"Ата дәстүр - асыл қазына" танымдық сайыс

• 1 слайд

  Ата дәстүр
  -
  асыл қазына
  сайысы
  

• 2 слайд

  Сәлем беру
  (яғни таныстыру)
  

• 3 слайд

  «Сан сұраққа саяхат»
  Әрбір топқа 1 минут ішінде ырымдар бойынша15 сұрақ қойылады. Сұраққа иә не жоқ деп жауап беру керек.
  

• 4 слайд

  «Сан сұраққа саяхат»
  Әрбір топқа 1 минут ішінде ырымдар бойынша15 сұрақ қойылады. Сұраққа иә не жоқ деп жауап беру керек.
  

• 5 слайд

  «Сан сұраққа саяхат»
  Әрбір топқа 1 минут ішінде ырымдар бойынша15 сұрақ қойылады. Сұраққа иә не жоқ деп жауап беру керек.
  

• 6 слайд

  «Сан сұраққа саяхат»
  Әрбір топқа 1 минут ішінде ырымдар бойынша15 сұрақ қойылады. Сұраққа иә не жоқ деп жауап беру керек.
  

• 7 слайд

  Жанкүйерлермен сайыс
  Жасырынып тұрған затты табыңыздар!
  Әр дәл табылған зат үшін қосымша 2 ұпай.
  

• 8 слайд

  Ақ ала орда
  

• 9 слайд

  Өшпес өнеге
  7
  12
  24
  Өмірдегі жол - жоралғы
  Жақсы сөз – жарым ырыс
  36
  7
  12
  24
  36
  7
  12
  24
  36
  Дағды. Ым ишара
  7
  12
  24
  36
  Тұрмыс пен шаруашылық
  7
  12
  24
  36
  

• 10 слайд

  7
  Тұрмыс пен шаруашылық
  Бұл аспап қазақтың ұлттық аспаптарының бірі. Кобыздың қылқобыз типтес түрлеріне жатады. Атауы – Нарқобыз.
  

• 11 слайд

  12
  Тұрмыс пен шаруашылық
  Қаймағы алынған немесе алынбай пісірлген сүтке азырақ су қосып ұйытылады. Ол- жеңіл және сусындық тағам.
  Айран
  

• 12 слайд

  24
  Тұрмыс пен шаруашылық
  Киіз үй
  

• 13 слайд

  36
  Тұрмыс пен шаруашылық
  Суреттегі қазақтың ұлттық ойыны аударыспақтан көрініс берілген.
  

• 14 слайд

  7
  Дағды. Ым ишара.
  Риза болу, мақұлдау, қолпаштауды бейнелейді. Яғни “рахмет, бәрекелді, жарайсың” деген сөздердің орнына қолданылатын дағды
  (алғыс белгісі) ?
  Арқаға қағу
  

• 15 слайд

  12
  Дағды. Ым ишара.
  “Құда болайық” деген өтініш, елшілік хабар.
  Ақсақал, қарасақалы аралас бір топ ер адам қызы бар үйге келеді. Нендей шаруамен жүргенін айтпай қонақасын
  ішкеннен кейін үн-түнсіз аттанып кетеді.
  Олар аттанып кеткеннен кейін үй иесі олардың не үшін
  келгенін біледі.
  Қандай ым-ишара арқылы?
  Үй иесі көрпе, текеметтерден шаншулы бізді тапқан жағдайда.
  

• 16 слайд

  24
  Дағды. Ым ишара.
  Ыммен сөйлесу.
  “Үндемей отыр, бәрін білем” деген мағынаны білдіреді. Тәрбие дәстүрінде бұл ишара әдептілікке жатпайды.
  Көз қысу.
  

• 17 слайд

  36
  Дағды. Ым ишара.
  Ел жұртынан безінуге бел буған адам осы ишараны жасайды. Бұл ишара “ Енді сендерді желкемнің шұқыры көрсін, көрмеймін, келмеймін” деген ауыр кесім. Бұл сирек көрініс.
  Бұл ишара Шәкәрімнің “Қалқаман-Мамыр” дастанында берілген.
  Төбесіне қолын қойып шығу
  

• 18 слайд

  7
  Жақсы сөз – жарым ырыс.
  Сәби жөтелсе: “.............................”-деп, жөтелді қарғайды.
  О, тасқа тигір!
  

• 19 слайд

  12
  Жақсы сөз – жарым ырыс.
  “........................” – бұл – астамсыған, артық сөйлеп, орынсыз мінез көрсеткен адамға айтылатын сесті ескерту.
  Шаңыраққа қараңыз!
  

• 20 слайд

  24
  Жақсы сөз – жарым ырыс.
  Мәжіліске немесе бірнеше адам бас қосқан жерге келген адам: “.......................” – дейді.
  Орта толсын!
  

• 21 слайд

  36
  Жақсы сөз – жарым ырыс.
  Алғаш күн күркірегенде “.............................”, “Ақ көп болсын!” деген тілек тілейді.
  Жер көк болсын!
  

• 22 слайд

  7
  Өмірдегі жол жоралғы.
  Сұрағандарға қарыз беру ..............................?
  Үлкен адамгершілік
  

• 23 слайд

  12
  Өмірдегі жол жоралғы.
  Сырттан қосылған малды ел-жұртқа хабарлайды. Мал иесі ............................?
  Мал иесі сүйіншісін беріп, малын алып қайтады.
  

• 24 слайд

  24
  Өмірдегі жол жоралғы.
  Құйрық бауыр жегізу (енді “құда болдық”) деген мағынаны білдіреді.
  

• 25 слайд

  36
  Өмірдегі жол жоралғы.
  Адамды, малды сұқ саусақпен санамайды. Қалай санайды?
  Қолына шыбық, таяқ алып санайды.
  

• 26 слайд

  7
  Өшпес өнеге.
  Бата беру рәсімі
  

• 27 слайд

  12
  Өшпес өнеге.
  Бесікке бөленген бала.
  

• 28 слайд

  24
  Өшпес өнеге.
  Сырға салу рәсімі
  

• 29 слайд

  36
  Өшпес өнеге.
  Ханды ақ киізге салу.
  

• 30 слайд

  «Ал, қанеки тауып көріңіз!»
  Сайысқа қатысушы топтарға
  қазақ әдет-ғұрыптарына тиісті сөздер, және олардың мағыналары жазылған бет үлестіріледі.
  Қай сөздің қандай мағына беретінін тауып көріңіз!
  

• 31 слайд

  Ойлан тап!
  Бұл кезең бүгінгі сайысқа қатысушы топтарға жанкүйер боп келген көрермендермен ойналады.
  Яғни әр топтың жанкүйерлерінің назарына жұлдызды ұяшықтар ұсынылады. Әр жұлдызды ұяшық қазақ халқының мәдениеті мен тұрмысынан сыр шертеді.
  

• 32 слайд

  1
  2
  3
  4
  

• 33 слайд

  Ү
  
  Й
  
  І
  
  Ш
  
  І
  
  Н
  
  А
  
  Б
  
  В
  
  Г
  
  Д
  
  Е
  
  Ё
  
  Ж
  
  Й
  
  И
  
  З
  
  М
  
  Л
  
  К
  
  Р
  
  С
  
  Т
  
  У
  
  Ф
  
  П
  
  О
  
  Ь
  
  Щ
  
  Ш
  
  Ч
  
  Ц
  
  Х
  
  Ы
  
  Ъ
  
  Э
  
  Ю
  
  Я
  
  С
  
  Ә
  
  Ғ
  
  Қ
  
  Ң
  
  Ө
  
  Ұ
  
  Ү
  
  Һ
  
  І
  
  Н
  
  жеткізу/адам/сыйлық/хабар
  

• 34 слайд

  А
  
  Б
  
  В
  
  Г
  
  Д
  
  Е
  
  Ё
  
  Ж
  
  Й
  
  И
  
  З
  
  М
  
  Л
  
  К
  
  Р
  
  С
  
  Т
  
  У
  
  Ф
  
  П
  
  О
  
  Ь
  
  Щ
  
  Ш
  
  Ч
  
  Ц
  
  Х
  
  Ы
  
  Ъ
  
  Э
  
  Ю
  
  Я
  
  Ә
  
  Ғ
  
  Қ
  
  Ң
  
  Ө
  
  Ұ
  
  Ү
  
  Һ
  
  І
  
  Н
  
  А
  
  С
  
  А
  
  У
  
  Т
  
  Ет /дәстүр/ақсақал/жас балалар
  

• 35 слайд

  А
  
  Б
  
  В
  
  Г
  
  Д
  
  Е
  
  Ё
  
  Ж
  
  Й
  
  И
  
  З
  
  М
  
  Л
  
  К
  
  Р
  
  С
  
  Т
  
  У
  
  Ф
  
  П
  
  О
  
  Ь
  
  Щ
  
  Ш
  
  Ч
  
  Ц
  
  Х
  
  Ы
  
  Ъ
  
  Э
  
  Ю
  
  Я
  
  Ә
  
  Ғ
  
  Қ
  
  Ң
  
  Ө
  
  Ұ
  
  Ү
  
  Һ
  
  І
  
  Н
  
  Е
  
  Н
  
  І
  
  Ш
  
  Дүние мүлік /шығару/отау/бала
  

• 36 слайд

  А
  
  Б
  
  В
  
  Г
  
  Д
  
  Е
  
  Ё
  
  Ж
  
  Й
  
  И
  
  З
  
  М
  
  Л
  
  К
  
  Р
  
  С
  
  Т
  
  У
  
  Ф
  
  П
  
  О
  
  Ь
  
  Щ
  
  Ш
  
  Ч
  
  Ц
  
  Х
  
  Ы
  
  Ъ
  
  Э
  
  Ю
  
  Я
  
  Ә
  
  Ғ
  
  Қ
  
  Ң
  
  Ө
  
  Ұ
  
  Ү
  
  Һ
  
  І
  
  Н
  
  С
  
  Ы
  
  Б
  
  Ғ
  
  А
  
  А
  
  қонақ/кәделі/сақтау/ет
  

• 37 слайд

«Қарасу орта мектебі» КММ

Мектеп кітапханасы

сайысы

Өткізген: кітапханашы Калиева Ұ.Б.

2016

«Ата дәстүр – асыл қазына» сайысы

Уақыты :  16 наурыз 2016ж.                 Сағат:  15.00

Қатысушы сынып: 7, 8, 9, 10  сыныптар арасында

Іс- шараның мақсаты: Халқымыздың ежелден үзілмей келе жатқан көне салт – дәстүрлері мен әдет – ғұрыптарын, рухани, мәдени дүниеміздегі қымбат қазыналарымыздың бірі екендігін түсіндіру.

Дамытушылық: оқушылардың жалпы мәдениетке, салт – дәстүрге деген қызығушылығын арттыра отырып, ой – өрісін дамыту.

Тәрбиешілік мәні: адамгершілік тәрбиесі (Қазақстандық патриотизм, ұлттық келісім ұғымдарын дұрыс қабылдауға, үлкенге сый – кішіге құрмет көрсетуге тәрбиелеу).

Іс –шараның  түрі: жарыс түрінде.

Іс –шараның әдісі:  сұрақ жауап, көрермендер сайысы, топтық сайыс.

Көрнекіліктер: Смарт теледидар,  слайдтар, аудио-видео сұрақтар.

1 Кіріспе

Армысыздар ма, құрметті ұстаздар, оқушылар және ойынға қатысушы сайыскерлер! Бүгінгі Наурыз мейрамына орайластырылып өткізіліп отырған «Ата дәстүр – асыл қазына» сайысына қош келдіңіздер!

Ата салтым – асыл мұрам, ардағым,

Бабалардың жалғастырар арманым.

Сан ғасырда қалпын бұзбас қадірім,

Өткенімді бүгінменен жалғадым.

                            ***

Жиналыппыз сәтті күні бәріміз,

Үлкен, кіші, жасымыз да, кәріміз.

Төрлетіңіз, қадірменді қонақтар,

Қош келдіңіз мынау - сіздің төріңіз.- дей отырып, бүгінгі сайысымызға төрелік ететін әділ-қазылар алқасын ортаға шақырсақ:

1.   Мектебіміздің ардагер ұстазы – Толымгожинова Гүлбайрақ Төрежанқызы;

2.   Талай шәкіртке қолына қалам алуды үйретіп, ізінен ерген жастарға үлгі боп жүрген, бастауыш сынып мұғалімі – Ахмолдина Бауша Тұрысбекқызы;

3.   Күннен –күнге білім үйренуден талмайтын, бастауыш сынып мұғалімі – Байсадыкова Баян Нұртайқызы.

***

Қазағымның салт-дәстүрі жаңғырған,

Тәлімді ой, тәрбие көзін қалдырған.

Салт-дәстүрді ардақтайық, ағайын.

Қазақ атты үлкен, кіші, балдырған.

***

Бәйгеге түсіп жарыспай,
Жүйріктің бағы жана ма?
Білім мен өнер жұптаспай,
Тәлім, тәрбие алар ма?
Бұл бәйге ойдың бәйгесі.
Кім жүйрік болса сол алда

ері қайту*

Білікті жықса біреуді

Білімді мыңды жығады.

Инемен құдық қазғандай,

Білімнің шыңына шығады – дей отырып, бүгінгі сайыста бақ сынайтын қатысушыларымызды ортаға шақырайық.

***

Білімдері  бойларында  жеткілікті

Сыр- сымбатта бір мін жоқ, кіл көрікті.

1ші топ   алдарыңда

Сайысуға толық әзір келіпті. / 10-8 сыныптың командасы ортаға шығады./

Білімменен дарыннан кем  қалғанба

Барлық кезде көзге түсер алдында

Қарсылас сыныптар  алдарыңда

Бар өнеріңді ортаға сал  қалыспа. / 7-9 сыныптың командасы ортаға шығады/

***

Әр топ сайысқа келген көрермендермен сәлемдесіп, өздерінің жанкүйерлерімен таныстырады.

2 Негізгі бөлім

Құрметті бүгін сайысқа жиналған қауым сайысымызды бастауға рұқсат етіңіздер.

Құрметті сайыскерлер алдарыңызда қоржын берілген. Әрбір топтан бір оқушы шығып, салтымыз бойынша жеребе тарту рәсімін жүргіземіз.(күй ойнап тұрады).

/Сайыскерлерді қоржыннан алып шыққан нөмірлі үстелдерге отырғызу/

Қазақ – көне дәуірден бастау алатын күрделі де бай тарихы, сан қырлы мәдениеті, өзіндік игі ғұрып – дәстүрі бар, этнографиялық ахуалы әр қилы, пейілі өзінің байтақ даласындай кең де қонақжай халық.

 «Алты жыл аш болсаң да, атаңның салтын ұмытпа» дегендей қазақ халқы әр істі өз жөн-жоралғысымен, салтымен істеп, ата дәстүрін қастерлеп келген халық. Сол себепті ата-бабамыздан қалған ырымдарды қаншалықты білеміз соны тексеріп көрелік?

Сан сұраққа саяхат

Сайысымыздың алғашқы бөлімі «Сан сұраққа саяхат» бастауға рұқсат етіңіздер! Сайыс ережесі келесідей: Әрбір топтан бір-бір адамнан шығып, мына алдарыңызда тұрған табақтан ішінде сауалдары бар, қағазды таңдайсыздар. Қағаз ішіндегі сұрақтар саны , жауап беру уақыты –мин. Және де ерекшелігі «иә» немесе «жоқ» деп жауап бересіздер!

Жанкүйерлермен сайыс

Жасырылған суреттер,

Салт-дәстүрден сыр шертер.

Не екенін табалсаң.

Толық түрде жауап бер.

Алдарыңызға кішігірім бейнеролик ұсынылады. Белгілі бір уақыт аралығында жасырынған заттар кездеседі. Сайысқа қатысушы топ жанкүйерлері жасырынған затты табуы керек. Әрбір дұрыс табылған зат үшін топтарыңызға қосымша 2  ұпай қосылып отырады.

Ақ ала орда

Ақ ала орда дегеніміз ата-бабамыздан қалған өсиетнамалар негізінде 8 қанатты дәулетті бай үйі деген мағынаны білдіреді екен. Біздің бұл кезең материалдық құндылықтарға емес, рухани ілім-білімге мол болуы себепті  қазақ әдіт – ғұрпының « ақ ала ордасы» деген ырымменен атадық.

Біздің ақ ала ордамыз 5 қанатты бай үйлерден құралған.

Ал, қанеки тауып көріңіз

Сайысқа қатысушы топтарға қазақ әдет-ғұрыптарына тиісті сөздер, және олардың мағыналары жазылған бет үлестіріледі.

Қай сөздің қандай мағына беретінін тауып көріңіз!

Ойлан,тап

Әр топ жанкүйерлерінің назарына оюлы ұяшықтар ұсынылады. Соларды таңдап, жауап берулеріңіз керек.

ҚОРЫТЫНДЫ

Әр халық өзінің баға жетпес құндылықтары: дәстүрі, мәдениеті, тілі және әдебиетімен ерекшеленеді. Халқымыздың ежелден желісі үзілмей келе жатқан көне салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары — рухани, мәдени дүниеміздегі қымбат қазыналарымыздың бірі. Мәдени мұраны сақтап, дамыту арқылы ғана біз өркениетті мемлекет құра аламыз. Қазақ елінің ұлтық, тілін, дінін мәңгіге сақтайтын, мықты тірек болатын салт-дәстүр, әдет-ғұрып заңдылықтары мен мәдени, әдеби, діни, тарихи мейрамдары қоғамылдызда кеңінен аталып, халық санасына сіңіуіне бәріміз өз үлесімізды қосайық.

Наурыз мейрамының аясында ұйымдастырылып отырған

 «Ата дәстүр – асыл қазына» атты сайыстың бағалау парағы

Сайыс кезеңдері Қатысушылар	«Сан сұраққа саяхат» Әрбір дұрыс жауап үшін 2 ұпай	Жанкүйерлермен сайыс. Жасырылған зат табу. Табылған зат  үшін 2 ұпай	Ақ ала орда Ұяшықтарда көрсетілген ұпайлар қосылады.	Ал, қанеки тауып көріңіз! Сөз бен мағынасын сәйкестендіру	«Ойлан тап!» Көрермендер сайысы	Қорытынды
7 сынып
8 сынып
9 сынып
10 сынып

Әділ қазы алқасы:_______________________________________