Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде 1-11 сынып сырттай семинар

 

МАЗМҰНЫ

Алғы сөз ………………………………………………………...3

Жеке бас гигиенасы ……………………………………………5

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы ……………5

Дұрыс тамақтану ……………………………………………….6

ЖРВИ мен тұмаудан қалай қорғану керек!    ……………….8

Туберкулез –қауіпті жұқпалы дерт …………………………...9

Вирустық гепатит ………………………………………………10

Зиянды әдеттер (темекі, ішімдік, есірткі) ……………………11

Дәрумендер мен минералдардың пайдасы …………………..12

Сөз жұмбақ …………………………………………………….13

Сауалнама ………………………………………………………14

Пайдаланылған әдебиеттер ……………………………………15

16

                                                        

Ауырып ем іздегенше ,

Ауырмаудың жолын ізде

№2 мектеп-гимназияның оқушылары мен

ата-аналарына арналған кітапша

Шалқар қаласы

2012 жыл

Ауырып ем іздегенше , Ауырмаудың жолын ізде

                                                        Шалқар,  2012 ж , 16 бет

Директор жанындағы кеңестің шешімімен бекітілді .

(№  20  хаттама  2012 жыл  20 қазан )

   Басшылық жасаған:

З.С.Жолмағанбетова - директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары.

 Дайындағандар:

 А.Избасарова –медбике

 Б.Дәрібаева -әлеуметтік педагог.   

 М.Өмірзақова-емдәмбике

2

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.      Л.З.Тель, Е.Д.Даленов «Валеология»,Астана 2003 ж

2.      Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы

3.      Интернет материалдары

4.      «Денсаулық» журналы , 2011 жыл

5.      Аханов А.А. Қазақстанда салауатты өмір салтын қалыптастыру шаралары.

6.      Бақыткереева Т.Б.

               Жұқпалы аурулардың алдын алу жолдары

15

Сауалнама (оқушыларға)

1.      Таңғы аста қандай тағаммен тамақтандың?

2.      Көкөністердің қандай түрін ұнатасың?

3.      Көкөністің қандай түрін жегің келмейді?

4.      Жеміс-жидекті жиі жегенді ұнатасың ба?

5.      Сенің сүйікті жемісің қандай?

6.      Жемісті күніне қанша рет жейсің?

7.      Қандай шырын түрін көп ішесің?

8.      Сенің дене салмағың : бірқалыпты, артық,  жетпейді (астын сыз)

Ата-аналарға арналған анкета

1.      Балаңыз күніне қанша рет тамақтанады? (2,3,4, 5 ..)

2.      Балаңыз таңғы ас ішеді ме?                                        Иә          Жоқ

3.      Балаңыз кешкі асты ішеді ме? ( ұйықтар алдында, ұйықтар алдында 1сағ. бұрын, ұйықтар алдында 2 сағ бұрын, тамақтанбайды) астын сыз

4.      Сіздің балаңыз көбіне қандай тамақтарды көбірек жейді?

-         Ботқа                                                            Иә     Жоқ

-         Жұмыртқа                                                    Иә     Жоқ

-         Сүт тағамдары                                             Иә     Жоқ

-         Тәтті тағамдар                                             Иә     Жоқ

-         Майлы және қуырылған тағамдар            Иә     Жоқ

-         Нан, булки, печенье                                   Иә     Жоқ

5.      Сіздің балаңыз йогуртты, сүтті, айранды күніне қанша рет ішеді?

6.      Сіздің балаңыз бір күнде көкөніс пен жеміс-жидектің қандай түрін көп жейді?

7.      Сіздің балаңыз көбіне қандай шырын түрін ішеді?

-         Газдалған напиток

-         Табиғи шырын

-         Сүт және айран

-         Газдалған су

-         Шай Кофе

-         Компот

-         Шөп тұнбасы

8.      Балаңыз өз бетімен жейтін тағамдарын денсаулыққа пайдалы деп ойлайсыз ба?                                                                Иә     Жоқ

9.      Сіздің ойыңызша балаңыздың салмағы : бірқалыпты, артық,  жетпейді

(астын сыз)

14

Алғы сөз

          Біз денсаулық туралы тегін әңгімелеп отырған жоқпыз, осы кітапшада денсаулығымызды қалай сақтаймыз, не нәрселерден аулақ болуымыз керек, сол жөнінде ой өрбітеміз.

           Біздің халқымыз «Деннің саулығы –бастың байлығы» – деп тегін айтпаған. Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев халқымыздың денсаулығына өз жолдауында үлкен мән беріп, азаматтардың денсаулығына, қоршаған ортаның таза болуына күш салу қажеттілігін атап айтқан.

         Денсаулықты сақтау –ең әуелі тазалықты сақтаудан басталады

Әрбір адам сұлу, сымбатты болып, бақытты өмір сүруді армандайды. Ал ол үшін ең алдымен денсаулық керек. Бүгінгі кезде дені сау болмақ  түгіл, оны сақтап қалудың өзі қиын. Біздің организміміз барлық жақтан шабуылға душар болуда. Біз қабылдайтын тағам, біз ішетін су, кездейсоқ жаңбыр кейде уландыру қаупін туғызып жатады. Қазіргі күйбелең өмірде күйгелектік, ұйқының қанбауы, бірнеше жылдар бойғы жалпы шаршағыштық басым -бұның бәрі жалпы денсаулықты әлсіретіп, түрлі аурулардың дамуына душар етеді. Дегенмен, өзімізге көңіл бөліп көмек бере бастасақ,  біздің организм оған қуанғандай, тез арада қалпына келе бастайды. Бүгінгі мектеп табалдырығындағы оқушылар денсаулықтарыңа жас кезден бастап қамқор болу қажет . Бұл көмектің негізін  салауатты өмір салты құрайды. Ендеше ауырып ем ізденгенше, ауырмаудың жолын іздейік.

                                                                               Авторлар

3       

  Сырттай ұйымдастырылған семинардың мақсаты:

        Өскелең ұрпаққа дұрыс тамақтану жолдары мен жұқпалы аурулардың алдын алу жолдарын  түсіндіре отырып, салауатты өмір салтын ұстануға дағдыландыру.

Жоспар:

1.      Алғы сөз

2.      Жеке бас гигиенасы

3.      Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы

4.      Дұрыс тамақтану

5.      ЖРВИ (жіті респираторлық вирустық инфекция)  мен тұмаудан қалай қорғану керек!

6.      Туберкулез –қауіпті жұқпалы дерт

7.      Вирустық гепатит

8.      Зиянды әдеттер (темекі, ішімдік, есірткі)

9.      Дәрумендер мен минералдардың пайдасы

10.  Сөз жұмбақ

11. Сауалнама

4

Оқушылар арасында салауатты өмір салтын (СӨС) қалыптастыру тақырыбына байланысты сөз жұмбақ

Д

Е

Н

С

А

У

Л

Ы

Қ

1. СӨС қалыптастыруда үлкен роль атқаратын тәрбие. (дене тәрбиесі)

2. СӨС қалыптастырумен айналысатын ілім (валеология)

3. «Дені саудың-.......... сау. (жаны)

4. СӨС-на жат нәрсе. (есірткі)

5. «...... өкінішке орай біз әлі күнге дейін организмнің негізгі принципі- «денсаулық» деп аталатын сыртқы және ішкі біркелкілік (тұрақтылық қалыптың айқын анықтамасы жоқ)» - деген ғалым кім? (Павлов)

6. Тазалық –.......... негізі

     .............-байлық негізі    (саулық)

 7. Н.Ә.Назарбаев СӨС жайлы неде баяндады? (жолдау)

 8. «Дене жаттығуларын жасаған адам, өзін-өзі .......». (шынықтырады)

9. СӨС-на жат нәрсе. (арақ)                                                               13           

Дәрумендер мен минералдардың

п а й д а с ы

А дәрумені

        Теріге, шырыштың бөлінуіне, сүйектер мен тістердің қатаюына қажет. Малдардан алынатын тағамдарда болады: бауырда, сары майда, ірімшікте, жұмыртқада, балықтың майында, сары-қызыл, жасыл түсті көкөністер мен жеміс-жидектерде: шабдалы, итмұрын, қара қарақат, бүрген, қарбыз, бұрыш, саумалдақ, қырыққабат, ақжелкен, сәбіз, көк жуа, қалақай.

В дәрумені

       Ағзадағы зат алмасуды реттейді, қанның түйіршіктерінің қалыптасуына, асқазан-ішек қызметін қалыптастырады және т.б.

С дәрумені

        Немесе аскорбин қышқылы, қан түйіршіктерінің қалыптасу процесіне қатысады, зақымданған тері мен шырыштың бөлінуін қалпына келтіреді, иммунды жүйенің белсенділігін арттырады.

Д дәрумені

        Сүйектер мен тістердің қатаюын, ағзадағы кальций мен фосфордың алмасуын реттейді.

Е дәрумені

        Барлық зат алмасу процесіне қатысады. Өсімдік майларының құрамында: күнбағыс, жүгері, бүрген, соя. Сонымен қатар жұмыртқа сары уызы, бауыр, атбас бұршағы, қарақұмық сұлы дәруменіне өте бай.

К дәрумені

        Қанның ұю процесіне қатысады. К дәруменінің негізгі көздері: инмұрын, орамжапырақ, сәбіз, қызанақ, мыңжапырақ.

Темір

        Эритроциттер клеткаларын қалыптастыруға қатысады. Бауырдың, атбас бұршақтың, көкністердің, шабдалының, қойбүлдіргеннің құрамында болдаы.

Кальций

       Сүйектердің және тістердің, нерв жүйесінің, жүрек және бұлшықеттердің қалыптасуына қажет. Сүт тағамдарының, көкөністердің, жеміс-жидектердің құрамында болады.

12

Жеке бас гигиенасы

       Жеке гигиена - бұл сол талапты орындау арқылы адамның денсаулығының нығаюы қамтамасыз етіледі.  Гигиналық дағды бала санасында кішкентай күннен бастап қалыптасу қажет.

       Дене тазалығы-денсаулықтың негізгі жағдайы және жеке тазалықтағы бірінші талап. Апта сайын май бездерінен 100- ден 300- грамға дейін тері майлары бөлініп отырады. Тер бездерінен -3,5-тен 7 литрге дейін тер бөлінеді, термен бірге сыртқа тұз, белгілі мөлшерде хлорлы натрий бөлінеді. Теріге шаң-тозаңдар жабысады. Егер оларды уақытылы тазартпаса, онда микробтар мен саңырауқұлақтардың өсіп-өнуіне қолайлы жағдай туады. Теріні дұрыс күту барысында аптасына бір рет моншаға барып тұру қажет.

      Шаш гигиенасы: Шашты аптасына жылы сумен және жұмсақ «Балалар» сабынымен немесе шампуньмен жуу керек. Құрғақ шаштарды, бастың терісі құрғақ немесе қайызғақталса жұмыртқаның сары уызымен жуу керек. Шашты қарапайым жеке тарақтармен немесе щетка-тарақтармен тараған дұрыс.

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы

         49 –бап.

     2. Ата-аналар мен өзге де заңды өкілдер:

        1) Балаларға өмірі мен оқуы үшін салауатты және қауіпсіз жағдайлар жасауға, олардың ой-өрісі мен дене күшін дамытуды, имандылық тұрғысынан қалыптасуын қамтамасыз етуге;

        2) Бес жастағы балалардың мектепалды даярлығын қамтамасыз етуге, ал алты жастан бастан жалпы білім беретін мектепке беруге;

         3) Балаларды оқыту мен тәрбиелеуде білім беру ұйымдарына жәрдем көрсетуге;

         4) Балалардың оқу орнындағы сабаққа баруын қамтамасыз етуге міндетті   

5

ДҰРЫС ТАМАҚТАНУ

Тамақтанудың қауіпсіздігнің негізгі үш шарты: гигиена ережелерін сақтау, тағам дайындау технологиясын қадағалау, азық түлікті дұрыс сақтау.
          Тамақтану алдында қолды жуу керектігі барлымызға белгілі. Одан басқа, ыдыстарды тазалаудың(жуудың)ережелерін қадағалап, оларды дұрыс сақтап, ас үйді таза ұстап, қоқысты уақытында шығару керек. Ас дайындау кезінде әрбір өнімдердің ерекшелігін ескеру, шөлмектелген немесе қайнатылған суды пайдалану, өзіңіз аз білетін өнімдерді абайлап қолдану керек. Өнімдерді сақтағанда олардың ерекшелігін (тоңазытқышқа сақтау, ашық немесе жабық күйінде сақтау) және сақтау мерзімін де ескеру керек.
             Тамақтану тек нәрлі заттарды толықтырып қана қоймай, сонымен бірге эстетикалық және дәмді болу керек. Ләззәтсіз тамақтанудың әсерінен тағам жеткілікті сіңбей, асқазан ішек жолдарының қызметін бұзады. Сонымен бірге тамақтан ләззәттану дастархан үстіндегі атмосфераға тікелей байланысты екендігін есте сақтау керек. Жанұялық дастархан - барлығына жайлы, дәмді, шын ықыласпен болу керек.

Дұрыс тамақтануға берілетін  10  кеңес

1.      Тамақтану тәртібін сақтау

2.      Күнделікті ас мәзіріне көкөністер мен жемістерді ескірмеген күйінде қосу

3.      Өсімдік майын жаратпай жүрмеңіз, есіңізде болсын зығыр майы ағзаны линолендік қышқылдар тобымен қамтамасыз етеді. Олар өзге өсімдік майларында аз болғанымен, аурулардан сақтануда маңызы зор

4.      Көбіне майсыз сүт өнімдері мен етке басымдық беру

6

ЗИЯНДЫ ӘДЕТТЕР

         Темекі шегу

 Темекі тәнге зиян келтіреді, есті  бұзады, тұтас ұлтты зеріктіреді.

                                                                                  О.Бальзак

       Темекі түтінінде 95%  егеуқұйрық құлақтарында қатерлі ісік тудыратын бензпирен бар. Сонымен қатар ішке тартқанда өкпенің және жоғарғы тыныс алу жолдарында қатерлі ісік тудыратын мышьяктың үш тотығы (трехокись) бар.

       Темекінің тағы бір қолайсыз қасиеті- қан тамырларын тарылтады, оның салдары әртүрлі болып келеді: жүрек бұлшық еттерінің қансыздануы, инфрактқа дейін, аяқ тамырларының таралуы, кеселге ұрындыратын ампутацияға- аяқтан айырылуға, гастрит және асқазанның жаралы ауруларына; бауыр, бүйрек, жыныс мүшелерінің ауруларына әкеп соғады. Әсіресе ана ағзасында ұрықтың даму кезеңінде темекімен улану қауіпі- бұл туа біткен кемістікке тікелей жол. 

       Алкоголь ауру мен өлім қауіп-қатері факторының маңыздылығы бойынша үшінші болып табылады әйелдер, балалар және жасөспірімдер арасында алкоголь проблемаларының таралуы аса алаңдатады.

Алкоголь тұтынумен байланысты жүріс-тұрыстың өзгеруі және психикалық ауытқулар өсіп келеді. ДДҰ деректері бойынша 10 мл спирт: 1 саптыаяқ қарапайым сыра (250 мл); 5 саптыаяқ алкогольсіз сыра; 1 бокал асхана шарабы (120 мл); 1 рюмка күшейтілген шарап (60 мл); 1 рюмке арақ немесе коньяк (25 мл) тең. Соңғы уақытта жастар мен жасөспірімдер арасында сыра тұтыну өсіп келеді. Сыра және басқа да спирт сусындарын ішумен айналысу көбіне алкогольдік тәуелдіктің дамуын әкеп соқтырады.

          Нашақорлық-наркомания (грек тілінен narke – мелшию және manіa – ессіздік, құтырыну) – есірткі заттарға патологиялық дағдыланудың нәтижесінде пайда болатын созылмалы ауру

      Қазіргі таңда бұл дертке шалдыққандардың басым көпшілігі жастар. Яғни, нашақорлардың 60 пайызын бірнеше рет көзге нашақорлық - барлық қылмыс пен қатыгездіктің, мейірімсіздік пен дінсіздіктің негізі. Еліміздің түскен жастар құрайды. Ал, жасырын түрде есірткі қолданып жүрген жастар қаншама? Осы қасіреттен талай жастар жас ғұмырларын азаппен өткізіп қана қоймай, көктей солып, жарқын өмірлерімен мезгілсіз қоштасуда. Қазіргі таңда нашақорлар тек олардың ата-аналары мен туысқандарына ғана емес, бүкіл қоғамымыздың қаупі мен қасіреті болып, асқынып барады.

11

ВИРУСТЫҚ ГИПАТИТ

 Вирустық гепатит-Вирустық гепатиттің А, В,С,Д,Е атты бес түрінен туындайтын бауырдың инфекциялық ауруы

Парентералды гепатиттерден сақтану үшін мына

ережелерді білу қажет

·         Еш уақытта бөтен адамның қырыну құралын, тіс жуатын,  тарақ, сүлгі, маникюрлейтін керек- жарақтарын  пайдаланбаңыз;

·         Бір рет қолданылатын құралдарды пайдаланыңыз;

·         Мынаны ұмытпаңыз: әсемдік салондарына, маникюр және педикюр кабинеттеріне қатынауда вирусты жұқтырудың жоғары қаупі бар;

·         Жеке гигиенаны сақтаныңыз;

        В,С гепатиттері немесе парентералдық гепатиттер-гепатиттердің арасындағы ең қауіптісі, медициналық іс-әрекеттер, қан құйғанда, косметикалық салондарға барғанда, анадан балаға жұғады.

         Аталмыш аурудың белгілері байқалмауы мүммкін, көбінесе адам ауырғанын байқамайды. Бірақ ең негізгі белгілері: тәбеттің болмауы, диарея, құсу, бас ауырады және дене қызуы көтеріледі, содан соң  2-3 аптадан кейін сары ауру пайда болып, үлкен дәрет ағады, ал зәр қараяды.

Вирустық гепатиттің алғашқы белгілері пайда болғанда, дереу медицина қызметкерінің көмегіне жүгіну қажет!

    В және С вирустық гепатитін жұқтырудан сақтану шаралары

-балалар мен ересектерге В гепатитіне қарсы екпе жасау (С гепатитіне қарсы екпе ойлап табылмаған);

-басқа біреудің жеке заттарын пайдаланудан аулақ болыңыз: ұстара , тіс щеткасы немесе маникюр жасауда қолданылатын заттар;

-тіс дәрігеріне және Сізді емдеп жүрген басқа мамандарға Сізде вирустық гепатит ауруының бар екенін айтып қойыңыз;

-жағымсыз әдеттерден-ішімдік және темекіден бас тартыңыз, өйткені олар Сіздің бауырыңызға үлкен зияынын тигізеді;

-  өзіңізді емдеуші дәрігермен кеңеспес бұрын , ешқандай дәрілік шөп , дәрумен қабылдамаңыз. Олардың кейбіреуі Сіздің бауырыңыз үшін қауіпті болуы мүмкін.

             Қол алысу, құшақтасу, ортақ ыдысты қолдану арқылы, бір ванна және дәретхананы пайдалану кезінде В және С гепатитін жұқтыру мүмкін екені есіңізде болсын.

10

5. Әрдайым сүт қышқылды өнімдер мен ашытылған көкөністер пайдалану

6.      Ас мәзіріне балық және теңіз өнімдерін енгізу

7.      Ірі тартылған ұннан даярланған нанды пайдалану

8.      Жүйелі түрде витамині мол препараттар ішу

9.      Мүмкіндігінше тағамды буда әзірлеу

10. Тағам мен биологиялық белсенді қоспалар дәрі- дәрмектермен өзара әрекеттесетінін есте сақтау. Дәрілерді тағайындаған дәрігерден олардың әрекеттесуі жайында толық мағлұмат алу

Мыналардан бойыңызды тасада ұстаған жөн:

-       артық салмақ қосатын шамадан тыс калориялы тағамдардан;

-       біркелкі тамақтанудан;

-       қант пен тәттілерді шектен тыс пайдаланудан;

-       мал өнімдері мен шұжық майларын мөлшерден тыс қолданудан;

-       қуырылған, ысталған, тұздалған тағамдардан;

-       күніне 6 грамға дейін тұзды азайтқан дұрыс;

-       дайындалған тағамды бірнеше рет ысытудың қажеті жоқ. Өйткені, оның құрамындағы адам организміне пайдалы заттардың орнын тағамды бұзатын зиянды өнімдер алмастыруы мүмкін;

-       алкогольді көп мөлшерде тұтынудан.

                                  

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  7

ӨЗІҢДІ  ЖРВИ МЕН ТҰМАУДАН ҚАЛАЙ ҚОРҒАУ КЕРЕК!

        ЖРВИ (жіті респираторлық вирустық инфекция) мен тұмау –бұл вирустардан туындайтын, тыныс алу жолдарының ең көп таралған аурулары. Олар ауа-тамшылары арқылы науқас адамнан жұқтырылады. Суық тиген кездегі негізгі белгілер: мұрынның бітелуі, тамақтың қышуы , дауыстың қырылдауы, жөтел, дене қызуының көтерілуі, әлсіздік, бұлшық еттердің ауыруы және т.б.

ЖРВИ мен тұмау балаларды құстыруы, ішін өткізуі (тышқақтау) тыныс алуын қиындатуы мүмкін

СУЫҚ ТИГЕН КЕЗДЕ КӨРСЕТІЛЕТІН БАСТАПҚЫ КӨМЕК

1.      ЖРВИ мен тұмаудан бастапқы белгілері біліне бастаған кезде медициналық көмекке жүгіну  керек, үйге дәрігер шақыру керек.

2.      Үйде қалып , төсекте жату керек;

3.        Сусынды көп ішу керек : лимонмен, балмен, бүлдіргенмен шәй,          С дәрумені бар фитошәй, жылы сүт, компот.

4.      ЖРВИ мен тұмаудың алғашқы күндері тиімді алдын алу құралдары вирусқа қарсы күресу дәрілері болып табылады (арбидол, ингавирин, анаферон, лавамакс, интерферон, оксолин майы, мұрынға тамызатын тұзды ерітінділер (тамшы дәрілер , спрей)

           ЖРВИ МЕН ТҰМАУДЫҢ ТАРАЛУЫНА ЖОЛ БЕРМЕУ

· Күн сайын бөлменің ішін ылғалдап сүртіп алу және жиі желдету керек (күніне  3 реттен кем емес);

· Жеке тазалық тәртібін сақтау , қолды жиі жуу;

· Әсіресе үйден сыртқа шығар алдында , мұрынның айналасына оксолин майын жағу;

· ЖРВИ мен тұмаудың таралу кезеңінде адамдар көп жиналатын орындарға бармаған дұрыс;

· Қатты тоңбау керек, ауа райына орай киіну керек;

· Бір реттік медициналық бетперделерді пайдалану керек;

· Дер кезінде тұмауға қарсы вакцина еккізу керек!

8

ТУБЕРКУЛЕЗ-ҚАУІПТІ ЖҰҚПАЛЫ ДЕРТ

              

                 Сен туберкулез туралы не білуің  керек?

        Туберкулез –қауіпті жұқпалы дерт, оны дұрыс және уақытымен емдесе, толығымен емделеді.

-Өкпе туберкулезімен ауыратын адам емделмесе , жөтелгенде , түкіргенде және сөйлегенде микробтарды таратып, сау адамдарға дертті жұқтырады.

                         Туберкулездің қандай белгілерін білуің керек?

-2 аптадан астам жөтелу

-Әсіресе түн мезігілінде қатты терлеу

-Дене қызуының көтерілуі

-Тәбеттің болмауы

-Жалпы қалжырау, әлсіздік

-Кеуденің шаншуы

Туберкулезбен ауыратын науқастан туберкулез  бактериялары жөтелгенде, түшкіргенде, сөйлегенде  ауамен таралуын білу керек. Сау адам  ластанған ауамен микробтарды бірге жұтады.

Сондықтан:

-Салауатты тамақтанып, спортпен шұғылданып, иммунитетіңді нығайту;

-Бөлмені үнемі жеделдетуді қадағалау.

-Жөтелгенде және түшкіргенде аузыңды қалқала.

-Есіңде болсын, алкогольді , есітрткілерді және темекіні қолдану туберкулезді жұқтыру қаупін арттырады.

                         Есіңде болсын!

-Туберкулез  қауіпті және жұқпалы дерт;

-Туберкулез белгілерін есіңде сақта және егер күмәндансаң, шұғыл түрде дәрігерге көріну керек;

-Дұрыс емделмесең-сен туберкулезді тарату көзі боласың және өзіңнің жақындарыңа қауіпті дертті жұқтырасың;

-Туберкулезге қарсы күресудің арнайы препараттарымен толық курстан өткен жағдайда ғана туберкулез емделеді;

-Туберкулезді емдеу-тегін.                                                                   9   

 

Ата-ана аты: ________________________________________

Баласының аты: _____________________________________

Сыныбы: ___________________________________________

Сөз жұмбақ жауабы

Д

Е

Н

С

А

У

Л

Ы

Қ

Сауалнама (оқушыларға)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Ата-аналарға арналған анкета

1. Балаңыз күніне қанша рет тамақтанады? (2,3,4, 5 ..)

2. Балаңыз таңғы ас ішеді ме?                                  Иә          Жоқ

3. Балаңыз кешкі асты ішеді ме? ( ұйықтар алдында, ұйықтар алдында 1сағ. бұрын, ұйықтар алдында 2 сағ бұрын, тамақтанбайды) астын сыз

4. Сіздің балаңыз көбіне қандай тамақтарды көбірек жейді?

-         Ботқа                                                             Иә     Жоқ

-         Жұмыртқа                                                    Иә     Жоқ

-         Сүт тағамдары                                             Иә     Жоқ

-         Тәтті тағамдар                                             Иә     Жоқ

-         Майлы және қуырылған тағамдар             Иә     Жоқ

-         Нан, булки, печенье                                    Иә     Жоқ

5. Сіздің балаңыз йогуртты, сүтті, айранды күніне қанша рет ішеді?

6. Сіздің балаңыз бір күнде көкөніс пен жеміс-жидектің қандай түрін көп жейді?

7. Сіздің балаңыз көбіне қандай шырын түрін ішеді?

-         Газдалған напиток

-         Табиғи шырын

-         Сүт және айран

-         Газдалған су

-         Шай кофе

-         Компот

-         Шөп тұнбасы

8. Балаңыз өз бетімен жейтін тағамдарын денсаулыққа пайдалы деп ойлайсыз ба?                                                             Иә     Жоқ

9. Сіздің ойыңызша балаңыздың салмағы :

             бірқалыпты, артық,  жетпейді  (астын сыз)