Қазақстан тарихы "Ғұндар тарихы" 6 сынып

Қазақстан тарихы    6 сынып

Сабақ тақырыбы: Ғұндар

Сабақ мақсаты:  1. Ғұн тайпаларының тарихы туралы айта отырып ғұндар туралы жазылған тарихи деректермен  оқушыларды таныстыру. Ғұн қоғамының сатыларына сипаттама беру.

Ғұн билеушілері Моде және Еділдің  (Аттила) ғұн тарихында алатын орны туралы айта отырып оқушыларды ерлікке, отансүйгіштікке, адалыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Аралас,

Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, баяндау, тарихи диктант

Сабақ көрнекілігі: карта, тірек-сызбалар, интерактивті тақта, видеофильм

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру: Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа назарын аудару

ІІ Үй жұмысын сұрау:

1. Сақтар қай жерді мекендеген?

2. Парсы деректері бойынша сақтар нешеге бөлінді?

3. Сақ қоғамына сипаттама бер?

4. Сақтардың негізгі шаруашылығы не?

5. Аң стилі деген не?

ІІІ. Жаңа сабақ

Ғұндар-б.з.б І м/ж қазіргі Монғолияның Каспий өңіріне дейінгі Орталық Азия жерін мекендеген. Қытай деректерінде «Ғұн» атауы б.з.б ІІІғ аяғнда пайда болған. «Ғұн» атауының пайда болуы түрлі тайпаларды біріктірді. 

Мерзімі	Тарихи оқиғалар
Б.з.б. ІІІғ	Туманем бастаған ғұн тайпаларының Қытайға шабуылы. Ұлы Қытай қорғанының салынуы
Б.з.б. 202-203жж	Алтай, Енисей, Саян өңірлерін басып алып, Шаньюй Моде Ғұн державасын құрды
Б.з.б. 200-188жж	Шаньюй Моде Қытайдың Хань  династиясының әскерін талқандауы, Қытайлар салық төлеп тұрды
Б.з.б. 55ж	Ғұндардың Оңтүстік және Солтүстік болып бөлінуі
Б.з.б. 47-46жж	Шаньюй Чжи-Чжи бастаған Солтүстік ғұндар Қазақстанда Талас өңіріне І қоныс аударуы
Б.з.б. 42ж	Чжи-Чжи әскері қаңлылармен одақ  құрып үйсіндерді  талқандап, астанасы Қызыл Аңғар (Чигу) қаласын басып алды
Б.з.б. 37-36жж	Талас өңірінде Шаньюй Чжи-Чжи ордасының құрылуы
Б.з.б. 36ж	Талас шайқасы. Қытайлар әскерінің Ғұндарды талқындауы Чжи-Чжи өлімі
Б.з.б.93ж	Солтүстік ғұндардың Қазақстанға ІІ қоныс аударуы. Жетісу Орталық  Тарбағатай, Сырдария өңіріне орнығуы
Б.з.І-Vғ	Ғұндардың Батыс Қазақстан Арал, Еділ, Дон өңірлеріне таралуы
Б.з. ІVғ	Ғұндардың Дунайға дейінгі жерлерге орналасуы
Б.з 375ж	Ғұндардың Батысқа жылжуы, халықтардың Ұлы қоныс аударуының басталуы
Шамамен Б.э 430ж	Еділ бастаған Ғұн империясының құрылуы
Б.з 437ж	Еділ әскери Бургундия патшалығын басып алды
Б.з 448-451жж	Ғұндардың көсемі Еділдің Шығыс және Батыс Рим империясының территориясына жорығы
Б.з 451ж	Еділнің Рим империясының әскери қолбасшысы Аэтцмй бастаған рим, франктер әскерімен Каталауын даласындағы ірі шайқасы
Б.з 452ж	Еділдің Солтүстік Италияға жорығы
Б.з 453ж	Еділдің өлімі. Ғұндар державасының тарих сахнасынан жойылуы

Ғұндар туралы деректер

 

                                                                     Ғұндар кәсібі

 

                                                                        

 

ІV Сабақты бекіту

1 тапсырма Тарихи диктант

Ғұн тайпалары Қазақстан жеріне Еуропадан  (Орта Азиядан) қоныс аударған. «Ғұн» атауы б.з.б І ғ (б.з.б ІІІғ) пайда болды. Ғұндардың билеушісінің лауазымы Хан (Шаньюй). Еділ (Моде) ғұн тайпаларын біріктіріп Ғұн мемлекетінің негізін қалады.Ғұн тайпалары 36 рудан (24ру) тұрды.451ж (453ж) ғұн билеушісі Еділ қайтыс болды.

2 тапсырма Жылдар сөйлейді

Б.з.б ІІІғ-

400-453ж-

451ж-

Б.з.б 36ж-

Б.з 375ж-

Б.з.б 55ж-

Б.з. 452ж-

V Қорытынды: Сонымен Қазақстан жерін мекендеген ғұн тайпаларының қазақ тарихында алатын орны ерекше. Ғұн тайпалары Орталық Азия жерінен Қазақстан жерінен қоныс аударған тіпті олар Еділ шаньюй тұсында Еуропа жеріне дейін қоныс аударған. Еуропаға қоныс аударуы Еуропа жеріндегі үлкен империяның бірі Рим империясын талқандады. Еуропа жерінде қоныстанып қалған ғұндар  «ақ ғұндар» деп аталып кеткен

ІV.  Үйге тапсырма:

Ғұн тайпалары туралы қосымша мәліметтерді пайдалана отырып Еділге (Аттилаға) мінездеме жазу

V. Бағалау: