- 13.02.2015
- 12606
- 17
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Қазақстантарихы 10-сынып
36-сабақ
Сабақ тақырыбы: § 20. Қазақ хандығының құрылуы- қазақ халқының қалыптасу үдерісінің аяқталуы, саяси тарихы.
Сабақтың мақсаты:
Қазақ хандығының құрылуының алғышарттары, XV-XVIIIғасырларда оның дамуы жайында баяндау, хандардың саяси бағыттарын көрсету, сыртқы жаудан елін, жерін қорғап, тәуелсіздігін сақтап қалған қазақ хандары туралы айта отырып,, білімдерін тереңдету.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.
Сабақтың көрнекілігі:
• карта
• Тірек-сызба, суреттер, кестені пайдалану.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
• ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
1. «Қазақ» этнононимі туралы.
2. Қазақ халқының антропологиялық типі.
3. Қазақ халқының тілдік сипаты.
III. Жаңа сабақтың жоспары:
1. Қазақ хандығының құрылуының алғы шарттары.
2. Қазақ хандығының құрылуы.
3. Саяси тарихы.
1. Қазақ хандығы көшпелі ақсүйектер басымдығы артқан Әбілхайыр хандығы мен Моғолстанның ішкі саяси қақтығыстарының нәтижесінде құрылды. Шығыс Дешті Қыпшақ пен Жетісуда тұратын ру, тайпа көсемдері саяси тәуелсіздікке ұмтылып, Әбілхайыр мен Есен Бұғаның билігіне мойынсұнбады. Сондықтан, XV ғасырдың 40-50-жылдары олар Керей мен Жәнібектің маңына: Қаратау, Сырдария, Түркістанның солтүстігіне топтаса бастады.
1446 жылы Әбілхайыр Созақ, Сығанақ, Аркөк, Үзгент, Аққорған қалаларын басып алғаннан кейін ұлыстар арасындағы тартыс күшейе түсті.
XV ғ. 20-ж. бастап ойраттар Жетісуды жиі шабуылдай бастады:
- Жайылым қажеттілігі;
- Сауда орталықтарына ұмтылу.
XV ғ. 50-жылдары- ойраттар Түркістан аймағына жетті.
1457 жыл- Әбілхайыр ханның ойраттардан жеңілуі қазақ ру, тайпаларының Керей мен Жәнібектің төңірегіне тығызырақ топтасуын тездетті.
Әбілхайыр ханның билігіне наразылық жаппай көшу тасқының туғызды. XV ғасырдың 50-жылдарынан бастап 10 жыл бойы тасқын толастамады (200 мың адам). Халық Жетісудың батысына, Моғолстанға қарай көшті.
Қазақтардың бір мемлекетке бірігу қозғалысы осылайша басталды.
Жәнібек пен Керейдің Жетісуға қарай көшудегі басты мақсаты- Орталық және Оңтүстік Қазақстанның қазақтарын Ұлы жүз тайпаларымен біріктіру.
Көшіп келген қазақ руларына Моғолстан ханы Есен Бұға Шу мен Талас бойынан жер берді.
Есен Бұғаның мақсаты:
- Әбілхайыр мен Темір әулетіне қарсы қазақтардың күшін пайдалану;
- Ойраттар шабуылынан Моғолстан шекараларын қорғау.
2. 1465-1466 жылдар- Қазақ хандығы құрылды. (М.Х.Дулати)
Хандықтың алғашқы аумағы: Батыс Жетісу, Шу, Талас өңірі.
Қазақ хандығының ұлттық туы тігілген жер- Қозыбасы.
Хандықтың алғашқы хандары: Керей мен Жәнібек.
Жәнібек- Барак ханның баласы (шын есімі- Әбусаид, халық әз-Жәнібек атаған).
Керей- Болат сұлтанның баласы (Барақ ханның ағасы).
Қазақ хандығының міндеттері:
- Дешті Қыпшақтағы жайылымдарды пайдаланудың бұрыннан қалыптасқан тәртібін қалпына келтіру;
- Сырдария бойындағы Сығанақ, Созақ, Отырар, Йассы қалаларын Қазақ хандығына қарату;
- Қазақ тайпаларының басын қосып, қазақтың этникалық аумағын біріктіру.
Қазақ хандығының құрылуы мен нығаюының маңызы:
- Ішкі феодалдық қырқыстарды, тартыстарды тоқтатты;
- Тайпааралық қақтығыстарға тыйым салынды;
- Көшпелілердің бұрыннан қалыптасқан мал жайылымдарын тиімді пайдалануына жағдай жасалды.
3. XV ғ. 70-жылдар- Сауран, Созақ түбінде, Қаратаудың Соғынлық асуында ірі шайқастар болды.
1470 жыл- Керей хан Түркістанға, Жәнібек хан Созаққа шабуылдады.
Қазақ хандары Сырдария бойы, Қаратау өңірін басып алды.
XV ғ. 80-90 жылдары- Сыр бойындағы Сығанақ, Йассы, Аркөк, Сауранды өзбектер мен қазақтар кезекпе кезек алып отырды.
1480 жыл- қазақ хандығының жағына Моғол билеушісі Жүніс келіп қосылды.
1482-1485 жылдар- Жүніс хан Ташкент пен Сайрамды жаулады.
1495 жыл- Іле Алатауы етегінде өзбектер жеңіске жетіп, Сыр бойындағы қалаларды иеленді.
XV ғ. аяғында ұзаққа созылған күрестің нәтижесі:
- Қазақ хандығының иелігі- Созақ, Сығанақ, Сауран қалалары, Түркістан аймағының солтүстік бөлігі.
- Мұхаммед Шайбани иелігі- Отырар, Йассы, Үзгент, Аркөк қалалары.
- Моғол ханы Махмұд Сұлтан иелігі- Ташкент, Сайрам қалалары.
XV ғ. басы- Қазақ хандығы Ақ Орда мен Моғолстанның біраз бөлігін иеленді.
XV-XVI ғасырлардағы қазақ хандығы
Хандықтың байланыс жасаған елдірі
• Моғолстан
• Өзбек хандығы
• Сібір хандығы
• Орыс мемлекеті
Қатынас жасау түрлері
• Бейбіт, дипломатиялық
• Соғыс жағдайы, шапқыншылық
IV. Сабақты бекіту:
1. Қазақ хандығы қашан құрылады, алғышқы хандары кімдер?
2. Қазақ хандығы қай жерде құрылды?
3. Қазақ хандығы көрші қандай мемлекеттермен қарым-қатынас жасады?
V. Үйге тапсырма бері: & 20.
6 662 916 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Нурушева Айнур Бахитжановна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
аудиоформат
Курс повышения квалификации
72/108/144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Мини-курс
5 ч.
Мини-курс
10 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.