Авар мацIалъул рагьараб дарс ТЕМА: «ХIаллъун тIаджураралгун ругел журарал нахърилълъарал предложениял. Ишалъул куцлъун тIаджурарал предложениял»

МКОУ «Новочиркейская СОШ №2»

Авар мацIалъул рагьараб дарс

ТЕМА: 

«ХIаллъун тIаджураралгун ругел журарал нахърилълъарал предложениял.

Ишалъул куцлъун тIаджурарал предложениял»

Авар мацIалъул ва литератураялъул мугIалим

ХIосенова Х.И.

Мурад:

ХIаллъун тIаджураралгун ругел журарал нахърилълъарал предложениялгун лъималазул лъай – хъвай гьаби .Ишалъул куцлъун тIаджурарал предложениязе  баян кьей. Лъималазул кIалзул ва хъвавул  калам  цебетIезаби.

Дарсил ин:

1.    Лъимал дарсид ехIадур гьари.

- РорчIами, лъимал!

- РачIа, лъимал, лъай- хъвайгьабизе. Жакъа авар мацIалъул дарс нужее кьезе буго дица.

Рагье тетрадал ва хъвайжакъасеб къо- моцI.

2.   СловариябхIалтIи.

Дарс байбихьизе буго словарияб хIалтIиялдаса .  РачIа балагьизе лъикI лъалеб бугищ нужеда магIарул мацIали.

СияхI- список

Гъулбас- подпись

Мугьру- печать

Лагьи- багIари

Кьин- хасел

Тах-  бусен, диван

3.    Араб дарсил хал гьаби.

- РачIа, лъимал, нилъеца араб дарс щула гьабизе.

- Лъимал, лъица бицинеб дида кинаб предложение кколеб жубараб предложение ?

( лъималазул жавабал)

- Мисал лъица бачинеб?

- Кина-кинал группаялде рикьулел жураралпредложениял?

(журарал сокIкIарал ва журарал нахърилълъарал)

- Мисалал раче, лъимал, журарал сокIкIарал ва журарал нахърилълъарал предложениязе.

(I. Сордо рогьана ва бакъ баккана. (жур. сокIкI.)

2. Эбелалъ нуцIа рагьарабго,  лъимал тIаде рахъана. (жур. нахъ.)

-  Бице, лъимал, нужер араб дарсил тема щиб букIараб?

(определ. тIаджур. предл.)

- Кинаб предложение кколеб определениелъун тIаджубараб предложение?

(лъималазул жавабал)

- Журарал предложениязул кинаб группаялде гъорлъе унеб определениелъун тIаджубараб предложение? ( жур. нахъ)

- Жубараб нахъбилълъараб предложение сунда абулеб?

(жавабал)

4.   ЦIияб тема.

Жакъасеб нилъер цIияб тема ккола   «   ХIаллъун тIаджураралгун ругел журарал нахърилълъарал предложениял.

- Щиб жо кколеб,лъимал, хIал?

(жавабал)

- Лъица бачинеб хIалалъе мисал?

(жавабал)

Кинал суалазе жаваблъун бачIунеб хIал?

(жавабал)

- МагIнаялде балагьун кинал группабазде рикьулел хIалал?

СлайдI

1.    Ишалъул куцлъун бугеб хIал-  кин?

2.    БакIлъун бугеб хIал – киб? кибе? кисан?

3.    Заманлъун бугеб хIал- кида? кидалъагIан? кидаялдаса?

4.    ГIилла- мурадлъун бугеб хIал- щай? сундуегIало?

ЦIияб тема: ХIаллъун тIаджураралгун ругел журарал нахърилълъара лпредложениял. ХIаллъун тIаджурарал преложениял.

Слайд2

ХIаллъун тIаджураралгун жиндир магIнаялде балагьун рикьуна чанго тIелалде(группаялде)

1.    Ишалъул куцлъун тIаджурарал

2.    БакIлъунтIаджурарал

3.    ЗаманлъунтIаджурарал

4.    ГIилла- мурадлъунтIаджурарал

5.    ШартIиябтIаджурарал

6.    УступительниябтIаджурарал

- ГIадатабпредложениялдажанибхIаллъунцорагIи яги рагIабазулгIуцIиккезебегьулебгIадин, жубарабпредложениегибукIинебегьулахIаллъунтIаджубараблъун.

ХIаллъунтIаджубарабпреложениегирагIабазулгIуцIигибатIабахъизелъазеккола.

Масала:

1.    Гьелдасагьумергибахчун, мухтаржиндиргокроваталдатIадгIодовчIана. (хI.тI)

2.    ТIохдасагъоркьегилъугьун, БаширкавудухъетIерхьунана. (рагIабазулгIуцIи)

ХIаллъунтIаджубарабпредложениелъунрикIкIунажиндажанибкIигогIагибетIераб член бугони. ГьениббукIинекколатIаджубарабпредложениялъулсказуемоялъежибгобетIергьанаб подлежащее яги битIараб дополнение.

ГьединалбетIералчленалгьечIебмехалда, гьебрагIабазулгIуцIиккола. Гьелдажегиабуладеепричастияб оборот .

- жакъанилъецатIадчIейгьабизебугоишалъулкуцлъунтIаджубарабпредложениялдатIад.

ИшалъулкуцлъунтIаджубарабпредложениялъбетIерабпредложениялдажаниблъугьунебишкин? ващибкуцалда? лъугьарабали баян гьабула. ГIурусмацIалъулдарсазданужедагьеблъала «СПП с придаточным обстоятельством»  абун. ( способ действия)

Масала:

БадибекIазгицIан,(кин?) тIадеяхъанаКавсарат.

ИшалъулкуцлъунтIаджубарабпредложениялъулсказуемоелъункколабуголъиялъулвагьечIолъиялъулформаялъуларабгигIахьалабгизаманалъул деепричастие.

1.    Араб заманалъулдеепрчастие .

Масала: Къаданирхулжалгилъун, (кин?) ГIумарцогъотIокькьижана.

2.    ГIахьалабзаманалъул деепричастие.

Масала: БералгирацIцIунаго, (кин?) кIодорокъоехунана.

ИшалъулкуцлъунтIаджубараб предложение бетIерабпредложениялдацебе, гьоркьоб, ахиралдабугони, запятая лъун, тIезабула.

Масала:

1.    НижеежавабгикьечIого, кин? ПатIиматжаниехунана.

2.    ГьелъухъатIураралгьаби, гьуърулкъватIирекIанцIиледухъ, кин? хадуррачIунелрукIана.

3.    ГIумаруневвихьулаан, хIалицагалабиросулаго. (кин?)

Дарсщулагьаби

Балагье,  лъимал, доскаялде.

ДарсилхIасилгьабулаго, нилъецагьабизебуготворчествиябхIалтIи.

(Слайд)

ГьалкьуралбетIералпредложениязенужецаургъеишалъулкуцлъунтIаджураралпредложениял, кколелъуллъалхъулишарабигилъе.

1.    ………. рагъидулракьандакьижунйикIанакIодо.

2.    Эбелалъ вас къватIивевитIана……..

Балагье, лъимал, гьабгIажаибабсхемаялда.

ДицанужеецIалила…….цIаларабжоялдануж  рази ратани                                                                                              гьадинабгIаламаттIасанбаче, рази ратичIонигъоркьанбаче

I

2

3

4

5

6

( доскаялдагъоркьехункьураб схема бахъила)

ДарсилхIасилгьаби

- Лъимал,  щиблъарабнилъедажакъадарсида?

- ПредложениялдажанибщиббихьзабулебишалъулкуцлъунтIаджубарабпредложениялъ?

- ПредложениялдажанибишалъулкуцлъунтIаджубараб предложение кибккунбукIинебегьулеб?

Къиматаллъей.

( дарсидалъикIхIалтIараллъималазекъиматаллъела)

РокъобехIалтIи

П 57 хI 208 гьI32