Ақтөбе облысы,
Шалқар қаласы, № 5 мектеп-лицейінің бастауыш сынып мұғалімі Дәрменқұлова Ләззат
Жұмамамұратқызы
Тақырыбы: Ата заңның беттерінен
Мақсаты: Балалардың Ата Заң
туралы білімдерін кеңейту, құқықтары туралы түсінік беру; Отанға деген сүйіспеншіліктерін
арттыру; патриоттық сезімдерін ояту; сөздік қорын молайту, жағымды көңіл-күй
орнату.
Керекті құралдар: Қазақстан
Республикасының тұғырлы туы, Ата Заң, Балалардың құқығы туралы Конвенция,
суреттер.
Әдіс-тәсілдері: әңгімелесу,
түсіндіру, сұрақ-жауап, жүректен жүрекке, шығармашылық жұмыс
Алдын-ала жұмыс: балаларды Ата
Заңның баптарымен, Балалардың құқықтары туралы Конвенцияның материалдарымен
таныстырылды; өлең-жырлар жатталынды; Қазақтан Республикасының рәміздері
қайталанды, олардың авторларымен таныстырылды; өмірден алынған жағдаяттарды
шешу арқылы құқықтарымен таныстырылды.
Сабақ барысы:
Мұғалім:
балалар, мен сендерді «Шаттық» шеңберіне шақырамын:
Біз
балдырған тең басқан,
Дос
құшағын елге ашқан.
Тілейміз
біз бейбіт күн,
Ашық
болсын кең аспан!
Қазақстан Республикасының Әнұраны тыңдалады.
Мұғалім:
балалар, бүгінгі сабағымыз Қазақстан Республикасының Ата Заң мерекесіне
арналғандықтан біз Қазақстан Республикасының әнұранын тыңдадық.
Сұрақ-жауап:
1.
Балалар біздің мемлекетіміз қалай аталады?
Біздің
мемлекетіміз Қазақстан Республикасы деп аталады.
2.
Еліміздің елордасы қай қала?
Біздің
еліміздің елордасы Астана қаласы.
3.
Қазақстан Республикасының Президенті кім?
Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев.
4.
Қазақстан Республикасының рәміздерін атап беріңдерші
Қазақстан
Республикасының рәміздеріне Ту, Елтаңба, Әнұран.
5.
Қазақстан Республикасы Туының авторы кім?
Қазақстан
Республикасы Туының авторы Шәкен Ниязбеков.
6.
Қазақстан Республикасы Әнұранының авторларын атап беріңдерші?
Қазақстан
Республикасы Әнұранының сөзін жазғандар Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан
Назарбаев, әнін жазған Шәмші Қалдаяқов.
Мұғалім:
Осындай тәуелсіз мемлекетіміздің тұғыры, негізі болып Ата Заң саналады. Тамыз
айының 30-шы жұлдызы Конституция күні деп аталады, өйткені бұл күні елбасымыз
Ата Заңды бекітті. Бұл Ата Заңда азаматтардың құқықтары белгіленген. Қазақстан
Республикасының әр азаматы оқу оқуға, білім алуға, еңбек етуге, қыдыруға,
қызмет етуге, ерлі зайыпты болуға, балаларға қамқор болуға, табиғатты сақтауға,
денсаулықты сақтауға құқығы бар. Ал енді сендер маған өз құқықтарыңды атап бере
аласыңдар ма?
Біз
мектептке келуге құқығымыз бар.
Өмір
сүруге құқығымыз бар.
Білім
алуға құқығымыз бар.
Деніміз
сау болуға құқығымыз бар.
Бақытты
болуға құқығымыз бар.
Дем
алуға құқығымыз бар.
Әдемі
киінуге құқығымыз бар.
Ойнауға,
қыдыруға, әдемі киінуге құқығымыз бар.
Дос
болуға құқығымыз бар. Тағы сол сияқты балалардың құқықтаы туралы жауаптар.
Мұғалім:
балалар, сендердің айтқан құқықтарын осы Ата Заңда жазылған. Ал енді, балалар,
Тынышбай Рахимовтың «Біздің заң» өлеңінен алынған өлең жолдарын қабыл алыңдар.
Оқу
оқы, еңбек ет
Демал,
досқа бер көмек.
Отанды
сүй, адал бол
Өнегелі
адам бол!
Дейді
алтын заңымыз,
Бақыттымыз
бәріміз.
Барлық
ұлттың өкілдері
Бірдей
перзент отанға!
Барлығы
бір жанұя,
Кең
отанның иесі.
Дейді
алтын заңымыз,
Бақыттымыз
бәріміз!
Мен
бақытты баламын
Қазақстан
елінде.
Қазақстан
жалауын
Көтеремін
жоғары.
Мен
бақытты күніме,
Масайрамын,
мақтанам.
Қазақстан
жеріндей
Үлкен
ана жоқ маған!
Сергіту сәті: Күнді көрген
бақыт па?
Бақыт,
бақыт, бақыт.
Ананың
күлгені бақыт па?
Бақыт,
бақыт, бақыт.
Доспен
тату болған бақыт па?
Бақыт,
бақыт, бақыт.
Тыңдайық-ойланайық
С.Оспановтың
«Бақыт деген не?» өлеңін оқып беру
-Айтшы,
білсең егер де,
Папа,
бақыт деген не?
-Бақыт
деген, шырағым,
Мына
әсем тұрағың.
Ну
ормандар, гүл бағы,
Күннің
күліп тұрғаны.
Бақыт-
дәні далаңның,
Алақаны
анаңның.
«Ботам»
деуі әжеңнің,
Тыныштығы
әлемнің
-Қайда
бақыт мекені,
Қалай
оған жетеді?
Адал
еңбек етесін!
Сонда
ғана жетесің!
-Көрінбейтін
көзіңе, сонда оның өзі не?!
Бақыт
деген, сөзім шын-
Айналайын,
өзіңсің!
Енді, балалар, Конституция ережелері мен баптары туралы өз
ойларынды ортаға салындар.
1-бап.Қазақстан
Республикасының демократиялық,зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет
екендігі, оның ең қымбат қазынасы-адам және оның құқықтары мен бостандықтары
екендігін айтылған.
2-бап.Қазақстан
Респуликасының президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет екендігі
айтылған және мемлекетке сырттан қол сұғылмауы қамтамасыз етілген.
3-бап.Мемлекеттік
билік халықтың қолында, оны халық сайлау арқылы жүзеге асыра алады делінген. Ал
7-бапта Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қазақ тілі екендігі
жазылған. Ал орыс тілі ресми түрде қолданылады.
10-бап.Қазақстан
Республикасының азаматтығы заңға сәйкес алынады және тоқтатылады,ол қандай
негізінде алынғанына қарамастан бірыңғай және тең болып табылады делінген.Ал
оны ешкімнің айыруға немесе өзгертуге құқығы жоқ.
12-бап.Адам
құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, олар абсолютті деп
танылады,олардан ешкім айыра алмайды.Осыған орай әр азамат өз міндеттерін
атқара алады.
14-бап.Заң
мен сот алдында жұрттың бәрі тең.Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік
жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына немесе кез-
келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.
15- бап.Әркімнің
өмір сүруге құқығы бар.
16- бап.Әркімнің
өзінің жеке басының бостандығына құқығы бар.
17- бап. Адамның
қадір- қасиетіне қол сұғылмайды.
19- бап. Әркім
өзінің қай ұлтқа, қай партияға және қай дінге жататынын өзі анықтауға және оны
көрсетпеуге хақылы.
Әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға, оқу және
шығармашылық тілін еркін таңдауға құқығы бар.
20- бап. Сөз
бен шығармашылық еркіндігіне кепілдік беріледі.
21- бап. ҚР
аумағындағы еркін жүріп- тұруға және тұрғылықты мекенді өз қалауынша таңдап
алуға құқығы бар. (Оқушылардың мектепішілік, аудандық, облыстық,
республикалық марапаттарын көрсету)
27- бап. Неке
мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады. Балаларына
қамқорлық жасау мен оларды тәрбиелеу ата-ананың табиғи құқығы әрі парызы.
Кәмелетке толған еңбекке қабілетті балалар еңбекке жарамсыз
ата-анасына қмқорлық жасауға міндетті.
29- бап.
ҚР-ның азаматтарының денсаулығын сақтауға құқығы бар.
30-бап. Азаматтардың
мемлекеттік оқу орындарында тегін білім алуына кепілдік беріледі. Орта білім
алу міндетті.
35-бап. Заңды
түрде белгіленген салықтарды , алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу
әркімнің борышы, әрі міндеті болып табылады.
Бала құқықтары туралы халықаралық
конвенциядан:
Мемлекет әрбір баланың ама-есен сау өсіп, жан-жақты дамуын
қамтамасыз етеді.
Бала өмірге келе салысымен тіркеуге алынады және өзіне есім мен
азаматтық алуға құқылы.
Әрбір бала өз отбасында, ата-анасымен бірге өмір сүруге құқылы.
Бала мектепте кінәлі болғанда да оны ешкімнің ұрып жазалауға,
кемсітіп қорлауға құқығы жоқ.
Бала тынығуға және мәдени демалуға құқылы.
Әрбір баланың ой-пікір, ар-ождан және дін еркіндігіне құқығы бар.
Бала өзі қалаған спорт түрімен шұғылдануға құқылы.
Бала денсаулығын сақтауға, емделуге құқылы.
Бала өз ойын еркін айтуға құқылы.
Әңгімелесейік
- Балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, бақытты
болу үшін не істеу керек?
/балалардың
пікірлері/
Мұғалімнің
қортындысы: бақытты болу өте маңызды. Бақытты болуды үлкен де, кіші де қалайды.
Өйткені адам бақытты болу үшін туылды емес пе. Адамның өмірге келуінің өзі–
бақыт; ата-ана, туыстар мен достардың қасында болуы- бақыт; ағаш, гүл отырғызу-
бақыт; досыңа көмектесу де бақыт. Бақытты болу өзіңе байланысты.
«Әлем
қандай тамаша!» жер сызбасын әшекейлеу.
Мұғалім:
кәнеки, балалар, орнымыздан тұрып, үстел үстінде жатқан қималарды қолданып,
жүректен шыққан тілектерімізді айтып, «Әлем қандай тамаша!» атты жер сызбасын
әшекейлейік.
Балалардың
шығармашылық жұмысы:
Күніміз
жарқырай берсін! /күннің көзін жапсырады/
Аспанымыз
ашық болсын! /көк аспанның қимасын жапсырады/
Жерде
жасыл шөп өссін! /шөптің қимасы жапсырылады/
Гүлдер
гүлдене берсін! /гүлдің қимасы жапсырылады/
Ағаштар
жайқала берсін! /ағаштардың қималары жапсырылады/
Бейбіт
құсы ұша берсін! /көгершіннің қималары жапсырылады/
Зәулім
үйлер салына берсін! /үйлердің қималары жапсырылады/
Балалар
бақытты болсын! /балалардың силуэттері жапсырылады/
Жерімізде
тыныштық, достық, махаббат болсын! /жүректердің қимасы жапсырылады/
Мұғалім:
балалар, қараңдаршы, міне біздің әлеміміз сендердің айтқан тілектеріңмен қандай
тамаша болды!
