Атмосфералық ауа-газдар қоспасы. Ауаны ластанудан қорғау. Қысқа мерзімдік жоспар.(8 сынып)

Сыныбы 8	Күні
Тақырыбы	Атмосфералық ауа-газдар қоспасы. Ауаны ластанудан қорғау.
Мақсаты	Тіршілік үшін оттектің маңызы, ауаның құрамы мен маңызы, ауа туралы білімдерін тереңдету,  қорытындылау.Ауаны ластамаудың жолдарын қарастыру.
Күтілетін нәтиже	А. Ауаның құрамын айта алады.
	В. Ауаны ластанудан қорғау жолдарын біледі.
	С. Алған білімін өмірде қолдана отырып,  өз бетімен шығармашылықпен жұмыс жасайды.
Дереккөздер, құрал-жабдықтар	Химия: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. Оқулық авторлары: Н.Н.Нұрахметов, К.А.Сарманова, К.М.Жексембина. - Өңделіп, толықтырылған 3- басылымы.  – Алматы: Мектеп, 2012, - 224 б., Химия: Әдістемелік нұсқау: Жалпы білім беретін мектептің 8-сынып мұғалімдеріне арналған құрал. Авторлары: К.М.Жексембина Н.Н.Нұрахметов, К.А.Сарманова,. - Алматы: «Мектеп» баспасы, 2004. - 160 бет.
Сабақтың барысы	Уақыты	Мұғалім әрекеті	Оқушы әрекеті
Кіріспе	(10 мин.)	I.Психологиялық дайындық Орнымыздан тұрайық, Көзімізді жұмайық. Әдемі ойлар ойлайық, Әдемі ойлар ойлап ап, Сабағымызды  бастайық. II.Үй тапсырмасын тексеру. 1. Жеке жұмыс: Карточка-1 1.  Мына заттардың : а) Хромның ә) күкіртсутектің Н2S оттекте жану реакциясының теңдеуін құрастырыңдар, түзілген өнімдерді атаңдар. 2. Берілген оксидтердін формуласын жаз:  КАЛЬЦИЙ (ІІ) ОКСИДІ, ХРОМ(ІІІ) ОКСИДІ, ТЕМІР(ІІІ) ОКСИДІ, КҮКІРТ(VІ) ОКСИДІ, АЗОТ (V) ОКСИДІ 3.Құрамында 16 г мыс болса Си2О массасы қандай болады? Карточка-2  1. Мына заттардың: а) фосфордың; ә) пропанның С3Н8 оттекте жану реакциясының теңдеулерін құрастырыңдар. Түзілген өнімдерді атаңдар. 2. Берілген оксидтерді: Li2O, NO, AI2O3,CO, CuO атаңдар. 3. Құрамында 64 г күкірт болса, күкірт( YІ) оксидінің массасы қандай болады? 2. Λ-иә, - жоқ. 1. Оттек иіссіз, дәмсіз, түссіз газ. 2.Оттекті тек XVIII ғасырда Пристли ашты. 3. Оттек ауада 21 % кездеседі. 4. Оттекті зертханада алыну теңдеуі мынадай:    5. Өнеркәсіпте оттегін судан алады 6. Бертолле тұзынан оттегін лабороторияда мына теңдеу арқылы алады: 7. Химиялық реакция жылдамдығын тездететін, бірақ өзі реакцияға қатыспайтын зат катализатор  деп аталады. 8. Оттегін 2 әдіспен ауаны, суды ығыстыру арқылы алады 9. Ауаның массасы – 27 ге тең 10. Оттек суда нашар ериді	Оқушылар ой сергекке қатысады. Оқушылар есептерді жауабы бойынша тексеріп, бағалау критерийі бойынша өздерін бағалайды.
Тұсаукесер	(5 мин.)	III.Қызығушылықты ояту.  «Көрінбейтін сиқыршы »  Жер бетінде көзге көрінбейтін бір сиқыршы бар. Онымен әркім-ақ күнделікті кездесіп отырады. Сен оны көрмейсің, бірақ маңайында екенін сезесің. Міне, ол есікті тарс жапты. Көшемен келе жатқанда топырақтың жұлынып түсіп, жорғалай жүргенін көресің. оны көрінбейтін сиқыршының алып бара жатқанын сезесің. Тіпті басын шұлғып, ырғалған шөптерді байқайсың. Сені үнемі қоршап тұрады. Сенімен бірге жүреді. Бар ма жоқ па оны анық білмейсің. Ол жоқ жерде өмір сүріп жүрмейсің. (ауа)	Оқушылар жауабын тауып, ауа жөнінде не білетіндерін айтып өтеді.
Негізгі бөлім (Жаңа ақпаратты оқушылардың өздігінен зерттеп, меңгеруі, тиімді кері байланыс)	(15 мин.)	IV. Жаңа ақпаратты меңгеру. «Ауа –газдар қоспасы» Адамға не қажет? СУ                  АУА    ЖЫЛУ            ЖАРЫҚ          ҚОРЕК «Инсерт» кестесін толтыру, постер қорғау. Не білеміз? Не білгіміз келеді Не білдік? СЕН БІЛЕСІҢ БЕ? -Адам құрамында 21% оттек, 79% азот, 0,03% көмірқышқылы бар атмосфералық ауамен тыныс алады. Дем шығарғандағы ауада 16% оттек, 4,0% көмірқышқылы, 79% азот болады. Дем алғандағы және дем шығарғандағы ауа құрамындағы оттек пен көмірқышқыл газының айырмашылығы өкпедегі газ алмасу нәтижесі болып табылады. -Адам бар жоғы 2 минут ғана дем алмай тұра алады. -Мектеп сыныбында сабақ басталғанға дейін, шамамен, 1м3-де 2600 микроб, ал І ауысым сабағы аяқталғанда 13500 микроб болатыны есептелген. -Нашар желдетілген бөлмедегі ауа құрамында 0,1% дан артық көмірқышқыл газы СО2 болады. Бұл адам үшін зиянды. -Қалалардағы зауыт, фабрикалардан бөлінетін улы газдардың әсерінен, зиянды жағдайлардан өсімдіктердің зат алмасу процесі баяулайды. Мысалы: жөке ағашы орманда 400 жыл өмір сүрсе, қалада не бары 50-80 жыл ғана өмір сүреді.	Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, жазып алып отырады. Кестені толтырады, постерға жазады. Оқушылар толтырып, постер қорғайды.
Қорытынды	(10 мин.)	Жеке жұмыс. Бекіту сұрақтары беріледі.   Тест жұмысы.     1. Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет? а) азот б) оттегі в) көмірқышқыл газы 2. Ауаның қандай қасиеттері бар? а) мөлдір, түссіз, иіссіз, қыздырғанда, ұлғаяды, салқындатқанда қысылады, жылуды жай өткізеді. б) Аспан тәрізді көгілдір, дыбыстарды өткізеді, күн сәулелерін өткізеді, иісі жоқ. 3.Ауаның құрамына қандай заттар кіреді? а) сутек, мыс, мырыш б) оттегі, азот, көмірқышқыл газы. в) хлор, фтор, йод. 4. Терезелерге жылу ұстау үшін екі қабат әйнек орнатады. Қандай қасиет пайдаланады? а) Қыздырғанда ауа ұлғаяды. б) салқындатқанда ауа қысылады. в) Ауа жылуды жай өткізеді.  5.  Ауа нелердің қоспасы?               а).Қатты заттардың       в).Газдардың      с).Сұйық заттардың 6.Ауаның жануға және тыныс алуға қатысатын бөлігі қалай аталады?               а).Оттегі                         в).Асыл газдар.  с).Азот 7. Ауаның негізгі бөлігі не?               а).Азот.                          в).Асыл газдар.   с).Оттегі                  4.Ауаның физикалық қасиеттерін тап:              а).Ериді,өткізеді.           в).Қатты              с).Иіссіз, жануды қолдайды  8.Өсімдіктердің қоректік қасиетінен де пайдалы жағын тауып белгіле:              а).Сәнді                          в).Оттегіне байытады. с).Иісі жұпар VІ. Сабақты қорытындылау «Шынжыр» ойыны арқылы қорытындылау Үйге тапсырма: 1.§26 (оқу) 2.Шығармашылық тапсырма: Ауаға хат жазу.	7-8 балл «5» 5-6 балл «4» 3-4 балл «»3 2 балл «2» Жетондар бойынша бағалап отырамын.  Инсерт картасы (толық толтыру) Не білеміз?     Не білгіміз келеді?    Не үйрендік? Ауамен дем аламыз. Ауаны көрмейміз.     Ауаның қасиетін.

Тест жұмысы.

  1. Дем алу үшін ауаға қандай газ қажет?

а) азот

б) оттегі

в) көмірқышқыл газы

2. Ауаның қандай қасиеттері бар?

а) мөлдір, түссіз, иіссіз, қыздырғанда, ұлғаяды, салқындатқанда қысылады, жылуды жай өткізеді.

б) Аспан тәрізді көгілдір, дыбыстарды өткізеді, күн сәулелерін өткізеді, иісі жоқ.

3.Ауаның құрамына қандай заттар кіреді?

а) сутек, мыс, мырыш

б) оттегі, азот, көмірқышқыл газы.

в) хлор, фтор, йод.

4. Терезелерге жылу ұстау үшін екі қабат әйнек орнатады. Қандай қасиет пайдаланады?

а) Қыздырғанда ауа ұлғаяды.

б) салқындатқанда ауа қысылады.

в) Ауа жылуды жай өткізеді.

 5.  Ауа нелердің қоспасы?

              а).Қатты заттардың       в).Газдардың      с).Сұйық заттардың

6.Ауаның жануға және тыныс алуға қатысатын бөлігі қалай аталады?

              а).Оттегі                         в).Асыл газдар.  с).Азот

7. Ауаның негізгі бөлігі не?

              а).Азот.                          в).Асыл газдар.   с).Оттегі

                 4.Ауаның физикалық қасиеттерін тап:

             а).Ериді,өткізеді.           в).Қатты              с).Иіссіз, жануды қолдайды 

8.Өсімдіктердің қоректік қасиетінен де пайдалы жағын тауып белгіле:

             а).Сәнді                          в).Оттегіне байытады. с).Иісі жұпар

Карточка-1 1.  Мына заттардың : а) Хромның ә) күкіртсутектің Н2S оттекте жану реакциясының теңдеуін құрастырыңдар, түзілген өнімдерді атаңдар. 2. Берілген оксидтердін формуласын жаз:  КАЛЬЦИЙ (ІІ) ОКСИДІ, ХРОМ(ІІІ) ОКСИДІ, ТЕМІР(ІІІ) ОКСИДІ, КҮКІРТ(VІ) ОКСИДІ, АЗОТ (V) ОКСИДІ 3.Құрамында 16 г мыс болса Си2О массасы қандай болады? Карточка-2  1. Мына заттардың: а) фосфордың; ә) пропанның С3Н8 оттекте жану реакциясының теңдеулерін құрастырыңдар. Түзілген өнімдерді атаңдар.

2. Берілген оксидтерді: Li₂O, NO, AI₂O_3,CO, CuO атаңдар.

3. Құрамында 64 г күкірт болса, күкірт( YІ) оксидінің массасы қандай болады?

Карточка-1 1.  Мына заттард+ Карточка-2  1. Мына заттардың: а) фосфордың; ә) пропанның С3Н8 оттекте жану реакциясының теңдеулерін құрастырыңдар. Түзілген өнімдерді атаңдар.

2. Берілген оксидтерді: Li₂O, NO, AI₂O_3,CO, CuO атаңдар.

3. Құрамында 64 г күкірт болса, күкірт( YІ) оксидінің массасы қандай болады?

Карточка-1 1.  Мына заттардың : а) Хромның ә) күкіртсутектің Н2S оттекте жану реакциясының теңдеуін құрастырыңдар, түзілген өнімдерді атаңдар. 2. Берілген оксидтердін формуласын жаз:  КАЛЬЦИЙ (ІІ) ОКСИДІ, ХРОМ(ІІІ) ОКСИДІ, ТЕМІР(ІІІ) ОКСИДІ, КҮКІРТ(VІ) ОКСИДІ, АЗОТ (V) ОКСИДІ 3.Құрамында 16 г мыс болса Си2О массасы қандай болады? Карточка-2  1. Мына заттардың: а) фосфордың; ә) пропанның С3Н8 оттекте жану реакциясының теңдеулерін құрастырыңдар. Түзілген өнімдерді атаңдар.

2. Берілген оксидтерді: Li₂O, NO, AI₂O_{3,ццццццццццццццццццццццццццццццццц98+9}CO, CuO атаңдар.

3. Құрамында 64 г күкірт болса, күкірт( YІ) оксидінің массасы қандай болады?