Қазақ тілі "Етістіктен өткенді қайталау" (6 класс)

Сабақтың аты: Қазақ тілі

Сынып: 6 ^«б»

Күні:

Сабақтың тақырыбы: Етістіктен өткенді қайталау

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: етістік бойынша теориялық білімдерін практикамен ұштастыру, нақтылау.

ә) дамытушылық: Өз бетінше жұмыс жасауға дағдыландыру. Шығармашылық қабілетін шыңдауға бейімдеу.  

б) тәрбиелік: еңбексүйгіштікке, отаншылдыққа тәрбиелеу .

Сабақтың түрі: білімді бекіту сабағы  

Сабактың әдісі: оқулықпен жұмыс, сұрақ -жауап, ойындар

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, оқулық

Пәнаралық байланыс: Әдебиет

Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.

Сабақтың барысы:

а)         Ұйымдастыру кезеңі.

1.         Сәлемдесу.

2.         Кезекші мәлімдемесі.

3.         Журнал бойынша түгендеу.

4.         Сыныпты 3 топқа бөлу:

               1) Есімше

               2) Көсемше

               3) Етіс

ә) Үй тапсырмасын тексеру.

1. Жаттығу жұмысының орындалу барысын дәптерлерінен тексеру

2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалау.

б) Негізгі тақырыпқа көшу.

Ертеде “Сөз таптары” атты тайпалы ел болыпты. Ол тайпа өсіп - өнген іргелі үлкен ел

екен. Ынтымақты, бірлігі мықты болған екен. Ел тоғыз патшалыққа бөлініпті.

Соның бірі – Етістік. Ол елді Етістік атты хан басқарыпты. Ол ханның сегіз ұлы

болыпты. Олар: Болымды, Болымсыз, Салт, Сабақты, Етіс, Есімше, Көсемше,

Тұйық.

 

І. Болымды, Болымсыз тапсырмасы. "Кім көп біледі?"

Үш топ белгіленген уақытта қанша тыйым сөз айтады. Ондағы етістікті тауып,талдау жасайды.

ІІ. Салт, Сабақты тапсырмасы. «Кім жылдам?»

265-жаттығу. Сабақты етістік пе, салт етістік пе? Әр топ дәптерлеріне салт, сабақты етістіктерді ажыратып жазып, талдайды.

ІІІ. Есімше тапсырмасы. “Етістік және әдебиет”

1.      Етістік және Мағжан

                   Көздерінде от ойнар, 
              Сөздерінде жалын бар, 
              Жаннан қымбат оларға ар, 
              Мен жастарға сенемін! 

2.      Етістік және Абай

Қайрат пен ақыл жол табар

Қашқанға да қуғанға.

Әділет, шапқат кімде бар,

Сол жарасар туғанға!

3.      Етістік және Мұқағали

Ақынмын деп мен қалай айта аламын,

Халқымның өзі айтқанын қайталадым.

Күпі киген қазақтың қара өлеңін,

Шекпен жауып өзіне қайтарамын.

IV. Сергіту сәті. Берілген  өлең жолдарындағы омонимдердің қайсысы етістік  болып тұрғанын  табу.

 Айыбымды  кеш,

Келсем  де үйге кеш

Жағам  дейсің  қара,

Әліңе  бірақ  қара.

Күйе, күйе, күйе  ме?

Күйеге  қолым күйе  ме?

Самат  санды  бөле  ме?

Сара  мен Сана  бөле  ме?

Дәл  осы  орында

Сабағыңды  орында.

Келсең-дағы  жай,

Киіздерді  жай

V. Тұйық етістік тапсырмасы.

267-жаттығу. Етістіктерді тауып, тұйық етістікке айналдыру.

VІ. Көсемше тапсырмасы. "Тіл -өнер" сайысы

Бірлігі жарасқан ел ... (озар, победить, win)

Еңбек сүйгенді елі ... . (сүйеді, любит, like)

Туған жердей жер ... . (болмас, не быть, be not)

Туған елдей ел ....    (болмас, не быть, be not)

Жасырылған  сөзді тауып, орыс, ағылшын

тілдеріне аударып, етістікке талдау жаса

VІІ. Етіс тапсырмасы. Семантикалық карта

Рс	Тапсырмалар	Дұрыс	Бұрыс
1.	Етістіктер басқа сөз таптарынан сөз тудырушы жұрнақ арқылы жасалмайды.		-
2.	Етістіктер тұлғасына қарай негізгі және туынды болып екіге бөлінеді.	+
3.	Қимылдың, іс-әрекеттің болмауын, іске аспауын білдіретін етістікті болымды етістіктер дейді.		-
4.	Әрі есім, әрі етістік қызметін атқаратын етістіктің түрі көсемше деп аталады.		-
5.	Мағынасы жағынан тура объектіні, табыс септіктегі сөзді қажет етіп тұратын етістіктерді  салт етістіктер дейді.		-
6.	Етістер төрт түрге бөлінеді.	+
7.	Есімшенің –мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек жұрнақтары етістіктің болымсыз тұлғасына жалғанбайды.	+
8.	-ғалы, -гелі,-қалы, -келі тұлғалы көсемшелер жіктеледі.		-
9.	Тұйық етістік тікелей септеле де, тәуелдене де алады, бірақ жіктелмейді.	+
10.	Дауыссыз дыбыстарға біткен етістіктерге тұйық етістіктің –у жұрнағы дауысты болып жалғанады.	+

VІІІ. Етістік атаның  жұмбақтары.

1.      Бір жұрнақ екі етіске ортақ. Олар қай етістер? (Өздік, ырықсыз етістер)

2.      Көп адамның қатысуымен істелетін іс қай етіске жатады? (Ортақ )

3.      Жеке алғанда – есім сөздер, етістік құрамында келгенде –жұрнақтар. Олар қайсылар? (Ыс, іс, қыз, ық, ар, ер, қан, ін, у)

Сабақтың қорытындысы:

1.         Оқушылардың берген жауаптарына карай білімдерін бағалаймын.

2.         Үйге тапсырма: Етістіктерді қатыстырып, өздеріңіз туралы эссе жазу.