармаларын қазақ, орыс тілінде жазып, қазақ әдебиетіндегі әскери проза жанрының негізін қалады. Жазушы қаламынан «Офицер жазбалары» (1962), «Артымызда Москва» (1963), «Генерал Панфилов» (1965), «Жонарқа» 2 томдық шығармалар жинағы (1963), «Ұшқан ұя» (1974), «Соғыс психологиясы», т.б. туындылар туған.

        1982 жылы 10 маусымда Алматы қаласында қайтыс болды. Шығармалары бірнеше шет тілдеріне аударылды. «Москва үшін шайқас» кітабы негізінде көркем фильм түсірілген. Бүгінде Бауыржан батыр есімін иеленген мектептер, көшелер, елді мекендер, Алматыда ол тұрған үйге ескерткіш тақта орнатылған. Республикалық әскери мектепке есімі берілген.

Отан сүйер ұлан бол!

        Мен немере сүйіп отырған адаммын. Балаларды өте жақсы көремін. Сол балалардың, бүлдіршін балғындардың бақытты болашағы үшін сұрапыл соғыста ер азабын мейлінше көрген адаммын.

(Бауыржан Момышұлы)

Мен үш нәрседен қорқамын:   

Бірінші – баласына бесік жырын айта алмайтын анадан,

Екіншіден – бір – бірімен қазақша сөйлей алмайтын қазақтан,

Үшіншісі – немересіне ертегі айтпайтын әжеден.

(Бауыржан Момышұлы)

Отан үшін отқа түс, күймейсің.

• 1 слайд

  Сабақтың эпиграфы:
  

• 2 слайд

  Мен де адаммын жаралған сүйек – еттен,
  Арым бар, намысым бар жан тербеткен.
  Қазақтың қарапайым бір ұлымын,
  Жанымды арым үшін құрбан еткен...
  Балаларға айтар тілегім: Отан сүйер ұлан болыңдар!
  Өз Отаныңа лайықты азамат болып өсіңдер.
  
  (Бауыржан Момышұлы)
  
  

• 3 слайд

  Бауыржан Момышұлы
  “Қарлығаштың құйрығы неге айыр? “
  
  (“Ұшқан ұя” кітабынан)
  

• 4 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  1. Бауыржан Момышұлы туралы мәлімет беру. «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» ертегісімен таныстыру.
  2. өз бетінше ізденуге, ойлау қабілетін арттыруға ықпал ету, өз ойын еркін жеткізуге
  баулу.
  3. Бауыржан Момышұлының шығармасы, өнегелі сөздері арқылы елін, жерін, хал-
  қын сүюге, патриоттық сезімге тәрбиелеу.
  

• 5 слайд

  Б. Момышұлы 1910 жылы 24 желтоқсанда Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Көлбастау ауылында малшы отбасында дүниеге келген.
  1910 жылы
  

• 6 слайд

  1932 жылы
  Кезекті әскери қызметін өтеуге шақырылып, бір жарым жыл жүріп, запастағы командир атағын алады.
  

• 7 слайд

  1941 жылы
  екінші дүниежүзілік соғыс басталысымен Бауыржан даңқты генерал – майор И. В. Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316-шы атқыштар дивизиясының құрамында майданға аттанды, полк командирі қызметін атқарады.
  

• 8 слайд

  Соғыс кезінде ерлігімен, шеберлігімен көзге түседі. Бауыржанның осындай ерлігі жөнінде белгілі орыс жазушысы Александр Бек «Волоколамск тас жолы», «Арпалыс» шығармаларын жазды.
  

• 9 слайд

  1956 жылы
  демалысқа шығып, өмірінің соңына дейін шығармашылық қызметпен айналысты. Ол шығармаларын қазақ, орыс тілінде жазып, қазақ әдебиетіндегі әскери проза жанрының негізін қалады.
  

• 10 слайд

  Жазушы қаламынан
  

• 11 слайд

  1982 жылы 10 маусымда
  Алматы қаласында қайтыс болды.
  
  Алматыда ол тұрған үйге ескерткіш тақта орнатылған.
  

• 12 слайд

  Бүгінде Бауыржан батыр есімін иеленген мектептер, көшелер, елді мекендер, Алматыда ол тұрған үйге ескерткіш тақта орнатылған. Республикалық әскери мектепке есімі берілген.
  
  

• 13 слайд

• 14 слайд

  “Қарлығаштың құйрығы неге айыр? “
  
  (“Ұшқан ұя” кітабынан)
  

• 15 слайд

  Қарлығаштар
  Арктика мен Антрактидадан басқа жер әлемнің бәріне таралған.
  Қарлығаштың 79 түрі бар.
  Қанаттары ұзын және жіңішке. Қанаттарының жоғарғы жақтары қара, кейде көк, жасыл немесе қызыл күрең жылтыр, ал төменгі жағы ашық түсті болып келеді. Аяқтары қысқа, жерде тіпті де жүре алмайды.
  Олар ұя жасауға қажетті заттарды жинау үшін ғана жерге қонады. Қарлығаштар ұяларын балшықты қазып, оны өздерінің ауыз қуысындағы сілекейлерімен қосып илеп, ғимараттардың қабырғасына немесе құздарға орнатады.
  Қарлығаштар ауада ұстаған жәндіктерімен қоректенеді (олардың бір түрі ғана аршамен қоректенеді).
  

• 16 слайд