Қазақстан тарихы пәнінен көмекші құрал "ҰБТ-ға дайындық барысында кесте, тірек-сызбалардың тиімділігі"

Адамзаттың даму барысы

Атауы	Табылған жері	Табылған уақыты	Сипаттама
«Епті адам»
Питекантоп
Синантроп
Неандерталь
Кроманьон

Тас дәуірі кезеңдері

Атауы	Палеолит				Мезолит	Неолит	Энеолит
	Ерте			Кейінгі
	Олдувэй	Ашелль	Мустье
Тарихи шеңбері
Ерекшеліктері
Кәсіптері
Еңбек құралдары
Ескерткіштері

Қола

   +

Мәдениеті

Атауы	Андрон мәдениеті	Беғазы-Дәндібай мәдениеті
Тарихи шеңбері
Территориясы
Ерекшелігі
Ескерткіштері

Сақтар

Сақ қоғамы

Сақтардың орналасуы

Атауы	Орналасқан жері
Парадарайя
Тиграхауда
Хаумаварга
Дайлар мен массагеттер
Савромат-сарматтар
Исседондар
Аримаспылар
«Алтын қорушы қырандар»

Сақтар мәдениеті

Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан
	Түгіскен, Ұйғарақ қорымдары	Шірік – Рабат қаласы	Бәбіш – Молда қаласы	Бесшатыр қорымы	Есік обасы
Орналасқан жері
Уақыты
Зерттеген кім? Қашан?
Не табылды?
Қалдырған тайпалар
Ерекшелігі

Орталық Қазақстан

Аумағы
Тұрғындары
Шаруашылығы
Ескерткіштері

Солтүстік Қазақстан

Табиғат ерекшеліктері
Жазба деректер
Мал бағу ерекшеліктері
Металл ұқсату
Ескерткіштері

Шығыс Қазақстан

Атауы	Шілікті қорғандары	Бәйгетөбе	Берел
Тарихи шеңбері/мерзімі
Орналасқан жері
Зерттеген. Қашан?
Не табылды?

Қазақстан аумағында ерте темір дәуірінде өмір сүрген тайпалар

Тайпалар атауы	САҚТАР	ҮЙСІНДЕР	ҚАҢЛЫЛАР	ҒҰНДАР	САРМАТТАР
Тарихи шеңбері
Территориясы, астанасы
Қоғамдық құрылысы
Шаруашылығы
Діни сенімі
Билеушілері
Саяси тарихы
Мәдениеті, өнері, ескерткіштері

Ерте ортағасырлық мемлекеттердің қоғамдық құрылысы

Мемлекет	Атауы	Анықтамасы
Батыс Түрік қағанаты	Қаған
	Қаған сайлаған ұлықтар
	Бұрықтар мен тархандар
	Бектер
	Қара бұдун
Оғыз мемлекеті	Жағбу
	Инал
	Атабектер
	Қатын
	Сюбашы
	Күл - еркіндер
Қимақ қағанаты	Қаған
	Яғбу
	Имек байғу немесе қимақ байғу
	Шад - түтік
	Ұлы қаған, кіші қаған, яғбу шад
	Жатақтар
Қарахан мемлекеті	Қаған (хан)
	Тегіндер, ілік  хандар, бектер, нөкерлер
	уәзірлер
Наймандар, керейіттер, жалайырлар	Хан
	Мыңбасылар мен түменбасылар
	Шерби
Қарақытайлар	Гурхан
Алтын Орда	Хан
	Білікшілер, хатшылар
	Уәзір
	Мәліктер
	Даруғалар
	Беклер бек
	Басқақтар
Моғолстан	Ұлысбегі

Алтын Орда

Алтын Орда хандары	Ел басқарған жылдары	Қандай істермен танылды?
Батый
Берке
Меңгу –Темір
Тохты хан
Өзбек хан
Жәнібек хан

Орта ғасырлардағы ғалымдар IX ғ. екінші жартысы – XIIғ. басы

р/с	Аты-жөні	Өмір сүрген уақыт	еңбегі	мазмұны
1	Әбу Насыр әл-Фараби
2	Әбу Райхан әл -Бируни
3	Махмұд Қашғари
4	Жүсіп Баласағұни  - Қарахан мемелекетінің әйгілі ғұламасы. Ұлы хас  - хажип атағы бар.

Орта ғасырлардағы әдебиет IX ғ. екінші жартысы – XIIғ. басы

р/с	Аты-жөні	Өмір сүрген уақыт	еңбегі
1	Ахмет Иүнеки
2	Қожа Ахмет Йассауи
3	Сүлеймен Бақырғани (Ахмет Йассауидің шәкірті)

                                                           XVI – XVII ғ. әдеби шығармалар

р/с	Аты-жөні	Өмір сүрген уақыт	Еңбегі	Не жөнінде?
1	Мұхаммед Хайдар Дулати
2	Қадырғали Қасымұлы Жалайыри
3	Өтеміс қажы
4	Шах –Махмұд Шорас
5	Масуд ибн Усман Кухистани
6	Әбілғазы Бахадур хан

V –IX ғ.ғ. архитектура

р/с	Атауы	Уақыты	Сипаттамасы
1	Ақыртас ғимараты
2	Білеулі ғимараты
3	Мырзарабат сардобасы
4	Якка сардобсы
5	Дың ескерткіштері
6	Ақбешім ғибадатханасы
7	Баба – Ата мешіті
8	Балбал тастар

IX ғ. 2 жартысы - XIII ғ. басындағы сәулет өнері

р/с	Атауы	Уақыты	Сипаттамасы
1	Боран мұнарасы
2	Бабаджа-қатын кесенесі
3	Қарахан
4	Айша – бибі
5	Шыңғыс моншасы
6	Тараз моншасы
7	Жошы хан кесенесі

XIV –XV ғ.ғ сәулет өнері

р/с	Кесене аты	Орналасқан жері	Сипаттамасы
1	Арыстан- баб
2	Қожа Ахмет Йассауи
3	Көккесене
4	Алаша хан
5	Рабиға Сұлтан Бегім
6	Болған ана

Қазақ хандары

Аты	Билеген уақыты	Туыстығы. Кімнің баласы?
Керей хан
Жәнібек хан
Бұрындық хан
Қасым хан
Мамаш хан
Тақыр хан
Бұйдаша хан
Қожа Мақмұт
Хан атағы болған сұлтандар: Тоғым хан, ахмет хан, Хақназар, наурыз- Ахмет хан
Хақназар
Шығай
Тәуекел
Есім хан
Тұсын хан
Жәңгір хан
Әз – Тәуке хан
Батырдың билігі
Болат хан
Ұлы жүзді Жолбарыс
Әбірхайыр Кіші жүзге хан
Нұралы Кіші жүзге хан
Ералы Кіші жүзге хан
Есім Кіші жүзге хан
Айшуақ Кіші жүзге хан
Шерғазы Кіші жүзге соңғы хан
Орта жүз ханы Қайып хан
Орта жүз ханы Сәмеке хан
Орта жүз ханы Әбілмәмбет
Орта жүз ханы Абылай хан
Орта жүз соңғы ханы  Уәли
Орта жүз соңғы ханы  Бөкей
Кенесары қазақтың соңғы ханы

1812 жылғы Отан соғысы. Шайқастарға қатысқан қазақтардың ерліктері

Аты – жөні / атауы	Ұрыстар	Марапаттау
Майлыбайұлы/ Қарынбай Зындағұлы
Мұрат Құлшаронұлы, Еріш Азаматұлы
Боранбай Шуашбайұлы, Жасауыл Ықсан Әубәкірұлы
1-тептяр полкінің жасауылы Сағит Хамитұлы
Нарынбй Жанжігітұлы
Жауынгер – ақын Әмен Байбатырұлы
Яков Беляков – шоқынған қазақ –Эссенге хат жазып, орыс әскеріне өз еркімен кіргенін жазды
3-Орынбор қазақ полкі

Қазақстанда хандық биліктің жойылуы

Уақыты	1822жылы	1824 жылы
Атауы
Қай жүзде
Әзірледі
Бекітті
Басқару жүйесі
Сайлау жүйесі
Сот ісі
Шаруашылық пен сауда

1867-1868 жылдардағы Қазақстандағы реформалар

XIX ғ 60 ж.  қазқтарды басқару жүйесін өзгерту үшін статсхатшы И.И. Бутков басқарған комиссия құрылды	Қазақ даласын екі облысқа блуді ұсынды
	Батыс облыс, орталығы - Торғай	Шығыс облыс, орталығы – Сергиполь немесе Қарқаралы

Атауы	«Сырдария немесе Жетісу облыстарын басқару туралы Уақытша Ереже»	«Торғай, Орал, Ақмола және Семей облыстарына басқару туралы Ереже» («Орынбор және Батыс Сібір генерал –губернаторлығындағы Дала облыстарын басқару уақытша Ереже» - қасымбаев)
Қабылданды
Әзірледі
Бұйрық берді
Ұсынстар жасады
Ш.уәлиханов ақылдасты
Комиссия мүшелері
Бекітті
Басқару жүйесі

Әкімшілік –аумақтық бөлініс

Әкімшілік бөлініс	Лауазым	Ерекшелігі, сипаты	Сайлау тәртібі	Бекітті
Генерел- губернаторлық
Облыс
Уезд
Болыс
Ауыл

Жеңілдіктер

	Ауыртпалықтар мен салықтардан босатылды	Өмірлік зейнетақы тағайындалды
Патша үкіметі	Қазақ даласында сұлтандар тобына деген сый – құрметтің әлі де болса сақталғаны	Себебі ,

Генерал - губернаторлық	Орталығы	Облыстар	Уездер	Ерекшелігі
Түркістан
Орынбор
Батыс Сібір

Уақыты	Жер атауы	Берілді
1870 жылы
1872 жылы

Қазыналық жүйе және міндетті атқарылатын борыштар

Салық түрі	Орынбор және Батыс Сібір генрал - губернаторлығы	Түркістан генерал – губернаторлығы үшін

XVIII ғ. мәдениет

р/с	Аты - жөні	Еңбегі
1	Миллер Г.Ф
2	Рычков П.И
3	Паллас П.С
4	Герги И.Г
5	Кириллов И.К
6	Андреев И. Г

XIXғ. Бірінші жартысындағы халық ағарту ісі Қазақстандағы саяси жер аударылғандар

р/с	Аты - жөні	Зерттеуі; еңбегі
1		Бұқтырмада емдеу ісімен айналысты
2		Каспий теңізінің солтүстік – шығысы
3		Бұқараға ұйымдастырылған экспедиция «Кіші жүз руларының картасы»
4		«Батыс  Сібірді сипаттау. 1867 ж. Мәскеуде шықты»
5		«Іле бекінісіне бару» - қазақ жері, шексіз даласы, байлығы
6		1849ж. М. Петрашевский ісі бойынша тұтқындалды, «Белинскийдің идеясын» тартқаны үшін жер аударылды. Ш. Уалихановпен кездесті.
7		«Бөкей мен Мәулен» повесін жазып, онда Орынбор өлкесіндегі қазақтардың тұрмыс жағдайын сипаттады. 1839-1840ж. орыс әскері қатарыда Хиуа жорығына қатысты.  1836-1838ж. шаруалар көтеріліс басшыларына жанашырлық білдірді.
8		«Пугаче тарихы» - Еділ мен Жайық арсында көшіп жүрген тайпа ордаларына көңіл аударды. «Қозы Көрпеш – Баян Сұлу» поэмасымен танысты.
9		Арал теңізіне саяхат
10		Қазақ жерін топографиялық зерттеумен айналысты, табиғи байлықтарын анықтады.
11		Қазақ халқының өмірін зерттеп,еңбектер жазды.

XIX ғ.  екінші жартысындағы орыс демократиялық мәдениеті

р/с	Аты -жөні	Өмір сүрген жылдары	Зерттеуі, еңбегі
1	П.П. Семенов
2	В.В. Радлов
3	М. Красовский
4	Л. Мейер
5	А. Добросмыслов
6	И.И. Крафт, В.Н. Витевский, Н.А. Макшеев, Л.Ф. Костенко
7	Т. Г. Шевченко

I және  II Мемлекеттік Думаға сайлағандар

Облыс атауы	I	I I
Уақыты
Торғай облысы
Уфа губерниясы
Орал облысы
Астрахан губерниясы
Ақмола облысы
Семей облысы
Жетісу облысы
Сырдария облысы

Тоқырау жылдарындағы өнеркәсіп

р/с	Қайда?	Не?	Қашан?
1		Электр станциясы		САЛЫНДЫ
2
3	Екібастұз			ДАМЫДЫ
4	Маңғыстау			АРТТЫ
5	Өзен			АШЫЛДЫ
6	Ембі			ӨНДІРДІ
7	Маңғыстау			САЛЫНДЫ
8	Лениногор
9	Өскемен
10	Жезқазған, Жезкент, Қашар, қарағанды			ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ
11	Павлодар
12	Ертіс			САЛЫНДЫ
13	Атырау
14	Ақтөбе, Жамбыл			ҰЛҒАЙДЫ
15	Павлодар			БАСТЫ БОЛДЫ
16	Ақмола
17	Семей			ЗАУЫТТАРЫ САЛЫНДЫ
18	Семей
19	Текелі
20	Өскемен
21	Кентау
22	Алматы
23	Шу, Ақсу			ІСКЕ ҚОСЫЛДЫ
24	Алматы
25	Ақтөбе

1930ж. қоғамдық – саяси өмір

1928ж  соңы -44 адам бұрынғы «Алашорданың» қайраткерлері «буржуазиялық ұлтшылдар» деген кінәлаумен тұтқыналды
1		АТЫЛДЫ
2
3		Лагерьде қаза тапты
1930 ж. қыркүйек –қазан -40 адам тұтқындалды
1		Ұсталды. 1937-1938 ж.ж.  қайта қуғындалып, атылды.
2	15 адам Ресейдің орталық қара топырақты аудандарына жіберілді
3		Жазасын өтеп, қайта қудаланған. 1937-1938ж.ж атылды

Жазалау шараларының құрбаны

р/с	Аты -  жөні	Қай салада
1	Б. Майлин, І. Жансүгіров,                М. Жұмабаев
2		Қазақ тілі білімінің негізін салушы
3		Көрнекті тілтанушы ғалым, профессор
4		Қазақтың тарихи  білімінің негізін салушы
5	М. Төлепов

Тағылған айыптар

р/с	Аты -  жөні	Қызметі	Айыпталу себебі
1	Т. Рысқұлов		«Қазақстанды КСРО –дан бөліп әкетіп, Жапонияның протектораттығына бермек болған», өздері «Жапония мен Германияның тыңшысы» , «ұлтшыл фашистер»
2	Н. Нұрмақов
3	Ұ. Құлымбетов
4	Ж. Сәдуақасов, С.Сейфуллин, Т.Жүргенов		«Қарақұмда, Ырғызда, Сарысуда және басқа аймақтарда болған көтерілістерді ұйымдастырған»