Қазақ әдебиетінен "Қорқыт ата кітабы" тақырыбы бойынша сабақ жоспары (8 сынып)

Мерзімі: 17.09.2014 жыл

Пән аты:  Қазақ әдебиеті                                                        

Сыныбы: 8

Сабақтың тақырыбы:  Қорқыт ата кітабы

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Қорқыта ата өмірінен мәлімет беру, Қорқыт айтқан нақыл сөздерінің тәрбиелік мәнін ашу;

2.Тәрбиелік: Нақыл сөздер арқылы ізеттілікке, әдептілікке тәрбиелеу;

3.Дамытушылық: Оқушыларды өз ойын еркін айтуға дағдыландыру.

Сабақтың түрі: жаңа білім беру.

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, топтық жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, Қорқыт ата шығармашылығынан слайд, сызба, «Қорқыт ата кітабы» электронды оқулығы.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:          1. Оқушылармен сәлемдесу.

                                                 2. Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

                                                 3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

Өткен сабақты пысықтау:

1.Орхон ескерткіштері қай жерден табылды?

2.Түрік қағанатының негізін құраған кім?

3.Орхон жырларының қазақ эпостарымен ұқсастығы неде?

Жаңа сабақ.

1.     Ой қозғау. Оқушылардың қызығушылығын ояту.

Қорқыт ата кім болған?Қай ғасырда өмір сүрген? Шыққан тегі. Интерактивті тақтадан Қорқыт атаның суретін көрсету (1-слайд).

1.   Қорқыт ата VIIІ ғасырда қазіргі Қызылорда облысының Қармақшы ауданына қарасты Сырдария өзенінің төменгі жағында, Жанкент қаласында өмір сүрген. Қорқыттың әкесі Қарақожа оғыз тайпасына жататын баят руынан шыққан, анасы – қыпшақ қызы.

2.  Қорқыттың өмірге келуі туралы аңыз. Қорқыт туыларда анасы тоғыз күн  бойы қатты қиналады, алай-түлей боран соғады, нөсерлі жауын құяды, айналаны қара түнек басып, күн күркіреп, жұрттың құтын қашырып, зәресін үшырады. Халық жаңа туылған балаға «Қорқыт» деп ат қояды.

3.  «Қорқыт» сөзінің этимологиясы. 1) «Қорқ» сөзі – «ақыл айтушы» деген мағынада қолданылады. 2) «Қорқыт» сөзі «құт әкелуші адам» деген мағынада қолданылады.

4.     Қорқыт атанға 1980 жылы Қызылорда облысының Жосалы стансасынан 18 шақырым жерде ескерткіш –кешен тұрғызылды.

ІІ. Қорқыт шығармашылығы  (2-слайд). Қорқыттан жеткен 11 күй бар.

 

      «Қорқыт ата кітабы» - бүкіл Орта Азиядағы түркі тілдес халықтарға мұра. Кітаптың екі нұсқасы сақталған. 12 жырдан тұратын нұсқасы Германияда Дрезден қаласында, 6 жырдан тұратын екінші нұсқасы Италияда, Ватикандағы Аристолика кітапханасынла сақталған.

 

«Қорқыт ата кітабы» 1986 жылы тұңғыш рет Әуебек Қоңыратбаев пен Мардан Байділдаев аударуымен қазақ тідінде жарық көрді.

ІІІ. Қорқыт айтқан асыл сөз.

Тізесін бүгіп отырған инабатты әйел көрікті.

Самай шашы ағарған баба көрікті.

Ақ сүтіне тойғыза-тойғыза емізген ана көрікті.

Үлкен шаңырақ үйдің қасына тігілген келіннің отау үйі көрікті.

Қыз анадан көрмейінше, өнеге алмас,

Ұл атадан көрмейінше, сапар шекпес.

Ұл – атаның ері, екі көзінің бірі.

Дәулетсіз ұл болса, атаның көрі болар.

Дәулетті ұлың болса, ошағыңның қоры болар.

ІV. Шығармашылық жұмыс.

     Қорқыт атаның нақыл сөздерінің қазіргі мақал-мәтелдермен ұқсастықтарын табу.

№	Қорқыт атаның нақыл сөздері	Қазіргі қазақ мақал-мәтелдері
1	Қыз анадан көрмейінше, өнеге алмас, Ұл атадан көрмейінше, сапар шекпес.	Әке көрген оқ жонар, Шеше көрген тон пішер
2	Баба атын шығармаған жігерсіз ұл баба белін бүгілткенше, бүгілтпегені игі.	Жақсы бала әкесінің есіктегі басын төрге сүйрер, Жман бала әкесінің төрдегі басын есікке сүйрер.
3	Жат баланы қанша сақтасаң да ол ұл болмас, ол ішіп-жер, киер де кетер, бірақ көрдім демес.	Кісі баласы кісендесең де тұрмайды. Ер – туған жеріне, Ит – тойған жеріне
4	Жалған сөз бұл дүниеде болғанша, болмағаны игі.	Өтірікшінің шын сөзі де зая.
5	Ажал жетпей өлмек жоқ.	Ажал жетпей жан шықпас.
6	Бас аман болса, бөрік табылады.	Бас аманның малы түгел.

V. Қорытынды.

№	Үйрендім	Алған әсерім

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма. Қорқыт атаның нақыл сөздерінің тақырыптарын анықтау.

Тексерілді: 17.09.2014 жыл ________________