Ата -аналармен жүргізілген психологиялық тренинг 6 сынып

Тақырыбы: «Бала тәрбиесіндегі ата – ананың рөлі»
Мақсаты: Баланың дамуына, жеке тұлға болып қалыптасуына ата - ана тәрбиесінің әдіс тәсілдерін жетілдіре отырып қарым – қатынас орнату.
Міндеттері: Ата - аналардың мектеппен, тығыз байланысын арттыру, балаларын, мейірімділікке, ұстамдылыққа тәрбиелеудің жолдарын көрсету.
Қажетті құрал жабдықтар: Үлестірмелі  қағаздар, А4 формат, қалам,  және т. б
Әдістері: пікір алмасу, сұрақ жауап, тест психологиялық жаттығулар.
Тренинг бағдарламасы:
1. «Танысу жаттығуы»
2. Ой жинақтау    (бейне таспа)  Бала тәрбиесі
3.«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
3. Қимыл қозғалыс арқылы жауап беру.                                                                                           4. “Аялы алақан” өсиет әңгіме  (бейне таспа)                                                                                       5. «Ашығын айтсам».                                                                                                                                6. Қорытынды

«ХХІ  ғасырда отбасы тату, өнерлі болуы тиіс» Н.Ә.Назарбаев

Тренинг барысы: Сәлеметсіздер ме құрметті ата - аналар!                                                              Бүгінгі біздің «Бала тәрбиесіндегі ата – ананың рөлі» атты тренинг сабағымызға хош келдіңіздер! Ата – ана тілегі баласының жақсы адам болуы, еңбексүйгіштігі, кішіпейіл, мейірімді болуы. «Ұл тәрбиелей отырып, жер иесін тәрбиелейміз, қыз тәрбиелей отырып, ұлтты тәрбиелейміз». Отбасындағы тәрбие әрбір мүшенің өзін - өзін сақтау, ұрпақты жалғастыру, өзін - өзі сыйлау қажеттігінен туындайды. Отбасында адамның жеке басының қасиеті қалыптасады.
Балаға білім, тәрбие беруде басты тұлға ұстаз болса, оны жалғастырып демеуші ата - ана. Жүргізуші: Ата –аналар тренингімізді бастамас бұрын сіздерді  ортаға шақырымыз. 

     1 . «Есімдер аллитерациясы»
Нұсқау: Алдымен өз есімдеріңіздің алдына адамның бойында бар жақсы қасиеттің біреуін айтып, өзіңіз туралы қысқаша мәлімет беруіңіз керек.
Мысалы: Мен сәнді – Сандуғашпын
Мен гүлдей - Гүлнармын
Мен айдай – Айдынмын
2. Ой жинақтау   

Үш топқа тақырып беріледі (тостермен  жұмыс )
Ата - аналар сол бойынша өз ойларын ортаға салады.
I. Бала – білімді әрі тәрбиелі болып өсуі  үшін ата - ана қандай жағдай жасауы керек.
II. Балаларды теріс қылығы үшін жазалайсыз ба?, себебі...
III. Мұғалім мен ата – ана байланысының тиімділігі бар ма?

IV. Балаңыз  кешкі уақытты қалай  өткізеді?

3. «Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

4. Қимыл қозғалыс арқылы жауап беру.

1)      Газет бетіндегі мақалалардан, теледидардағы бағдарламадан тәрбиеге байланысты

сұрақтар тыңдап, қарап жүрсізбе?

-          «иә» десеңіздер – қолдарыңызды шапалақтаңыз;

-          «жоқ» десеңіздер – аяқтарыңызды тарсылдатыңыздар.

2)      Балаға тәрбие беру кезінде үйде ата-ана бірдей ықпал жасайма?

-          егер «жанұя» десеңіздер жымиыңыз.

-          егер  «қоршаған орта, қоғам» десеңіздер қолды алдымызға созамыз.

3)      Бала тәрбиелеу жауапкершілігі кімде деп ойлайсыз?

-          егер «әке» десеңіздер қолды, алдымызға созамыз.

-          егер «ана» десеңіздер, жымиыңыз.

-          егер «екеуі» десеңіздер, қолдарыңызды шапалақтаңыз.

Баланы жастан бақпасаң,                                                                                                             Жамандықтан қақпасаң,                                                                                                                                   Қадірден жұрдай қасқа боп,                                                                                                                 Кешкенің өмір босқа тек, - дегендей, баланың ыстық суығына күймейтін, жақсылығына сүйінбейтін ата-ана жоқ шығар. Бүгінгі ұл – ертеңгі әке, ол әкеге қарап өседі. Бүгінгі қыз – ертеңгі ана, ол шешеге қарап өседі, бойын түзейді. Балаға білім, тәрбие беруде басты тұлға ұстаз болса, оны жалғастырушы, демеуші – ата-ана.

 5.  “Аялы алақан” өсиет әңгіме

       Жағдайы жақсы  бір отбасы баласын ешкімнен кем өсіргісі келмей барлық жағдайын жасайды. Қазіргі заманның озық технологиясымен жасалынған ойыншықтар, компьютер, тіптен қымбат телефонды да алып береді. Бірақ баласы осының бәріне қанағаттанбай, күнде ата-анасының жұмысқа кетпеуін өтінеді. Ата-анасы жұмысқа бармаса болмайтынын, ақша табатынын баласына түсіндіреді. Ал, баласы осы сәтте ата-анасының күніне қанша ақша табатынын сұрап біледі. Бала сол күннен бастап ата-анасының өзіне тастап кетіп жүрген ақшасын жұмсамай  жинай бастайды. Жинаған ақшасы ата-анасының бір күндік табысына жеткен күні бала ата-анасына өтініш жасайды. — Әке, ана! Бүгін жұмысқа бармай бір күндеріңізді маған қиыңыздаршы. Бір күнгі  табыстарыңызды  мен төлейін депті.

 (Қалай ойлайсыздар бала неге өтінді?)

      Міне, ата - ананың  аялы  алақанының  әсері  балаға  күн сәулесімен бірдей, мұны басқа  ешбір  нәрсе  ауыстыру мүмкін емес.

 «Ашығын айтсам».
Ата - аналарға төмендегідей бланкілер таратылып толтырылады.

Менің тренинг барысында түйгенім ____________________________________________
Маған ұнаған  жаттығу  _________________________________________
Маған ұнамағаны ___________________________________________________________
Мен бұдан да ашық, шынайы болар едім, егер ___________________________________

___________________________________________________________________________
Келесі тренингте мен келесі жайттарды білгім келеді _____________________________
Тренинг  жүргізуші сізге ұнады ма? ___________________________________________
Тренинг  жүргізушінің орнында  сіз   болсаңыз __________________________________

Жүргізушіге ұсыныс ________________________________________________________
Қолы _________________________________________

Қортынды

         Бала  дегеніміз – болашақ. Балаларымызды қалай тәрбиелесек болашағымыз солай болмақ. Келешегіміздің қожасы балаларымызды білімді де мәдениетті, тәрбиелі де әдепті, кішіпейіл де қарапайым етіп тәрбиелеу өз қолымызда.
Ұлт тәрбиесі - ұлт болашағы. Егеменді еліміздің ертеңгі болашағы жас ұрпақ тәрбиесі. Білімді денсаулығы мықты азамат өсіру үшін, мектеп болып ынтымақтасып та ат салысуымыз қажет. Кейін опық жеп бармақ тістемеу үшін баланы қаршадайынан дұрыс тәрбиелеуге, бала бақытының шынайы бағбаны болуға атсалысқан жөн. Бала бақытының кепілі - ата – ананың өнегелі тәрбиесінде.

Ата-анаға көз қуаныш,

Алдына алған еркесі.

Көңіліне көп жұбаныш,

Гүлденіп ой - өлкесі, - деп, Абай атамыз ата-ананың қуанышы, гүлденген үміт арманы тек перзент сүю, оны тәрбиелеу екендігін айтқысы келген.

Ендеше, ата-аналар қолымыздағы алтынымызды жақсылап, тәрбиелейік және біздер олардың ең бастысы үлгі болар бейнесі екендігімізді ұмытпайық.

Келгендеріңізге  рахмет!

«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

«Қызықты сұрақтар» сергіту жаттығуы
1. Балаңыздың сүйікті түсі?
2. Сынып жетекшісінің толық аты жөні
3. Балаңыз  қандай киноға  қызығады?
4. Қандай жануарды жақсы көреді?
5. Балаңызды қалай еркелетесіз?
6. Балаңыздың хоббиі жайлы не білесіз?
7. Балаңыздың жақын досы кім?                                                                                                                   8. Балаңыздың сүйікті асы қандай?                                                                                                                                                  9. Балаңыз сізді ренжіткенде, ең алдымен қандай сөз аузыңызға түседі?

 «Ашығын айтсам».
Ата - аналарға төмендегідей бланкілер таратылып толтырылады.

Менің тренинг барысында түйгенім ____________________________________________
Маған ұнаған  жаттығу  _________________________________________
Маған ұнамағаны _____________________________________________________________
Мен бұдан да ашық, шынайы болар едім, егер _____________________________________

_____________________________________________________________________________
Келесі тренингте мен келесі жайттарды білгім келеді _______________________________

_____________________________________________________________________________
Тренинг  жүргізуші сізге ұнады ма? ______________________________________________
Тренинг  жүргізушінің орнында  сіз   болсаңыз _____________________________________

_____________________________________________________________________________

Жүргізушіге ұсыныс __________________________________________________________

_____________________________________________________________________________
Қолы _________________________________________

«Ашығын айтсам».
Ата - аналарға төмендегідей бланкілер таратылып толтырылады.

Менің тренинг барысында түйгенім ____________________________________________
Маған ұнаған  жаттығу  _________________________________________
Маған ұнамағаны _____________________________________________________________
Мен бұдан да ашық, шынайы болар едім, егер _____________________________________

_____________________________________________________________________________
Келесі тренингте мен келесі жайттарды білгім келеді _______________________________

_____________________________________________________________________________
Тренинг  жүргізуші сізге ұнады ма? ______________________________________________
Тренинг  жүргізушінің орнында  сіз   болсаңыз _____________________________________

_____________________________________________________________________________

Жүргізушіге ұсыныс __________________________________________________________

_____________________________________________________________________________
Қолы _________________________________________

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Ашығын айтсам».
Ата - аналарға төмендегідей бланкілер таратылып толтырылады.

Менің тренинг барысында түйгенім ____________________________________________
Маған ұнаған  жаттығу  _________________________________________
Маған ұнамағаны _____________________________________________________________
Мен бұдан да ашық, шынайы болар едім, егер _____________________________________

_____________________________________________________________________________
Келесі тренингте мен келесі жайттарды білгім келеді _______________________________

_____________________________________________________________________________
Тренинг  жүргізуші сізге ұнады ма? ______________________________________________
Тренинг  жүргізушінің орнында  сіз   болсаңыз _____________________________________

_____________________________________________________________________________

Жүргізушіге ұсыныс __________________________________________________________

_____________________________________________________________________________
Қолы _________________________________________

Тақырыбы: «Бала тәрбиесіндегі ата – ананың рөлі»

Баланы жастан бақпасаң,

Жамандықтан қақпасаң,

Қадірден жұрдай қасқа боп,

Кешкенің өмір босқа тек, - дегендей, баланың ыстық суығына күймейтін, жақсылығына сүйінбейтін ата-ана жоқ шығар. Бүгінгі  Ата – ана тілегі баласының жақсы адам болуы, еңбексүйгіштігі, кішіпейіл, мейірімді болуы. «Ұл тәрбиелей отырып, жер иесін тәрбиелейміз, қыз тәрбиелей отырып, ұлтты тәрбиелейміз». Отбасындағы тәрбие әрбір мүшенің өзін - өзін сақтау, ұрпақты жалғастыру, өзін - өзі сыйлау қажеттігінен туындайды. Отбасында адамның жеке басының қасиеті қалыптасады.
Балаға білім, тәрбие беруде басты тұлға ұстаз болса, оны жалғастырушы, демеуші – ата-ана.

2. Балаға қолдау көрсету керек

       1. Мектеп 2. достары 3. отбасы ,

Отбасында тиімді тәрбиелеудің белгілі ережелері  қалыптасқан:                                             - баланы бар қалпында сүю, кұрметтеу қажет;
-  балаға әсер ететіні құрғақ сөз емес, оның қалай айтылғаны, шын көңілден шыкқандығы мәнді;
-   баламен қатынас оның жас ерекшелігіне сәйкес болуы шарт, сонда ғана үлкендер мен кішілер арасындағы дау-дамай туындамайды да ең қонымды тәрбие әдісін таңдап, қолдануға болады;
-   баланың не айтқысы келетінін түсініп алған жөн, асығыс қорытынды жасаудан сақтанған дұрыс;
-   жазаны істеген келеңсіз әрекеті үшін  колдануға үйренген жөн, баланы намысына тиіп, қорламаңыз (ешуақытта бала жаман емес, оның қылығы жаман);
-   бала жөнінде басқалар (мұғалімдер, көршілер) тарапынан айтылған сын пікірлерден қорытынды жасаудан бұрын оның өзімен әңгімелесіп, әрекетінің себебін анықтап, кейін шешім кабылдаған жөн: жұрт алдында өз беделіңді жоғалтамын деп шошынудың қажеті шамалы, өз баланның сенімінен айырылып қалмаған дұрыстау;
-   балаға үйрететініңді алдымен өзің үйреніп, біліп ал;

3. Ата-аналарға кеңес

Есте сақтаңыз:

       Баланың еріктік және адамгершілік қасиеттерін сіз қалыптастырасыз. Оның мінезі, талғамы, ақыл-парасаты, білім аясы, қызығушылық әлемі, дағдылары мен әдеттері, мінез артықшылығы мен кемшілігі сізге байланысты.  Жақсы қасиеттер балаға ақыл үйретумен, тыйым салумен, жазалау мен қорқытумен емес, әкесі мен анасының үлгілі өмірлік тәжірибесімен, отбасы ошағының жылуы мен жақсылық арқылы беріледі.

       Баланың әр күнді бастауы, қарсы алуы сәтті болуы керек. Ол үшін таңертең баланы оятқанда жайлы баппен ояту керек, ол сіздің күлімдеп, мейіріммен өте жақсы көріп тұрғаныңызды сезінуі керек.

    Егер сіз кеше ескерту жасасаңыз да, сабаққа жіберер алдыңда балаға : «Байқа, бұзық болма, өзіңді жақсы ұста, мен сен үшін ескерту алмайын» деген сөздерден аулақ болыңыз.

Ø Балаға мектепке барар алдыңда сенімділік пен сәттілік керек.

Ø Бала мектептен  келгенде, бірден сұрақтар қойып қарсы алмау керек.

Ø Егер бала бірдеңе айтқысы келсе, қарсы болмай тыңдау керек.

Ø Егер бала ренжіп отырса, онда себебін өзі айтқанша асықпаңыз.

Ø Балаңызға қатты дауыспен сөйлемеңіз, баланың жүйке клеткасында тежелу пайда болады.

     Бала үшін алғашқы тәрбиешісі – ата – анасы. Бала мектепте 6-7 сағат болса, қалған   18 сағат үйде, сол себепті де ата – ана баласының оқуын, жүріс – тұрысын, жолдастарын, киетін киімін қадағалап отырса абзал. Әр апта соңында сынып жетекшісімен, пән мұғалімдерімен, мектеп басшыларымен байланыс жасап, сабағы, тәртібі, басқа да мәселелер жайлы мәлімет алып отырса,  тәрбие жемісін берер еді. Баланың бүгінгі іс – әрекетіне, тәртібіне бүгін назар салмасақ, ертең кеш болады дегім келеді. Олай болса, бір сәт уақыт бөліп, мектеппен  хабарласу – ата – ананың бірден – бір міндеті.

  Қорытынды:

• Адам өмірінің мәні мен сұлулығы, адамның келешегіне сенімділігі  - баланың ата-анасын ардақ тұтып, өзінің перзенттік қарызын бір сәтке де есінен шығармауында. Бұл – жас ұрпақтың мәдениеттілігін, әдептілігінің ғана емес, ең алдымен, адамшылығының белгісі.

• Бала – ата- ана өмірінің жалғасы. «Баламның табанына кірген шөңге менің маңдайыма кірсін,» деп әлпештеп өсірген перзенті  ауырып не басқа бір қатер төнгенде мойындарына бұршағын салып, «Өзімді алып, баламды аман қалдыр!» деп құдайға жалбарынған.

• Бала тәрбиесі – қызығы мен қиыншылығы қатар жүретін күрделі процесс.

• Отбасы, ұшқан ұя – жылылықтың, жылулықтың мекені.  «Отбасы» атауының мәніне терең үңілер болсақ, оттың да үлкен маңызы бар екенін сеземіз. Сондықтан оттың басы, ошағымыздың түтіні түзу болуы үшін баламыздың жан дүниесіне үңілейік!