Ашық сабақ тақырыбы: "Сүйінбай Аронұлы" (9 сынып)

• 1 слайд

  Шаттық шеңбері

• 2 слайд

  Үйге берілген тапсырма

• 3 слайд

• 4 слайд

  Қазанның алтысы Сүйінбай Аронұлы (1815-1898) Сүйінбай – айтыс өнерінің алтын діңгегі. (М. Әуезов.)

• 5 слайд

  Сүйінбай Аронұлы (1815-1898) Сүйінбай Аронұлы 1815 жылы казіргі Алматы облысы Жамбыл ауданының Қарақыстақ деген жерінде дүниеге келген. Ол он төрт-он бес жасынан бастап акындық өнерін машық ете бастаған. Алғашқы бетте ел аузынан естіген аңыз-ертегілерді, қисса-жырларды жаттап алып, жиын-тойларда айтып жүрген. Кейінірек өзінің замандас ақындары ішінен озық ойы, өткір тілімен казақ пен кырғыз елдеріне аты тарап, әйгілі болған. Сүйінбай - ең алдымен айтыстың асқан шебері, ешкімге жүлде бермеген ерен ақын. Сонымен бірге ол халық мұңын мұңдап, үстем тап екілдерінің әділетсіздігін бетіне басып, әшкерелеп отырған батыл да әділ сыншы. Сондыктан да Мұхтар Әуезов Сүйінбайға баға бергенде оны «Он тоғызыншы ғасырдағы Жетісу ақындарының алтын діңгегі» деп атаған. Ұлы Жамбыл Сүйінбайды үстаз тұтып, аруағына сиына сөйлеген. Сүйінбай өлеңдерінің негізгі діңі - адамгершілік асыл қасиеттер. 1898 жылы 83 жасында дүние салған.

• 6 слайд

  Сүйінбай шығармалары Толғаулары: “Өтеген батыр”, “Саурық батыр”, “Сұраншы батыр”, “Жабай батыр”, “Қарасай батыр”,т.б. Өлеңдері: “Датқаларға”, “Үмбетәліге”, “Төрт биге”, “Момын малын зұлымға алып беріп”, “Мақсұтқа”, “Қасымға”, “Болыстарға баға”, т.б. Айтыстары: «Қарғамен айтысы», «Тезек төремен айтысы», «Қатағанмен айтысы», «Қаңтарбай, Жантай, Майлықожамен» айтыстары, «Уәзипамен, Тәттіқызбен, Кескікекілмен» қысқа айтыстары бар Дастандары:  “Мың бір түн”, “Шаһнама”, “Көроғлы”, “Тотының тоқсан тарауы”

• 7 слайд

  Сүйінбай Аронұлының Жамбылға берген батасы Түскен жолың даңғыл өмірің айдын болсын, Домбыра, садақ, өлең оқты орнымен жұмсай біл, Шыншыл, әділ бол, көптің ойындағысын тап, сөзін сөйле. Дұшпаныңа әрқашан да батыл бол, Әрқашан да адал бол, жӛн іске қамал бол, Жаманға - қашық, жақсыға -асық бол. Таусылмайтын - дәулет, тозбайтын сәулет берсін. Сөзің асыл, ғұмырың ғасыр болсын, Береке дарып, бақ қонсын, Әумин!

• 8 слайд

• 9 слайд

  Жақсы мен жаман адамның қасиеттері Жақсы жігіт ел-жұртының қаласындай, Жақсы әйел әмме жұрттың анасындай. Жақсыға ешкімнің де жатттығы жоқ, Көреді бәрін де өз баласындай. Жақсы жігіт сөзіне сақ тұрады, Қыранның қырдан байқар баласындай. Жаман парқы жақсымен бірдей емес, Жақсы жігіт елінің ағасындай. Жақсының сөзін әркім пайдаланар, Миуалы алма, өріктің ағашындай. Жаманның көкірегі – көр, көзі – соқыр, Жүрер жолдан тал түсте адасып – ай. Жақсы адам қай жерден ажырайды, Жақсымын деп бәрі жүр таласып – ай. Жамандар – өтірікті, өсегі көп, Ел – жұрттың іріткі салар арасына – ай. Жалған сөзбен бықсытар ел арасын, Жанбай қалған ағаштың шаласындай. Соқтығып әркімге бір ұрынады, Сиырдың тентек болған танасындай. Сондай жанның ешкімге сүйкімі жоқ, Жылқының қотыр болған аласындай Жақсы адам елдің басшы серкесіндей, Жұғымды болар елге еркесіндей. Жақсының жүзі жылы, сөзі майда, Халқымның қалың жүнді көрпесіндей. Жақсы болар баланың жүзі жақсы, Жасынан бірге өскен еркесіндей. Жақсы кісі көрінер жыл құсындай, Жаман адам балтаның ұңғысындай «Олақтан салақ жаман» – деген мақал, Жамандар түзей алмас тұрмысын – ай. Жақсы адам алысты жақын етер, Беттескен екі таудың тұрғысындай. Жамандар өсек – аяң айтып жүрер, Ешкімнің білмесе де қылмысын – ай. Жаманның кеудесі үлкен, сөзі кесек, Ақылы ауысқан адамның жындысындай. Екеуін салыстырып әдейі айттым, Қажетіңе қолданарсың тұрмысың – ай.

• 10 слайд

• 11 слайд

  Cүйінбай Аронұлының киген киімі

• 12 слайд

  Н.Ә.Назарбаевтың мұражайға берген сыйы

• 13 слайд

  Сүйінбай ақынның мұражайындағы экспонаттардың бірі

• 14 слайд

  Мұражайдың сыртқы көрінісі

• 15 слайд

  Текемет, самаурын, құмыра, келі....көненің көзі

• 16 слайд

  Даналық ойдан дән ізде... Сүйінбай – қынаптағы қылыш, аспаннан түскен жасын, соғып тұрған құйын, ескен қызыл жел. Күніне шауып жараған, айтысқанның басынан өлең асырып, миын шайқаған жырдың боранды ақпаны, қияқты сұңқары. Қазақ әдебиеті анықтамалық энциклопедиясы 

• 17 слайд

  Үйге тапсырма Сүйінбай Аронұлы өмірі мен шығармашылығын оқу. Бір өлеңін жатқа айту.