Ашық сабақ Жұлынның құрылысы Презентация

• 1 слайд

  Жұлын. Жұлынның ақ, сұр заты
  8 сынып биология пәні
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділік: Жүйке жүйесінің бөлімдерін таныстыру. Жұлынның маңызы, құрылысы мен қызметі, шартсыз рефлекстің рөлі туралы оқушыларға білім беру
  Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ойлауын талап ететін тапсырмаларды пайдалана отырып интеллектуалды қабілеттеріндамыту; Оқушылардың ой-өрісін кеңейту, танымдық белсенділігін, өз бетінше білім алу, саралау, қорытынды жасау дағдыларын дамыту
  Тәрбиелік: Салауатты өмір сүруге, денсаулықты күтуге, спортпен шұғылдануға тәрбиелеу;
  
  

• 3 слайд

  
  
  
  
  
  
  Сабақтың типі: Аралас
  

• 4 слайд

  
  
  Психлогиялық ахуал
  Қол алысып, қәне, біз,
  Достасайық бәріміз.
  Айтарым бар сендерге,
  Тез тұрыңдар шеңберге.
  Қандай жақсы бір тұру,
  Достарменен бір жүру!
  Қандай жақсы дос болу!
  

• 5 слайд

  І.
  Мына сөздерді есімізге түсіріп, анықтама берейік
  
  Термин сөздер
  дендрит
  рецептор
  аксон
  рефлекс
  нейрон
  

• 6 слайд

  Биологиялық диктант
  (жұптық тапсырма)
  
  1.Нейрон денелері мен қысқа өсінділердің топтасуы ........................................................ құрайды.
  2.Ақ май қабығымен қапталған ұзын өсінділер – аксондар ........................................... түзеді.
  3.Нейронның ұзын өсінділерінің тармақталуы жүйке ұштарын – ............................................ құрайды.
  4. Нейрондар: ........................................ бөлінеді.
  5. Жүйке жасушалары: ........................ .................... ......... ..................................... ...................................... ...тұрады.
  

• 7 слайд

  Диктант жауаптары
  
  1 – ми мен жұлынның сұр затын құрайды
  2 – ақ затты
  3 – рецепторларды
  4 – сезімтал, қимыл қозғалыс және аралық
  5 – дене, өсінді және жүйке ұштарынан
  

• 8 слайд

  Жаңа сабақ
  Жүйке жүйесі
  Орталық жүйке жүйесі
  Шеткі жүйке жүйесі
  

• 9 слайд

  Сомалы жүйке жүйесі
  
  ми
  
  жұлын
  жүйкелер
  жүйкелер
    Жүйке жүйесін орталық және
  шеткі деп үлкен екі топқа бөледі.
  Орталық жүйке жүйесіне –
  ми мен жұлын жатады. Шеткі жүйке
  жүйесі ми мен жұлыннан таралатын
  жүйкелер мен жүйке түйіндерінен
  тұрады. Жүйке жүйесінің қаңқа
  бұлшықеттерінің жұмысын реттейтін
  бөлімі сомалы (грекше «soma» – дене),ішкі мүшелердің жұмысын реттейтін бөлім вегетативті («vegeto» – қоздырамын)
  жүйке жүйесі деп атайды .
  Жүйке жүйесінің сомалы бөлімі ағзаның сыртқы ортамен байланысын жүзеге асырады,
  тітіркендіргіштерді қабылдайды.
  Адам еркіне байланысты
  қозғалыстарды басқарады.  
  

• 10 слайд

  Жүйке жүйесінің
  жалпы сызбасы
  Жүйке жүйесі мүшелер
  жұмысын үйлесімді
  реттеп отырады және
  организмнің біртұтастығын
  сақтайды.
  

• 11 слайд

  ЖҮЙКЕ ЖАСУШАЛАРЫ
  Адам денесінде болатын жүйке жүйесі жүйке ұлпасынан түзіледі. Жүйке ұлпаларының негізін жүйке жасушалары құрайды. Жүйке жасушалары – нейронның денеден, ұзын және қысқа өсінділерден тұрады
  Нейронның денесінде цитоплазма мен ядро болады Ұзын өсіндісі – аксон ми мен жұлынның дененің кез келген бөлімімен байланысуын қамтамасыз етеді .
  Бағдаршаның бағыты қозудың
  өту жолын көрсетеді
  дендриттер
  жасуша денесі
  аксон
  

• 12 слайд

  Жүйкенің құрылысы
  Қан тамырлары
  
  
  

• 13 слайд

  ЖҰЛЫН
    Жұлын – орталық жүйке жүйесіне жатады. Жұлын цилиндр пішінді омыртқа жотасының өзегінде орналасқан, ұзындығы 42–45 см, салмағы 34–38 г. Жоғарғы шеті сопақша мимен жалғасады, төменгі шеті екінші арқа омыртқаға дейін созылып жатады .
  Жұлынның алдыңғы және артқы жағында ұзынынан созылған тік сайшалары болады.. Жұлынның дәл
  ортасында іші жұлын сұйықтығына толы жұлын өзегі бар.
  Өзектің айналасында пішіні көбелекке ұқсаған жұлынның
  сұр заты бар. Сұр заттың сыртын ақ заты қоршап жатады. Сонымен жұлын құрылысында ақ заты сыртында, сұр заты ішкі жағында орналасқан.  
  

• 14 слайд

  Жұлынның құрылысы
  Ұзындығы - 42-45 см.
  Салмағы - 34-38 г.
  Пішіні - циллиндр тәріздес
  Жұлынның
  -жүлгелері
  -өзегі
  -сұр заты
  -ақ заты
  -түбірлері
  -31 жұп жүйкелері
  

• 15 слайд

  Жұлынның құрылысы
  Сұр заты
  Ақ заты
  Жұлынның орталық өзегі
  Артқы түбір
  Алдыңғы түбір
  Жұлынның алдыңғы тік жүлгесі
  Жүйке түйіндері
  Жұлын жүйкесі 4
  

• 16 слайд

  Жұлынның жұмсақ қабықшасы
  Жұлынның көлденең кесіндісі
  Артқ ы өсінді
  Ақ зат
  Артқы өскін
  Сұр зат
  Жұлынның алдыңғы салатамыры
  Алдыңғы өсінді
  Алдыңғы өскін
  

• 17 слайд

  ЖҰЛЫН ЖӘНЕ ОДАН ТАРАЛАТЫН ЖҮЙКЕЛЕР
  жұлын
  жүйкелер
  дәнекер ұлпасынан түзілген жүйке
  талшықтарын қаптап тұрған қабықша
  дәнекер ұлпасынан тү зілген
  жүйкені қаптап тұрған қабықша
  жүйке талшықтары
  

• 18 слайд

  Рефлекстік доға
  Ендірме нейрон
  
  
  Жұлын рефлекстік және өткізгіштік қызмет атқарады.
  Ағзалардың тіршілігіндегі барлық
  әрекеттерді жүйке жүйесі басқарады.
  Оны рефлекстік реттелу дейді.
  

• 19 слайд

  РЕФЛЕКСТІК ДОҒА
  терідегі жүйке
  ұштары;
  сезгіш жүйке
  талшығы
  жұлынның
  көлденең кесіндісі
  қозғалтқыш жүйке талшығы
  бұлшықеттер
  Ә)білекті бүгу рефлексінің үш
  нейрондық күрделі рефлекстік
  доғасы
  рецептор
  сезгіш нейрон
  жұлын
  байланыстырғыш
  нейрон
  қозғалтқыш нейрон
  бұлшықет  
  А)рефлекстік доғаның бөлімдері
  

• 20 слайд

  Тізе рефлексі
  
  
  
  
  

• 21 слайд

  Тізені жазу рефлексінің екі нейрондық қарапайым
  рефлекстік доғасы
  тізе буыны
  бұлшықет
  сезгіш нейрон
  қозғалтқыш нейрон
  жұлын
  

• 22 слайд

  Жұлынның қызметі
  Рефлекстік
  
  орталыққа тебетін (өрлеу, қозуды
  миға жеткізу)
  Өткізгіш
  
  орталықтан тебетін (қозуды мидан
  мүшелерге жеткізу)
  

• 23 слайд

  Логикалық сұрақтар
  
  Сұрақ:
  1)Асқар басы ауырып, құсып, есінен айырылып дәрігерге көрінсе, дәрігерлер «менингит» деген диагноз қойды.Асқар бұл аурудың сипаттамасы жайлы интернет көздерінен іздеп, мынадай тоқтамға келді:
  1. Ми мен жұлын жұмсақ қабығының қабынуынан пайда болады.(иә, жоқ)
  2.Бактериялар мен вирустардан пайда болып, ауа арқылы жұғады. (иә, жоқ)
  3.Вирусты менингит өте кең таралған , бактериалды менингитке қарағанда өмірге қауіт төнгізбейді(иә, жоқ)
  4.Тез арада дәрігерлік көмекке жүгінбесе, өлімге соқтыратын ауру. (иә, жоқ)
  
  

• 24 слайд

  Дұрыс жауап
  1 – 4 - ия
  
  

• 25 слайд

  Сұрақ:
  2) Жұлын жарақатының салдары қандай?
  (Топтасып сұрақтың жауабын іздеп, талқылау, дәлелдеу)
  

• 26 слайд

  Дұрыс жауап
  Тітіркенгіштік, әлсіздік, тез шаршау, бас ауруы, бас айналуы басым болады. Олар ыстықты, транспортты көтере алмайды, қызметтің бір түрінен екінші түріне ауысқанда қиындықтар туындайды.
  
  

• 27 слайд

  Дәптерге кестені толтыру;
  

• 28 слайд

  Сәйкестігін анықтаңыз
  

• 29 слайд

  Дұрыс жауаптары
  1 – а
  2 – ә
  3 – ә
  4 - б
  

• 30 слайд

  V. Үй тапсырмасы.
  §15 Жұлынның құрылысы
  - оқып-білу, сұрақтарға жауап беру
  - терминдерге анықтама жазу, жаттау
  - шығармашылық жұмыс
  «Жұлынның адам ағзасы үшін маңызы» (эссе жазу)
  
  

• 31 слайд

  Көңіл қойып тыңдағаныңызға рахмет!