Ашық сабақ " Он алтыншы желтоқсан"

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақстан тәуелсіздігі жолында мерт болған қайсар рухты қазақ жастары туралы мағлұмат беру.

Дамытушылық: Оқу дағдысын қалыптастыру және жетілдіру, байланыстырып сөйлеуін дамыту, өзіндік ой-пікірін айта білуіне баулу.
Тәрбиелік: Батырдың биік тұлғасын суреттеу арқылы ұлтын сүйетін, елінің болашағына, өсіп-өркендеуіне өз үлесін қосатын табанды азамат тәрбиелеу.
Көрнекілігі: интерактивті тақта, суреттер, үнтаспа.
Сабақтың барысы.
I. Ұйымдастыру кезеңі.

Шаттық шеңбері

Отанымыз әлпештеп анадайын

Құшақтайды аялап сағат сайын

Зәулім мектеп, кең сарай, түрлі алаң

Не керектің біз үшін бәрі дайын.

Білім шыңын өрлейміз басып алға,

Қиындық жоқ, бөгеліс жолымызда.

Салтанатпен сап түзеп, ән шырқаймыз,

Көк туымыз желбіреп қолымызда.

- Олай болса, балалар, бүгінгі сабағымызды бастаймыз.

II. Өтілген материалдарды қайталау, пысықтау.
Үй тапсырмасын сұрау.
- Балалар, бүгінгі ана тілі сабағы ерекше. Өйткені, сендердің білімдеріңді, біліктеріңді бағалауға ұстаз апайларымыз келіп отыр.
- Үйге қандай тапсырма берілді?
- З. Шүкіров. «Ақша қар» өлеңін - жатқа айтқызу. (3-4 оқушыға айттыру).
- Міне, балалар, осы өлеңде жылдың қай мезгілі бейнеленген?
- Қыс мезгілі.
- Қазір қай мезгіл?
- Қыс мезгілі.
- Ақын ақша қарды неге теңейді?
- Ақ мамық қар, ақ тауықтың жүніндей, ақ жібектің түріндей, ақ қардан көрпе

жамылды.

- Осы қыс мезгілінің айларын атайықшы?
- Желтоқсан, қаңтар, ақпан.

-Қазір қыстың қай айы?

-Желтоқсан.
- Олай болса, осы желтоқсан айында болатын ерекше мерекелердің бірін білу үшін біз қазір сөзжұмбақ шешеміз.
ТӘУЕЛСІЗДІК
III. Жаңа сабақ.                                                                                     
1. Рәміздердің бірі.
2. Сұлу сөзіне мағыналас сөз.
3. Түлкі қандай аң?
4. Өте жақсы баға.
5.Гүлге қонатын не ?
6. Уақытты көрсететін құрал.
7.Сүттен жасалатын тағам.
8. Үй құсы.
9. Футболды немен ойнайды?
10. Киімді қайда іледі?
11. Білім қазынасы.

- Сөзжұмбақтан ерекше торкөзден қандай сөз шықты?
- Тәуелсіздік.
- «Тәуелсіздік» сөзінің мағынасын қалай түсінесіңдер? (Оқушылардан жауап алу). Еркін, бостандық, өз бетінше.
- Ал, біздің еліміз тәуелсіздікті қашан алды? (жауап алу) 1991 жылы 16 желтоқсанда тәуелсіздігін  жариялады.
- Ендеше, оқушылар 16 желтоқсан – Қазақстан Тәуелсіздігін жариялаған күн.
- Биыл біз тәуелсіздіктің неше жылын тойлаймыз? (23жыл).
- Тәуелсіздікті қашан алдық?
- 1991 жылы 16 желтоқсанда.
- Міне, балалар тәуелсіздік бізге оңайлықпен келген жоқ.
- Осы біздің тәуелсіздігімізге, егемендігімізге көптеген ақын, жазушы ағаларымыз, аталарымыз өлеңдер арнаған екен.
- Олай болса, біз бүгін Т. Молдағалиев атамыздың «Он алтыншы желтоқсан» деген өлеңімен танысамыз.

- Ендеше, дәптерімізді ашамыз.
Салақтықтан қашамыз.
Көркем етіп жазамыз.
(күннің жады, тақырыпты жазу)

 Тұманбай Молдағалиев өміріне тоқтала кетейік.                     

         

 Кітаппен жұмыс

«Он алтыншы желтоқсан» өлеңін оқып, түсіндіру

Тізбектеп оқу.

Дәптермен жұмыс

 16 желтоқсан қандай мереке екендігі есімізде сақталу үшін жазып алайық.

16 желтоқсан – Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған күн.

Сөздік жұмыс жүргізу

Тәуелсіздік - еркіндік

Ерекше – дара, бөлек

Мәңгілік – өмір бойы, өмірлік

Жадымызда – есімізде

Сұрақтарға жауап аламын
1. Өлең неліктен «Он алтыншы желтоқсан» деп аталады?
2. Бұл күн қандай мереке? (оқушылардан жауап алу)

IV. Сергіту сәті.

Басымызда күн біздің

Бәйтеректей көктеген

Ұшып көкке самғаған

Жортқан дала құмында

Жас ұрпақпыз біз деген.

Енді осы тәуелсіздік мерекесіне арнап жаттаған тақпақтарымызды айтайық.

- Ендеше, балалар, біз Т. Молдағалиев атамыздың «16 желтоқсан» өлеңімен таныссақ, басқа да ағаларымыз «Желтоқсан» оқиғасына арнап әуені мен өлеңдер арнаған екен. Солардың бірі «Желтоқсан желі» әнін біз қазір үнтаспадан тыңдайық, Әбиірбек Тінәлиевтің орындауында.
Үн таспадан тыңдау
- Міне, балалар жаңа біз әнді тыңдап отырып, видеосынан болған оқиғаларды да көрдік. Ағаларымыз бен апаларымыздың алаңға шыққанын, одан кейінгі қиыншылықтарын көрдік.
- Осы тәуелсіздіктің бізге оңайлықпен келмегенін білдік. Тәуелсіздік, егемендік жолында қазақ жастары шеруге шықты.

Тәуелсіздік түскен жоқ қой аспаннан
Тарихы оның тым әріден басталған
Бостандықтан құтқарам деп елімді
Талай боздақ қара жерді жастанған – демекші, біздің көптеген аға – апаларымыз желтоқсан оқиғасының құрбандары болды.

- Біздің осы аға-апаларымыз желтоқсанда ерлігімен, өжеттігімен, батылдығымен, батырлығымен көзге түсті.

16 желтоқсанды неге Тәуелсіздік мерекесі деп атағанын білесіздер ме? Өйткені, 1986 жылы 16-17 желтоқсан күндері жастар өз пікірлерін жоғарыда басқарып отырған ағаларға  білдіру үшін шеруге шыққан. Бейбіт тілекпен шыққан жастарды билікке қарсы шыққан деген сылтаумен аяусыз сабаған, тіпті кейбіреулерін өлтірген. Олардың қолында қару болмаған еді. Бар алып шыққаны «Өз елін өз көсемі басқарсын!» деген тақырыптағы қағазға жазылған сөздер еді. Енді осы «Желтоқсан оқиғасына» тоқталайық. 

-                     Желтоқсан оқиғасы кезінде жалған жала жабылып, осы оқиғаның құрбаны болған аға-апаларымыз кімдер еді?

- Бүгін біз осылардың ішінде Қайрат Рысқұлбеков өмірінен толық мағлұмат аламыз.

Кітаппен жұмыс

«Есіңе сақта»  бөлімін оқыту (2-3 оқушыға)

2009 жылы 1 қаңтарында «Желтоқсан оқиғасына»  қатысқан 32 адамға, соның ішінде  Қайрат Рысқұлбеков пен Ләззат Асановаға  «Халық батыры» атағы берілді.

1986-жылғы Желтоқсан уақиғасының Бас қаһарманы — Қайрат Рысқұлбеков небәрі жиырма екі-ақ жыл ғұмыр кешті. Есіл ер зұлым күштің құрбаны болды. Бірақ, өзі кеткенмен, артында мәңгі өлмес ерлік ісі, аламаттық асқақ даңқы қалды.

Қайрат Батыр ғана емес, Ақын да еді, Оның шындық деп шырылдаған дауысы абақтының тас қабырғасын қақыратып, құлағымызға жыр болып жетті.

Қайрат Рысқұлбеков
Жан сыры.
- Осы абақтыда жатқан кезде өзінің ішкі жан сырын қағаз бетіне түсіріп отырған.

- Ендеше, бүгін бізге де «Қайраттың жазу дәптерінен» үзінді берілген екен. Сонымен танысайық.

1.     Өзім оқулықтан оқып беремін.
2. 2 оқушыға оқытамын.
3. Сұрақтарға жауап аламын.
а) Мәтінде қорқақтық туралы не делінген? Сенің пікірің қандай?
ә) Қ. Рысқұлбековтің асыл міндет деп отырғаны не деп ойлайсыңдар?
Қайрат өз халқының бостандығын, ел болашағын, тәуелсіздігін өз алдына мақсат, асыл міндет етіп қойды.

2.     Қайрат Рысқұлбековтың қойын дәптерінен өлеңін оқыту (2 оқушыға)

АНА ТІЛІ
«Мен — қазақпын мың өліп, мың тірілген»,
Құшақ жая таныстым сан тілменен. —
«Жаман үйді қонағы билейді» деп,
Қала жаздап айрылып өз тілімнен.
Өзге тілге еліктеп ел болмайсың,
Қазағымның артык жоқ өз тілінен...

АҚТЫҚ СӨЗ
Күнәдан таза басым бар,
Жиырма бірде жасым бар,
Қасқалдақтай қаным бар,
Бозторғайдай жаным бар,
Алам десең, алыңдар!

Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар.
«Еркек тоқты — құрбандық»,
Атам десең, атыңдар.

- Қазіргі кезде , яғни ел Қайрат сынды батырының өшпес ерлігін ұмытпау үшін, болашаққа ерлігін дәріптеу үшін қолынан келгеннің бәрін жасап жатыр. Қайратқа арнап өз туған жерінде ескерткіш орнатылса,оның қабіріне нағыз батырға сай құлыптас орнатылды. 2009 жылдың 17 желтоқсанында Алматы қаласында Желтоқсан құрбандарына арнап ескерткіш ашылды. Ескерткіштің ашылу салтанатында  Мұхтар Шаханов Қайрат Рысқұлбековке арнап арнау өлеңін оқыды.

Қайраттың өмірден өткеннен кейінгі өмірі.
- Міне, оқушылар қазір біз Қайрат ағамыздың сөзіне, ісіне қарап сипаттама берейікші.

                    Қайрат

                            

Шығармашылық жұмыс.

1.     Отан туралы мақал-мәтелдер айту.

2.     Отан туралы 4 жол өлең құрастыру.

V. Сабақты қорыту.

- Біз бүгінгі сабағымыздан не үйрендік? Не білдік?
Сандардың сырын айтсақ, артынан бүгінгі сабағымыздың қорытынды, түйінді сөз шығады.

1986, 1991, 16

VІ. Үйге тапсырма:

1.Т.Молдағалиевтың «Он алтыншы желтоқсан» өлеңін  жаттау.

2. «Мен елімді қорғаймын» тақырыбында әңгіме жазу.

3.Қайрат Рысқұлбеков туралы мәлімет жинастыру.

VI. Бағалау.

VІ. Аяқтау. Ән «Көк тудың желбірегені»

Краткое описание документа:

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Қазақстан тәуелсіздігі жолында мерт болған қайсар рухты қазақ жастары туралы мағлұмат беру.

Дамытушылық: Оқу дағдысын қалыптастыру және жетілдіру, байланыстырып сөйлеуін дамыту, өзіндік ой-пікірін айта білуіне баулу.
Тәрбиелік: Батырдың биік тұлғасын суреттеу арқылы ұлтын сүйетін, елінің болашағына, өсіп-өркендеуіне өз үлесін қосатын табанды азамат тәрбиелеу.
Көрнекілігі: интерактивті тақта, суреттер, үнтаспа.
Сабақтың барысы.
I. Ұйымдастыру кезеңі.

Шаттық шеңбері

Отанымыз әлпештеп анадайын

Құшақтайды аялап сағат сайын

Зәулім мектеп, кең сарай, түрлі алаң

Не керектің біз үшін бәрі дайын.

Білім шыңын өрлейміз басып алға,

Қиындық жоқ, бөгеліс жолымызда.

Салтанатпен сап түзеп, ән шырқаймыз,

Көк туымыз желбіреп қолымызда.

- Олай болса, балалар, бүгінгі сабағымызды бастаймыз.

II. Өтілген материалдарды қайталау, пысықтау.
Үй тапсырмасын сұрау.
- Балалар, бүгінгі ана тілі сабағы ерекше. Өйткені, сендердің білімдеріңді, біліктеріңді бағалауға ұстаз апайларымыз келіп отыр.
- Үйге қандай тапсырма берілді?
- З. Шүкіров. «Ақша қар» өлеңін - жатқа айтқызу. (3-4 оқушыға айттыру).
- Міне, балалар, осы өлеңде жылдың қай мезгілі бейнеленген?
- Қыс мезгілі.
- Қазір қай мезгіл?
- Қыс мезгілі.
- Ақын ақша қарды неге теңейді?
- Ақ мамық қар, ақ тауықтың жүніндей, ақ жібектің түріндей, ақ қардан көрпе

жамылды.

- Осы қыс мезгілінің айларын атайықшы?
- Желтоқсан, қаңтар, ақпан.

-Қазір қыстың қай айы?

-Желтоқсан.
- Олай болса, осы желтоқсан айында болатын ерекше мерекелердің бірін білу үшін біз қазір сөзжұмбақ шешеміз.
ТӘУЕЛСІЗДІК
III. Жаңа сабақ.
1. Рәміздердің бірі.
2. Сұлу сөзіне мағыналас сөз.
3. Түлкі қандай аң?
4. Өте жақсы баға.
5.Гүлге қонатын не ?
6. Уақытты көрсететін құрал.
7.Сүттен жасалатын тағам.
8. Үй құсы.
9. Футболды немен ойнайды?
10. Киімді қайда іледі?
11. Білім қазынасы.

- Сөзжұмбақтан ерекше торкөзден қандай сөз шықты?
- Тәуелсіздік.
- «Тәуелсіздік» сөзінің мағынасын қалай түсінесіңдер? (Оқушылардан жауап алу). Еркін, бостандық, өз бетінше.
- Ал, біздің еліміз тәуелсіздікті қашан алды? (жауап алу) 1991 жылы 16 желтоқсанда тәуелсіздігін жариялады.
- Ендеше, оқушылар 16 желтоқсан – Қазақстан Тәуелсіздігін жариялаған күн.
- Биыл біз тәуелсіздіктің неше жылын тойлаймыз? (23жыл).
- Тәуелсіздікті қашан алдық?
- 1991 жылы 16 желтоқсанда.
- Міне, балалар тәуелсіздік бізге оңайлықпен келген жоқ.
- Осы біздің тәуелсіздігімізге, егемендігімізге көптеген ақын, жазушы ағаларымыз, аталарымыз өлеңдер арнаған екен.
- Олай болса, біз бүгін Т. Молдағалиев атамыздың «Он алтыншы желтоқсан» деген өлеңімен танысамыз.

- Ендеше, дәптерімізді ашамыз.
Салақтықтан қашамыз.
Көркем етіп жазамыз.
(күннің жады, тақырыпты жазу)

Тұманбай Молдағалиев өміріне тоқтала кетейік.

Кітаппен жұмыс

«Он алтыншы желтоқсан» өлеңін оқып, түсіндіру

Тізбектеп оқу.

Дәптермен жұмыс

16 желтоқсан қандай мереке екендігі есімізде сақталу үшін жазып алайық.

16 желтоқсан – Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған күн.

Сөздік жұмыс жүргізу

Тәуелсіздік - еркіндік

Ерекше – дара, бөлек

Мәңгілік – өмір бойы, өмірлік

Жадымызда – есімізде

Сұрақтарға жауап аламын
1. Өлең неліктен «Он алтыншы желтоқсан» деп аталады?
2. Бұл күн қандай мереке? (оқушылардан жауап алу)

IV. Сергіту сәті.

Басымызда күн біздің

Бәйтеректей көктеген

Ұшып көкке самғаған

Жортқан дала құмында

Жас ұрпақпыз біз деген.

Енді осы тәуелсіздік мерекесіне арнап жаттаған тақпақтарымызды айтайық.

- Ендеше, балалар, біз Т. Молдағалиев атамыздың «16 желтоқсан» өлеңімен таныссақ, басқа да ағаларымыз «Желтоқсан» оқиғасына арнап әуені мен өлеңдер арнаған екен. Солардың бірі «Желтоқсан желі» әнін біз қазір үнтаспадан тыңдайық, Әбиірбек Тінәлиевтің орындауында.
Үн таспадан тыңдау
- Міне, балалар жаңа біз әнді тыңдап отырып, видеосынан болған оқиғаларды да көрдік. Ағаларымыз бен апаларымыздың алаңға шыққанын, одан кейінгі қиыншылықтарын көрдік.
- Осы тәуелсіздіктің бізге оңайлықпен келмегенін білдік. Тәуелсіздік, егемендік жолында қазақ жастары шеруге шықты.

Тәуелсіздік түскен жоқ қой аспаннан
Тарихы оның тым әріден басталған
Бостандықтан құтқарам деп елімді
Талай боздақ қара жерді жастанған – демекші, біздің көптеген аға – апаларымыз желтоқсан оқиғасының құрбандары болды.

- Біздің осы аға-апаларымыз желтоқсанда ерлігімен, өжеттігімен, батылдығымен, батырлығымен көзге түсті.

16 желтоқсанды неге Тәуелсіздік мерекесі деп атағанын білесіздер ме? Өйткені, 1986 жылы 16-17 желтоқсан күндері жастар өз пікірлерін жоғарыда басқарып отырған ағаларға білдіру үшін шеруге шыққан. Бейбіт тілекпен шыққан жастарды билікке қарсы шыққан деген сылтаумен аяусыз сабаған, тіпті кейбіреулерін өлтірген. Олардың қолында қару болмаған еді. Бар алып шыққаны «Өз елін өз көсемі басқарсын!» деген тақырыптағы қағазға жазылған сөздер еді. Енді осы «Желтоқсан оқиғасына» тоқталайық.

• Желтоқсан оқиғасы кезінде жалған жала жабылып, осы оқиғаның құрбаны болған аға-апаларымыз кімдер еді?

- Бүгін біз осылардың ішінде Қайрат Рысқұлбеков өмірінен толық мағлұмат аламыз.

Кітаппен жұмыс

«Есіңе сақта» бөлімін оқыту (2-3 оқушыға)

2009 жылы 1 қаңтарында «Желтоқсан оқиғасына» қатысқан 32 адамға, соның ішінде Қайрат Рысқұлбеков пен Ләззат Асановаға «Халық батыры» атағы берілді.

1986-жылғы Желтоқсан уақиғасының Бас қаһарманы — Қайрат Рысқұлбеков небәрі жиырма екі-ақ жыл ғұмыр кешті. Есіл ер зұлым күштің құрбаны болды. Бірақ, өзі кеткенмен, артында мәңгі өлмес ерлік ісі, аламаттық асқақ даңқы қалды.

Қайрат Батыр ғана емес, Ақын да еді, Оның шындық деп шырылдаған дауысы абақтының тас қабырғасын қақыратып, құлағымызға жыр болып жетті.

Қайрат Рысқұлбеков
Жан сыры.
- Осы абақтыда жатқан кезде өзінің ішкі жан сырын қағаз бетіне түсіріп отырған.

- Ендеше, бүгін бізге де «Қайраттың жазу дәптерінен» үзінді берілген екен. Сонымен танысайық.

• Өзім оқулықтан оқып беремін.
  2. 2 оқушыға оқытамын.
  3. Сұрақтарға жауап аламын.
  а) Мәтінде қорқақтық туралы не делінген? Сенің пікірің қандай?
  ә) Қ. Рысқұлбековтің асыл міндет деп отырғаны не деп ойлайсыңдар?
  Қайрат өз халқының бостандығын, ел болашағын, тәуелсіздігін өз алдына мақсат, асыл міндет етіп қойды.
• Қайрат Рысқұлбековтың қойын дәптерінен өлеңін оқыту (2 оқушыға)

АНА ТІЛІ
«Мен — қазақпын мың өліп, мың тірілген»,
Құшақ жая таныстым сан тілменен. —
«Жаман үйді қонағы билейді» деп,
Қала жаздап айрылып өз тілімнен.
Өзге тілге еліктеп ел болмайсың,
Қазағымның артык жоқ өз тілінен...

АҚТЫҚ СӨЗ
Күнәдан таза басым бар,
Жиырма бірде жасым бар,
Қасқалдақтай қаным бар,
Бозторғайдай жаным бар,
Алам десең, алыңдар!

Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар.
«Еркек тоқты — құрбандық»,
Атам десең, атыңдар.

- Қазіргі кезде , яғни ел Қайрат сынды батырының өшпес ерлігін ұмытпау үшін, болашаққа ерлігін дәріптеу үшін қолынан келгеннің бәрін жасап жатыр. Қайратқа арнап өз туған жерінде ескерткіш орнатылса,оның қабіріне нағыз батырға сай құлыптас орнатылды. 2009 жылдың 17 желтоқсанында Алматы қаласында Желтоқсан құрбандарына арнап ескерткіш ашылды. Ескерткіштің ашылу салтанатында Мұхтар Шаханов Қайрат Рысқұлбековке арнап арнау өлеңін оқыды.

Қайраттың өмірден өткеннен кейінгі өмірі.
- Міне, оқушылар қазір біз Қайрат ағамыздың сөзіне, ісіне қарап сипаттама берейікші.

Қайрат

Шығармашылық жұмыс.

• Отан туралы мақал-мәтелдер айту.
• Отан туралы 4 жол өлең құрастыру.

V. Сабақты қорыту.

- Біз бүгінгі сабағымыздан не үйрендік? Не білдік?
Сандардың сырын айтсақ, артынан бүгінгі сабағымыздың қорытынды, түйінді сөз шығады.

1986, 1991, 16

VІ. Үйге тапсырма:

1.Т.Молдағалиевтың «Он алтыншы желтоқсан» өлеңін жаттау.

2. «Мен елімді қорғаймын» тақырыбында әңгіме жазу.

3.Қайрат Рысқұлбеков туралы мәлімет жинастыру.

VI. Бағалау.

VІ. Аяқтау. Ән «Көк тудың желбірегені»