Қазақстан тарихы: ХІХ ғасырдың 50 жылдарындағы отаршылдыққа қарсы күрес (8-сынып)

Тақырыбы: §15. ХІХ ғасырдың  50 жылдарындағы отаршылдыққа қарсы күрес.

Сабақтың мақсаты:

? Оқушыларға 19 ғ.50 ж. көтерілістің барысы мен көтерілістің жеңілу себептері, тарихи маңызын түсіндіру.

? Пәнге деген қызығушылығын арттырып, жан-жақты ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту:

? Оқушыларды ерлікке, бірлікке, батылдықққа, парасатылыққа отансүйгіштікке,  ұйымшылдыққа тәрбиелеу.              

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: талдау, баяндау, сұрақ-жауап т.б.

Сабақ көрнекілігі: карта, суретттер, тірек-сызбалар.

Сабақ барыс:

І . Ұйымдастыру кезеңі

·       Оқу құралын тексеріп түгелдеу

·       Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ. Миға шабуыл

1. Қозғаушы күші? Көтеріліс аумағы? Мақсаты? Көтеріліс басшылары? Көтерілісшілер саны?

2.     Ресей патшалығы көтерілісті басу ұшін қандай топтарды жіберді?

3.     Көтеріліс барысы туралы қысқаша баяндаңыз.

4.      Нәтижесі қалай болды?

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1.     §14 бойынша кестені тексеріп, оқушылардың білімін ауызша тексеру.

ІҮ. Жаңа сабақ.

Сыр қазақтарының Хиа хандығына қарсы шығуының себептері:

-         әскери күшпен салық жинаы.

-         Бекіністер салуға Арал қазақтарын күштеп қатыстыру.

Көтеріліс жетекшісі – Жанқожа Нұрмұхамедұлы.

1836 ж.	Амудария мен Сырдария арасында орналасқан Хиуаға қарсы күрес басталды.
1842 ж.	Хиуа бекінісі Бесқаланы қиратты
1843 ж.	Жанқожа бастауымен төм.Сыр қазақтары хиуалықтардың Қуаңдария бойындағы бекінісін талқандады.
1845 ж.	Хиуаның 2000 әскерін жойып жіберді.
1853 ж.	Орыс әскерлері Ақмешітті алып, Сырдария әскери шебін құрды. Бекініс салуға қазақтарды күштеді, сонда 90 жастағы батыр – Жанқожа 2000 сарбазымен патша әскерімен шайқасады.
1857 ж.	Арықбалық шайқасында Жанқожа батыр әскері Фитинговтың тобынан жеңіледі.
1860 ж.	Патшаның жазалаушы тряды Жанқожаны мерт қылды.

Отаршылдық саясатқа қарсы күрестер басқа да аймақтарда болды.

1847 ж. 18 маусымда – Жем бойында Есет батыр Орынбор жазалаушы тобымен шайқасып, жеңілсе де, күресін тоқтатпады.

1858 ж. күзде – Есет Орынборға барып, патша билігін ласыздан мойындады.

Тәуелді қазақ жерлері:                                  Қазақ-қырғыз көтер.себептері:

-         оңт.Қазақстан, Ақмешіт,                    - Ташкент бил.қазақ жерін тартып,

-         Ташкент, Жетісу.                                 өз жақындарына бөлуі; - салықтың

                                                                          Көбеюі; - жерг.балаларды Орта 

                                                                        Азияға құлдыққа сату.

Ең ірі көтеріліс – 1858 ж.

наурызда Әулиеата маң.болды.                                    Қозғ.күші-қазақ-қырғ.

                                                                          шаруалары

Қоқан хандығы.                                          

 Тоқмақ,Әулиеата,Пішпек түб.                 1858ж.мамыр-көтер.Созақ, Мерке,

қоқандықтарға соққы берді.                      Шолаққорғанды алып, Жаңақорған

                                                                       мен Түркістанды қоршап алды.

Қазақ феод.опасыздық жасап,          жеңілу себ.:- күрестің стихиялығы,

Қоқан ханы Худьярмен                                        - ұйымдастырудың жетісп.,

ымыраластық кел.келді.                                       – феодал.сатқындығы.

Тарихи маңызы:

-         қазақ, қырғыз халықтарының біріккен қозғалысы.

-         Оңт.Қаз-ды Қоқан тепкісінен босатып, Ресейге кіруіне алғышарт жасалынды.

Ү. Бекіту.

Тақырып бойынша сұрақтары талдау.

ҮІ. Үй тапсырмасы.

Тақырпты оқып, қосымша мәлімет әкелу.

ҮІІ. Бағалау.