Ашық сабақ "Есімшенің түрленуі" (7 класс)

• 1 слайд

  Сабақтың
  тақырыбы:
  “Есімшенің
  түрленуі”
  1
  

• 2 слайд

  
  
  
  
  
  
  Сабақтың өтілуі
  V
  Деңгейлік тапсырмалар
  III
  Үй
  тапсырмасын
  тексеру
  
  
  
  I V
  Жаңа сабақ
  түсіндіру
  
  VI
  Оқулықпен жұмыс
  І
  Ұйымдастыру
  кезеңі
  ІІ
  Тіл жаттығулары
  
  
  
  VII
  Танымдық
  тапсырма
  

• 3 слайд

  
  
  
  
  
  . 
  
  
  
  Есімше
  септеледі
  көптеледі
  тәуелденеді
  жіктеледі
  есімдерше
  етістік
  Есімше – сөйлемде екі түрлі мәнде, екі түрлі қызметте жұмсалатын етістіктің ерекше түрі . Ол бірде жіктеліп, етістік қызметін атқарса, енді бірде есімдерше түрленіп ( септеліп,тәуелденіп,көптеліп), есім қызметін атқарады.
  

• 4 слайд

  
  Есімше мына жұрнақтар арқылы жасалады:
  
  1. – ған ,- ген, -қан, -кен: айт-қан, жаз- ған, көр- ген, кет-кен
  2. – ар, -ер, -р және етістіктің болымсыз тұлғасынан кейін – с:
  айт- ар, жаз- ар, көр- ер, көр- ме- с
  3. – атын, - етін, -йтын, -йтін: бар- атын, кел- етін, қара-йтын, сөйле-йтін
  4.- мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек: бар- мақ, кел- мек, жаз- бақ, без- бек, шаш- пақ, төк- пек
  Мысалы: Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес
  Асық ойнаған озар, доп ойнаған тозар
  Жүгірген- түбірі- жүгір, ген- қосымша, қимылдың белгісін білдіріп тұр.
  жетпес- түбірі- жет, пе- болымсыз етістіктің жұрнағы, с- қосымша, қимылды,іс- әрекетті білдіріп тұр.
  ойнаған- түбірі- ойын- зат есім,- а- зат есімнен етістік тудыратын жұрнақ, ған- қосымша, қимылдың сапасын білдіреді.
  озар- түбірі- оз, ар- қосымша, қимылдың сапасын білдіріп тұр.
  
  
  

• 5 слайд

  
  
  “Деңгейлік тапсырмалар”
  Кім
  қалай
  орындайды?
  І
  деңгей
  ІІІ
  деңгей
  ІІ
  деңгей
  ІІ
  деңгей
  І
  деңгей
  

• 6 слайд

  І деңгей
  Тапсырма: Берілген сөйлемдердегі етістіктерді есімшеге айналдырыңдар
  
  Берілген сөйлемдер
  
  Қоңырау соғылды.
  Ақындар айтысы.
  Ақша төленді.
  Тас қаланды.
  Шам сөнді.
  деңгейлік тапсырмалар
  Есімшеге айналған түрі
  Соғылған қоңырау
  

• 7 слайд

  І деңгей
  Тапсырма: Көп нүктенің орнына есімшенің тиісті жұрнақтарын қосып жазыңдар
  
  Төре ауылы кел ... де сары бала сондай қуан ... .
  Ақыл айт ... ту ... дар. Тоқтама ... дүниенің дөңгелегі. Шешеннің айт ... дары ,көпке кет ... .
  
  (-ген, -ған, -ар,-ған, -с, -қан,-ер)
  
  
  

• 8 слайд

  ІІ деңгей
  Тапсырма: “Баратын” сөзін септеңдер
  
  А.с не? Баратын
  І.с
  Б.с
  Т.с
  Ж.с
  Ш.с
  К.с
  

• 9 слайд

  Тапсырма:“ Айтар” сөзін жіктеңдер
  ІІ деңгей
  жекеше
  І. мен айтар
  ІІ. сен
  сіз
  ІІІ. ол
  
  көпше
  І. біз
  ІІ. сендер
  сіздер
  ІІІ. олар
  
  

• 10 слайд

  ІІІ деңгей
  Тапсырма:“ Білген” сөзін тәуелдеңдер
  Оңаша тәуелдеу
  Ортақ тәуелдеу
  І. Біл-ген-
  ІІ.
  
  ІІІ.
  І. Біл-ген-
  ІІ.
  
  ІІІ.
  

• 11 слайд

  
  
  “Оқулықпен жұмыс”
  
  167- жаттығу. Қарамен жазылған есімшелерді тұлғасына қарай талдаңдар
  
  баққанымыз –
  көріп отырған-
  қорыққаннан-
  тарылтатын болып отыр -
  шолған -
  азық болатын -
  қиындап бара жатқанын -
  
  
  
  

• 12 слайд

  
  
  “Танымдық тапсырма”
  (семантикалық карта)
  

• 13 слайд

  “Венн” диаграммасы
  
  
  
  Есімше
  Көсемше
  Ортақ белгісі
  

• 14 слайд

  Біз қандай тақырыппен таныстық?
  Сабақта не істедік?
  Қандай тапсырмалар орындадық?
  “Қорытындылау”
  

• 15 слайд

  Есімшелер мен зат есімдерді бір- бірімен сызықтар арқылы байланыстыру
  Орылған ән
  Оқыған шөп
  Істейтін үй
  Ұшқан адам
  Салынатын құс
  Піскен жұмыс
  Жүгірген ас
  Шырқалған егін
  Басар көз
  Шабылған тау
  Көрер аң
  Оқулықтан 169- жаттығу, 108 бет
  
  
  
  Үйге тапсырма беру
  

• 16 слайд

  
  
  Бағалау
  Кім
  неше
  алды?