Авторская дидактическая игра "Саха ыалын тиэргэнэ"

МБДОУ №2  «Харыйачаан»

села Абый Абыйского района РС(Я)

Абый, 2014

Оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаах о5олорго тɵрɵɵбүт дойду туhунан билиитин кэңэтэргэ, сананы сайыннарарга, тарбах былчыннарын сайыннарарга аналлаах  «Саха ыалын тиэргэнэ» диэн  иитээччи Черемкина Елена Егоровна    толкуйдаан, айан таhаарбыт  оонньуутун  ыытыллар быраабылата  сиhилии сурулунна.  Брошюра детсад иитээччилэригэр, тɵрɵппүттэргэ ананар.

«Саха ыалын тиэргэнэ»

    Кыра о5о дуоһуйа оонньуохтаах.   Киниэхэ  бэриллэр иитии-үөрэтии оонньуу көрүңүнэн барда5ына о5о түргэнник ылынар, үөрэнэр.

     Ханнык ба5арар киһи омук быһыытынан бэйэтин билиңңи уонна былыргы культуратын билиэхтээх.

    Итинник санааттан сиэттэрэн, мин «Саха ыалын тиэргэнэ»диэн оонньууну толкуйдаан  үлэбин са5алаатым. Айбыт,  оңорон таһаарбыт оонньуум сүрүн сыала: о5о толкуйдуур, кээмэйдиир,  тэңниир,  кэпсэтэр дьо5урун сайыннарыы. Бу кɵүлэбэр мин дьиэ кэргэним, тороппуттэрим көмөлүстүлэр.

    Үлэм сүрүн хайысхата, кыра саастааах о5о саңарар саңата сайдарыгар, илиитэ, тарбахтара элбэхтик хамсыылларыгар элбэх оруоллаах. Дьарыктарбар, иллэң да кэмнэргэ бу оонньуубун туһанабын. Сүтэн эрэр сахалыы тыллары киллэрэбин; бала5ан, баайыы мас, баттык мас, ба5ана, сүллүгэс, сэргэ, эркин, хал5ан уо.д.а.

     Бу оонньуубун кɵрдɵрɵбүн, кэпсиибин о5олор олус интириэһиргээн истэллэр, дуоһуйа оонньууллар.

    Бэйэ оңорбут оонньуурдара о5о бары ɵттүнэн сайдарыгар олус туһалаахтар:

   Саңарар саңата, кэриңнэри араара үɵрэнэр, толкуйдуур дьо5ура сайдар, истигэн буолар, бодоруһа үɵрэнэр. Бу оонньууну иитээччилэр, тɵрɵппүттэр о5ону кытта дьарыкка туттуохтарын сɵп.

«Саха ыалын тиэргэнэ»

Оскуола5а киириэн иннинэ саастаах о5олорго ананар.

- оңорон кɵрɵр, кэпсэтэр, толкуйдуур, тутар-айар дьо5урун сайыннарар, илиитин былчыңнарын эрчийэр.

- былаанныыр, тэңниир, тэрийэр, тиһэ5эр тиэрдэр, дуоһуйар, кэрэхсиир.

- тобулар, чинчийэр эйгэтэ олохтонор.

-дьиэ ис-тас үлэтигэр кыра сааһыттан кыттарыгар, үлэ5э сыста5ас буолуутугар кɵмɵлɵһɵр.

-о5о кɵңүллүк арыллан оонньуур, сайдар, умсугутар усулуобуйата тэриллэр.

Оңоһук бэс мастан, халың фанераттан оңоһуллубут.

1.      Ба5ана - 12 ус.

2.      Баайыы мас – 2 ус.

3.      Баттык мас – 2 ус.

4.      Эркин – 4 ус.

5.      Хал5ан – 1 ус.

6.      Үрүт хаптаһын – 2 ус.

7.      Турба – 1 ус.

8.       Түннүк – 2 ус.

9.      Сүллүгэс – 10 ус.

10.  Сэргэ – 1 ус.

11.  Ынах – 1ус.

12.  Ат – 1 ус.

13.  Атах – 8 ус.

14.  Оонньуур хонуу – 1 ус.

Оонньуу таңыллар хардыылара

      

     

  

    

    

  

       

      

     

Оонньуу деталлара

  

Ба5ана                                     Чарапча

  

Бала5ан ба5аната               Кɵүрүɵ ба5аната                     

  

Ынах                                              Сылгы

  

Эмээхсин                                    О5онньор

  

Сэргэ                                           Оhох турбата

  

                 Бала5ан үрдэ                              Сүллүгэстэр

  

Түннүк                           Түннүктээх эркин

  

Ааннаах эркин                                  Бүтэй эркин

    

Бала5ан аана                                 Баайыы мастар

    

Баттык мастар                                    Бала5ан ба5аналара

Оонньуу хонуута