- Учебник: «Физика», Перышкин А.В.
- Тема: § 12 Агрегатные состояния вещества
- 10.10.2020
- 734
- 7
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Бала ойынмен өседі. Осыны жақсы түсінген бабаларымыз ұлттық ойынның небір түрлерін ойлап тапқан.Зерделеп қарасақ, ұлттық ойындардың сан-салалы тәрбиелік мәнімен бірге,оның білімдіілік мазмұны да орасан зор.Сондай ойынның бірі асық ойыны –өте кең тараған қазақ халқының ежелгі ұлттық ойын түрлерінің бірі. Оны көшпелі этномәдени өмір тудырған төлтума өнер деп танимыз. Ойынның басты объектісі де, құралы да – асық. Аталмыш ойын әсіресе балалар арасында кең тараған. Оларды ептілікке, мергендікке, ұқыптылықа, сергектікке баулыйтын тәрбиенің көзі. Асық – төрт түлік мал мен аңдар тілерсегінде болатын, бітісі бөлек, қызметі аса күрделі, буынға біткен шымыр сүйек. Ешкі, қой, сиыр, түйе асығы үлкен-кішілігіне қарамастан сыртқы формасы бір пішіндес, мүсіндес зат.
I.Асық ойыны туралы түсінік
"Асық ойыны –қазақ халқының дәстүрлі ұлттық ойыны. Жалпы асық ойыны тек көңіл ашу, құмарлық ойыны ғана емес. Бейне шахмат ойынының төркініндегі әскери стратегия сияқты. Бұл да халқымыздың ел болуы мен Тәуелсіздігі жолындағы ішкі-сыртқы қорғаныс мәселесін терең зерттеуден туған. Ұлттың ілкідегі елдік ішкі кемелін, ірге бекітуін, хан мен қараша арасындағы бірлік пен байланысты нығайтуды ойлауы арыдан жалғасын тауып келген ұлттық негіздің ойын түріндегі көрінісі. Асық сыйпатына қарай – алшы, тәйке ,бүге,шіге,омпы ,шоңқай ал атуға арнап арнайы қорғасын құйып жасалғаны- сақа,жақсылары– оңқай деп аталады. Ауылдан шыққан қай –қайсымыздың да бала күнімізде асық ойнағанымыз белгілі, дегенмен бұл күнде аық ойнайтын бала кеме-кем, қалалы жердегі балалар болса мұндай ұллтық ойынның барын ұмытып барады.
Ал негізінде асық ойыны халқымыздың тұрмыс- салтының ажырамас бөлігі,ұрпақ тәрбиесінің бір бөлігі емес пе еді?Жалпы ұлттық ойын түрлерінің астарында игілікке айналған істің, оқиғаның, негіздің болатыны даусыз. Ол тағы уақыт өте келе сөзсіз дәстүр түрінде істелетін салттық іске не ойнайтын ұлттық ойынға айналып, жалпы ұлттық өң алып, халықпен бірге жасайды.
II.Асық ату ойынындағы механика
Асық ату ойынындағы іс-әрекетерді физикалық құбылыстар тұрғысынан түсіндіре отырып,сабақ үрдісіне білім беру дағдыларын қалыптастыру мәселелеріне тоқталмақпын.Әрине,асық атудың физикалық механизімін діл баяндау мектеп бағдарламасынан тыс күрделі математикалық талдауларды қажет ететін болғандықтан , біз құбылыстардың жуық есептеулерімен ғана шектелмекпін.Асық атіу мектеп физикасының механика бөлімінің материалдарымен тығыз байланысты.
Асық шиырғанда бетке жатуына байланысты бүк,шік, алшы,тәйке,омпы болып бөлінеді де ,бұлар бетке үйкелісі және орнықтылығы жағынан бір-бірімен ерекшеленеді.
Асық ату ойнында сақа басты рөл атқарады. Сақа- қорғасын құю арқылы массасы артылып жасалады.Оңқай асық бас бармақпен,алшы қырын басып ұстағанда оның шік жағы құйылған қорғасын жер бетімен оңай сырғанауға және соққыны дә қабылдауға мүмкіндік туғызады.
Сақаның массасын арттыру қажеттілігі неде? Оны4 физикалық тұрғыдан екі мәнісі бар.
Біріншіден, сақаның міндеті сызық ішінде соғылған асықты неғұрлым алысқа ұшыра отырып, өз тігілген асық қатарынан ұзамауы керек.Ал, өзара әсерлескен денелердің үдеулері мен массалары арасындағы қатынас теңдігімен анықталатындығы физикадан белгілі.Демек,сақа массасы,асықтан қанша есе көп болса,үдеу одан онша есе аз болады және ол асыцққа салыстырғанда теріс үдеу алады.
Екіншіден, қозғалыстағы дененің кинетикалық энергясы оның массасына тура пропорционал болатындығы белгілі.Демек,сақа массасын арттыру оның екпінін сонша есе артуына мүмкіндік береді.
Сақаны лақтыру. Сақа жер бетінен H биіктікте көтеріліп, V жылдамдықпен лақтырылады.Сонджа ол,параболалық сызық бойымен қозғалаотырып асыққа V жылдамдықпен келіп соғады.(1 сурет)
6 610 073 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Бегайдарова Назгуль Серикбаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материалВаша скидка на курсы
40%Курс повышения квалификации
36 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.