Қазақ тілі:"Сипатту мәтіні" 4-сынып

Маңғыстау облысы

 Бейнеу ауданы

«Күйкен  орта мектебі» ММ

І-санатты бастауыш сынып мұғалімі

Енсегенова Света Саясатовна

Қазақ тілі пәнінен 4 - сыныпқа арналған қысқа мерзімді жұмыс жоспары

Сабақ тақырыбы	Сипаттау мәтіні  10-15 жаттығулар
Сабақтың мақсаты	Мәтіннің түрлерімен таныстыру, сол арқылы оқушылардың байланыстырып сөйлеу дағдыларын қалыптастыру. Мәтін түрлерін бір - бірінен ажыратып, оны таба, құра білуге машықтандыру, шәкірттерді өз бетінше ойлай білуге, ізденуге үйрету. Сипаттау мәтіні туралы ұғымдарын тереңдету, сипаттаудың не үшін қажет екенін аңғарту. Оқушыларды заттарды нақты белгілеріне қарай өзара салыстырып сипаттай білуге үйрету. Сипаттау мәтіні туралы ұғымдарын тереңдету, сипаттаудың не үшін қажет екенін аңғарту. Заттың нақты белгілеріне қарай өзара салыстырып, сипаттай білуге үйрету.
Сабақтың дамытушылығы	Оқушылардың ой - өрісін дамыту, түрлі тапсырмалар орындау барысында танымдық, іскерлік , есте сақтау, ізденімпаздық қабілеттерін дамыту. Байланыстырып сөйлеу тілін, ақыл-ойын дамыту. Сөздік қорын молайтып, ауызекі, жазба тілін, логикалық ойлау, шығармашылық қабілеттерінің дамыту. Жаңа технология элементтерін пайдалана отырып, қызығушылығын арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Сабақтың тәрбиелік мәні	ұйымшылдыққа, достыққа, өзара ынтымақтастыққа, қайырымдылыққа, жылдамдыққа, алғырлыққа баулу.
Сабақтың түрі	Әңгімелеу, сұрақ-жауап, түсіндіру, сөздік, көрнекі, талдау, салыстыру, ажырату, топтау, проблемалық ізденіс әдісі, өз бетінше жұмыс, жазба жұмысы, ойын әдісі
Қолданылатын әдіс-тәсілдер	СТО әдістері, АКТ. Басқару және көшбасшылық
Күтілетін нәтиже	Мәтін түрлерін бір - бірінен ажырата біледі. Сипаттау мәтіні туралы ұғымдары тереңдей түседі. Байланыстырып сөйлеу тілі, ақыл-ойы дами түседі.  «Мәтін» деген не екенін біледі. Мәтіннің түрлерін анықтай алады. Мәтін неше бөліктен тұратынын біледі.
Пәнаралық байланыс	дүниетану, әдебиеттік оқу
Сілтеме	оқулық,  оқыту әдістемесі, жоспар, интернет материалдары
Көрнекіліктер	сызбалар, жеке суреттер, парақшалар, сөйлемдер жазылған қима қағаздар, А.Құнанбаев, Ж.Аймауытов портреттері, интерактивті тақта, дидактикалық материалдар, шығармашылық тапсырмалар, қазақ хандығының 550 жылдығына  арналған суреттер, слайд
Кері байланыс	«Мен саған, сен маған, «Иа» немесе «жоқ» кестесі
Рефлексия	Смайликтер арқылы анықтау
Бағалау	Өзін-өзі бағалау, топтық бағалау, жиынтық баға
Сабақтың барысы
Мұғалімнің  іс-әрекеті		Оқушының іс-әрекеті
Сабақтың барысы І.Ұйымдастыру бөлімі:  1. Сәлемдесу. 2. Кезекші мәліметі   3.Топқа бөліну. Күз туралы әңгіме жүргізе отырып, күз байлықтары бойынша топқа бөлу.                                                                                          4. Психологиялық дайындық Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік алақанындай аялайды, сипалайды, жылытады.Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады. Барлығы: -Күн жарығын алақанға саламын,                   Жүрегіме басып ұстай қаламын.                   Мейірімді анам болса қасымда                   Болып кетер сонда дереу жан-жағым. 5. Топ ережесімен таныстыру, топ басшысын сайлау. Бағалау бетшесін тарату.                                 ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. 9-жаттығу. 29-бет.         ІІІ. Жаңа сабақ. 1.Топ аттарын қорғау. (Ауызша сипаттау) 2. Жазу жұмысы. Күннің жады, тақырып, көркем жазу. 3. Бейнежазба:Imektep.kz сайтынан «Сипаттау мәтіні» 4. Оқулықпен жұмыс.      10-жаттығуды оқып танысу, қызғыш  құсынын белгілеріне қарай топтастыру. (Қызғыш құсы туралы әңгімелеу, слайд)                                Қызғыш — Қазақстанның барлық өңірінде кездеседі (шөлді жерлерде тіршілік етпейді). Дене тұрқы 30 см-дей, салмағы 200 г. Жон арқасы мен жемсауы қара қоңыр, бауыры ақ түсті. Желкесінде жіңішке қауырсындардан тұратын айдары бар.   Қызғыш— жыл құсы. Наурыз, сәуірде ұшып келіп, су маңындағы шалғынға және батпақты жерлерге құрғақ шөп төсеп, шұқырлап ұя салады. Қошқыл дақты 4 жұмыртқасын мекиені мен қоразы кезектесіп шайқап, 24 — 29 күнде балапан шығарады. Сондықтан “Қызғыштай қору” деген сөз тіркесі осыған байланысты шыққан. Қазан — қараша айларында қыстау үшін Азияның оңтүстігінене ұшып кетеді. Қызғыштар жәндіктермен және олардың дернәсілдерімен, жауын құртымен, ұсақ қоңыздармен қоректенеді.      11-жаттығу.  Сипаттау мәтінінің сызбасына қарап бір құралды ауызша сипаттайды.                  Заттың белгісі           белгісі                     белгісі     12-жаттығу..Жұмбақты оқу, мәтіннің  түріне ажырату.Үкі туралы әңгімелеу. (слайд) Үкі - негізінен орманды мекендеп, жемін көбіне түнде аулайтын жыртқыш құс. Басы үлкен, көздері бақырайған, қауырсындары жұмсақ. Ұшқанда дыбыссыз қанат қағады. Ұясын жасыруға болатын жерге салады. Жұптарын өмір бойы сақтайды. Дене мөлшеріне қарай 2-12-ге дейін жұмыртқа басады. Қоян, тышқан секілді кемірушілерді аулап пайда келтіреді. Үкіні қазақ халқы қасиетті құс санайды. Оның қауырсынындағы бедер, құранның құпияланып жазылған нұсқасы деп баланың бесігіне, бас киіміне таққан. Сонымен қатар бақыт, табыс әкеледі деген сеніммен ақын, әншілер бас киімдерін, домбыраларын үкілеген. Евразияда, сондай-ақ Қазақстанда кең тараған. Шөлді, далалы, таулы орманды жерлерді мекендейді. 5. Сергіту сәті     13-жаттығу. Мәтінді оқып танысады, «Инсерт» әдісі бойынша сөздік жұмысын жүргізеді. Бейнежазба тамашалай отырып, шық туралы түсінік алады, авторымен (Ж.Аймауытов) танысады. (слайд) Жүсіпбек Аймауытов (1889—1931) — қазақтың көрнекті жазушысы, драматург, публицист, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі. Туып өскен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына қарасты бұрынғы «Қызыл ту», қазіргі Жүсіпбек Аймауытов ауылы. «Қартқожа», «Күнекейдің жазығы», «Шернияз», «Ел қорғаны», «Мансапқорлар» пьесалары, «Комплексті оқыту жолдары», «Жан жүйесі», «Өнер таңдау», «Мағжанның ақындығы туралы» еңбектері - күрделі таланттың қазақ әдебиеті тарихындағы өлмейтін орны бар шығармалар. Түсіндірме сөздіктер: меруерт- асыл тас түкті барқыт- бет жағы тығыз түкті, жұмсақ мақпал мата.  аңғырттана –байқамай 6. «Ойлан, жұптас, талқыла»  Топтық тапсырмалар.  І-топ: Мәтін түріне ажырату ІІ-топ: Өлеңнен сипаттау белгілерін табу. Қазақстан – атамекен, құт қонған жер, Кең дала, суы мөлдір, нұр тұнған жер. Көкорай белестері мақпал кілем, Қырлары қызғалдағы құлпырған жер. ІІІ-топ: Берілген жұмбақтың шешуін табу. ІҮ-топ: «Тауып көр» ойыны.  Кез-келген нәрсені қимылмен, ыммен бейнелеп көрсетеді.Оның не екенін оқушы табу керек. Оны қандай белгісінен танығанын айту керек. 7. Жаңалықтармен таныса отыру.  Қазақ хандығының 550 жылдығы туралы әңгіме жүргізу, батырлық, ерлік туралы мақал-мәтелдер айту. Тарихта хандық құрған Керей, Жәнібек, Халық баға береді әділ хан деп. Бар қазақтың алғашқы ханы болған, Керей ханның билікте орны ерек. Тарихта Есімханда болды ескі жол, Тұсында Қасымханның бар қасқа жол. Бүгінде бар Нұрсұлтанның кең даңғылы, «Нұрлы жол – болашаққа нық бастар жол»  Нұрлы жолмен біз алысқа барамыз, Даму үшін бірліктен қуат табамыз. Тоныкөк абыз кеткендей айтып өсиет, Қазақ елі – Мәңгілік ел боп қаламыз. 8. Кері байланыс. «Иа» немесе «жоқ» кестесін толтыру.     № Сұрақтар жауаптар иа жоқ 1 Мәтіннің құрамындағы сөйлемдер мағыналық және грамматикалық жағынан өзара байланысты болады. 2 Мәтін жазбаша, ауызша ойды жеткізе алады. 3 Мәтінде баяндалатын оқиға мен ойдың түйіні тақырып деп аталады. 4 Бір-бірімен байланысты сөйлемдер мәтін құрайды. 5 Мәтіндегі сөйлемдердің орнын ауыстыруға болады. 6 Мәтіннің үш түрі бар. 7 Мәтінге ат қойылмайды 8 Мәтіндегі негізгі ой-автордың айтқысы келген  басты пікірі. 9 Сипаттау мәтіні  Қандай?  сұрағына жауап береді. 10 Мәтін бір ғана сөйлемнен сөйлемнен  құралады. Смайликтер арқылы анықтау. 9.  Бағалау: Өзін-өзі бағалау,топтық бағалау,жиынтық бағалау. Марапаттау. 10. Үйге тапсырма: 14-жаттығу 31–бет. Өзі қалаған бір аңды немесе төрт түліктің бірін сипаттап жазу.		«Сөз анасы-сәлем» демекші сөз басы сәлемдесуден басталады. Топқа бөлінеді, оқушылар түгенделіп, тексеріледі. Шаттық шеңбері құрылып, көңіл-күйлері көтеріледі Оқушылар топ ережесімен танысады Бағалау бетшесі таратылып, түсіндіріледі. Үй тапсырмасы тексеріледі. Сабақ тақырыбы мен мақсаты  айтылып, тапсырмалар орындалады. Суретпен жұмыстар, оқулықпен жұмыстар, топтық жұмыстар, кестемен жұмыстар, өзіндік жұмыс түрлері жүргізіледі. Сергіту сәті орындалады. Топтық тапсырмалар орындалады. Жаңалықтармен танысады Кері байланыс орнайды. Оқушылар жетондармен бағаланып, марапатталады Үйге тапсырма беріледі.