Қазақ хандығының 550 жылдығана арналған сабақ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«Шелек политехникалық колледжі» МКҚМ

«КЕЛІСІЛДІ»                                                                           «БЕКІТЕМІН»

Колледж әдіскері                                                               Колледж директорының м.а

________ З.Т.Ахметова                                                             ________ И.А.Турганов

«___» _________ 2015  ж                                                         «___» _________ 2015  ж

                                                 Ашық сабақ жоспары

Пән: Геометрия

Тақырыбы: Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі. Нүктелердің арақашықтығы.

Оқытушы: Абдыкадырова Жулдыз Сейтжановна

Сабақ №

Сабақтың тақырыбы: Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі. Нүктелердің арақашықтығы.

Сабақтың мақсаттары:

1.     Білімділік: планиметрия мен стереометрия арасындағы пәнаралық байланыс пен ұқсастықты қолданып, білімгерлердің  «тікбұрышты координаталар жүйесі» туралы түсінігін кеңейту,  негізгі ұғымдарын меңгеру,  жазықтықта және координаталар  осінде жатқан нүктелердің координаталарын тани білу және кеңістіктегі нүктелердің координаталарын анықтай білу.

2.     Тәрбиелік: Оқушылардың  дәлдік, есте сақтау , байқағыштық, тапқырлық қабілеттерін дамыту. Патриоттық тәрбиеге баулу.

3.     Дамытушылық: Өз бетімен қорытынды шығарып, ойларын ашық айту және ойлау қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: жаңа ұғым қалыптастыру сабағы

Оқыту әдістері: ауызша, көрнекілік, сыни тұрғысынан ойлау стратегиясының элементтерін қолдану.

Оқыту формасы: жекелік, топтық

Көрнекі құралдар:  интербелсенді тақта, көрмелер, бағалау фигуралары, «Рене Декарт», «Қазақ хандығы» бейнероликтері

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі ( сәлемдесу, оқушылардың сабаққа дайындығын анықтау, сабаққа қатыспағандарды белгілеу, білімгерлерді позитивті көңіл күйге бағыттау) – 1 мин

I I. Оқушылардың білімін, дағдысын актуализациялау – 3 мин

 «Еске түсіру» әдісі бойынша жаңа сабаққа дайындық

1.     Тікбұрышты  координаталар  жүйесі  деген  не?

2.     Координат  деген  не?

3.     Координаталық осьтер дегеніміз не, қандай осьтерді білесіңдер?

4.     Қай ғалымның құрметіне декарттық координаталар жүйесі деп аталған?

Рене Декарт туралы бейнеролик көрсету – 4 мин

I I I. Жаңа ұғым мен іс-әрекеттің тәсілдерін қалыптастыру

Бүгінгі сабақтың тақырыбы  «Кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесі. Нүктелердің арақашықтығы».   Сабақ барысында сіздермен бірге  Қазақ хандығына саяхат жасап  координаталар жүйесі туралы және нүктелердің арақашықтығын анықтауды меңгеріп мақсатымызға жетуіміз керек.

Жаңа сабақ бастар алдында  «Ой шақыру» әдісі бойынша қайталау. – 4мин

Берілген координаталды координаталар жүйесіне белгілеп атақты адамдардың есімдерін анықтау керек.

1)    Р (3;5), Й(7;9), Е(2;3), К(1;1), Е(5;8)

2)    Б(-4;-3), Ә (-7;-8), Е(-3;-2), І(-5;-5), Ж (-9;-9), К( 0;0), Н(-6;-6)

3)    С(5;-3), Ы(10;0), А( 7;-2), Е(2;-7), Ң(3;-6), Р(8;-1), К(1;-9), Е(4;-4)

Осы есімдер Сіздерге нені білдіреді? Олар кімдер?

                                     
       Керей хан                                  Жәнібек хан                               Кеңесары Қасымұлы

IV. Жаңа сабақ – 10 мин

Естеріңізге сала кетейін, биылғы 2015 жылы Қазақ хандығының 550 жылдығы аталып өтті. Бізде Сіздермен бірге  Қазақ хандығына саяхат жасайық. Негізі  Қазақ хандығы 1465-1847 жылдары өмір сүрген мемлекет.   Кеңістік сызылады

             Бұл геометрияда қалай аталады?   Кеністік деген не?

Тәуке хан кезінде Қазақ хандығы  жүздерге бөлінеді.  Яғни біздің кеңістігімізде  өзара  перпендикуляр қиылысқан үш ось пайда болады . Біз оларды  х, у, z деп белгілейік.

Сұрақ: планиметрия мен стереометриядағы координаталық жүйелердің  айырмашылықтары қандай? Координаталар әдісін алгебрамен қосып қолдану геометрияның аналитикалық геометрия деп аталатын бөлігін құрайды.  Бұл әдісті алғаш қолданғандардың бірі- француздың атақты философы әрі математигі Рене Декарт.  Сондықтан тікбұрышты координаталар жүйесін декарттық жүйе деп атайды.

Кеңістіктегі координаталар жүйесі 3 осьтен құрылған.

Координаталар жүйесінде орналасқан нүктелердің арақашықтығын есептеп табуға болады.

Мысалы АВ кесіндісінің арақашықтығын мына формуламен есептеуге болады:

АВ= Ö (х₂ –х₁ )² + (у₂ – у₁)² +(z ₂ +z ₁ )²

Егер АВ кесіндісінде орталық нүктесісе орналасса оның координаттарын келесі формуламен табуға болады:

Х=(х₁  + х₂ )/ 2

у=(у₁  +ух₂ )/ 2                                 C (Х;У;Z)

z=(z₁  +z₂ )/ 2

Релаксация (сергіту сәті) – бейнеролик Турсынбек Қабатов- 2 мин

V Жаңа білімді бекіту -15 мин

Мысал көрсету

Есеп:  А(4;5;2), В( 6;3;2), онда нүктелердің арақашықтықтары  қандай болады?

Есеп шығару

Кім бірінші шығарады, соның  қолын көтеріп қосымша баға алуға мүмкіндігі бар

№1  Егер А(3;-1;2), В( 9;7;2) болса, онда нүктелердің арақашықтығы нешеге тең болады?

Қазақ елінің бостандығын сақтай білген, үш жүзді біріктірген хан-Абылай хан. Қазақ халқының ақыны М.Жұмабаев «Батыр Баянда» Абылайдың саясаткерлігін былай суреттепті:

«Алыстан орыс, қытай- ауыр салмақ,

Жақыннан тыншытпайды қалың қалмақ,

Артында- ор, алдында - көр, жан-жағы жау

Сол кезде елге қорған болған Абылай,

Көп жаудың бірін шауып, бірін арбап.

Осы есепті дұрыс шығарсақ , Абылай ханның тақта неше жыл отырғанының саны шығады . (10 жыл, 1771-1781)

№2  Кеңістікте екі нүкте берілген А( 7;6;5), В( 7;8;9). Орталық нүктесінін координаталарын табыңдар. Шешімін дұрыс тапсаңыздар Тәуке хан басқару кезіндегі мұсылман халқының қасиетті санына сәйкес шыққан Заңы шығады. Ол қандай Заң?

(7, «Жеті жарғы»)

VI Сабақты қорытындылау – 1 мин

Біз бүгін аз ғана Қазақ хандығына саяхат жасап кеңістіктегі тікбұрышты координаталар жүйесімен және жүргізілетін есептеулермен таныстық.

VII  Сабақтың нәтижесін білу үшін Сіздермен синквейн әдісін қолданып  қорытынды шығарамыз. – 3 мин

Бүгінгі тақырыпқа сай синквейн құрастырыңдар.

VIII  Бағалау .  – 2 мин

Үйге тапсырма:  «Нүктелердің арақашықтығы» тақырыбына синквейн құрастырып келу