Автокөлік және қоршаған орта.

• 1 слайд

  Кіріспе бөлім
  
  Қазіргі кезде,жасыратыны жоқ,Алматы қаласының экологиясы ластанып кетті.Тіпті дүние жүзінің ең ластанған қалаларының қатарына енудің өзі-оның үлкен проблемаға айналуының белгісі.Әсем қаламыздың экологиясының ластануы өзіміздің салғырттығымыздан туындап отыр.
  Егер ластануға көлік түтінін қосатын болсақ,онда экология жағдайы өте мүшкіл.Соның нәтижесінде,соңғы жылдары жер шарында атомосфера құрамындағы оттегі мөлшері азайып,көмірқышқыл газының артуы байқалуда.Бұл жағдай да болашақта экологиялық апат тудыруы мүмкін.Оның үстіне,жылына шамамен 155 109 тонна бос оттегі түзілсе,жылына 2 161 010 тонна оттегі жұмсалады(сіңіреді),яғни шығындалу түзілуге қарағанда артық.
  Сондай-ақ,Алматыда автокөліктерден бөлінетін улы газдың қауіптілігін
  естен шығаруға болмайды.Қазіргі кезде есепте 523 518 автокөлік тұрса,оның 2 478-і газбен жүреді.Жан-жақтан келіп жататынын қоссақ,барлығы-700 мыңдай автокөлік бар екен.Өткен жылы экологтармен жол полициясы басқармасы бірлесе отырып 110 412 автокөлікті тексерген еді.Солардың 29 137–сінің нормадан тыс артық улы газ бөлінетіні анықталды.Кінәлі дегендерге қосылған 80 164 000 теңге айыппұл салынды.Соңғы жылдары іске қосылған 19 жолайрығы ауа кеңістігін жақсартуға біршама ықпал тигізгенін айта кеткен жөн. Алайда, бұл мәселе толық шешімін тапты деп айта алмаймыз.
  Не себептен біз- адамдар осындай істерге жол береміз?Экологияның ластануы адамның қоршаған ортаға дұрыс көңіл бөлмеуінен.Сол себепті қоршаған орта туралы біршама ойласайықшы.Барлығы өзіміздің қолымызда ғой.Біз ғалым ағаларымызбен бірігіп жұмыс істеп,экологияның ластануын болдырмауға тиіспіз.«Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші,халық болып осы істерді аяғына дейін жеткізуге болады.Ол үшін,әрине адамдарды тазалыққа,экологияны ластамауға үйрету керек
  
  

• 2 слайд

  І.Негізгі бөлім
  
  Атмосфера құрамын антропогендік факторлар күрт өзгертеді. Биосферадағы экологиялық
  тепе-теңдікті бұзуға апаратын,атмосфераны ластайтын антропогендік сипаттағы ошақтардың
  көп түрі бар. Ауаның антропогендік ластануының негізгі көздері:
  1. Автокөлік;
  2. Энергетика;
  3. Химия және мұнай химиясы;
  4. Қара және түсті металлургия;
  5. Целлюлоза-қағаз өнеркәсібі және т.б.
  Көп көлемде ластайтын көздерге автокөлік жатады.Мысалы,атсосфераға түсетін ластықтың
  жалпы мөлшерінің 60 пайызы автокөліктерге тиесілі болса,17%-өнеркәсіптен,14%
  энергетикадан,9%-жылыту және қалдықтарды жоюдан.Қыздыру кезінде СО көп мөлшерде
  бөлінетініне байланысты еуропада қозғалтқыштарды қыздыруға тыйым салынған,оны
  орындамаған жүргізушіге айып салынады.СО,Noх меншікті бөліну шамаларын салыстырғанда
  байқалатыны, бөлініп шыққан көміртек моноксиді азот оксидінің бөлінуінен жүздеген есе
  артық,сондықтан да ол қала ауасына автокөліктерден шығатын негізгі ластағыш болып
  табылады.Бөлініп шығатын газдардың улы әсерін химиялық әдіспен қалай азайтуға
  болады?Бірінші кезекте моноксидті улы болып есептелмейтін диоксидке дейін жағу керек.Ол әр
  түрлі өршіткілерді қолдану арқылы жүзеге асады.Күн радиациясының қарқынды кезеңінде
  (көктемде,жазда) моноксид ішінара диоксидке дейін тотығып ,улы әсері азаяды. Моноксидтің
  толық тотығуына қажетті оттек атомдары оттек молекулаларының фотохимиялық
  диссоциялануы есебінен пайда болуы мүмкін:
  СО+О=СО2
  Екіншісі- ауаны бөлінген газдардан механикалық тазарту,қала аймағын желмен үрлеу және
  желдету. Бөлінген газдардың екінші бөлігі азот оксидтері-NOХ. Азот оксидтері Жер бетіндегі
  тіршілік иелерінің бәріне зиянды ультракүлгін радиацияны жұтып алатын озонның жоғалуында
  негізгі рөлдің бірін атқарады.Дизельді және бензинді отынның тәуліктік орташа ластануы 3В 700
  кг Pb –дан асады,қара күйе -800 кг ,көміртек моноксиді-2247 т,азот оксиді-150 т,күкірт диоксиді
  33 т және т.б.Автокөлік жұмыс істеп тұрғанда бөлінетін газдардың құрамы өте улы болуы мүмкін.
  
  

• 3 слайд

  
  1-кесте
  
  
  
  

• 4 слайд

• 5 слайд

  Экологиялық көзқараспен қарағанда неғұрлым таза көлік жанармайы түріне,ең
  алдымен табиғи газға көшу ғаламдық басымдық болып табылады деп толық сеніммен айта
  аламыз.Мотор жанармайы ретінде табиғи газды (КПГ) пайдаланудың тұрақты әлемдік үрдісі
  байқалуда.Жақын болашақта КПГ-ні пайдаланатын көлік құралдарының саны 10 миллионнан 20
  миллионға дейін өседі деп күтілуде.Көлік құралдарының қозғалтқышында өңделген газды
  улылығы қатаңдалып отыр,ал,КПГ қазірдің өзінде Қазақстанда Республикасының
  2020 жылға дейінгі дамуының стратегиялық жоспарына сәйкес келеді.Жоғары эксплуатациялық
  сапасымен қатар газ жанармайының бағасы 1,5-2 есеге төмен.
  Қоршаған ортаны қорғау және бюджет тиімділігін арттыру бойынша саясаткерлердің
  әрекетін көптеген европалық авто өндірушілер қолдайды. Барлық дерлік ірі әлемдік концерндер
  метандық сериялы машиналар шығарады.Мұндай автомобилдердің көлемі кеңеюде.Әзірге көп
  тарағандары жеңіл көліктер мен автобустар.Алайда автозаводтар жүк көліктеріне де
  қызығушылықпен қарауда.
  Мәселені кешенді шешу тәжірибесі Ресейде де бар.Табиғи газды мотор жанармайы ретінде
  қолдану туралы федералдық заң жобасы табиғи газды пайдалану мемлекеттік саясатының
  негізін құрайды және көліктерді газдандыруды әрі қарай дамыту үшін маңызды болып
  табылады.
  2007 жылы «Гозпромен » «2007-2015 жылдарға арналған газ құю жүйесі мен табиғи газбен
  жұмыс жасайтын техникалар паркін дамытудың » кешенді мақсатты бағдарламасы
  бекітілді.Бағдарма газ толтыратын компрессорлы автокөлік станцияларын дамытуға,көбейтуге
  және газбен жұмыс жасайтын ауылшаруашылығы техникалары автокөлітердің санын көбейтуге
  бағытталған .
  Өзбекстан Республикасының үкіметінің бағдарламасына сәйкес,алты жылдың ішінде
  бензиннен газды жанармайға 198 мың дана автокөлікті ауыстыру көзделіп отыр.
  2012 жылдың соңына дейін республикада 138 авто газ толтыру компрессорлық
  станциялары (АГНКС) салынды.