Инфоурок Всеобщая история Другие методич. материалыҚазақстан тарихы "Қазақстан 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты"

Қазақстан тарихы "Қазақстан 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты"

Скачать материал

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «Б »  , « Г »

Күні   :            

 

Сабақтың тақырыбы:  Кіріспе

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар беру арқылы 8 – сыныпта  өткен тарихи оқиға- 

                  лар  мен  фактілерді  еске  түсіру , 9 – сынып  оқулығының  мазмұнымен , мақсатымен 

                  таныстыру.

Дамытушылық :.Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы  ойлау , есте сақтау  қабілетін 

                 дамыту

Тәрбиелік:.Оқушыларды  адамгершілікке , адалдыққа , бірлікке  тәрбиелеу , сабаққа  деген  ынтасын 

                  арттыру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі  емес

Сабақтың әдісі:    топпен жұмыс , сұрақ-жауап,  ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:    Суреттер,   ҚР. Конституциясы.

Құрал – жабдық:            Қазақстан картасы

Сабақ   барысы: I. Ұйымдастыру:

                            а)Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            ә) топқа  бөлу , назарын  сабаққа  аудару

                            II.Жаңа  сабақ

І. «Сұрақ бізден – жауап сізден »

  Әр топқа сұрақ  қойылады , 1 минутта  жауап  беру  қажет.

1 топ : 1. 8 – сынып оқулығы  қай жылдар  аралығын  қамтиды ?

          ХҮІІІ  ғасыр  мен 1914 жылдар аралығы

2. Осы  жылдар  арлығында  қазақтардың  басынан  қандай  қиындықтар  өтті ?

3. Қазақ – орыс , қазақ – қытай  байланыстары  қандай  болды?

4. Тәуке хан  туралы не  білесіңдер?

5. Қазақстанда  хандық  билік қашан , қалай  жойыла  бастады?

 

ІІ топ: 1. Отаршылдыққа  қарсы  күрескен  қазақ батырларын  ата.

2. Отаршылдыққа   қарсы  күрестердің  жеңілу себептері мен маңызы  неде?

3. Қазақстанның  Ресейге  қосылу  себебі  не , оның  пайдасы мен зиянын  ата.

4. 1867-1868 жылғы реформа бойынша  қазақ жерінде қандай  өзгерістер болды?

5. Ұйғырлар мен дүнгендердің Жетісу  жеріне қоныс аудару  себебі не?

 

ІІІ топ: 1. ХІХ  ғасырдың  аяғы – ХХ ғасыр басында  қандай  темір  жолдар  салынды?

2. Келімсек  шаруалардың  арасындағы  мүліктік айырмашылыққа  байланысты  шаруалардың  қандай  түрлері пайда болды?

3. ХХ ғасыр  басындағы  ірі  бас  көтерулердің  басты  себептері   не?

4. Бірінші  дүниежүзілік  соғыс  Қазақстанға  қандай  қиындықтар  әкелді?

5. Қазақстандағы  әскери  тұтқындар  қай  жерлерде  болды?

 

ІІ . Тест  тапсырмалары

1.XVIIғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:


А) Қоқан

В) Қытай

С) Жоңғария

D) Ресей

Е) Иран


{Дұрыс жауап} = С

2.1715 жылы Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры:


А) Сәмеке

В) Әбілқайыр

С) Қайып

D) Әбілмәмбет

Е) Абылай


{Дұрыс жауап} = С

3.Қазақстанға жойқын жорықтар ұйымдастырған Жоңғарияның мақсаты:

А) Қазақ жасақтарын әлсіретіп, құрту

В) Бір мезгілде қазақтармен және Ресеймен соғысу

С) Қазақтармен экономикалық, сауда байланыстарын орнату

D) Қазақ  елінің тәуелсіздігін жойып, ұлан-байтақ жерді өзіне қарату

Е) Жоңғар әскерінің басымдығын көрсету

{Дұрыс жауап } = D

4.1710 жылы қазақ жүздерінің белгілі өкілдері бас қосып, жоңғарларға соққы беру мәселесін талқылаған жер:


А) Қарақұм

В) Ұлытау

С) Ордабасы

D) Сарыарқа

Е) Түркістан


{Дұрыс жауап } = А

5.Қазақстанның Ресейге қосылуының басталған жылы:


А) 1726жылы

В) 1729жылы

С) 1731жылы

D) 1733жылы

Е) 1735жылы


{Дұрыс жауап } =С

6.Кіші жүзді Ресейдің қол астына алу ұсынысын қабылдаған патша:


А) IПетр

В) Анна Иоанновна

С) Елизавета Петровна

D) I Павел

Е) I Александр


{Дұрыс жауап} =В

7.XVIIғ. 1 жартысында қазақтардың Ресейге қосылуын ұйымдастырушы:


А) Батыр сұлтан

В) Тәуке хан

С) Абылай хан

D) Әбілқайыр хан

Е) Сәмеке хан


{Дұрыс жауап } =D

8.Сыр бойы қазақтарының  XIX ғасырдың 50 жылғы азаттық күресін басқарған


А) Есет батыр

В) Ж.Нұрмұхамедұлы

С) К.Қасымұлы

D) С.Датұлы

Е) И.Тайманұлы


{Дұрыс жауап } = В

9.Қазіргі Қазалы қаласы XIX ғасырда аталды:


А) Перовск

В) Верный

С) Созақ

D) Жаңақорған

Е) Райым


{Дұрыс жауап } = Е

10.1856-1857 жылдары Нұрмұхамедұлы басқарған көтерілістің тірегі болған қала


А) Жаңақала

В) Қазалы

С) Жаңақорған

D) Түркістан

Е) Шолаққорған


{Дұрыс жауап } = А

11. Тау-кен өндірісіне жұмысқа жалданған кедей қазақ-орыс еңбекшілері аталды:


А) Батырақтар

В) Қоқсылар

С) Пролетариат

D) Жатақтар

Е) Кірмелер


{Дұрыс жауап } = D

12.Ресей үкіметінің 1803 жылғы қаулысы бойынша 


А) Қазақ көпестеріне Қытайға өтуге тиым салды

В) Орыс көпестерін қазақ жерінде салықтан босатты

С) Цинь империясы мен сауда орталықтарын ашты

D) Көпестерге қарулы топ ұстауға рұқсат берді

Е) Қазақ жерінде тек орыс қаруларын пайдалану тиіс болды


{Дұрыс жауап} = D

13.Қазақ жеріндегі тұңғыш сауда жәрмеңкесі Бөкей ордасында қай жылы ашылды?


А) 1820 жылы

В) 1821 жылы

С) 1832 жылы

D) 1835 жылы

Е) 1848 жылы


{Дұрыс  жауап } = С

14.Ресми түрде тұңғыш жәрмеңке ашылды:


А) Семейде

В) Орынборда

С) Ішкі Ордада

D) Ташкентте

Е) Жетісуда


{Дұрыс жауап } = С

15. «Сібір қазақтарының Жарғысы» қашан қабылданды


А) 1820 жылы

В) 1822 жылы

С) 1824 жылы

D) 1826 жылы

Е) 1828 жылы


{Дұрыс жауап } = В

ІІІ . Кіріспе.

Құрметті  оқушылар !

   Оқулық  Қазақстанның   ХХ ғасыр  мен ХХІ ғасырдың бас кезіндегі  қазіргі заман  тарихының  неғұрлым  маңызды , бетбұрыс  кезеңдерін сипаттайды , өзекті  оқиғаларға  баға  беріп , олардың  себеп – салдарлық  байланысын ашып  көрсетеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Оқулық  тараулары  қазақ жеріндегі  болған  оқиғаларды және  қарапайым  халықтың  тағдырын  таразылай  отырып , белгілі бір тарихи – оқиғалық  тұтастығы бар  кезеңдерді  хронологиялық  ретпен баяндап береді.

  ІҮ. Сабақты  бекіту

1.      Оқулық  қай  кезеңдер  аралығын  қамтиды?

2.      Оқулық  авторлары  кімдер?

3.      9 – сынып  оқулығы  қандай  бөлімдерге  бөлінген ?

Ү. Қорытындылау.

ҮІ. Үйге  тапсырма

 Кіріспе.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «б »  , « г»

Күні   :       ___________________

 

Сабақтың тақырыбы:  Қазақстан 1916 жылғы  ұлт – азаттық  қозғалыстың басталуы  және  сипаты

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға  Қазақстанның  бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы  жағдайы ,

                   1916 жылғы  көтерілістің  себептері , басталуы ,сипаты , қозғаушы  күштері туралы 

                   түсінік  беру.

Дамытушылық :.Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы  тарихи  оқиғаны  өз көзқарасы 

                  бойынша  дәлелдеуге , талқылауға  үйрету , өз бетінше жұмыс  істеу  білу дағдысын  дамыту

Тәрбиелік:.Оқушыларды  Отанды  сүюге , қорғауға, елжандылыққа , батырлыққа  тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі:   Дәстүрлі 

Сабақтың әдісі:    Сұрақ-жауап,  ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:    Суреттер, сызбалар , кестелер.

Құрал – жабдық:            Қазақстан картасы

Сабақ   барысы: I. Ұйымдастыру:

                            а)Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            ә) Оқушылар  назарын  сабаққа  аудару

                            II.Жаңа  сабақ

Жоспар:

  1. Бірінші  дүниежүзілік соғыс жылдарындағы  Қазақстан ( 1914 – 1918 жж)
  2. 1916 жылғы  көтерілістің  себептері  және  басталуы
  3. Қазақ  демократтарының  саяси  көзқарастары
  4. Қозғалыстың  сипаты , қозғаушы  күштері.

Пузырек для мыслей: облако: Бірінші дүниежүзілік  соғыс  жылдарындағы  Қазақстан 
                                                               ( 1914 – 1918 жж)
 

 

 

 

 


ХІХ ғасыр  қазақстан  үшін  Ресей  империясына  тұтастай  бодан  болуымен  ерекшеленеді.

  Капиталистік  қатынастарға  ерте  көшкен  елдер  дамуы  жағынан  едәуір  озып  кетіп , әлемнің қарқынды  дамыған  мемлекеттерінің  алдыңғы  легін  құрды. Алдыңғылар  соңына ерегн  елдерге  қысым  жасады , олардың  ішкі  істеріне  қол  сұқты , еңбек  ресурсы  мен шикізатын  пайдаланды.

  Ресейдің  алға шығуына  негізгі  кедергі  :

-          феодализм  қалдықтары

-          биліктің  патшалық  болмысы

-          дворяндардың  үстемдігі

-          помещиктік  жер иелену

-          халық  бұқарасының , буржуазияның  саяси  биліктен шеттетілуі.

-          Шаруалардың  жерінің  аздығы

-          Елдің  тұрмыс  жағдайының  ауырлығы

-          Халықтың  кедейленуі

-          «Бұратана» деп  аталған  халықтардың  ұлттық  езілуі

 

Дамыған  мемлекеттер  бөлшектеніп  кеткен отарларды  қайта  бөліскісі  келді. Оларға  арзан  шикізат көзі  жетіспеді. Өзара  топ  құрып  одақтасқан  бәсекелес  әскерни – саяси  блоктар тартысы

 

                     БІРІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК  СОҒЫСҚА  ӘКЕЛІП  СОҚТЫРДЫ .

 

Соғысқа  қатысушы  елдердің   мақсаты:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Бірінші  дүниежүзілік  соғыс

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


«Қазақ» газетінде  Ә. Бөкейхановтың «Тағы соғыс» деген  мақаласы басылды. Онда  соғыстың  әділетсіз  екендігі , күшті  мемлекеттер  тарапынан  зорлық  саясат  жүргізіп  отырғаны  айтылды.

    ХХ ғасыр  басында  қазақтарда :

-          1907 – 1912 ж. Қазақстанға  Ресейден 2 млн. 400 мың  адам  әкеліп  қоныстандырылды.

-          Қазақтар  шұрайлы  жерлерінен  айырылды.

-          1917 ж. қарай қазақтардың 45 млн – нан астам  десятина  жері  тартып алынды.

-          Қоныстанушылар  жалдамалы  еңбекті  пайдаланды.

Өлкені  талау  І д\ж соғыс  кезінде  одан әрі  жалғасты. Соғыс  кезінде:

-          қазақ даласынан  арзан  бағамен  орасан көп  мөлшерде  мал сатып  алынды.

-          Патша  армиясы  үшін  киіз үй  мен  бұйымдар  жиналды.

-          Салық мөлшері  өсіп , соғыс  салығы  енгізілді.

-          Баж  салығын  төлеу  міндеттелді

-          Жергілікті халық соғысқа арналған  жүктерді  теміржол станциясына  тасып жеткізуге  мәжбүр болды.

Пузырек для мыслей: облако: 1916 ж. көтерілістің  себептері  және  басталуы 

 


1916ж. патша  әкімшілігі  ресейлік  отаршылдар  үшін  жаңадан  жер  тартып  алуды  ойластырды.

А. Байтұрсынов : «Қазақ  ұлтының өмір  сүруінің  өзі  проблемаға  айналды» - деп  жазды.

Көтерілістің  негізгі  себептері:

1)      Халық  кіндік  қаны  тамған  жерінен  айырылуға  шыдамады.

2)      Қазақтың  жігіттерін  қара  жұмысқа  алу  туралы  жарлық  шықты.

-          1916 жылы  25 маусымда  патша  шығарған  жарлық.

-          19 – 43 жас  арасындағы  еңбекке  жарамды  барлық ер  азамат  алынуға  тиіс  болды.

-          Түркістан мен  Дала  өлкесінен  500 мыңнан  астам  жігіт  алу  көзделді.

М. Дулатұлы : «Жұрт  сеңдей  соғылды түнде  ұйқыдан , күндіз  күлкіден  айырылды» - деп жазды.

 

1916 ж. 23 тамызда  генерал – губернатор А. Куропаткиннің  құпия  бұйрығымен қара жұмыстан босатылғандар:

- болыстық, ауылдық  басқармалардың лауазымды  адамдары.

- жергілікті  бұратаналардан  шыққан  төменгі  полициялық  шенділер;

- имамдар , молдалар ;

- ұсақ  несие мекемелеріндегі  есепшілер;

- Ата – бабаларынан жеке  бастары құрметті  азамат  құқықтарын  пайдаланатын  адамдар

 

Патша  жарлығына  жауап  ретінде  орасан  ауқымды  өңірдің – Қазақстан мен  Түркістанның  халқы  стихиялы  түрде  бір  мезгілде  көтеріліске  шықты. Жер – жерде :

-          көтерілісші  жасақтары  құрылды

-          Қара  жұмысқа  шақырылушы  жастардың  тізімі  тартып  алынып , жойып  жіберілді.

-          Байлардың  ауылдарына  шабуыл  жасалды

-          Борышқорлық  және  салық  тілхаттарын  жойды

Көтеріліске  шыққан  халық бірінші  кезекте  отарлауға  дейінгі  дәстүрлі  мемлекеттік  басқару  жүйелерін  қалпына  келтірді.

 

Болыс  аты

Хандары

Шерубай -Нұра

Нұрлан Қияшов

Қарашақ

Оспан  Шоңов

Верный уезі, Жайымтал болысы

Бекболат  Әшекеев

 

Басқару  жүйесі

 

Лауазымы

міндеті

Ел  бегі

әкім

жасақшы

Сот  алқасы

қазынашы

Қазына  билеуші

Сардарбек

қолбасшы

 

Пузырек для мыслей: облако: Қазақ  демократтарының  саяси көзқарастары 

 

 

 


Қазақ  даласы  жерінде құрылған  партиялар

 


    Жұмысшы  бергісі келмейтін                                                  бұйрықты  орындауға  келісетін

                              

Қазақ  зиялылары - өкіметке  қазақтарды  тыл  жұмыстарына  шақыруды  уақытша  кейінге  қалдыруды , оны тиісті дайындық   жұмыстарынан соң  жүзеге  асыруды  ұсынды.

Үндеу  хатында. «Тыңдаңыздар , қан  төкпеңіздер , қарсыласпаңыздар» - деп  жазды.

Пузырек для мыслей: облако: Қозғалыстың сипаты , қозғаушы  күштері
 

 

 

 

 

 


1916 жылғы  қозғалыс                                           бүкіл  Қазақстанды

                                                                                  Орта  Азияны                                               қамтыды

                                                                                  Сібір мен Кавказдың бір бөлігін

 

Басты  күші  -    халық  бұқарасы

 

Көтеріліс  басшылары

 

 

Қала  аты

Көтеріліс басшылары

Торғай   даласы

 

Ә. Жангелдин

А. Иманов

Орал  облысы мен Бөкей  Ордасы

Сейтқали  Меңдешов

Әбдрахман әйтиев

Маңғыстауда

Жалау Мыңбаев

Ақтөбеде

Әділбек Майкотов

 

Жетісуда

Тоқаш  Бокин

Бекболат  Әшекеев

Ұзақ  Саурықов

 

ІІІ. Жаңа  сабақты  бекіту.

   А)  Өзін - өзі  тексеуге арналған  сұрақтар.

1.      Бірінші дүниежүзілік  соғыс  қай  жылдар  аралығында  болды  және  сипаты  қандай?

2.      Соғыс  Қазақстанға қандай  із  қалдырды ?

3.      1916 жылғы  көтерілістің  басталуына  не  себеп  болды?

4.      Көтерілістің  негізгі мақсаты  не және  көпке  танылған  қандай басшылары болды?

5.      1916 жылғы  көтерілістің  қозғаушы  күші  кімдер болды?

  Б) Кестені  толтыр:

       

      1.

Бірінші дүниежүзілік  соғыстың  басталу  себебі және  сипаты

Соғыстың  қазақ  халқына  тигізген  зардаптары

 

 

 

 

1916 ж. көтеріліс  барысында  құрылған  ұлттық  билік  құрылымы

 

Лауазымды  тұлға

Міндеті

Елбегі

 

Жасақшы

 

Қазынашы

 

Сардарбек

 

     2. 

 

 

 

 

 

 

 

В) Тест  тапсырмасы.

1. «Қазақ» газетінде басылған «Тағы соғыс» мақаласының авторы:


A) А.Байтұрсынов.

B) Ә.Бөкейханов.

C) М.Дулатов.

D) Ж.Аймауытов.

E) Ш.Құдайбердиев.


{Дұрыс жауап}= В

2. 1907-1912жылдары Қазақстанға елдің еуропалық бөлігінен қоныстандырылған адамдардың саны.


A) 3 млн 900 мың.

B) 4 млн.

C) 2 млн 400 мың.

D) 1 млн 200 мың.

E) 1 млн.


{Дұрыс жауап}= С

3. 1917 жылға қарай Қазақстанда қазақтардан тартып алынған жердің көлемі:


A) 30 миллионға жуық десятина.

B) 33 миллионнан астам десятина.

C) 39 миллион десятина.

D) 45 миллионнан астам десятина.

E) 49 миллион десятина.


{Дұрыс жауап}= D

4. 1913жылдың өзінде  «қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды»,-деп жазған:


A) А.Байтұрсынов.

B) Ә.Бөкейханов.

C) М.Дулатов.

D) Ж.Аймауытов.

E) Ш.Құдайбердиев.


{Дұрыс жауап }= А

5.  «1899 жылдан кейін  қазақтар  мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды,-деп жазды:


A) А.Байтұрсынов.

B) Ә.Бөкейханов.

C) М.Дулатов.

D) Ж.Аймауытов.

E) Т.Рысқұлов


 {Дұрыс жауап }= Е

6. 1914-1918 жылдардағы Ресей үшін Қазақстаның шикізат көзі ретіндегі рөлі осы оқиғаға байланысты күшейді?


А) 1905-1907 жылдардағы революция.

В) 1917 жылғы ақпан революциясы.

С) 1917 жылғы қазан революциясы.

D) Бірінші дүниежүзілік соғыс.

Е) 1916 жылѓы ұлт азаттық көтеріліс


{Дұрыс жауап}= D

7.Бәсекелес әскери-саяси блоктар - Үштік одақ пен Антанта тартысы әкеліп соқтырды:


А) Бірінші дүниежүзілік соғысқа.

В) Екінші дүниежүзілік соғысқа.

С) Ұлы Отан Соғысына.

D) Орыс-Жапон соғысына.

Е) Орыс-Түрік соғысына.


{Дұрыс жауап}= А

8. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліске желеу болған себеп:


A) Қазақтардан көптеген жерлер тартып алу.

B) Патшалы Ресейдің тарапынан отарлық езгінің күшеюі.

C) 19- дан 43 жасқа дейінгі адамдарды қара жұмысқа алу туралы патша жарлығы .

D) Қазақтардан соғыс қажетіне тегін мал алу туралы патша жарлығы.

E) Салықтың шамадан тыс көбеюі.


{Дұрыс жауап}=С

9.1916 жылғы 25- маусымдағы патша жарлығы бойынша қара жұмысқа алынатын адамдардың жасы:


A) 18-33.

B) 18-40.

C) 19-43.

D) 20-40.

E) 21-43.


{Дұрыс жауап}=C

10.1916 жылғы 23-тамыздағы үстем тап өкілдерін қара жұмысқа алудан босату туралы жарлық шығарған генерал-губернатор:


A)М.Фольбаум.

B) Е.Курев.

C) А.Керенский.

D) А.Дутов.

E) А.Куропаткин.


{Дұрыс жауап}=Е

11. 1916- жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басты қозғаушы күші:


A) Казактар.

B) Халық бұқарасы.

C) Байлар.

D) Саудагерлер.

E) Дін өкілдері.


{Дұрыс жауап}=В

ІҮ. Қорытындылау

Ү. Үйге тапсырма

Қазақстан 1916 жылғы  ұлт – азаттық  қозғалыстың басталуы  және  сипаты

 

   Термин  сөздерді  жазу және жаттап  алу.

«Дүние жүзілік  соғыс»

 , «»

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а »

Күні   :    16.09.2014

Сабақтың тақырыбы:  Ұлт – азаттық  қозғалыстың  барысы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға  1916 жылығы  ұлт – азаттық  қозғалыстың  барысы мен  басшылары ,

                    орталықтары  туралы   түсінік  беру.

Дамытушылық :.Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы  тарихи  оқиғаны  өз көзқарасы 

                  бойынша  дәлелдеуге , талқылауға  үйрету , өз бетінше жұмыс  істеу  білу дағдысын  дамыту

Тәрбиелік:.Ұлт – азаттық көтеріліс басшылары  арқылы  оқушылардың  жеке  тұлғалық қасиетін 

                   қалыптастыру ,  Отанды  сүюге , қорғауға, елжандылыққа , батырлыққа  тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі:   Дәстүрлі   емес

Сабақтың әдісі:   Топпен жұмыссұрақ-жауап,  ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:    Суреттер, сызбалар , кестелер.

Құрал – жабдық:            Қазақстан картасы

Сабақ   барысы: I. Ұйымдастыру:Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

Тақырыбы :Қазақстан 1916 жылғы  ұлт – азаттық  қозғалыстың басталуы  және  сипаты

І  топ :  Сұрақтар .

1. Бірінші  дүние  дүниежүзілік  соғыс  қашан , қай жылдар  аралығында болды?

2. Соғыстың  Қазақстанға  тигізген зардабы қандай?

3. 1916 ж. қозғалыстың  басталу  себебі не ,сипаты қандай , қозғаушы  күштері кімдер болды?

ІІ  топ: Кестемен , тапсырмалармен  жұмыс.

 1 кесте:

Болыс  аты

Хандары

 

Нұрлан Қияшов

 

Оспан  Шоңов

 

Бекболат  Әшекеев

2 кесте :  

Қала  аты

Көтеріліс басшылары

Торғай   даласы

 

 

 

Орал  облысы мен Бөкей  Ордасы

 

 

Маңғыстауда

 

Ақтөбеде

 

 

Жетісуда

 

 

 

3 кесте :

1916 ж. көтеріліс  барысында  құрылған  ұлттық  билік  құрылымы

 

Лауазымды  тұлға

Міндеті

Елбегі

 

Жасақшы

 

Қазынашы

 

Сардарбек

 

 

 

 

 

 

 

 

3 тапсырма :  «Кімнің  сөзі ?»    ( Дұрыс  жауапқа «+» белгісін  қою керек)

р/с

Бұл  сөздерді кім айтқан?

 

А. Байтұрсынов

 

 

Ә. Бөкейханов

Т. Рысқұлов

М.Дулатов

1

«1899 жылдан кейін қазақтармен орыстар арасындағы  этностық жанжалдар»

 

 

 

+

 

2

«Алыспаған , жұлыспаған  бостандық  атына  мінбейді , бұғаудан  босамайды , ері – құлдықтан, әйелі  күңдіктен  шықпайды , малына да , басына да  ие болмайды» .

 

 

+

 

 

3

«Жұрт  сеңдей  соғылды , түнде – ұйқыдан, күндіз  күлкіден  айырылды»

 

 

 

 

+

4

«Қазақ  ұлтының  өмір  сүруінің  өзі  проблемаға  айналды»

 

 

+

 

 

 

5

«Бұл  соғыстан  жалпы  жұртқа  пайда  жоқ. Нарлар  алысар , ал  шаруасын  бұзып , қанын  төгетін – сорлы халық  болар. ХХ ғасырда  Еуропа  патшалықтарының  қылған  ісі   кімнің  алдында  ақталмақ?»

 

 

+

 

 

ІҮ. Жаңа  сабақ .І топ :  Қозғалыстың  Жетісудағы  орталығы

ІІ топ : Торғайдағы  көтеріліс  орталығы

ІІІ топ : Қозғалыстың  қорытындылары , жеңілу  себептері және  тарихи  маңызы.

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма:Ұлт – азаттық  қозғалыстың  барысы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «б»  « г »

Күні   :       ____________________

 

Сабақтың  тақырыбы . Буржуазиялық – демократиялық  Ақпан революциясы  тұсындағы  Қазақстан.

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Ақпан  революциясының Қазақстанға  әсері , тыл  жұмысындағылардың  қайтып 

                     келуі , құрылған  саяси партиялар  мен ағымдар  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , топпен жұмыс

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Ұлт – азаттық  қозғалыстың  барысы .

1. Қозғалыстың  Жетісудағы орталығы.

2. Торғайдағы  көтеріліс  орталығы.

3. Қозғалыстың  қорытындылары, жеңілу  себептері.

                    ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

  Торғайдағы  көтеріліс  пен  Жетісудағы  көтерілісті  салыстыр:

 

ВЕНН  диаграммасы

 

                  Торғай                                                    ұқсастығы                                              Жетісу

 


                              

Блок-схема: альтернативный процесс: * Болған  жері:  
                          Торғай
* Басшылары:   Орта жүз-дің ықпалды биі  Нияздың  немересі Ә .Жанбосынов, сардарбегі Кенесары  көтерілісіне қатыс-қан Иман батырдың немересі Амангелді.
* Көтерілісшілер саны: 20 мыңға дейін жетті.
*Шайқас болған  жерлер: Торғай қаласы, Татыр , Шошқалы  қопа, Доғал –Үрпек, күйік қопа т.б
* Салдары: Патша өкіметі  аяусыз  кек алды. 3000 мыңға жуық  адам  жазаланды. 100-деген ауыл қирады.
Блок-схема: альтернативный процесс: * Қазақстанда  болған 1916 ж. көтеріліс

* Мақсаты:   Патша  өкіметінің  отаршыл-дығына қарсы күрес

* Сипаты:  Ұлт-азаттық

*Себебі: Ұлттық және  әлеуметтік езгінің  күшеюі

* Негізгі факторы : Патшаның қара  жұмысқа  жігіт  алу  жарлығы

* Қозғаушы  күші : Тұтастай  халық  бұқарасы

* Нәтижесі : Жеңілді
Блок-схема: альтернативный процесс: * Болған  жері:  
                          Жетісу
* Басшылары:   Жетісу  уезі  көтерілісі  басшысы 
   Т. Бокин , Б. Әшекеев
* Көтерілісшілер саны: 102 болыстың  барлық  ер - азаматтары
*Шайқас болған  жерлер: Тоқмақ , Жаркент уезі, Жайымтал болысы,Іле  өңірі, Лепсі  уезі т.б
* Салдары: Түркістан өлкесінде 347 адам  атылды, 168 адам жер аударылды, сотсыз атылғандарда  есеп болмады.
Овал: Көтерілістің тарихи маңызы
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 ІҮ . Жаңа  сабақ.

  3 топқа  кезек – кезек  сұрақтар  қойылады.

1. 1917 жылғы  қарулы  көтерілістің  басталуына не  түрткі болды?

2. Патшаның  тақтан  құлағанын  Қазақстан халқы қалай  қарсы алды?

3. қазақ халқының  өкілдерінен  Уақытша  Үкіметтің  комиссарлары болып кімдер сайланды?

Қазақстанда  Ақпан революциясынан  кейінгі  құрылған билік  жүйелері

Атауы

Сипаты

 

 

 

 

 

 

 

 

1917 жылғы  Ақпан  революциясы

 

Қандай  мәселені  шешті

Қандай  мәселені  шеше алмады

1 Патша  өкіметінің  геноцид  саясатын  тежеді.

 

2. бостандықты , халықтардың  теңдігін  қолдады.

1. Шет  аймақтардың  халқына  өзін-өзі  билеу 

    құқығын  беруден  бас тартты.

2. Отаршылдық  басқару  органдарын  жоймады.

3. Ұлтаралық  қатынастарды   реттуде

    жалтақтық  танытты.

 

 

Термин сөздермен жұмыс:

1.      Басыбайлылық – тәуелсіздік , кірптарлық , жеке  адамдардың  сыртқы  күшке  бағыныштылығы

2.      Большевиктер – Ресей  социал – демократиялық  жұмысшы партиясының (РСДЖП) бір  қанаты

3.      Қос  өкімет –

                                   4. «Ереуіл» - жұмысшылар мен қызметшілер   ұжымының  өздерінің  экономикалық  

                                        және  саяси   талаптарын  қанағаттандырғанға  дейін  жұмысты  тоқтатуы ,

                                        еңбек  дауларын  реттеудің бір  әдісі.

                5..«Радикалдар» - саяси  мәселені  барынша  тиімді  әдістер  мен  шұғыл  шаралар 

                                    арқылы  шешуді    қолдайтын  топ.

6.      «Социал – демократия.» - дүниежүзілік  демократиялық  жұмысшы  

                       қозғалысындағы  ықпалды күш.

                                              ХІХ ғ.соңы – ХХ ғ. бас кезінде  пайда  болды. Кең  көлемді  демократиялық 

                                             қайта  құруларды  жүргізіп, революциялық  жолмен  социализмге  жетуге 

                                             ұмтылатын  жұмысшы  тобының  партиясы.

 

Тест  тапсырмалары

1.. Уаќытша үкіметтің  Ресей жерінде ұлттық   келісім орнатуға бағытталған  шешімінің  бірі:

A) Аз ұлттарға   автономия беру мәселесі.

B) 1917 жылєы 20-наурыздағы азаматтардың  дін ұстануына немесе ұлтқа жататындығына        

       байланысты құқықтарын шектеудің  күшін жою туралы шешім.

C) Тыл жұмысына алынған бұратаналарды отанына қайтару туралы шешім.

D) Азаматтардың  бостандығы мен құқықтарына кепілдік беру туралы шешім.

E) Әр азаматтар өзі тілдерін білім алуға мүмкіндік туғызу туралы шешім.

2. Ресейдегі 1917 жылєы Ақпан төңкерісінің  нәтижесі:


A) Кең ес үкіметі орнады.

B) Феодализм құлатылды.

C) Социалистік жүйе орнады.

D) Монархия құлатылды.

E) Аз ұлттар автономияға  қол жеткізді.


3. 1917 жылғы 27-ақпанда Ресейде болған революцияның сипаты:

A) Социалистік.

B) Ұлт-азаттық.

C) Капиталистік.

D) Буржуазиялық-демократияық.

E) Аграрлық.

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

 

Буржуазиялық – демократиялық  Ақпан революциясы  тұсындағы  Қазақстан.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1917 ж. шілде – Верныйда  «Қара  жұмысшылар  одағы»

Сергиопольде -  «Солдаттардың  орыс – мұсылман  ұйымы»

Петропавлда  - «жас  арбакештер  одағы»

 

Саяси партиялар мен   ағымдар

 

р\с

Қала  аты

уақыты

Қаралған  мәселе

1

 

1917 ж. сәуір- мамыр

Алаш  партиясының  съездері . Маңызды  мәселелер.

2

Жетісу  облыстық  съезі

1917ж. сәуір.

Азықпен  жабдықтау , жергілікті  өзін-өзі  басқару , сот  ісін  жүргізу , салық  салу , білім  беру,  ағарту  мәселелері.Аграрлық  мәселе.Орыс-қазақ  қатынасын  реттеу, Қытайдан  босқындарды  қайтару .

3

Семей облыстық  съезі

1917 ж. көктем

Қазақстанның  болашақ  автономиясын құру.

 

4

Орынбор  Жалпықазақ  съезі

1971ж. 21-26 шілде

Мемлекеттік  басқару  формасын , қазақ облыстары  автономиясын, жер  мәселесін , халықтық  милиция  ұйымдастыру ,халыққа білім  беру , сот , рухани – діни  мәселелер.

«Алаш»  патиясын  құру , бағдарламасын  жасау. Жетісудің  ашыққан   қазақтарына  тез арада  көмек  беруге шақырды.

 

Мұсылмандық  қозғалыс.

1917 ж. сәуірде  - Түркістан , Башқұртстан , Татарстан , Кавказ  мұсылмандарының  съездері  болды.

1917 ж. мамырда – мұсылмандардың  Бүкілресейлік  съезі  болды.

             - Ресейдің  мемлекеттік  құрылыс  формасы.

            - Әйелдер  мәселесі.

            - 250 молданың  қарсылығына  қарамастан мұсылман  әйелдері  еркектермен  теңестірілді.

            - Көп  әйел  алушылық пен қалың  малға  қарсы  is&ns/

            - 8 сағаттық   жұмыс күнін  енгізу .

            - ана  тілінде міндетті  және  тегін  жалпыға  бірдей  бастауыш  білім  беруді  енгізу.

1917 ж. қыркүйекте  - тұңғыш  мұсылман партиясы  Түркістан  федералистер  партиясы құрылды.

1917 ж.   Әулиеата  мен  Меркеде  «Қазақ  жастарының  революцияшыл  одағы»    құрылды.

  Ақмолада      - «Жас  қазақ»  ұйымы  жұмыс  істеді.

 

Кадеттер .

-          Қазақстанның  солтүстігінде  жұмысын  жандандыра  түсті.

-          Семейде  «Свободная  речь» деген  газетін  шығарды.

-          Біртұтас  Ресей , конституциялық  монархияны  жақтады.

Эсерлер :

-          «Жер  оны  өңдейтіндерге  берілсін » , «Жер  бүкіл  халықтың  меншігі » деген ұран  көтерді.

-          Түркістандағы  съезде  паиша  өкіметінің  отарлау  саясатын  айыптады.

                                        Қазақстанда  көппартиялық  жүйе  қалыптасты.

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

 

І: Сұрақтар:

1. Ақпан  революциясы қай жылы  жеңіске  жетті?

2. Уақытша  үкімет  Қазақстанда  қандай  саясат  жүргізді?

 

ІІ. Тест  тапсырмалары:

 

1.  1917 жылєы 27-ақпанда Ресейде болған революцияның  сипаты:


A) Социалистік.

B) Ұлт-азаттық.

C) Капиталистік.

D) Буржуазиялық-демократияық.

E) Аграрлық.


2. Уаќытша үкіметтің  Ресей жерінде ұлттық   келісім орнатуға бағытталған  шешімінің  бірі:

A) Аз ұлттарға   автономия беру мәселесі.

B) 1917 жылєы 20-наурыздағы азаматтардың  дін ұстануына немесе ұлтқа жататындығына        

       байланысты құқықтарын шектеудің  күшін жою туралы шешім.

C) Тыл жұмысына алынған бұратаналарды отанына қайтару туралы шешім.

D) Азаматтардың  бостандығы мен құқықтарына кепілдік беру туралы шешім.

E) Әр азаматтар өзі тілдерін білім алуға мүмкіндік туғызу туралы шешім.

3. Ресейдегі 1917 жылєы Ақпан төңкерісінің  нәтижесі:


A) Кең ес үкіметі орнады.

B) Феодализм құлатылды.

C) Социалистік жүйе орнады.

D) Монархия құлатылды.

E) Аз ұлттар автономияға  қол жеткізді.


 

ІІІ . Кесте  толтыр:

                                              Қазақстандағы  Ақпан  революциясы

 

Қандай  мәселені  шешті?

Қандай  мәселені  шеше  алмады?

 

 

 

 

 

ІҮ. Термин  сөздермен  жұмыс:

  «Социал – демократия.» - дүниежүзілік  демократиялық  жұмысшы  қозғалысындағы  ықпалды күш.

                                              ХІХ ғ.соңы – ХХ ғ. бас кезінде  пайда  болды. Кең  көлемді  демократиялық 

                                             қайта  құруларды  жүргізіп, революциялық  жолмен  социализмге  жетуге 

                                             ұмтылатын  жұмысшы  тобының  партиясы.

«Большевиктер» - Ресей  социал – демократиялық жұмысшы  партиясының (РСДЖП) бір қанаты.

«Қос  өкімет» - Ақпан  революциясынан  соң  Ресейдегі  екі  өкімет  билігінің  өзіндік  қатар  өмір  сүруі.

                           Уақытша  үкімет  және  Жұмысшы  және  солдат депутаттарының кеңестері.

«Ереуіл» - жұмысшылар мен қызметшілер   ұжымының  өздерінің  экономикалық  және  саяси 

                  талаптарын  қанағаттандырғанға  дейін  жұмысты  тоқтатуы , еңбек  дауларын  реттеудің 

                  бір  әдісі.

«Радикалдар» - саяси  мәселені  барынша  тиімді  әдістер  мен  шұғыл  шаралар  арқылы  шешуді 

                  қолдайтын  топ.

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ. Үйге  тапсырма .

                    Ақпан  революциясы.  Оқу.

 Реферат  жазу: 1. Уақытша  үкімет : рөлі мен атқарған  қызметі.

                             2. Ақпан  революциясы  кезіндегі  жұмысшы  және  солдаттар  Кеңестері : рөлі мен 

                                                  маңызы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «б» сынып               1  Х. 2011ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан  1917 жылғы  Қазан  төңкерісі  кезінде.

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанда  революциялық  қозғалыстардың  өрлеуі,мұсылман  үкіметінің

                    құрылуы, Алашорда үкіметінің  құрылуы  туралы  түсінік  беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Буржуазиялық- демократиялық  Ақпан революциясы  тұсындағы   Қазақстан.

1. Ақпан  революциясының  Қазақстанға  әсері.

2. Тыл  жұмысындағылардың  қайтып  келуі.

3. ақпан  революциясынан  кейін  құрылған  саяси  партиялар  мен  ағымдар.

                    ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. ақпан революциясының  жеңісін  қазақ  зиялыларының  құптап  қарсы  алуының  себебі  неде?

2. Ақпан  революциясынан  кейінгі  кезеңдегі  Қазақстандағы  оқиғаларға сипаттама  бер.

3. Тыл  жұмысындағылар  қайтып  келгеннен  кейін қандай ұйымдар құрды ?

                   ІҮ . Жаңа  сабақ .

Уақытша  үкіметке  бұрынғы  империядан  таусылмас  мәселелер мен шиеленістер  қалды :

-          Таптық, әлеуметтік , экономикалық , ұлттық , діни  қайшылықтар  етектен  тартып  жатты.

-          Елді  титықтатқан , ұзаққа  созылған  империалистік  соғыстан шығаратын  күш  қажет болды.

-          Ұлт  мәселесі , аграрлық  мәселе  шешілмеді.

-          Өндіріс  тоқырап , егіс  көлемі  азайды.

-          Жұттан  мал  қырылды.

-          Ең  қажетті  тауарлар  әкелінбеді.

-          А\ш өнімдерінің  бағасы  қымбаттады.

Осындай жағдайда  Уақытша  үкіметке  қарсы қозғалыс  өрістеп , tntr жайды7

 

Қазақ еңбекшілері аграрлық  мәселені өз  беттерімен  шеше бастады.

                       Жері мен  малын  күштеп  тартып алды.

                       Болыстарды  орнынан  түсіріп ,  малдарын  айдап  әкетті.

 

2 . Мұсылман  үкіметтерінің  құрылуы.

1917 ж. 22 қарашада – Ферғана  хандығының  бұрынғы астанасы Қоқан  қаласында Бүкілтүркістандық

                                     төтенше  ІҮ съезд  ашылды.

Ашқан   - М.  Шоқай  болды.

1917 ж. желтоқсанда – Орынборда  Жалпықазақ  съезі  болды. Онда

   1. Қоқан  оқиғасы

  2. Қазақ халқының автономиясы  туралы  айтылды.

Автономия  төрағасы  етіп  Ә . Бөкейхановты  сайлады.

«Қазақ»  газетінде  Алаш  партиясы  бағдарламасының  жобасы  жарияланды.

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Қазан  төңкерісі  қарсаңындағы  революциялық  өрлеу  үрдісі  неден  көрініс  береді?

2. Мұсылман  үкіметтері  алдарына  қандай  мақсат қойды ?

3. «Алаш»  партиясының  бағдаламасы  қандай  газетте  жарияланды?

 

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ . Үйге   тапсырма

  Қазақстан  1917 жылғы  Қазан төңкерісі  кезінде.

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «  »  «  »

Күні   :       ____________________

 

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы..

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанда  кеңес билігінің  орнауы , большевиктердің  алғашқы  шаралары , ұлт

                    мәселелерінің  қойылуы  туралы  түсінік    беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қазақстан  1917 жылғы  Қазан  төңкерісі  кезінде.

1. Қазақстанда  революциялық   қозғалыстардың  өрлеуі.

2. Мұсылман  үкіметтерінің  құрылуы

3. Алашорда үкіметінің  құрылуы.

 

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Қазан  төңкерісі  қарсаңындағы  революциялық  өрлеу  неден  көрініс  берді?

2. Мұсылман үкіметтері  алдарына  қандай  мақсат  қойды?

3. Алаш партиясы  қашан  құрылды , бағдарламасы  қай  газетте  жарияланды?

                          ІҮ. Жаңа  сабақ

Кеңес  өкіметі  Қазақстан  аумағында  бір  кезеңде  орнамады.

1917 ж. 15-22 қарашада Ташкентте  - өлкелік  съезд  болды.

                              - Түркістан  өлкесінде  жаңа  үкімет   - Түркістан  Халық  Комиссарлар Кеңесі 

                                  орнағанын  атап  өтті.

                             -Түркістан  Халық  Комиссарлары  Кеңесінің  құрамына  14  адам  сайланды.

                              - Құрамында  бірде-бір  мұсылман  өкілі  болмады.

 

   Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы.

р\с

 Қала  аты

 Орнаған  уақыты

1

Перовск ( Қызылорда)

1917 ж. қазан

2

Әулиеата , Черняев

1917ж. қараша

3

Қостанай

1918 ж. қаңтар

4

Ақтөбе, Орынбор , Торғай

1918  ж. басы

5

Павлодар

1918 ж. қаңтар

6

Семей

1918 ж. ақпаның 16-сынан 17-не қараған  түні

7

Орал

1918 ж. күшпен  орнатылды.

Наурыздың 28-інен 29 –ына қараған түні  контррев-қ  күштер көтеріліс жасады.

8

Бөкей  ордасы

1917ж. желтоқсанда

9

Верный

1918 ж. наурыздың  2-сінен 3-іне  қараған  түні

10 

 Бүкіл  Жетісу  облысында

Наурыз  айының  ішінде

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кеңес өкіметі  орнағаннан  кейін :

-          Бұрынғы  буржуазиялық – помещиктік  аппаратты қиратты.

-          Жаңа  өкімет  органдарын   құра  бастады

-          Уақытша  үкіметтің  барлық  органдары  таратылды

-          Жер-жеоде  контррев-қ   газеттер  шығаруға  тиым  салды.

р\с

Болған  жері

Уақыты

Қаралған  мәселе

 

1

Орынборда Кеңестердің  Торғай  облыстық  І съезі

1918 ж .наурыз-сәуір

Қызыл  Армия  бөлімдерін  құру.  Жергілікті  өкімет  органдары  туралы шешім қабылдады.Жер  мен азық  мәселесін мәселелері  қаралды.Алашорданың Орынборда шығарылып тұрған  орталық органы «Қазақ» газеті  жабылды

2

Ақмола  уездік  съезі

1918 ж. наурыз

Алашорда  автономиясын  теріске  шығарған қарар қабылдады.

 

1918 ж. сәуірде  Ташкентте Түркістан  өлкесі  Кеңестерінің  Төтенше Ү съезі  өтті.

                    - РСФСР – дің  ажырағысыз  бөлігі  ретінде  Түркістан  автономиялы КСР- ын жариялады.

                    - Құрамына  Сырдария  және Жетісу  облыстары  енді

                   - Ұлтаралық  қақтығыстар  мен  араздықтарды жою бағытында  бірқатар  шаралар 

                       белгіледі.

-                        -қазақ  және  орыс  халық – ң  арасындағы  өзара  қатынастарды  реттеу жөніндегі 

-                             комитеттер құрылды.

 

Қазақ  АКСР – і  не  себепті  құрылмай  қалды?

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Қазан  төңкерісінің  маңызы  қандай

2. Қазақстанда не  себепті  Кеңес  Өкіметі әр  түрлі орнады?

3. Әлеуметтік – экономикалық  мәселелерде алджымен не шешілді?

 

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма  Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «б» сынып               15  Х. 2011ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан шетелдік  интервенция  және азамат  соғысы  жылдарында

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстан  аумағындағы  соғыс  қимылдары , соғыс  жылдарындағы 

                    экономикалық  саясат , соғыс  қорытындылары туралы түсінік  беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы .

            1. Кеңес  өкіметінің  орнауы .

            2. Большевиктердің  алғашқы  шаралары  .

            3. Ұлт  мәселелерінің  қойылуы.

                         ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1917ж – 24-25 қазан -Петроградта большевиктер қарулы көтеріліс арқылы билікті жеңіп алып,

                     Қосөкімет жойылды

1917ж – 30 қазан   Перовскіде кеңес өкіметі бейбіт жолмен орнады

1917ж – қарашада  Петропавлда Уақытша революциялық комитет (төрағасы И.Д.Дубинин) құрылды

1917ж – қараша Әулиеатада Кеңес өкіметі бейбіт жолмен орнады

1917ж – қараша Черняевта Кеңес өкіметі бейбіт жолмен орнады

1917ж – қараша айында Орынборда атаман Дутов контрреволюциялық төңкеріс жасап, бүкіл өкімет билігі казактардың «Әскери үкіметі» қолына көшті.

1917ж  1 қараша Ташкентте Кеңес өкіметі қарулы күрестпен орнады

1917ж . 15-22 қараша Түркістан өлкесінде «Түркістан халық Комиссарлар Кеңесі орнады» орнады

1917ж – 21 қараша «Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы жарияланды

1917ж  22 қараша Қоқан қаласында Бүкілтүркістандық төтенше 4 съезд ашылды.Съезді М. Шоқай ашты

1917ж – 30 қарашада Қоқанда мұсылмандардың манифестациясы болып, революцияны қорғау туралы ант алынды

1917ж  1 желтоқсанда болған Кеңестерінің Әулиеата уездік съезінде өкімет билігінің Кенестерге көшені туралы шешім шығарылды

1917ж – 2 желтоқсан Бөкей ордасында Кеңес өкіметі орнады

1917ж – 5-13 желтоқсан Орынбордағы жалпы қазақ съезі болды

1917ж – 25 желтоқсан Қостанайда Кеңес өкіметі қарулы күреспен орнады

1917ж – желтоқсанда контрреволюциялық күштер Верный Кеңесін таратып, Симбирск жасағын қару-

                сыздандырып, прапорщиктер мектебін ашты

1917ж  желтоқсан аяғы Көкшетауда Кеңес өкіметі орнады

1918ж .басы -Торғай, Ырғыз уездерінде Кеңес өкіметі орнады, А. Иманов, М. Киселев, О. Асауов көрнекті роль атқарды

1918ж – Торғай облыстық Кеңестер съезі қаулысымен Алашорданың «Қазақ» газеті жабылды

1918ж – қантарда Павлодарда Кеңес өкіметі орнады

1918ж – қаңтарда Кеңестердің 4 Өлкелік съезінде Түркістан автономиясының жариялануы

1918ж – 8 қантар Кеңес өкіметі Ақтөбеде орнады

1918ж - 15 қантарда Оралда Кеңес өкіметі қиын жағдайда орнатылды

1918ж – 15-16 қантар Қостанайдағы Кеңестер съезінде бүкіл уезде Кеңес өкіметін орнату туралы шешім қабылданды

1918ж – 18 қантар Орынборда Қаурлы күреспен Кеңес өкіметі орнады

1918ж – 5 ақпан Қоқан қаласы шабуылмен алынып, өртелді

1918ж – 16-17 ақпан Семейде Кеңес өкіметі орнады

1918ж – көктем Ақмола, Семей облыстарында азық-түлік комитеттері құрылды

1918ж – наурыз Жетісу облысында Кеңес өкіметі орнады

1918ж – наурыз Торғай облыстық Кеңестер съезі өтті

1918ж –2-3 наурызда революцияшыл күштер көтеріліс жасап, Верныйда Кеңес өкіметі женді

1918ж – 21 наурыз-3сәуір Орынбордағы Кеңестердің Ақмола уездік съезі(С.Сейфулин, А.Асылбеков)

1918ж – 28-29 наурызда контрреволюция Оралда төңкеріс жасап, Кеңес өкіметі құлады; Азамат соғысы

                    кезінде ғана орнатылды

 

                        ІҮ . Жаңа  сабақ.

Пузырек для мыслей: облако: Қазақстан шетелдік  интервенция және азамат соғысы  жылдарында
Облачко с текстом: прямоугольное со скругленными углами:              2 -тақырыпша : Соғыс  жылдарындағы  экономикалық  саясат
Азамат  соғысы  жылдарында :
-	демографиялық  ахуал нашарлады.
-	Мал  саны күрт  азайды
-	Көптеген  адамдар  көшіп  кетті.

1919 ж. желтоқсанда – Александров –Гай – Tv,  темір  жолын  салуға  шешім қабылдады.
                     Орал – Емб  і мұнайлы  ауданын Орталық  Ресеймен байланыстырды.
Петропавл – Көкшетау  темір  жолы .
                          Елдің  ашыққан облыстарын  астықпен  қамтамасыз  ету үшін.
-	Ел  экон-сы майдан  мұқтаждығына  жұмыс  істеді.
-	Әскери  коммунизм  саясаты  енгізілді. Белгілері:
                      А)  Жергілікті  бюджетті  жойып , мемлекеттік  бюджетке  қосу.
                      ә) Ұсақ  және  майдагерлік  өнеркәсіпті  мемлекет  меншігіне  алу.
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Азамат  соғысы деген не ?

2. «Мұсылман  бөлімдері»  қашан , қай жерлерде құрылды.

3. Соғыс  жылдарында  қандай  саясат  енгізілді?

4. Азамат  соғысының қорытындысы  қандай  болды?

 

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

                        Азамат  соғысы

 

Қазақстан тарихы .  9 «б» сынып               22. Х. 2011ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақтың  ұлттық  мемлекеттігінің  қайта қалпына  келтірілуі

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақ  Автономиялы  Республикасының  құрылуы , оның  тарихи  маңызы , қазақ 

                     жерлерінің  бірігуі  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                               а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Азамат  соғысы .

1. Қазақстан  аумағындағы  соғыс  қимылдары

2. Соғыс жылдарындағы  экономикалық  саясат

3. Азамат  соғысының  қорытындылары

                                  ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Азамат  соғысы  қай жылдар  аралығында  болды ?             ( 1918-1920 ж)

2. Қазақстанды  Орталық  Ресеймен  байланыстыратын  темір жолды кесіп  тастаған  атаман:

                                                                                         (1918ж. маусым. Дутов)

3. Ташкентті  басып  алуға  кім  аттанды ?        (Жетісу  майданына  атаман Анненков)

4. «Мұсылмандар  бөлімдері»  деп  аталған  әскери  бөлімдер  қай  жерлерде құрылды?

                          (Түркістан  мен  Қазақстанда)

5. 1919 ж. қаңтарда  Қызыл  Армия  қай жерлерді  азат етті?

                  Орынбор  мен  Оралды

6. Солтүстік  Жетісудағы  ең  маңызды  шайқас :

                                 (Черкасск  қорғанысы .1918 ж. маусым – 1919 ж. қазан

7. Орал  майданы  қашан  жойылды?

              1920 ж. 5 қаңтар

8. Шығыс  майданның 5 – армиясының  қолбасшысы  кім ?

                         М.Н. Тухачевский

9. Оңтүстік  топты  кім басқарды?

                               М.В. Фрунзе

10. Жетісу  майданы  қашан  жойылды ?

                          1920 ж. наурыз.

11. Орал – Ембі  мұнайлы ауданын  Орталық  Ресеймен  байланыстырған  темір жол  :

                                               Александров-Гай  - Ембі,    1919ж. желтоқсан.

12. Әскери  коммунизм  саясатының көрінісі:

                       - жергілікті  бюджетерді  жою

                      - Ұсақ және  майдагерлік  өнеркәсіпті  мемлекет  меншігіне  алу

13. Азамат  соғысындағы  адам  шығыны.

14. анненковтың  сулы  киізге  орап , азаптан  өлтірген  адамы:  ( Яков  Ушанов)

15 . «Төңкеріс және қазақтар» мақаласының  авторы:                     А. Байтұрсынов

16. «Алашорда» үкіметінің  мүшелерін  ақтау  туралы  қаулы  қашан шықты

                                                          1919 ж. 4 – сәуір

       ІҮ . Жаңа  сабақ

ХХ ғ. басында – ұлт – азаттық  қозғалыс  барысында  «Алашорда» үкіметін  құрды

Азамат  соғысы -  большевиктерге  шет  аймақтар  халықтарының  ұлттық  мемлекеттігі  идеяларымен 

                                санаспауға  болмайтынын  көрсетті

1919ж. 10  шілде -  В.И. Ленин Қырғыз (Қазақ) өлкесін  басқару жөніндегі  революциялық  Комитет құру

                                 туралы Декретке  қол  қойды.      

-          Қазревком  өлкенің  ең  жоғары әскери – азаматтық  басқармасы  ретінде  құрылады.

-          Контрреволюцияға қарсы  күресу

-          Өлкеде  мемлекеттік , шаруашылық  және мәдени  құрылыс үшін  жағдай  жасау.

-          Қазақстанда  Кеңестердің  Құрылтай  съезін  әзірлеу  белгіленді.

                                                 Астрахан  губерниясының  қазақтар  тұратын  өңірлері

Қазревком                  Орал

             Құрамына                  Торғай                                                                                              обл. кірді

                                                Ақмола

                                                Семей

-          Қаз ревком  басшылығына С. Пестковский  тағайындалды.

-          Қаз ревкомның  органы  - «Ұшқын» газеті  болды.

 

1920 ж. 9 – наурызда  - өзін «қазақ  елінің үкіметі» деп  атаған  Алашорданы  тарату туралы  шешім

                       Қабылданды

1920 ж. 26 – тамызда – кеңес  үкіметі  «Қазақ АКСР» - ын құру  туралы  Декрет  шығарды

 

1920 ж. 4 – қазанда Орынбор  қаласында

                    ҚАЗАҚ   АКСР-інің  Құрылтай  съезі  болды.

 

-          Қазақ АКСР – і жарияланды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


1920 – 1924 ж. – Орынбор  Қазақ АКСР – інің  астанасы  болды.

 

                                                                  Қазақ АКСР – і  құрамына

                  Семей

                        Павлодар , Семей , Өскемен , Зайсан  және  Қарқаралы  уездері

                   Ақмола

                         Атбасар , Ақмола, Көкшетау, Петропавл  уездері , Омбы  уезінің  бір бөлігі

                   Торғай

                         Қостанай , Ақтөбе , Ырғыз,  және  Торғай  уездері

                   Орал

                         Орал , Ілбішін, Темір және  Атырау  уездері

                    Маңғыстау  уезі

                    Закаспиий  облысы , Красноводск уезінің  4 және 5 болыстары

                    Астрахан  губерниясының  бір  бөлігі

                    Бөкей  ордасы

                    Теңіз  жағасындағы  болыстар

                  

1926 жылғы  санақ  бойынша      -  республика  аумағы   -  1\3 – ге  кеңейіп , 2,7 млн. шаршы  шақырым

                                                        - халқы – 5 млн. 230 мыңға  жетті

                                                       - қазақтар 61, 3 % - ын құрады.

1924 ж – Қазақстанның  астанасы  Қызылордаға  көшірілді

1929 ж. – Алматыға  ауыстырылды

1925 ж. 15 маусымда – Қырғыз АКСР-і  Қазақ АКСР-і деп  аталатын  болды.

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

   1.   Қазақ өлкесін басқару жөніндегі революциялық комитеті құрылды:


A) 1919 жылы 10-шілде.

B) 1919 жылы 5-қазан.

C) 1920 жылы 16-желтоқсан.

D) 1920 жылы 30-қаңтар.

E) 1920 жылы 13-ақпан.


2.Қазақ Революциялық Комитетінің басшысы:


A) Л.Мирзоян.

B) В.Лукашев.

C) Т.Седельников.

D) В.Радус-Зенкович.

E) С.Пестковский.


3. Қазақ Революциялық Комитетінің органы болған баспасөз:


A) «қазақ» газеті.

B) «Үш жүз» газеті.

C) «Ұшқын» газеті.

D) «Айқап» журналы.

E) «Известия» газеті.


4.  «Алашорда» үкіметі таратылды:


A) 1919 жылы 18-ақпан.

B) 1919 жылы 20-наурыз.

C) 1920 жылы 11-желтоқсан.

D)1920 жылы 2-қыркүйек.

E) 1920 жылы 9- наурыз.


5.Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы жарияланды:


A) Семей қаласында.

B) Қызылорда қаласында.

C) Алматы қаласында.

D) Орынбор қаласында.

E) Орал қаласында.

 


6. Қазақ АКСР-н құру туралы декрет шықты:


A) 1919жылы 21-наурыз.

B) 1920 жылы 20-тамыз.

C) 1920 жылы 5-ақпан.

D) 1920 жылы 10-желтоқсан.

E) 1921 жылы 28-сәуір.


7. Қазақ АКСР Орталық Атқару Комитетінің алғашқы төрағасы:


A) Т.Рысқұлов.

B) С.Меңдешев.

C) С.Сейфуллин.

D) О.Жандосов.

E) Ә.Жангелдин.


8. А.Байтұрсынов пен М.Сералин өз  жазбаларында Қазақстанға қосу ќажет деп дәлелдеген аймақ:


A) Семей.

B) Орал.

C) Торғай.

D) Қостанай.

E) Жетісу.


9. Қазақ жерлерін біріктіруде Қазақстан мүддесін жақтаған тұлға:


A) И.В.Сталин.

B) С.М.Миронов.

C) В.И.Ленин.

D) М.В.Фрунзе.

E) Л.Мирзоян.


10. 1926 жылғы Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы:


A) 44%.

B) 51,8%.

C) 54%.

D) 61,3%.

E) 77,7%.


11. 1926 жылғы Қазақ АКСР-ң халық саны:


A) 4 миллион.

B) 4 миллион 700 мың.

C) 5 миллион.

D) 5 миллион 230 мың.

E) 6 миллион 540 мың.


12.1924 жылы Қазақстан астанасы көшірілген қала:


A) Орынбор.

B) Қызылорда.

C) Алматы.

D) Орал.

E) Ақмола.


 

ҮІ: Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

 

Қазақтың  ұлттық  мемлекеттігінің  қайта қалпына  келтірілуі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «а», «б», «в» сынып               6 . Х. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы . Ақпан революциясынан кейінгі саяси партиялар мен ұйымдар

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға ақпан революциясынан кейінгі  құрылған  саяси партилар мен  ағымдардың 

                   қызметі және атқарған жұмыстары  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                               а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Ақпан  революциясы

1.      Ақпан  революциясының  Қазақстанға  әсері

2.      Ақпан  революциясының тарихи маңызы.

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

Кестені  толтыр:

                      Қазақстандағы  Ақпан  революциясы

Қандай  мәселені  шешті?

Қандай  мәселелерді  шеше  алмады?

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

 

Тест  тапсырмалары:

1.1917 жылғы 27-ақпанда Ресейде болған революцияның сипаты:


A) Социалистік.

B) Ұлт-азаттық.

C) Капиталистік.

D) Буржуазиялық-демократияық.

E) Аграрлық.


2.Уақытша үкіметтің Ресей жерінде ұлттық келісім орнатуға бағытталған шешімінің бірі:


A) Аз ұлттарға автономия беру мәселесі.

B) 1917 жылғы 20-наурыздағы азаматтардың дін ұстануына немесе ұлтқа жататындығына байланысты құқықтарын шектеудің күшін жою туралы шешім.

C) Тыл жұмысына алынған бұратаналарды отанына қайтару туралы шешім.

D) Азаматтардың бостандығы мен құқықтарына кепілдік беру туралы шешім.

E) Әр азаматтар өзі тілдерін білім алуға мүмкіндік туғызу туралы шешім.


3.Ресейдегі 1917 жылғы Ақпан төңкерісінің нәтижесі:


A) Кеңес үкіметі орнады.

B) Феодализм құлатылды.

C) Социалистік жүйе орнады.

D) Монархия құлатылды.

E) Аз ұлттар автономияға қол жеткізді.


ІҮ. Жаңа  сабақ

Ұлттық  демократияшыл  зиялылар:

-          ұлт  азаттығы  идеясын  таратушы

-          Қазақ халқының  ұлттық  санасын  оятушы

-          Отаршылдыққа  қарсы  күреске  дем  беруші  болды.

Бұл  күресті Әлихан  Бөкейханов  басқарды, серітері: А. Байтұрсынов, М. Дулатұлы, Ж.Досмұхамедов, Ж.Ақбаев т.б болды.

1905 жылы  бой  көрсеткен  алаш  қозғалысы Ақпан  революциясынан  кейін  қайта  жанданды.

р\с

Болған  съезд

уақыты

Қаралған  мәселе

1

Алаш  партиясының облыстық,ішінара уездік  съездері

 

1917жыл сәуір,мамыр

Маңызды  мәселелер

2

Жетісу  облыстық  съезі

1917жыл сәуір

Азықпен  жабдықтау, жергілікті  өзін-өзі басқару, сот  ісін  жүргізу, салық  салу, білім  беру және  ағарту  мәселелері қаралды. Аграрлық  мәселе де  қызу  талқыланды.Қазақ-орыс  қарым-қатынасын  реттеу, босқындарды  Қытайдан  қайтару  мәселесі де арнайы  қаралды

3

Семей  облыстық  съезі

1917жыл  көктем

Қазақстанның  болашақ  автономиясын  құруды  ұсынды

4

Орынбор  Жалпықазақ  съезі

1917жыл 21-26 шілде

Мемлекеттік  басқару  формасын, қазақ  облыстары  автономиясын, жер  мәселесін, халықтық  милиция  ұйымдастыру, земство, халыққа  білім беру, сот, рухани – діни  мәселелерді  қарады.Қазақтың  Алаш  саяси  партиясын  құру  туралы мәселе  қарап, оның  бағдарламасын  жасау  қажет  деп  тапты.

Қытайдағы  83 мың  қазақ  босқындары  және  1916 жылғы  оқиғаларға  қатысып, Жетісу казактары мен Уақытша  Үкімет  органдары тарапынан  кемсітушілік пен қуғындауға  ұшырағандар  жөнінде  айта  келіп, Жетісудың  ашыққан  қазақтарына тез арада  нақты  көмек  ұйымдастыруға шақырды.

 

 

Мұсылмандық  қозғалыстар:

1917 жылы  сәуірде:

  Түркістан, Башқұртстан,татарстан, Кавказ  мұсылмандарының  Съездері болып  өтті.

1917жылы  мамырда:

    Мұсылмандардың  Бүкілресейлік  съезі болды.онда:

-          Ресейдің  мемлекеттік  құрылыс  формасы мен  әйелдер  мәселесі  қызу  талқыланды.

-          250 молданың  қарсылығына  қарамастан, «Мұсылман  әйелдері  саяси  құқықтары  жағынан да , азаматтық  құқықтары  жағынан да  еркектермен тең болуға тиіс  » деген қарар қабылдады.

-          Көп  әйел  алушылық пен қалың малға  қарсы шықты.

-          8  сағаттық  жұмыс  күнін  енгізді

-          Ана  тілінде  міндетті  және тегін жалпыға  бірдей  бастауыш  білім беруді  енгізу  туралы  айтылды

 

1917 жылы  қыркүйекте  тұңғыш  мұсылман партиясы  ТҮРКІСТАН  ФЕДЕРАЛИСТЕР  ПАРТИЯСЫ  құрылды.

 

                                             Жастар  ұйымдары

Құрылған  жері

Ұйымның  аты

1917 жылы  Әулиеата мен  Меркеде

«Қазақ  жастарының  революцияшыл  одағы»

Ақмолада

«Жас  қазақ»

 

Кадеттер  ұйымы:

-          1917жылы  Қазақстанның  солтүстік  облыстарында  құрылды

-          Семейде  «Свободная  речь» деген  газетін  шығарды

-          Бөлінбес  біртұтас  Ресейді

-          Конституциялық  монархияны  қалыптастыруды  жақтады

-          Кадет  партиясы  Орталық  Комитетінің  мүшесі  Ә. Бөкейханов  мұндай  бағдарлама  қағидасымен  келіспейтінін , өзінің  бұл  партиядан шығатынын  мәлімдеді.

 

Эсерлер  ұйымы

-          1917 жылы  көктемде  құрылды

-          «Жер  оны  өңдейтіндерге берілсін!», «Жер – бүкіл  халықтың  меншігі» -деген ұрандар көтерді.

 

Осылай Қазақстанда да  көппартиялы  жүйе  қалыптасты.

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

Тест  тапсырмалары:

1.1917 жылы «Қазақ жастарының революцияшыл одағы» құрылды:


A) Семейде

B) Петропавлда

C) Сергиопольде

D) Верныйда

E) Әулиеата мен Меркеде


2. 1917жылы «Жас қазақ» ұйымы жұмыс істеді:


A) Семейде

B) Петропавлда

C) Сергиопольде

D) Верныйда

E) Ақмолада


3. «Түркістан автономиясының » орталығы:


A) Семейде

B) Ташкентте

C) Қоқан қаласы

D) Верныйда

E) Орынборда


4. Алашорда үкіметінің  құрылған жылы:


A) 1917ж.

B) 1918ж.

C) 1920ж.

D) 1921ж.

E) 1922ж.


5. Алаш партиясы бағдарламасының жобасы жарияланды:


A) «Қазақ» газетінде

B) «Ұшқын» газетінде

C) «Айқап»

D) «Туркестанский вестник»

E) «Дала уәлаяты»газетінде


6. 1917 жылғы ақпан төңкерісінен кейін Қазаќстанның солтүстік батыс облыстарында кадеттер ұйымы өз газетін шығарып тұрды:


A) «Қазақ» газеті

B) «Ұшқын» газеті

C) «Свободная речь»

D) «Туркестанский вестник»

E) «Дала уәлаяты»газеті


ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма

  Ақпан  революциясынан  кейінгі  партиялар мен ұйымдар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «а», «б», «в» сынып               27 . Х. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы . Алаш Орда мен Түркістан Автономиясы

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға «Алаш » партиясының  құрылуы , Қоқан автономиясы , Алаш қозғалысының

                     тарихи маңызы  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                               а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қазақстанда Кеңес  өкіметінің орнауы

1.Кеңес  үкіметінің Қазақстанда орнауы

2. Кеңес өкіметінің тарихи маңызы

р\с

 Қала  аты

 Орнаған  уақыты

1

Перовск ( Қызылорда)

 

2

Әулиеата , Черняев

 

3

Қостанай

 

4

Ақтөбе, Орынбор , Торғай

 

5

Павлодар

 

6

Семей

 

7

Орал

 

8

Бөкей  ордасы

 

9

Верный

 

10 

 Бүкіл  Жетісу  облысында

 

      

                         ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІҮ. Жаңа  сабақ

1.      «Алаш» партиясының  құрылуы

1905 жылдың  соңында  Орал  қаласында Қазақстанның 5 облысының  өкілдері қатысқан «делегаттық съезд» шақырылды. Онда  қазақ ұлттық  партиясын құру  жөніндегі  шешімдер  қабылдануы тиіс болды.

 

1917 жылы шілдеде  Орынборда  Бірінші  жалпықазақ  съезі  шақырылды. Онда:

- Мемлекеттік  басқару

- Автономия, халықтық  милиция құру

- Оқу – ағарту

- сот

- Құрылтай  жиналысына  қатысу

- Саяси  партиялар   құру т.б. жөніндегі  мәселелер қарастырылды.

Съезде «Алаш» партиясын құру  жөнінде  шешім  қабылданды.

Басшылары: Ә . Бөкейханов , А. Байтұрсынов т.б,.

1917 ж. 21 қарашада «Қазақ»  газетінде «Алаш»  партиясы бағдарламасының  жобасы  жарияланды.

Бағдарлама 10   мәселені  қамтыды.

1.      Мемлекеттік құрылыс

2.      Жергілікті  бостандық

3.      Негізгі  құқық

4.      Дін

5.      Билік пен сот

6.      Ел қорғау

7.      Салық

8.      Жұмысшылар  мәселесі

9.      Ғылым  мен  оқу-ағарту  ісінің  дамуы

10.  Жер  мәселесі

 

«Алаш»  партиясының  мақсаты – ХҮІІІ ғасырда  жойылған  қазақтардың  ұлттық  мемлекетін   қайта  қалпына  келтіру  болды.

Міндеттері:

а)елді  отарлық  құлдықтан  құтқару

ә) қазақ  қоғамын  ортағасырлық жағдайдан  алып  шығып , мәдениетті  елдер  қатарына  қосу

б)қазақ  қоғамының  әлеуметтік – экономикалық  және  қоғамдық – саяси  өмірінде  түбірлі  өзгерістерді  жүзеге  асыру  жарияланды.

 

1917 жылы  желтоқсанда Орынборда «Алаш»  партиясының  Екінші  Жалпықазақ  съезі болды.

Онда «Алаш»  атауымен  қазақ  автономиясының  құрылғанын  мәлімдеді.

Съезд:

-          Қазақ  автономиясының құрамына  Бөкей  Ордасы , Орал, Торғай, Ақмола, Семей  облысытары,  

           Закаспий  облысы мен Алтай  губерниясының  қазақтар  мекендейтін  аудандары  енуге  тиіс  екені

           жөнінде  қаулы  қабылданды.

- «Алашордаға»қазақ  халқына  жүргізілетін  бүкіл  атқарушылық   билікті  дереу  өз  қолына  алуға  тапсырма  берді.

- Автономия  орталығы  болып Семей  қаласы жарияланды

- Алашорда  үкіметін  Әлихан  Бөкейханов  басқарды.

 

2.      Қоқан  автономиясы

1917 жылы  қарашада  өткен   ІҮ  Өлкелік  төтенше  мұсылман съезі  орталығы  Қоқан  болатын  Түркістан  автономиясын  құру   жөнінде  шешім  қабылданды.

Автономияны  алғаш  М.  Тынышбаев , кейін  Мұстафа  Шоқай  басқарды.

М. Шоқай бүкіл  Түркістанды  бір  автономиялық  республикаға  біріктіріп, оны  демократиялық  Ресейдің  құрамына  енгізу  идеясын  қозғады.

1918 жыы  30 сәуірде  құрамына  Қазақстанның оңтүстік  аймақтары  енген  Түркістан  Кеңестік  Федерациялық  Республикасы  жарияланды.

Астанасы – Ташкент  қаласы болды.

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. «Алаш»  партиясының  басшылары  мен  өкілдерін  ата.

2. «Алаш» партиясы  алдына  қандай  мақсат қойды ?

3. «Алаш»  партиясының  тарихи  маңызы  неде?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма

  Алаш Орда мен Түркістан Автономиясы

Термин  сөздермен  жұмыс

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:    _____________________________

Пән  аты:    Қазақстан  тарихы

Сыныбы       9  «а»  , «б», «г»             ,

Күні:           3  . ХІ. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы:  Мектепішілік  тест

Сабақтың  мақсаты:

   білімділік:  Оқушыларға  өткен  сабақтар  бойынша тест  тапсырмаларын  беріп , алған  білімдерін 

                        тексеру, еске  түсіру , қайталау.

  Дамытушылық:  Оқушылардың  ойлау қабілетін  дамытып , өз  бетінше  іздене  білуіне  дағдыландыру

 Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , адалдыққа  тәрбиелеу.

 Сабақтың түрі :  Дәстүрлі.

 Сабақтың  типі:  Өткен  сабақты  қайталау.

 Сабақтың  әдісі :  Тест тапсырмасымен  жұмыс

 Көрнекілік:  Тест  тапсырмалары

 Сабақ  барысы:  І. Ұйымдастыру.

                                 Сынып  оқушыларын  түгелдеу.

                               ІІ. Жаңа  сабақ.

І  нұсқа

Индустрияландыру кезінде Орал-Ембі мұнайлы ауданын зерттеген академик:

B) И.М.Губкин.

Түркістан-Сібір темір жол құрылысында еңбек еткен адамдар саны:

A) 100 мың.

Түркістан-Сібір темір жол құрылысы пайдалануға берілді:

.D) 1931 жылы.

 «Қазақстан отар болып келді және солай болып қалды» деп айтқан қайраткер: 

.C) С.Садуақасов.

Ф.И.Голощекин ұсынған идея:

».E) «Кіші Қазан»

И.М.Губкиннің «Бұл кен орын елдегі мұнайға аса бай облыстардың бірі» деп меңзеген өңір:

.B) Орал-Ембі.

Түркісіб темір жолы жалғастырды:

C) Орта Азия мен Сібірді.

Орталық Қазақстанның минералдық шикізат байлықтарын зерттеген геологтар тобының жетекшісі:

B) Н.С.Курнаков.

 

ІІ нұсқа

Түркісіб темір жолы жоспарда белгіленген бес жылдың орнына салынып бітті:

D) Үш жылда.

1939 жылы қалаларда тұрған қазақтардың саны:

E) 375 мың.

Индустрияландыру жылдарында Қазақстанда негізінен қарқынды жүргізілді:

C) Шикізат көздерін игеру.

 

Индустрияландыруды жүзеге асыруда қолданылған әдіс:

D) Әміршіл-әкімшіл жүйеде басқару.

Түркісіб темір жолында қатардағы жұмысшы болған, кейіннен «Қазақкөлікқұрылыс» тресінің басшысына дейін көтерілген тұлға:

B) Т.Қазыбеков.

«Қазақстан отар болып келді және солай болып қалады»-деп күйінішпен жазды:

B) С.Сәдуақасов.

Қатардағы жұмысшыдан, Түркісіб темір жолының бастығына дейін көтерілді:

.C) Д.Омаров.

ІІІ. Қорытындылау

ІҮ. Үйге  тапсырма  Өткенді  қайталау

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «б» , «а» , «г»  сынып               20  Х. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы..

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанда  кеңес билігінің  орнауы , большевиктердің  алғашқы  шаралары , ұлт мәселелерінің  қойылуы  туралы  түсінік    беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қазақстан  1917 жылғы  Қазан  төңкерісі  кезінде.

1. Қазақстанда  революциялық   қозғалыстардың  өрлеуі.

2. Мұсылман  үкіметтерінің  құрылуы

3. Алашорда үкіметінің  құрылуы.

 

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Қазан  төңкерісі  қарсаңындағы  революциялық  өрлеу  неден  көрініс  берді?

2. Мұсылман үкіметтері  алдарына  қандай  мақсат  қойды?

3. Алаш партиясы  қашан  құрылды , бағдарламасы  қай  газетте  жарияланды?

                          ІҮ. Жаңа  сабақ

Кеңес  өкіметі  Қазақстан  аумағында  бір  кезеңде  орнамады.

1917 ж. 15-22 қарашада Ташкентте  - өлкелік  съезд  болды.

                              - Түркістан  өлкесінде  жаңа  үкімет   - Түркістан  Халық  Комиссарлар Кеңесі 

                                  орнағанын  атап  өтті.

                             -Түркістан  Халық  Комиссарлары  Кеңесінің  құрамына  14  адам  сайланды.

                              - Құрамында  бірде-бір  мұсылман  өкілі  болмады.

 

                                       Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы.

 

р\с

 Қала  аты

 Орнаған  уақыты

1

Перовск ( Қызылорда)

1917 ж. қазан

2

Әулиеата , Черняев

1917ж. қараша

3

Қостанай

1918 ж. қаңтар

4

Ақтөбе, Орынбор , Торғай

1918  ж. басы

5

Павлодар

1918 ж. қаңтар

6

Семей

1918 ж. ақпаның 16-сынан 17-не қараған  түні

7

Орал

1918 ж. күшпен  орнатылды.

Наурыздың 28-інен 29 –ына қараған түні  контррев-қ  күштер көтеріліс жасады.

8

Бөкей  ордасы

1917ж. желтоқсанда

9

Верный

1918 ж. наурыздың  2-сінен 3-іне  қараған  түні

10 

 Бүкіл  Жетісу  облысында

Наурыз  айының  ішінде

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кеңес өкіметі  орнағаннан  кейін :

-          Бұрынғы  буржуазиялық – помещиктік  аппаратты қиратты.

-          Жаңа  өкімет  органдарын   құра  бастады

-          Уақытша  үкіметтің  барлық  органдары  таратылды

-          Жер-жеоде  контррев-қ   газеттер  шығаруға  тиым  салды.

р\с

Болған  жері

Уақыты

Қаралған  мәселе

 

1

Орынборда Кеңестердің  Торғай  облыстық  І съезі

1918 ж .наурыз-сәуір

Қызыл  Армия  бөлімдерін  құру.  Жергілікті  өкімет  органдары  туралы шешім қабылдады.Жер  мен азық  мәселесін мәселелері  қаралды.Алашорданың Орынборда шығарылып тұрған  орталық органы «Қазақ» газеті  жабылды

2

Ақмола  уездік  съезі

1918 ж. наурыз

Алашорда  автономиясын  теріске  шығарған қарар қабылдады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1918 ж. сәуірде  Ташкентте Түркістан  өлкесі  Кеңестерінің  Төтенше Ү съезі  өтті.

                    - РСФСР – дің  ажырағысыз  бөлігі  ретінде  Түркістан  автономиялы КСР- ын жариялады.

                    - Құрамына  Сырдария  және Жетісу  облыстары  енді

                   - Ұлтаралық  қақтығыстар  мен  араздықтарды жою бағытында  бірқатар  шаралар 

                       белгіледі.

-                        -қазақ  және  орыс  халық – ң  арасындағы  өзара  қатынастарды  реттеу жөніндегі 

-                             комитеттер құрылды.

 

Қазақ  АКСР – і  не  себепті  құрылмай  қалды?

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Қазан  төңкерісінің  маңызы  қандай

2. Қазақстанда не  себепті  Кеңес  Өкіметі әр  түрлі орнады?

3. Әлеуметтік – экономикалық  мәселелерде алджымен не шешілді?

 

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма  Қазақстанда  Кеңес  билігінің  орнауы

 

 

 

                          1-тақырыпша : Қазақстан аумағындағы  соғыс  қимылдары.

Азамат  соғысы  - мемлекет  ішінде  билік  үшін  сол  ел  азаматтарының  өзара  соғысы.

                           Соғыс  большевиктер мен ақтар деп  аталатын күштер арасында болды.

Ақ  лигионерлер :

1918 жылы мамырдың соңында Петропавлды

                     Маусымда – Көкшетауды, Ақмоланы, Омбыны, Павлодарды, Семейді,

                                            Қостанайды басып алды.

1918 ж. маусымда –  атаман А.Дутов  Орынборды  алып , Қазақстанды Орталық Ресеймен

                                 байланыстыратын  теміржолды  кесіп тастады.

Ақ  гвардиялық  «Сібір  үкіметін» ресми түрде  таныған Алашорда  үкіметі атаман Дутовпен бірігіп, Кеңес өкіметіне қарсы шықты.

1918 ж. наурызда – Орал облысын  басып  алды. Ерекше  жасақ  екі  рет  Оралды  азат  ету- 

                   ге  тапынғанымен , сәті  түспеді.

1918ж. қарашада – Ташкентті  басып  алу  үшін , Жетісу  майданына  Атаман  Анненковты

                   жіберді.Табан тірескен  ұрыстар  болды.

Кеңестер Түркістан мен Қазақстанда  1920 ж – «Мұсылман бөлімдері» деп  аталатын  әскери  бөлімдер  құрды,ұлттық әскер бөлімдерін құру  алғашқыда  ерікті  түрде жүргізілсе , соңынан  еріксіз  жиналды .

                                 Ә.Жангелдин                     Дала  өлкесінің  төтенше комиссары

Әскери                     А. Иманов                        Торғай  уезінің  әскери  комиссары

бөлімдерін               Б. Қаратаев                      қазақ атты  әскер  бригадасы  саяси бөлімінің 

  құруда                                                                                              меңгерушісі

                               О.Исаев,

                             А.  Розыбақиев                         комондирлер мен комиссарлар 

Қазақстан тарихы .  9 «а» ,«б», «г» сынып               17  ХІ. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан шетелдік  интервенция  және азамат  соғысы  жылдарында

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстан  аумағындағы  соғыс  қимылдары , соғыс  жылдарындағы 

                    экономикалық  саясат , соғыс  қорытындылары туралы түсінік  беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

Пузырек для мыслей: облако: Қазақстан шетелдік  интервенция және азамат соғысы  жылдарында                           ІІ. Жаңа сабақ .

  Тақырыбы:.

 

 

 

 

1-тақырыпша : Қазақстан аумағындағы  соғыс  қимылдары.

Азамат  соғысы  - мемлекет  ішінде  билік  үшін  сол  ел  азаматтарының  өзара  соғысы.

                           Соғыс  большевиктер мен ақтар деп  аталатын күштер арасында болды.

Ақ  лигионерлер :

1918 жылы мамырдың соңында Петропавлды

                     Маусымда – Көкшетауды, Ақмоланы, Омбыны, Павлодарды, Семейді,

                                            Қостанайды басып алды.

1918 ж. маусымда –  атаман А.Дутов  Орынборды  алып , Қазақстанды Орталық Ресеймен

                                 байланыстыратын  теміржолды  кесіп тастады.

Ақ  гвардиялық  «Сібір  үкіметін» ресми түрде  таныған Алашорда  үкіметі атаман Дутовпен бірігіп, Кеңес өкіметіне қарсы шықты.

1918 ж. наурызда – Орал облысын  басып  алды. Ерекше  жасақ  екі  рет  Оралды  азат  ету- 

                   ге  тапынғанымен , сәті  түспеді.

1918ж. қарашада – Ташкентті  басып  алу  үшін , Жетісу  майданына  Атаман  Анненковты

                   жіберді.Табан тірескен  ұрыстар  болды.

Кеңестер Түркістан мен Қазақстанда  1920 ж – «Мұсылман бөлімдері» деп  аталатын  әскери  бөлімдер  құрды,ұлттық әскер бөлімдерін құру  алғашқыда  ерікті  түрде жүргізілсе , соңынан  еріксіз  жиналды .

                                 Ә.Жангелдин                     Дала  өлкесінің  төтенше комиссары

Әскери                     А. Иманов                        Торғай  уезінің  әскери  комиссары

бөлімдерін               Б. Қаратаев                      қазақ атты  әскер  бригадасы  саяси бөлімінің 

  құруда                                                                                              меңгерушісі

                               О.Исаев,

                             А.  Розыбақиев                         комондирлер мен комиссарлар 

 

 

1919 жылы қаңтар айында Қызыл Армия Орынбор мен Оралды азат етті. Бұл Ресейді Қазақстан және

                  Орта Азиямен жалғастырды.

Ақ гвардияшыларға қарсы партизан қозғалысы өрістеді.Партизан қозғалысына әскеден қайтқан солдаттар мен матростар , Ақпан , Қазан төңкерісіне , 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалысқа қатысқандар басшылық етті.

Солтүстік  Жетісуда Кеңес  үкіметін орнатуда Черкасск қорғанысы маңызды рөл атқарды.

Қорғаныс 1918 ж. маусымнан – 1919 жылғы қазан аралығында болды.

Қала аты

Қашан азат етілді?

Қалай азат етілді?

Қостанай

1919 сәуір

Шаруалар көтеріліс жасапшабуылмен алды. Бірақ мұнда орныға алмады.Жақсы қаруланған Колчак отряды қаланы қайта басып алды.

Қала аты

Қашан азат етілді?

Қалай азат етілді?

Атырау

1920ж. 5 қаңтар

Түркістан майданының әскерлері қаланы азат етіп, Орал майданын жойды.

Облачко с текстом: прямоугольное со скругленными углами:              2 -тақырыпша : Соғыс  жылдарындағы  экономикалық  саясат
Азамат  соғысы  жылдарында :
-	демографиялық  ахуал нашарлады.
-	Мал  саны күрт  азайды
-	Көптеген  адамдар  мекендеген жерін тастап, көшіп  кетті.
Осылай болса да еңбекшілер соғыс кезіндегі күйзеліске, ашаршылыққа жанқиярлықпен күресе білді.
1919 ж. желтоқсанда – Кеңес үкіметі Александров –Гай – Ембі ,  темір  жолын  салуға  шешім қабылдады.
                     Орал – Емб і мұнайлы  ауданын Орталық  Ресеймен байланыстырды.
Петропавл – Көкшетау  темір  жолы .
                          Елдің  ашыққан облыстарын  астықпен  қамтамасыз  ету үшін.
Кеңес республикасының   экономикасы майдан  мұқтаждығына  жұмыс  істеді.
1919 ж. қаңтарда – астық дайындау мен бөлу  монополиясына азық салғырты қосылды
Әскери  коммунизм  саясаты  енгізілді. Белгілері:
                      А)  Жергілікті  бюджетті  жойып , мемлекеттік  бюджетке  қосу.
                      ә) Ұсақ  және  майдагерлік  өнеркәсіпті  мемлекет  меншігіне  алу
Азамат  соғысы экономикалық дағдарыс туғызды.
-	Мемлекет иелігіндегі  кәсірорындардың көпшілігі жұмыс істемеді
-	1913 жылмен салыстырғанда мұнай өндіру 4 есе,
-	Қарағандыда көмір өндіру 5 есе қысқарды.
-	Мыс өндіру мүлде тоқтады.
-	Риддер кеніштері,, Екібастұз көмір орындары толық істен шықты.
-	Ауыл шаруашылығы да  құлдырап кетті.

Осындай қиындықтан шығу үшін Жаңа  экономикалық саясат керек деп шешті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 . Азамат соғысының қорытындылары.

- соғыстан 8 млн адам қаза тапты.

- Әсіресе  қарапайым халық зардап шегіп, ауылдар өртке оранды.

- Атаман Дутов пен Анненковтың казактары ерекше  қатыгездік көрсетті.

Азамат соғысындағы жеңіс халыққа қымбатқа түсті

ІІІ. Жаңа сабақты бекіту

1. Азамат  соғысы деген не ?

2. «Мұсылман  бөлімдері»  қашан , қай жерлерде құрылды.

3. Соғыс  жылдарында  қандай  саясат  енгізілді?

4. Азамат  соғысының қорытындысы  қандай  болды?

 

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

                        Азамат  соғысы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихы .  9 «а», «б», «г»   сынып               24. ХІ. 2012ж

Сабақтың  тақырыбы . Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасының (Қазақ АКСР-і) құрылуы

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақ  Автономиялы  Республикасының  құрылуы , оның  тарихи  маңызы , қазақ 

                     жерлерінің  бірігуі  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте , карточкалық  сұрақтар.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                               а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Азамат  соғысы .

1. Қазақстан  аумағындағы  соғыс  қимылдары

2. Соғыс жылдарындағы  экономикалық  саясат

3. Азамат  соғысының  қорытындылары

                                  ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Азамат  соғысы  қай жылдар  аралығында  болды ?             ( 1918-1920 ж)

2. Қазақстанды  Орталық  Ресеймен  байланыстыратын  темір жолды кесіп  тастаған  атаман:

                                                                                         (1918ж. маусым. Дутов)

3. Ташкентті  басып  алуға  кім  аттанды ?        (Жетісу  майданына  атаман Анненков)

4. «Мұсылмандар  бөлімдері»  деп  аталған  әскери  бөлімдер  қай  жерлерде құрылды?

                          (Түркістан  мен  Қазақстанда)

5. 1919 ж. қаңтарда  Қызыл  Армия  қай жерлерді  азат етті?

                  Орынбор  мен  Оралды

6. Солтүстік  Жетісудағы  ең  маңызды  шайқас :

                                 (Черкасск  қорғанысы .1918 ж. маусым – 1919 ж. қазан

7. Орал  майданы  қашан  жойылды?

              1920 ж. 5 қаңтар

8. Шығыс  майданның 5 – армиясының  қолбасшысы  кім ?

                         М.Н. Тухачевский

9. Оңтүстік  топты  кім басқарды?

                               М.В. Фрунзе

10. Жетісу  майданы  қашан  жойылды ?

                          1920 ж. наурыз.

11. Орал – Ембі  мұнайлы ауданын  Орталық  Ресеймен  байланыстырған  темір жол  :

                                               Александров-Гай  - Ембі,    1919ж. желтоқсан.

12. Әскери  коммунизм  саясатының көрінісі:

                       - жергілікті  бюджетерді  жою

                      - Ұсақ және  майдагерлік  өнеркәсіпті  мемлекет  меншігіне  алу

13. Азамат  соғысындағы  адам  шығыны.

14. анненковтың  сулы  киізге  орап , азаптан  өлтірген  адамы:  ( Яков  Ушанов)

15 . «Төңкеріс және қазақтар» мақаласының  авторы:                     А. Байтұрсынов

16. «Алашорда» үкіметінің  мүшелерін  ақтау  туралы  қаулы  қашан шықты

                                                          1919 ж. 4 – сәуір

       ІҮ . Жаңа  сабақ

ХХ ғ. басында – ұлт – азаттық  қозғалыс  барысында  «Алашорда» үкіметін  құрды

Азамат  соғысы -  большевиктерге  шет  аймақтар  халықтарының  ұлттық  мемлекеттігі  идеяларымен 

                                санаспауға  болмайтынын  көрсетті

1919ж. 10  шілде -  В.И. Ленин Қырғыз (Қазақ) өлкесін  басқару жөніндегі  революциялық  Комитет құру

                                 туралы Декретке  қол  қойды.      

-          Қазревком  өлкенің  ең  жоғары әскери – азаматтық  басқармасы  ретінде  құрылады.

-          Контрреволюцияға қарсы  күресу

-          Өлкеде  мемлекеттік , шаруашылық  және мәдени  құрылыс үшін  жағдай  жасау.

-          Қазақстанда  Кеңестердің  Құрылтай  съезін  әзірлеу  белгіленді.

                                                 Астрахан  губерниясының  қазақтар  тұратын  өңірлері

Қазревком                  Орал

             Құрамына                  Торғай                                                                                              обл. кірді

                                                Ақмола

                                                Семей

-          Қаз ревком  басшылығына С. Пестковский  тағайындалды.

-          Қаз ревкомның  органы  - «Ұшқын» газеті  болды.

 

1920 ж. 9 – наурызда  - өзін «қазақ  елінің үкіметі» деп  атаған  Алашорданы  тарату туралы  шешім

                       қабылданды

1920 ж. 26 – тамызда – кеңес  үкіметі  «Қазақ АКСР» - ын құру  туралы  Декрет  шығарды

 

1920 ж. 4 – қазанда Орынбор  қаласында

                  Қырғыз (  Қазақ )  АКСР-інің  Құрылтай  съезі  болды.

 

-          Қазақ АКСР – і жарияланды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Съезде қазақ кеңестік  мемлекеттілігін  құрудың негізгі  қағидаларын Конституциялық негізде анықталған «Қазақ АКСР –і еңбекшілері құқықтарының декларациясы» қабылданды.

- Қазақстан еңбекшілері үшін кең  саяси құқықтарды  бекітті

- Азаматтардың  еңбектері  бекітілді

 

 

1920 – 1924 ж. – Орынбор  Қазақ АКСР – інің  астанасы  болды.

 

 

                                                                  Қазақ АКСР – і  құрамына

                  Семей

                        Павлодар , Семей , Өскемен , Зайсан  және  Қарқаралы  уездері

                   Ақмола

                         Атбасар , Ақмола, Көкшетау, Петропавл  уездері , Омбы  уезінің  бір бөлігі

                   Торғай

                         Қостанай , Ақтөбе , Ырғыз,  және  Торғай  уездері

                   Орал

                         Орал , Ілбішін, Темір және  Атырау  уездері

                    Маңғыстау  уезі

                    Закаспиий  облысы , Красноводск уезінің  4 және 5 болыстары

                    Астрахан  губерниясының  бір  бөлігі

                    Бөкей  ордасы

                    Теңіз  жағасындағы  болыстар

                  

 

 

 

1926 жылғы  санақ  бойынша      -  республика  аумағы   -  1\3 – ге  кеңейіп , 2,7 млн. шаршы  шақырым

                                                        - халқы – 5 млн. 230 мыңға  жетті

                                                       - қазақтар 61, 3 % - ын құрады.

1924 ж – Қазақстанның  астанасы  Қызылордаға  көшірілді

1929 ж. – Алматыға  ауыстырылды

1925 ж. 15 маусымда – Қырғыз АКСР-і  Қазақ АКСР-і деп  аталатын  болды.

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

   1.   Қазақ өлкесін басқару жөніндегі революциялық комитеті құрылды:


A) 1919 жылы 10-шілде.

B) 1919 жылы 5-қазан.

C) 1920 жылы 16-желтоқсан.

D) 1920 жылы 30-қаңтар.

E) 1920 жылы 13-ақпан.


2.Қазақ Революциялық Комитетінің басшысы:


A) Л.Мирзоян.

B) В.Лукашев.

C) Т.Седельников.

D) В.Радус-Зенкович.

E) С.Пестковский.


3. Қазақ Революциялық Комитетінің органы болған баспасөз:


A) «қазақ» газеті.

B) «Үш жүз» газеті.

C) «Ұшқын» газеті.

D) «Айқап» журналы.

E) «Известия» газеті.


4.  «Алашорда» үкіметі таратылды:


A) 1919 жылы 18-ақпан.

B) 1919 жылы 20-наурыз.

C) 1920 жылы 11-желтоқсан.

D)1920 жылы 2-қыркүйек.

E) 1920 жылы 9- наурыз.


5.Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы жарияланды:


A) Семей қаласында.

B) Қызылорда қаласында.

C) Алматы қаласында.

D) Орынбор қаласында.

E) Орал қаласында.

 


6. Қазақ АКСР-н құру туралы декрет шықты:


A) 1919жылы 21-наурыз.

B) 1920 жылы 20-тамыз.

C) 1920 жылы 5-ақпан.

D) 1920 жылы 10-желтоқсан.

E) 1921 жылы 28-сәуір.


7. Қазақ АКСР Орталық Атқару Комитетінің алғашқы төрағасы:


A) Т.Рысқұлов.

B) С.Меңдешев.

C) С.Сейфуллин.

D) О.Жандосов.

E) Ә.Жангелдин.


8. А.Байтұрсынов пен М.Сералин өз  жазбаларында Қазақстанға қосу ќажет деп дәлелдеген аймақ:


A) Семей.

B) Орал.

C) Торғай.

D) Қостанай.

E) Жетісу.


9. Қазақ жерлерін біріктіруде Қазақстан мүддесін жақтаған тұлға:


A) И.В.Сталин.

B) С.М.Миронов.

C) В.И.Ленин.

D) М.В.Фрунзе.

E) Л.Мирзоян.


10. 1926 жылғы Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы:


A) 44%.

B) 51,8%.

C) 54%.

D) 61,3%.

E) 77,7%.


11. 1926 жылғы Қазақ АКСР-ң халық саны:


A) 4 миллион.

B) 4 миллион 700 мың.

C) 5 миллион.

D) 5 миллион 230 мың.

E) 6 миллион 540 мың.


12.1924 жылы Қазақстан астанасы көшірілген қала:


A) Орынбор.

B) Қызылорда.

C) Алматы.

D) Орал.

E) Ақмола.


 

ҮІ: Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

 

Қазақтың  ұлттық  мемлекеттігінің  қайта қалпына  келтірілуі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а» ,  «б», «г»

Күні   :       8 . ХІІ . 2012

 

Сабақтың тақырыбыХХ ғасыр басындағы Қазақстан мәдениеті

Сабақтың мақсаты:

Білімділік :   Оқушыларға ХХ ғасыр басындағы Қазақстандағы оқу – ағарту ісінің дамуы, әдебиеттің

                     қоғам  өміріндегі орны мен рөлі , қазақ баспасөзінің қалыптасуы туралы түсінік беру.

Дамытушылық :.Оқушылардың ойлау қабілеті мен шығармашылық ізденісін қалыптастыру , еркін ойын

                    айта білу мен сөйлеу мәдениетіне баулу.

Тәрбиелік:.Оқушыларға сол кезеңдегі қазақ халқының мәдениеті мен әдебиетінің дамуына үлес қосқан  ел

                      азаматтарының істерін үлгі ете отырып,патриоттық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап,ауызша  баяндау .

Сабақтың көрнекілігі:   Суреттер ,тірек сызбалар..

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

Қазақ АКСР –інің құрылуы.

  1. Қазақ автономиясының құрылуы
  2. Қазақ жерінің Қазақ АКСР – інің қарамағына бірігуі

                                    ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

Тест  тапсырмалары

   1.   Қазақ өлкесін басқару жөніндегі революциялық комитеті құрылды:


A) 1919 жылы 10-шілде.

B) 1919 жылы 5-қазан.

C) 1920 жылы 16-желтоқсан.

D) 1920 жылы 30-қаңтар.

E) 1920 жылы 13-ақпан.


2.Қазақ Революциялық Комитетінің басшысы:


A) Л.Мирзоян.

B) В.Лукашев.

C) Т.Седельников.

D) В.Радус-Зенкович.

E) С.Пестковский.


3. Қазақ Революциялық Комитетінің органы болған баспасөз:


A) «қазақ» газеті.

B) «Үш жүз» газеті.

C) «Ұшқын» газеті.

D) «Айқап» журналы.

E) «Известия» газеті.


4.  «Алашорда» үкіметі таратылды:


A) 1919 жылы 18-ақпан.

B) 1919 жылы 20-наурыз.

C) 1920 жылы 11-желтоқсан.

D)1920 жылы 2-қыркүйек.

E) 1920 жылы 9- наурыз.


5.Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы жарияланды:


A) Семей қаласында.

B) Қызылорда қаласында.

C) Алматы қаласында.

D) Орынбор қаласында.

E) Орал қаласында.

 


6. Қазақ АКСР-н құру туралы декрет шықты:


A) 1919жылы 21-наурыз.

B) 1920 жылы 20-тамыз.

C) 1920 жылы 5-ақпан.

D) 1920 жылы 10-желтоқсан.

E) 1921 жылы 28-сәуір.


7. Қазақ АКСР Орталық Атқару Комитетінің алғашқы төрағасы:


A) Т.Рысқұлов.

B) С.Меңдешев.

C) С.Сейфуллин.

D) О.Жандосов.

E) Ә.Жангелдин.


8. А.Байтұрсынов пен М.Сералин өз  жазбаларында Қазақстанға қосу ќажет деп дәлелдеген аймақ:


A) Семей.

B) Орал.

C) Торғай.

D) Қостанай.

E) Жетісу.


9. Қазақ жерлерін біріктіруде Қазақстан мүддесін жақтаған тұлға:


A) И.В.Сталин.

B) С.М.Миронов.

C) В.И.Ленин.

D) М.В.Фрунзе.

E) Л.Мирзоян.


10. 1926 жылғы Қазақстандағы қазақ халқының үлес салмағы:


A) 44%.

B) 51,8%.

C) 54%.

D) 61,3%.

E) 77,7%.


11. 1926 жылғы Қазақ АКСР-ң халық саны:


A) 4 миллион.

B) 4 миллион 700 мың.

C) 5 миллион.

D) 5 миллион 230 мың.

E) 6 миллион 540 мың.


12.1924 жылы Қазақстан астанасы көшірілген қала:


A) Орынбор.

B) Қызылорда.

C) Алматы.

D) Орал.

E) Ақмола.


ІҮ . Жаңа  сабақ.

Кеңес өкіметі орнауымен:

-          Мәдениетті қайта құру шаралары  жүзеге  асырыла бастады

-          Ағарту  ісін дамытуға баса  назар аударылды.

-          Қазақ тіліндегі оқулықтар жазылды.

                                Алгебра оқулығы  - Қаныш  Сәтбаев

                               География оқулығы - Әлихан Бөкейханов

                              Қазақстан тарихын – Санжар Асфендияров

-          1929 жылы – Араб  жазуы  негізіндегі қазақ  әліпбиінен латын әліпбиіне көшу  жүзеге  асырылды.

 

ХХ ғасырдың бас кезінде қазақ әдебиеті тарихындапғы  ерекше кезең болды.

Спандияр Көбеев:

-          Шығармашылық жолы орыс  жазушыларының шығармаларын қазақ тіліне аударудан басталды.

-          1910 жылы И.Крыловтан  аударған мысалдар жинағы жарық көрді.

-          1913 жылы жарық көрген « Қалың мал»  романы қазақ әдебиетінің тарихындағы елеулі оқиға болды.

Сұлтанмахмұт  Торайғыров:

-          Ауыл  мектебінде және Троицк  медресесінде оқып, білім алды.

-          1913 – 1914 жылдары «Айқап» журналына алғашқы  өлеңдері мен әңгімелерін жариялады.

-          Сол кезде  «Қамар сұлу»  романын жаза бастады.

Мұхаметжан Сералин:

-          Көрнекті қазақ ақыны, журналист, қоғам  қайраткері

-          Атақты ақынның отбасында  дүниеге келген.

-          Медреседе, 2 сыныптық орыс-қазақ училищесінде оқыған.

-          1900 -1903 жылдары «топжарған», «Гүлқашима» , поэмаларын жазды.

-          1914 жылы Фирдаусидің «Шахнамасынан»  «Рүстем - Зұхраб» поэмасын қазақ тіліне аударды.

-          Оның  қызметіндегі негізгі сала – журналистік қызмет  еді.

-          Ол «Айқап» журналының  бас  редакторы болды.

Ахмет  Байтұрсынов

-          Аса  танымал әрі  көрнекті әдебиет  қайраткерлерінің бірі.

-          Ақын, түркітанушы – ғалым.

-          Аудармашы, педагог ,

-          Көсемсөзші, қоғам  қайраткері

-          Ол Торғай  училищесін бітіріп, білімін жалғастыру үшін Орынборға  аттанады.

-          Оның  бүкіл  шығармасы өз халқын өнер – білімге баулуға  бағытталды.

-          Алғаш  И. Крыловтың «Қырық мысал» мысалдар жинағын қазақшаға аударады.

-          Жинақ 1909 жылы  Петербургте  жарық көріп , бірнеше рет қайта басылып шықты.

-          1911  және  1914 жылдары Орынборда «Маса» атты өлеңдер жинағы жеке  басылып шықты.

-          Қазақ тілінің табиғатын  зерттеді.

-          1913 -1917 жылдар аралығында Орынборда  шығып тұрған «Қазақ» газетінің  редакторы болды.

Әлихан  Бөкейханов:

-          Мемлекет және  қоғам  қайраткері

-          Ол орман ісі, экономика, тарих , мал шаруашылығы, этногарфия , ауыз әдебиеті жөнінде  бірқатар ғылыми  мақалар жазды.

-          Абай  шығармашылығын терең  зерттеді

-          Бірінші  болып Абайдың  өлеңдері мен қарасөздерінің жинағын  жарыққа  шығарды.

Міржақып  Дулатов:

-          Бастапқыда  ауыл мектебінде , соңынан орыс  мектебінде жалғастырып, өздігінен  білім алды.

-          Орыс  және  шетел жазушыларының шығармашылығын зерттеді.

-          М.Дулатов  ақын  әрі  жазушы.

-          Алғашқы  романы «Бақытсыз  Жамал»

-          А.Пушкиннің, М.Лермонтовтың , И.Крыловтың шығармаларын қазақ тіліне аударды.

-          Өз  шығармаларында жаңа  сөздер мен  түсініктер енгізді.

Жүсіпбек  Аймауытов:

-          Талантты қазақ жазушысы әрі драматургі

-          Ауыл  мектебін  бітіріп,  білімін орыс-қазақ мектебінде  жалғастырды.

-          1914 жылы Семейдегі мұғалімдер  семинариясына  түсті

-          Оның негізгі  шығармалары кеңестік  уақытта  жазылды.

-          1917 жылы «Абай»  журналының жұмысына  араласты.

Мағжан  Жұмабаев:

-          Шығармашылығы қазақ  поэзиясында  ерекше орын  алады.

-          Ол 1925 жылға  дейін кеңес  өкіметіне  қарсы болып , ұлттық  рухты  оятуға, бостандыққа ұмтылуға бағытталған  шығармалар жазды.

-          Мағжан  өлең  жазуды 14 жасынан бастады.

-          Оның шығармалары қазақ және  татар тілдерінде  шығатын барлық газеттерге жарияланып тұрды.

-          1912 жылы Қазанда «Шолпан» атты өлеңдер  жинағы шықты.

-          Мағжан еуропалық мәдениет биігіне жеткен талантты ақын

-          Қазақ , араб, парсы, түрік  тілдерін терең  меңгерген.

-          Сталиндік  басқару кезінде оның шығармашылығына тыйым  салынды.

-          Мағжан  Жұмабаев тұтқындалып , алдымен Беломорканал, соңынан Соловкидегі лагерьге жіберілді.

-          1938 жылы ату  жазасына бұйырылды.

 

  1. ХХ ғасырдың басындағы әдебиеттің діни – философиялық, этикалық бағыты.

 

Шәкәрім  Құдайбердиев:

-          Оның  тұңғыш  философиялық  шығармасы – «Мұсылмандық  шарты» еңбегі

-          Ол еңбек 1911 жылы Орынборда басылып шыққан

-          «Түрік, қырғыз , қазақ һәм хандар шежіресі» - қазақтардың  тарихы жөніндегі алғашқы  еңбегі

-          Ш.Құдайбердиев шығармалары арқылы көпшілікке  ағартушы – демократ, терең ойлы  кемеңгер, ақын және гуманистік бағыттағы тарихшы  ретінде  танылды

-          Өз халқының  ауыр жағдайын көрген ол дағдарыстан шығудың жолдарын іздестірді

-          Адамгершілік пен оқу-ағарту  идеяларын насихаттады.

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. ХХ ғасырдың  бас  кезінде қазақтар Қазақстандағы қандай  оқу  орындарында  оқып, білім алды?

2. Қазақ әдебиетіндегі діни- философиялық  бағыттың  өкілі болып кім  есептеледі?

 

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма

  ХХ ғасыр басындағы  Қазақстан мәдениеті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9  «а» , «б», «г»

Күні   :       15 . ХІІ .2012

Сабақтың тақырыбыҚазақстан Жаңа  экономикалық саясат жылдарында

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға азамат соғысынан кейінгі Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы,

                     Жаңа  экономикалық саясат , оның  табыстары мен  мәні , 1921 – 1922 жылдардағы аштық

                     туралы  түсінік беру.

Дамытушылық :.Оқушылардың ойлау қабілеті мен шығармашылық ізденіс,дағдыларын сыни тұрғыдан

                        қалыптастыру,еркін ойын айта білу мен сөйлеу мәдениетіне баулу.

Тәрбиелік:.Оқушыларға сол кезеңдегі қазақ халқының басына төнген ауыр қасіреттен шығудың жолын

                     іздеген ел азаматтарының істерін үлгі ете отырып,патриоттық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, пікірлесу.

Сабақтың көрнекілігі:   Суреттер,газеттер,тірек сызбалар ,тарихи кітаптар.

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

ХХ ғасыр басындағы Қазақстан мәдениеті

1 . Оқу – ағарту  ісі . Әдебиет

1. Қазақстан мәдениетін дамытуда қандай шаралар жүзеге  асырылды?

    Ағарту  ісін дамытуға баса  назар аударылды

2. Қазақ тіліндегі  қандай  кітаптар  жарық көрді?

         Алгебра – Қ. Сәтбаев

        География - Ә. Бөкейханов

        Қазақстан тарихы -  С. Асфендияров

3.Жазудың  қандай  түрі қолданылды?

           Араб  тілінен латын тіліне  1929 жылы  көшірілді

  1. ХХ ғасыр басында қазақ әдебиетінің дамуына  үлес  қосқан көрнекті  тұлғаларды  ата:

  С.Көбеев, С. Торайғыров, М.Сералин , А. Байтұрсынов т.б

5. Спандияр Көбеев:

          -Шығармашылық жолы басталды : орыс  жазушыларының шығармаларын қазақ тіліне    

             аударудан

-          1910 жылы И.Крыловтан  аударған мысалдар жинағы жарық көрді.

-          1913 жылы жарық көрген « Қалың мал»  романы қазақ әдебиетінің тарихындағы елеулі оқиға болды.

6. Сұлтанмахмұт  Торайғыров:

-          Ауыл  мектебінде және Троицк  медресесінде оқып, білім алды.

-          1913 – 1914 жылдары «Айқап» журналына алғашқы  өлеңдері мен әңгімелерін жариялады.

-          Сол кезде  «Қамар сұлу»  романын жаза бастады.

7. Мұхаметжан Сералин:

-          Көрнекті қазақ ақыны, журналист, қоғам  қайраткері

-          Атақты ақынның отбасында  дүниеге келген.

-          Медреседе, 2 сыныптық орыс-қазақ училищесінде оқыған.

-          1900 -1903 жылдары «Топжарған», «Гүлқашима» , поэмаларын жазды.

-          1914 жылы Фирдаусидің «Шахнамасынан»  «Рүстем - Зұхраб» поэмасын қазақ тіліне аударды.

-          Оның  қызметіндегі негізгі сала – журналистік қызмет  еді.

-          Ол «Айқап» журналының  бас  редакторы болды.

8. Ахмет  Байтұрсынов

-          Аса  танымал әрі  көрнекті әдебиет  қайраткерлерінің бірі.

-          Ақын, түркітанушы – ғалым.

-          Аудармашы, педагог ,

-          Көсемсөзші, қоғам  қайраткері

-          Ол Торғай  училищесін бітіріп, білімін жалғастыру үшін Орынборға  аттанады.

-          Оның  бүкіл  шығармасы өз халқын өнер – білімге баулуға  бағытталды.

-          Алғаш  И. Крыловтың «Қырық мысал» мысалдар жинағын қазақшаға аударады.

-          Жинақ 1909 жылы  Петербургте  жарық көріп , бірнеше рет қайта басылып шықты.

-          1911  және  1914 жылдары Орынборда «Маса» атты өлеңдер жинағы жеке  басылып шықты.

-          Қазақ тілінің табиғатын  зерттеді.

-          1913 -1917 жылдар аралығында Орынборда  шығып тұрған «Қазақ» газетінің  редакторы болды.

9. Әлихан  Бөкейханов:

-          Мемлекет және  қоғам  қайраткері

-          Ол орман ісі, экономика, тарих , мал шаруашылығы, этногарфия , ауыз әдебиеті жөнінде  бірқатар ғылыми  мақалалар жазды.

-          Абай  шығармашылығын терең  зерттеді

-          Бірінші  болып Абайдың  өлеңдері мен қарасөздерінің жинағын  жарыққа  шығарды.

10. Міржақып  Дулатов:

-          Бастапқыда  ауыл мектебінде , соңынан орыс  мектебінде жалғастырып, өздігінен  білім алды.

-          Орыс  және  шетел жазушыларының шығармашылығын зерттеді.

-          М.Дулатов  ақын  әрі  жазушы.

-          Алғашқы  романы «Бақытсыз  Жамал»

-          А.Пушкиннің, М.Лермонтовтың , И.Крыловтың шығармаларын қазақ тіліне аударды.

-          Өз  шығармаларында жаңа  сөздер мен  түсініктер енгізді.

11. Жүсіпбек  Аймауытов:

-          Талантты қазақ жазушысы әрі драматургі

-          Ауыл  мектебін  бітіріп,  білімін орыс - қазақ мектебінде  жалғастырды.

-          1914 жылы Семейдегі мұғалімдер  семинариясына  түсті

-          Оның негізгі  шығармалары кеңестік  уақытта  жазылды.

-          1917 жылы «Абай»  журналының жұмысына  араласты.

12. Мағжан  Жұмабаев:

-          Шығармашылығы қазақ  поэзиясында  ерекше орын  алады.

-          Ол 1925 жылға  дейін кеңес  өкіметіне  қарсы болып , ұлттық  рухты  оятуға, бостандыққа ұмтылуға бағытталған  шығармалар жазды.

-          Мағжан  өлең  жазуды 14 жасынан бастады.

-          Оның шығармалары қазақ және  татар тілдерінде  шығатын барлық газеттерге жарияланып тұрды.

-          1912 жылы Қазан қаласында  «Шолпан» атты өлеңдер  жинағы шықты.

-          Мағжан еуропалық мәдениет биігіне жеткен талантты ақын

-          Қазақ , араб, парсы, түрік  тілдерін терең  меңгерген.

-          Сталиндік  басқару кезінде оның шығармашылығына тыйым  салынды.

-          Мағжан  Жұмабаев тұтқындалып , алдымен Беломорканал, соңынан Соловкидегі лагерьге жіберілді.

-          1938 жылы ату  жазасына бұйырылды.

2. Әдебиеттің діни-философиялық , этикалық  бағыты.

1. Философиялық – этикалық  бағыттың аса  көрнекті  өкілдері  кімдер?

    Ш. Құдайбердиев, Ж. Көпеев

Шәкәрім  Құдайбердиев:

-          Оның  тұңғыш  философиялық  шығармасы – «Мұсылмандық  шарты» еңбегі

-          Ол еңбек 1911 жылы Орынборда басылып шыққан

-          «Түрік, қырғыз , қазақ һәм хандар шежіресі» - қазақтардың  тарихы жөніндегі алғашқы  еңбегі

-          Ш.Құдайбердиев шығармалары арқылы көпшілікке  ағартушы – демократ, терең ойлы  кемеңгер, ақын және гуманистік бағыттағы тарихшы  ретінде  танылды

-          Өз халқының  ауыр жағдайын көрген ол дағдарыстан шығудың жолдарын іздестірді

-          Адамгершілік пен оқу-ағарту  идеяларын насихаттады.

Жүсіп Көпеев

1. Оның  қандай  кітаптары  жарық көрді?

-          1907 жылы  Қазан  қаласында бірден 3 кітабы  жарық көрді.

   «Хал - ахуал» , «Сарыарқа  кімдікі» , «Тірлікте  көп  жасағандықтан көрген бір  тамашамыз»

2.Өз еңбектерінде  не  туралы  жазды?

- Ресейдің  отаршылдық  саясаты

- Қазақстанға орыс  шаруаларының қоныс аударуына қарсылығы

- қазақтарды  ел  өмірінің саясатына  араласуына шақырды.

3. 20 –жылдардағы  әдебиеттің  дамуында  қандай  қиындықтар болды?

4. Қазақ баспасөзінің қалыптасуы.

А) ХХ ғасырдың бас кезінде  кітап басып шығару  қандай  жерлерде дамыды

       Семей, Ембі, Орал

ә) кестемен жұмыс.

 

р\с

Газет және  журналдардың аты

Шыққан жылы

Мақсаты

1

«Түркістан уалаятының газеті»

«Дала  уалаятының газеті»

ХІХ ғасыр  соңында

 

2

 «Серке» газеті

1907ж

Әбдірашид  Ибрагимұлы бастаған бір топ зиялылар Петербургте шығарды.  Екінші номеріне М.Дулатовтың «Біздің мақсат» деген мақаласын шығарды

3

«Қазақ»  газеті

1907ж

Тройцкіде бірінші номері жарық көрді.

4

«Айқап» журналы,

1911ж

 Тройцкіде бірінші  номері жарық көрді. Редакторы М. Сералин болды. Оқу-ағарту, білім  салаларына үлес  қосты

5

«Қазақстан» газеті

1911 ж

Редакторы Сағынгерей Бөкеев . Қазақтар мен ноғайлардың халық  әдебиеті  жөнінде зерттеу  мақалалары шығарылды.

 

ІҮ. Жаңа  сабақ:

  1. Азамат  соғысынан  кейінгі Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық дамуы.

Азамат  соғысынан кейін:

- Кеңес   өкіметі бұрынғы  Ресей  империясының барлық аумағында  орналасты

- Елдің  жағдайы  апатты  сипат алды

- Партия өз ішінде  жікке бөліне  бастады.

- «Әскери коммунизм» саясаты халықтың наразылығын тудырды , өндірістің  кері  кетуіне әкеп  соқтырды

- 1920жылы мемлекет иелігіндегі 307 кәсіпорынның 250-і өз жұмысын тоқтатты

- Мұнай  өндіру  1913 жылмен салыстырғанда 4 есеге  азайып кетті

- Көмір өндіру 5 есеге  азайды

- Мыс  рудасын өндіру  мүлде  тоқтады.

- Мал  басы республикада 29,9 млн-нан 16,3 млн-ға кеміп кетті

- Спасск байыту  фабрикасы , Риддер кеіштері , Екібастұз көмір орындары қаңырап бос қалды.

- Азамат  соғысынан кейінгі Кеңес  елінің жағдайын В.И. Ленин «күйзеліс, жоқшылық, қайыршылану» деп сипаттады.

2. Жаңа  экономикалық  саясат. (ЖЭС)

 ЖЭС –тің  негізгі мәні -  елдің  экономикалық  жағынан артта  қалу  проблемасын шеше алатын жұмысшылар мен шаруалардың одағын  жасау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Жаңа экономикалық саясатқа бағыт алу – РК(б)П Х съезінде қабылданды

 

 

 

«Әскери коммунизм»

«Жаңа  экономикалық  саясат»

Азық –түлік салғырты (барлық артық  өнімдер тартып алынды) енгізілді

Азық – түлік  салығы енгізілді

Жекеше  кәсіпорындар мемлекет  қарамағына алынды

Жерді  жалға беру мен жалға  алуға , жалдамалы  еңбекті қолдануға  рұқсат берілді

Өнімдей айырбас –бөлу жүйесі  жүзеге  асырылды

Жеке саудаға, жеке  меншік  кәсіпорындар құруға  рұқсат  етілді

Жалпыға  бірдей  еңбек міндеткерлігі енгізілді

Жалпыға  бірдей еңбек міндеткерлігі жойылды

Ақшалай жалақы орнына Карточкалық «паек» берілді

Мемлекеттік кәсіпорындар шаруашылық есеп жүйесіне  көшірілді

«Әскери  коммунизмнен»  Жаңа экономикалық саясатқа көшудің экономикалық негіздері

 

 

3.1921-1922 жылдардағы  аштық.

1.      Аштық қашан ,қалай  басталды?

-          1921 жылы  Қазақстанда  қуаңшылық болып , жұт  жайлады.

-          Жұттың  кесірінен малдың 80 % - ы  қырылып қалды.

-          1921жылы  ашығушылар саны республика халқының 1\3 бөлігін құрап, 2 млн. 300 мың адамнан асып кетті.

-          Ашығушылар қатарына Орал, Орынбор , Ақтөбе, Бөкей, Қостанай губерниялары жатқызылды.

-          Аштық тек  табиғат  апатынан ғана емес, қолдан да  жасалды.

2.      Қандай  көмек көрсетілді?

-          Ашыққан халыққа көмектесу үшін БОАК Декретімен егін шықпаған аудандар халқын азық –түлік салығынан босатты.

-          1921 ж. 14 маусымда В.И.Ленин «Нақты  ет салығы» туралы Декретке қол қойды, ол бойынша көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруалары ет  салығынан босатылды.

-          Ауыл шаруашылық машиналар мен құралдар сатып алу үшін 1922 жылы 22 млн .сом, мал сатып алу үшін 2 131 мың сом ақша бөлінді.

-          Өлкеде 575 балалар үйі мен 9 балалар баспанасы ұйымдастырылды

3.      Нәтижесі қандай болды?

-          Республикада  жағдай  аса  қиындады

-          Аштықтан  тұтас  ауылдар қырылды

-          Халықтың  саны азайды

-          700 мыңнан аса адам Қазақстаннан тысқары аймаққа көшіп  кетті

                              

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а», «б » , «г»

Күні   :       29 .ХІІ . 2012

 

Сабақтың тақырыбы:   Мектепішілік тест

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға өткен  сабақтар бойынша тест тапсырмаларын беріп, алған білімдерін

                    тексеру, еске түсіру.

Дамытушылық :.Оқушыларға сұрақтар беру арқылы  ойлау қабілетін дамытып, өз бетінше жұмыс

                   жасай білуге дағдыландыру.

 Тәрбиелік:.Оқушыларды  адамгершілікке, адалодыққа , бірлікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Өткен  сабақты  қайталау

Сабақтың түрі:   Дәстүрлі

Сабақтың әдісі:   Тест  тапсырмаларымен жұмыс

Сабақтың көрнекілігі:      Тест тапсырмалары

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                          ІІ . Жаңа  сабақ.

                                                    І  нұсқа

Қазақстан тарихы  9- сынып

І  нұсқа

1.Атаман Дутов Орынборды қашан басып алды?

А) 1917ж.  желтоқсан

В) 1918ж. Маусым

С) 1918 ж. Шілде

Д) 1919ж. Қаңтар

С) 1919ж. Мамыр

2.1918 жылы Жетісу майданына жіберілді:

А) атаман Анненков  дивизиясы

В) атаман  Дутов дивизиясы

С) атаман Колчак дивизиясы

Д) ағылшын әскерлері

Е) атаман Юденич тобы

3.А. Байтұрсынов пен М. Сералин қай аймақты республика  құрамына қосу қажеттігін дәлелдеді?

А) Павлодар

В) Орынбор

С) Ақмола

Д) Петропавл

Е) Қостанай

4.Әскери коммунизм  саясаты жылдары  еңбек  салығы қандай  жұмыстарға енгізілді?

А) Азық-түлікті бөлуге

В) Мәдени іш-шаралар өткізуге

С) Мектептер салуға

Д) Мал өнімдерін өндіруге

Е) Жол салу, жүк тасу жұмыстарына

5.Қазақ атты әскери бригадасы саяси бөлімінің меңгерушісі қызметін атқарағн қайраткер:

А) С. Арғыншиев

В) Б.Қаратаев

С) А.Иманов

Д) О.Исаев

Е) А. Розыбақиев

ІІ нұсқа

1.Қазревком  қандай  орган:

А) Әскери-азаматтық басқарма

В) Азаматтық - әлеуметтік  басқарма

С) Экономикалық – саяси басқарма

Д) Мәдени – ағарту басқармасы

Е) Контрреволюцияға қарсы күресу басқармасы

2.Партизан қозғалысы кең өріс алған аймақ:

А) батыс Қазақстан

В) Орталық Қазақстан

С) Оңтүстік Қазақстан

Д) Солтүстік Жетісу

Е) Солтүстік Қазақстан

3.Черкасск қорғанысы қашан болды?

А) 1918 ж – 1919 ж. басы

В) 1919 ж. басы – 1919 ж. ортасы

С) 1918ж. маусым – 1919 ж. қазан

Д) 1919ж. – 1920 ж. басы

Е) 1919ж. ортасы – 1920ж. аяғы

4.Алаш  өкілдерін Кеңес өкіметі  жағына шығуға  итермелеген жағдай:

А) Ақ гвардияшылардың жеңіле бастауы

В) Соғыстың  ұзаққа созылуы

С) Халықтың өтініш білдіруі

Д) Ақ гвардияшылар мен интервенттердің қатігездігі

Е) Барлығы дұрыс

5.Семейде  Колчак өкіметі қашан құлатылды?

А) 1919 ж. қараша

В) 1918 ж. қараша

С) 1920ж. қараша

Д) 1919ж. қаңтар

Е) 1920ж. қаңтар

 

ІІІ . Қорытындылау

ІҮ. Үйге  тапсырма

Өткенді  қайталау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а» , «б» , «г»

Күні   :       9 . 01 . 2013

Сабақтың тақырыбыҚазақстанда ауыл шаруашылығын ұжымдастыру.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Кеңестік дәуірдегі халқымыз бастан кешірген оқиғаларды саралап,пікірлесу арқылы талдай  

                    отырып,оқушылардың тарихи оқиғаларға баға беру алу дағдысын дамыту.

Дамытушылық :.Оқушылардың ойлау қабілеті мен шығармашылық ізденіс,дағдыларын сыни тұрғыдан

                      қалыптастыру,еркін ойын айта білу мен сөйлеу мәдениетіне баулу.

Тәрбиелік:.Оқушыларға сол кезеңдегі қазақ халқының басына төнген ауыр қасіреттен шығудың жолын

                       іздеген ел азаматтарының істерін үлгі ете отырып,патриоттық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап,пікір-талас,пікірлесу.

Сабақтың көрнекілігі:      Суреттер,газеттер,тірек сызбалар ,тарихи кітаптар.

Сабақ   барысы: I. Ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.  Жаңа  сабақ.

                 Қазақ елі тәуедсіздікке қол жеткізуіне байланысты тарих ғылымы таптық идиология бұғауынан босап,өткенімізді мұхият шындық тұрғысынан зерттеп зерделеуге мүмкіндік алып отыр.Осы орайда Ұлы Әл-Фараби бабамыздың «әке баласы үшін қандай жауапты болса,әр халық өз тарихының алдында сондай жауапты», деген сөзін басшылыққа ала отырып Қазақ халқының Кеңестік кезеңдегі тарихи ақиқатын таразылап көрейік.Кеңестік кезеңде халқымыз баскешкен оқиғаларды саралағанда халқымыздың тарихында орны толмайтын терең іс қалдырған,осы уақытқа дейін зардабы қалмай келе жатқан,сол бір асыра сілтеу уақыты зор демографиялық апаты мен халық шаруашылығы ащы тарихтын бір парағы ретінде халық жадында сақталуда.

        Халқымыз басынан-кеткен ұжымдастырудың Қазақстанда жүргізу себебі неде? Кеңес үкіметі Қазақ еңбекшілеріне не берді?Ұжымдастырудың жеткен жетістігі көп пе? Әлде кеткен кемшілігі басым ба деген ұстанымдық мәселелерге келіп тірелеміз.

Овал: Слайд №1 


                                     Ұжымдастыру  бағыты

 

30 – ж. қарсаңында техникалық жағынан түбірлі  қайта  жарақтандыру негізінде ауыл шаруашылығын қайта  құруға бағыт алды.

1927 ж. желтоқсанда – БК (б)П  ХV съезінде – ауыл шаруашылығын ұжымдастыруға бағыт алуды 

                 жариялады.

                                                Съезд  неге  көңіл бөлді, неге көңіл бөлген жоқ.

Не нәрсеге көңіл бөлді?

Не нәрсеге көңіл бөлмеді?

Кооперацияның  барлық  формаларын дамыту

Шаруа  қожалықтарынкооперациялаудың жекелеген  әдістері мен формаларын,оны  жүзеге жүзеге  асыру  мерзімін белгілеген жоқ

Жерді  ұжымдасып өңдеуге біртіндеп  өтудің перспективалық міндетін

 

Жергілікті  органдарға бірлескен шаруашылықтардың даму  қағидасын қатаң қадағалауға

 

Елдің  әр  түрлі  аудандарының әлеуметтік, ұлттық ерекшеліктері мен басқа да  жағдайларын жан-жақты  есепке алуға баса  назар аударуды тапсырды.

 

Овал: Слайд №2

Ұжымдастыруға  көшудің  себебі

 


     Ауыл шаруашылығының техникалық                                        тауарлы  өндірістің төменгі деңгейде

              жағынан  артта  қалуы                                                                         болуы

 

1927 -28 жылдардағы астық  дайындаудағы  дағдарыс  жаңа  басталған индустрияландыруды одан әрі  жүргізуге қауіп  төндірді. Астық  дайындауды  жеңілдету  үшін шаруаларды колхоздарға біріктіру  қарқынын жылдамдатуға  шешім  қабылданды.

Овал: Слайд №31932 жылдың көктеміне дейін – ұжымдастыру  науқанын аяқтау белгіленді .

                                                    

 

                                                               Колхоз  құрылысының негізі

 


                     Астықты  аудандарда                                                       мал   шаруашылықты аудандарда

 


              Ауыл шаруашылық артельдері                                                 жерді  бірлесіп өңдеу  жөніндегі

Овал: Слайд №4                                                                                                                                    Серіктестік (ТОЗ)

 

                                                                           Ұжымдастыру  кезеңдері

 

                            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                         Ұжымдастыру ісінің барысы

 

-          Колхоздарды  құру  қысым  көрсету, мәжбүрлеу арқылы  жүргізілді.

-          Колхоздарға кірудің  еріктілік  қағидасы  бұзылды.

-          Шаруаларды күшпен ,кейде қатаң  жазаға  тартумен қорқытып, колхоздарға кіргізді.

-          Өндіріс құрал-жабдықтарын қоғамдастыруда өрескел  тәртіп  бұзылушылыққа жол  берілді.

Овал: Слайд №6 


                                      Шаруалардың   бұларға қарсылығы:

 

  1. Малды  жаппай  соя  бастады
  2. Шаруалар Сталин мен  Калинин  атына жергілікті басшылықтың  жүгенсіздігі жөнінде хаттар жаза  бастады.

 


                                  Шаруашылықтың  ұжымдастырылуы

 

жылы

пайызы

1928 ж

2%

1930ж. 1 сәуір

50,5 %

1931ж. күзі

65 %

1934ж

89,9 %

Овал: Слайд №8

                                    Ф. Голощекиннің  «Кіші Қазан »  саясаты

 

Овал: Слайд №9 


                               «Астық , ет  және  жүн дайындау науқаны»

Овал: Слайд №10                                           Тәркілеу

 

1927 ж. 15-23 қараша аралығында – ҮІ Бүкілқазақтық партия конференциясында қазақ байларын

                                  күшпен тәркілеу  туралы шешім  шығарылды.

9        ай       

1928 ж. 21 маусым «Үндеу»

1928 ж. 27 тамыз

Көшпелі  аудандарда 400 бастан жоғары ірі мал

Жартылай көшпелі аудандарда 300 бастан жоғары ірі мал

Отырықшы аудандарда 150 бастан жоғары мал

«Кулагтармен»  күрес

 

ІІІ. Жаңа  сабақты  бекіту

1.      Ұжымдастыру  дегенді  қалай  түсінесің?

2.      Ұжымдастыру не үшін қажет болды?

3.      Ұжымдастыру  қалай  жүргізілді?

4.      «Кіші  Қазан»  саясаты деген не?

 

ІҮ. Қорытындылау

Қызыл қанмен жазылған талай халықтың –деп Қалмұқан Әбуқадыров ағамыз айтқан екен шынында Кеңестің дәуірдегі халқымыздың тарихи қызыл қанмен жазылғандығы даусыз «Ақтабан шұбырынды алқа көл сұлама»кезеңінен кейін халықтың үштен екі бөлігі қырылып кетті.

   Ал енді бүгінгі мақсатымыз тек Кеңес өкіметін жамандап,даттау емес.Осы орайда Мұзафар ағамыздың «Тарих жазушылардың қатесінің өзі де тарих» сөзін басшылыққа ала отырып,осы өткен тарихтың жақсысынан үйреніп,жаманынан жиреніп болашаққа сабақ алу болатын.

    Кеңес өкіметі жүргізген саясатты академик М.Қозыбаев талдай келе «Патша жасап үлгермеген отаршылдықтын сорақысын кеңес империясы жасады». Кеңестік отарлық большевиктік жүргізген саясат отаршылдықтың шыңы болды.Міне,осындай ащы тарихи шындықты еліміздің әрбір азаматы білуі керек.

Ү. Үйге  тапсырма

  Қазақстандағы  ауыл шаруашылығын ұжымдастыру

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «А» , «б », «г»

Күні   :       12. 01. 2013ж

Сабақтың тақырыбы:  1931-1933 жылдардағы  аштық

 Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Қазақстандағы 1931-1933 жылдардағы ашаршылық, себептері, зардаптары, апат тұсын-

                 дағы қазақ  зиялыларының қимыл- қозғалысы,  ашаршылық трагедиясы және демографиялық

                 саясат туралы мәлімет беру.

Дамытушылық :30 жылдардағы тарихи оқиғаларды  саяси өмірдегі өзгерістерді дұрыс бағалай және

                тұжырымдай білуге үйрету, деректер мен зерттеулерді өз бетінше оқып, қажетіне сай

                пайдалану  ғылыми  бағыт бағдар беру.

Тәрбиелік: Оқушыларды өз елінің зиялыларын құрметтеу, қадір – қасиетін қастерлей, білуге, ұлтжан-

                дылық пен сүйіспеншілікке тәрбиелеу.

Сабақтың  типі :   Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың түрі:    Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер,газеттер,тірек сызбалар ,тарихи кітаптар.

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                                       Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

 Үй тапсырмасын  сұрақ – жауап арқылы жүргізу

1.Ауыл шаруашылығын күштеп  ұжымдастыру  бағыты туралы қысқаша сипатама беріңдер.

2.Ұжымдастыру Қазақстанда қашан  жүзеге асырылды.

3. Тестік  тапсырмаларды орындау.

                       IІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

Облачко с текстом: овальное: «тәркі-леу» Облачко с текстом: овальное: «Кулаг»
 

 

 

 


Термин сөздермен  жұмыс

 

ІV. Жаңа сабақты игеру.

Ой қозғау стратегиясы:

1 Кім жіберді аштық  деген пәлені?

Кім жауапты ?Білгім келер соны мен

Түйе мініп, атпен шапқан жан еді

Малын айдап, көшіп жүрген жөнімен

Түгін қоймай сыпырды ғой қастықпен,

Болады осындайда сұм айла,

Бұкіл жұртты қырып жою аштықпен,

Керек пе еді аллға, әлде құдайға?

Аштық жайын еске алудың өзі мұң,

Шаншу сұрақ мазалайды; неліктен

Бұл қорлыққа жетер қайтіп төзімің,

Жер бетінде жүре алмайсың өліктен

                                              Осы шумақтар төңірегінде ой қозғау.

Ұжымдастыруға байланысты  жүргізілген әр түрлі іс-шаралар нәтижесінде Қазақстанда

1929-1930 жылдың қысында жұт болды.

1931жылдың көктемінде  астанаға айналған Алматыға  жер- жерден аштық  жөнінде  хабарлар келе бастады.

1931 – 1933 жылдары  аштықтан 2 млн – дай қазақ, 200 -250 мыңдай басқа ұлттардың  өкілдері қаза  тапты.

Республика Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы О. Исаев қазақ халқының мүшкіл халі туралы Сталинге хат жазды.

1932 жылы жазда -  «Бесеудің  хаты»

Ғ. Мүсірепов , М. Ғатаулин,  М. Дәулетқалиев, Е. Алтынбеков, Қ. Қуанышевтер

Ауыл шаруашылығын  ұжымдастыру  зардаптары:

  1. Ауыл шаруашылық өндірісінің деңгейі  төмендеді
  2. ЖЭС  кезеңімен  салыстырғанда тұрмыс  жағдайлары нашарлады.
  3. 1932 -1933 жылдары жаппай  аштық орын алды.
  4. Қаржы  ауыл шаруашылығынан гөрі  өнеркәсіпке аударылды
  5. Шаруашылық экстенсивті  жолдан  интенсивті  жолға өтпеді
  6. шаруа  меншік  иесі  ретінде  өмір сүруін  тоқтатты
  7. Жалдамалы  ауыл шаруашылығының жұмысшысына айналды
  8. Колхоз мүлкін ұрлау мен талан-таражға салу  көбейді

                 Ү . Жаңа сабақты бекіту;

Жұптық жұмыстар/ой толғау жазу/

 

1 Аштық себептері-

2.Ел бақарғандар саясаты;

3. Аштық себептері

4. 1932 жыл 7 тамыз Сталиндік заң.

6, Қазақ зиялыларының іс- қимылы.

7.1932 ЖЫЛ 4 шілде «Бесеудің хаты»

8. Халықтық әулеметтік жағдайы, ашаршылықтан жаппай қырғынға ұшыраған 51 аудан.

9.Халықтың көрші республикаларға көшіп қону кетуі туралы мәлімет.

10. Қазақ зиялылары  белсенді әрекет жасай алды ма?

11. Халықты ашаршылық қырғынынан құқарудың жолы қайсы?

VI. Қорытынды.

ҮІІ . Үйге  тапсырма

1931 -1933 жылдардағы  аштық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «А» , «б », «г»

Күні   :       16. 01. 2013ж

Сабақтың тақырыбы1929 -1931  жылдардағы  шаруалар көтерілісі

 Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Қазақстандағы 1929 -1931  жылдардағы ашаршылық  кезіндегі әр жерде болған халық

                     көтерілістері туралы мәлімет беру.

Дамытушылық :30 жылдардағы тарихи оқиғаларды  саяси өмірдегі өзгерістерді дұрыс бағалай және

                тұжырымдай білуге үйрету, деректер мен зерттеулерді өз бетінше оқып, қажетіне сай

                пайдалану  ғылыми  бағыт бағдар беру.

Тәрбиелік: Оқушыларды өз елі , жері үшін күрескен халықты құрметтеп, сыйлай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың  типі :   Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың түрі:    Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер,газеттер,тірек сызбалар ,тарихи кітаптар.

Сабақ   барысы: I. Ұйымдастыру.

                                        Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                                   II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

1931 -1933 жылдардағы аштық

1. Қазақ зиялыларының ұжымдастыру ісіне қарсылығы

2. Күштеп  ұжымдастыру зардаптары

                                 ІІІ. Өткен  сабақты бекіту

Пузырек для мыслей: облако: Слайд №1 

 


«Кім жылдам?»

1.       Аштықтың шығуына не себеп болды?

2.      Қазақ  зиялылары өз қарсылықтарын қалай білдірді?

3.      Қандай  қиыншылықтар болды?

4.      Өз білетін қандай мәліметтерің бар?

Пузырек для мыслей: облако: Слайд №2              

                           «Сандар  сөйлейді?»

 

сандар

Қандай  оқиғалар болды?

1929 – 1930 жылдың қысы

Жұт  болды

1931 ж. көктем

Алматыға  жер-жерден аштық туралы  мәліметтер  түсе бастады

2 млн

Аштықтан өлген қазақтар саны

200 -250 мыңдай

Аштықтан өлген өзге ұлт өкілдері

1933 жыл

Ф.И. Голощекин қызметінен босатылды

1,5 млн-дай

Аман қалған адамдар саны

3,5 млн.

Саяси қуғын-сүргінге ұшыраған адамдар

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№3

                               Ауыл шаруашылығын  ұжымдастыру  зардаптары:

1Ауыл шаруашылық өндірісінің деңгейі  төмендеді

2        ЖЭС  кезеңімен  салыстырғанда тұрмыс  жағдайлары нашарлады.

3.1932 -1933 жылдары жаппай  аштық орын алды.

4.      Қаржы  ауыл шаруашылығынан гөрі  өнеркәсіпке аударылды

5.      Шаруашылық экстенсивті  жолдан  интенсивті  жолға өтпеді

6.      шаруа  меншік  иесі  ретінде  өмір сүруін  тоқтатты

7.      Жалдамалы  ауыл шаруашылығының жұмысшысына айналды

8.      Колхоз мүлкін ұрлау мен талан-таражға салу  көбейді

 

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№4 


                                 Жаңа  сабақ

                   Тақырыбы:   1929 – 1931 жылдардағы  шаруалар көтерілісі

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№5 

 


1.          Кеңес  өкіметіне қарсы халық наразылығының сипаты.

1928 жылғы  тәркілеуден бастап – Қазақстанда наразылықтың  алғашқы  белгілері пайда болды.

Көтерілістің негізгі  қозғаушы  күштері – кедей және  орташа шаруалар болды.

Көтерілісшілер кеңес және партия  мекемелерін талқандап , құжаттарды  өртеді

Көтерілістің  жеңілу  себебі: 1. көтерілісшілер нашар қаруланды

2.      Ұйымшылдық болмады

3.      1930 -31 жылдардағы аштық

Наразылықтың  негізгі  формасы – Қазақстаннан тыс  жерлерге қоныс аудару болды.

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№6                               

                               2.    Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы

Сырдария округі , Бостандық ауданы, Некем  ауылы

1. 1929 жылы 27 қыркүйекте - өздерінің басшысы етіп Тәліп Мұсабаевты сайлап , көтеріліске  шықты.

2. Көтеріліс бүкіл ауданға тарады.

3. Көтеріліске 500 жуық қазақтар, өзбектер, қырғыздар мен тәжіктер қатысты.

4. Қиян –кескі  екі шайқастан кейін  көтеріліс жеңіліске  ұшырайды.

5. Жеңіліске  ұшырау  себебі: Күш  тең емес және нашар қаруланды.

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№ 76. Нәтижесінде : 70 –тен астамы өлді, көпшілігі тұтқынға түсті, тек шағын тобы ғана қашып құтылды.

 

 

Қостанай  округі

1.      1929 жылы күзде болды.

2.      5 ауданның орыс –қазақтары келіссөз жүргізіп, қарсы көтеріліске шықты.

3.      Көтерілісшілер аудан орталығын басып  алып, кеңселерді талқандап, түрмедегілерді босатты.

4.      Көтерілісшілерді А. Бекежанов, С.Қадиев, А. Смағұлов басқарды.

5.      Қысқа мерзім  ішінде 500 –ге жуық отряд жиналғанымен , 10 көтерілісшінің 1 –еуінде ғана ату құралы болған.

6.      Көтерілісшілерге қарсы қарулы отряд аттандырылып, басып –жаншылады.

7.      200- дей адам  тұтқындалып, Қостанайға  аттандырылған.

Пузырек для мыслей: облако: Слайд№ 8 


                              Созақ  көтерілісі

 

  1. Қазақстанның  оңтүстігіндегі Созақтағы  көтеріліс 1930 жылдың көктемінде басталды.
  2. Көтерілістің басталу  себебі:

                  А) Мал –мүлкінен айырылған кулагтар мен олардың  туыстарына арналған бірнеше түрменің

                           ашылуы

                  ә) Мұсылмандар үшін қасиетті болып саналатын ораза айында діни әдет –ғұрыптарды

                       орындағандарға  айыппұлдың салынуы болды.

  1. Ақпан айында  Созақтың төңірегіне 400 –дей адам жиналып, С. Шолақовты хан етіп сайлап, көтеріліске дайындалады.
  2. Көтеріліс Түркістаннан Жаңақорғанға дейін қамтыды.
  3. Көтерілісті басуға Ташкенттен 225 адам әкелінген.
  4. Алғашқы  қақтығыс 1930 жылы 12 ақпанда Созақ жанында болды.
  5. Нашар қаруланған көтерілісшілер шегінуге мәжбүр болды.

 

 

Пузырек для мыслей: облако: Слайд № 9                                               Осындай  көтерілістер Ақтөбе , Қостанай, Қызылорда және Маңғыстау       

                                             жерлерінде  болды.

 

Пузырек для мыслей: облако: Слайд № 10 


                                             Көтерілісшілерге қарсы қатаң  жазалау шаралары

 

1931 – 1932 жылдары аштықтан аман қалған 1 млн. 30 мың адам көшіп  кеткен.

Олардың тек 414 мыңы оралып, 616 мыңы қайтқан жоқ.

200 мыңы Қытай, Монғолия, Ауғанстан, Иран, және Түркияға кеткен.

Көтерілісшілер саны: 1930 -1932 жылдары 2 мыңға

                                      1932 -1933 жылдары 3,2 мың адамға жеткен.

1931 жылғы Голощекиннің Сталинге жазған хатында Қазақстанда ең ірі 15 көтеріліс болғанын жазады

1931 жылы Қазақстанды 281 мыңнан астам шаруа  қожалықтары тастап кеткен.

                                     5 мыңнан астам  көтерілісшілер сотталған

                                    ГУЛАГ лагерлеріндегі согтталғандардың 883 –і атылған

Термин  сөздер

1. Жазалау  шаралары – кек  алудың , жазалаудың  түрлері

2. Репрессия – Мемлекет  органдары қолданатын азаматтардың құқықтарына нұсқан келтіру, жазалау

3. ГУЛАГ – лагерьлердің Бас басқармасы

 

Ү. Жаңа сабақты  бекіту.

1. 1929 -1931 жылдары қанша  шаруалар көтерілісі болды?

2. 1930 жылдары  Қазақстанның қай  жерлерінде ірі  көтерілістер болды?

3. Қазақстанда  күштеп ұжымдастырудың зардаптары қандай болды?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма

1929 -1931  жылдардағы  шаруалар көтерілісі

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а»  «б », «г»

Күні   :       19 . 01. 2013

Сабақ тақырыбы: Қазақстанның 1920 -1940 жылдардағы қоғамдық-саяси жағдайы.

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі:  Оқушыларға кеңес қоғамының дамуы жайлы идеялық – саяси күресі, сталинизм,

                         Қазақстандағы  тоталитарлық жүйенің орнауы т.б. туралы түсінік беру

  дамытушылық: Қазақ тарихының қыспаққа алынуы , қазақтың  басына түскен оқиғаларға  

                      байланысты қосымша материалдар жинақтау арқылы өз бетінше іздену қабілетін дамыту

 тәрбиелігі:    Оқушыларға осы тақырыпты түсіндіре отырып, өз   Отанының тарихын білуге

                     тәрбиелеу. Оқушылардың бойына ұлтжандылық     қасиетті қалыптастыру.

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық: Қазақстан  картасы, интерактивті тақта.

Сабақ түрі:               Дәстүрлі

әдісі:                Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

1929 -1931 жылдардағы шаруалар көтерілістері

                          «Сөйлемді  толықтыр»

1. Кеңес  өкіметіне қарсы халық наразылығының сипаты.

1928 жылғы  тәркілеуден бастап –   Қазақстанда наразылықтың  алғашқы  белгілері пайда болды.

Көтерілістің негізгі  қозғаушы  күштері – кедей және  орташа шаруалар болды.

Көтерілісшілер қандай  әрекеттерге барды?  кеңес және партия  мекемелерін талқандап , құжаттарды  өртеді

Көтерілістің  жеңілу  себебі: 1. көтерілісшілер нашар қаруланды

                                  2.   Ұйымшылдық болмады

                                            3.1930 -31 жылдардағы аштық

Наразылықтың  негізгі  формасы – Қазақстаннан тыс  жерлерге қоныс аудару болды

 

2.    Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы

Сырдария округі , Бостандық ауданы, Некем  ауылы

1. 1929 жылы 27 қыркүйекте - өздерінің басшысы етіп Тәліп Мұсабаевты сайлап , көтеріліске  шықты.

2. Көтеріліс бүкіл ауданға тарады.

3. Көтеріліске 500 жуық қазақтар, өзбектер, қырғыздар мен тәжіктер қатысты.

4. Қиян –кескі  екі шайқастан кейін  көтеріліс жеңіліске  ұшырайды.

5. Жеңіліске  ұшырау  себебі: Күш  тең емес және нашар қаруланды.

6. Нәтижесінде : 70 –тен астамы өлді, көпшілігі тұтқынға түсті, тек шағын тобы ғана қашып құтылды.

Қостанай  округі

1        1929 жылы күзде болды.

2        5 ауданның орыс –қазақтары келіссөз жүргізіп, қарсы көтеріліске шықты.

3        Көтерілісшілер аудан орталығын басып  алып, кеңселерді талқандап, түрмедегілерді босатты.

4        Көтерілісшілерді А. Бекежанов, С.Қадиев, А. Смағұлов басқарды.

5        Қысқа мерзім  ішінде 500 –ге жуық отряд жиналғанымен , 10 көтерілісшінің 1 –еуінде ғана ату құралы болған.

6        Көтерілісшілерге қарсы қарулы отряд аттандырылып, басып –жаншылады.

7        200- дей адам  тұтқындалып, Қостанайға  аттандырылған.

                              Созақ  көтерілісі

 

1.      Қазақстанның  оңтүстігіндегі Созақтағы  көтеріліс 1930 жылдың көктемінде басталды.

2        Көтерілістің басталу  себебі:

                  А) Мал –мүлкінен айырылған кулагтар мен олардың  туыстарына арналған бірнеше түрменің

                           ашылуы

                  ә) Мұсылмандар үшін қасиетті болып саналатын ораза айында діни әдет –ғұрыптарды

                       орындағандарға  айыппұлдың салынуы болды.

  1. Ақпан айында  Созақтың төңірегіне 400 –дей адам жиналып, С. Шолақовты хан етіп сайлап, көтеріліске дайындалады.
  2. Көтеріліс Түркістаннан Жаңақорғанға дейін қамтыды.
  3. Көтерілісті басуға Ташкенттен 225 адам әкелінген.
  4. Алғашқы  қақтығыс 1930 жылы 12 ақпанда Созақ жанында болды.
  5. Нашар қаруланған көтерілісшілер шегінуге мәжбүр болды.

 

Осындай  көтерілістер Ақтөбе , Қостанай, Қызылорда және Маңғыстау       

                                             жерлерінде  болды.

Ол көтерілістердің  ерекшелігі : табанды әрі неғұрлым  ұзаққа созылған көтеріліс болды.

 

                                             Көтерілісшілерге қарсы қатаң  жазалау шаралары

 

1931 – 1932 жылдары аштықтан аман қалған 1 млн. 30 мың адам көшіп  кеткен.

Олардың тек 414 мыңы оралып, 616 мыңы қайтқан жоқ.

200 мыңы Қытай, Монғолия, Ауғанстан, Иран, және Түркияға кеткен.

Көтерілісшілер саны: 1930 -1932 жылдары 2 мыңға

                                      1932 -1933 жылдары 3,2 мың адамға жеткен.

1931 жылғы Голощекиннің Сталинге жазған хатында Қазақстанда ең ірі 15 көтеріліс болғанын жазады

1931 жылы Қазақстанды 281 мыңнан астам шаруа  қожалықтары тастап кеткен.

                                     5 мыңнан астам  көтерілісшілер сотталған

                                    ГУЛАГ лагерлеріндегі согтталғандардың 883 –і атылған

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

Термин  сөздер

1. Жазалау  шаралары – кек  алудың , жазалаудың  түрлері

2. Репрессия – Мемлекет  органдары қолданатын азаматтардың құқықтарына нұсқан келтіру, жазалау

3. ГУЛАГ – лагерьлердің Бас басқармасы

  ІҮ. Жаңа  сабақ

Пузырек для мыслей: облако: 1. Кеңес  қоғамының дамуы жайлы идеялық – саяси күрес 

 

 

 


1920 жылдары КСРО –да социалистік құрылыс мәселелері жөнінде терең идеялық –саяси күрес өріс алды.

Бұл  күрестегі басты мәселе – КСРО –дағы социалиятік құрылыстың үлгісі жөнінде еді .

Социализмнің 2 үлгісі болды.

Біріншісі: а) Коммунизмге «секіріп өту»

                  ә) Шаруаларға одан әрі қысым жасау

                  б) күш қолдану мен террорға сүйенген әскери-коммунистік демократияны дамыту

екіншісі: а) өндірушілердің материалдық ынтасын арттыру қағидасына

                ә) тауар –ақша қатынастарын жан-жақты дамыту идеясына негіздеп құру

Бұл  уақытта лениннің өзінде де бұл мәселені мәселені шешуде қандай да бір аяқталған , жүйеге келтірілген ұстаным  болған жоқ.

Осындай жағдайда саяси өмірде коммунистік партияның билігі күшейе түсті.

 

Қазақстанда автономияның жариялануы сөз жүзінде қалып, республика өзін-өзі іс жүзінде толық басқаруға қол жеткізе алмады.

1.      Бар мәселе Мәскеуде шешілді

2.      Қазақтардың  басшылық қызметте саны санаулы болды.

3.      Кейбір басшылар қызметтен кетуге мәжбүр болды.

Пузырек для мыслей: облако: 2.Сталинизм. Қазақстанда тоталитарлық жүйенің орнығуы 

 

 


1928 жылы – И. Сталин Кеңес өкіметінің басшылығына келді

1929 жылды – Сталин «ұлы бетбұрыс »  жылы деп атады.

 

Өлкедегі коммунистік күштерді бір партиялық ұйымға топтастыру шаралары жүзеге асырылды.

Өлкеде  жастар қозғалысы да  өріс алды. Ғани Мұратбаев, Мирасбек  Төлепов, Федор Рузаев т.б. жалынды жастардың есімдері республикаға кеңінен танылды.

Кәсіподақтар: сауатсыздықты жою, сенбіліктер ұйымдастыру, еңбекшілердің  әлеуметтік жағдайын жақсарту ісіне араласты.

Қазақ әйелдері арасынан да  белсенділер шыға бастады.

Алма Оразбаева, Н. Құлжанова, Н. Арықова, Ш. Иманбаевалардың  есімдері бүкіл Қазақстан жұртшылығына әйгілі болды.

 

1930 жылы  кеңес елінде сталиндік  жүйе толық орнықты.

30 –жылдар халықтың есінде  жаппай қуғын-сүргін, миллиондаған жазықсыз адамдардың өлімімен есінде қалды.

Пузырек для мыслей: облако: 3. Қазақ АКСР –інің одақтас республика болып қайта құрылуы 

 

 


1936 жылы 5 желтоқсанда – Кеңестердің ҮІІІ Бүкілодақтың төтенше съезінде КСРО –ның Жаңа

                                      Конституциясы  қабылданды.

1937 жылы 26 наурызда – Жаңа Конституция бойынша Қазақ АКСР- і одақтас республика болып құрылды.

Қазақстан Кеңесінің төтенше Х съезі  - Қазақ КСР –інің Конституциясын бекітті.

Онда қазақ халқы:

А) Дамудың капиталистік сатысына соқпай, бірден социализмге қадам басқаны бекітілді.

ә) Саяси теңдік , аумақтық автономия құқығын алды.

Б) Елдің  индустриясы қарқынды дамыды

В) Халқытың әлеуметтік-таптық құрылымы өзгеріске ұшырады.

Г) Мәдениет пен білім беру саласында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді.

 

Алайда: Елде  тоталитарлық қатаң  әкімшілік – казармалық жүйе берік орнықты

Экономика отарлық сипатта қала берді.

 

1937 жылы 12 желтоқсанда республиканың Жоғарғы  Кеңесіне сайлау болып, онда адамдар ұсынылған кандидаттарға ғана дауыс берді.

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту

1.Лаңкестік жаппай сипат алды :


A) 1941-45 жж.

B) 1937-38 жж.

C) 1927-31 жж.

D) 1931-33 жж.

E) 1918-20 жж.


2.1930 жылы Қазақ АКСР БМСБ атуға үкім шығарды:


A) Қ.И.Сәтбаевты.

B) Ғ.Мүсіреповты.

C) С.Сәдуақасовты.

D) А.Байтұрсыновты.

E) Ж.Аймаутовты атуға үкім шығарды


3. КСРО конституциясы қабылданды:


A) 1941 ж.

B) 1937 ж.

C) 1936 ж.

D) 1938 ж.

E) 1922 ж.


4. Қазақ КСР-інің конституциясы қабылданды:


A) 1939 ж.

B) 1938 ж.

C) 1937 ж.

D) 1936 ж.

E) 1922 ж.


 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

Қазақстанның 1920 -1940 жылдардағы қоғамдық –саяси жағдайы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а»,  « б », «г»

Күні   23 . 01. 2013

 

Сабақ тақырыбы: 1930 жылдардағы саяси қуғын -сүргін.

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі:  Оқушыларға Қазақстандағы саяси қуғын –сүргін, зардаптары,30- жылдардағы

                      халықаралық жағдай, Қазақ КСР –інің соғыс қарсаңындағы экономикалық дамуы туралы 

                     түсінік беру

   тәрбиелігі:       Оқушыларға осы тақырыпты түсіндіре отырып, өз   Отанының тарихын білуге

                            еліміздің   атақты ер азаматтарын    білуге тәрбиелеу. Оқушылардың бойына

                         ұлтжандылық     қасиетті қалыптастыру.

дамытушылық:  Қазақ тарихының қыспаққа алынуының  күшейуі, «халық жауларына»  байланысты

                             қосымша материалдар жинақтау.

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық:   Қазақстан  картасы

Сабақ түрі:               Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың  әдісі:      Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .        

Қазақстанның 1920 -1940 жылдардағы қоғамдық-саяси жағдайы

1.      Кеңес қоғамының дамуы жайлы идеялық – саяси күрес

2.      Сталинизм

3.      Қазақ АКСР-інің одақтас республика болып қайта құрылуы

                         ІІІ. Өткен  сабақты бекіту

  1. 1920 жылдары  КСРО –да социалистік  құрылыстыңқандай  үлгісі болды?
  2. Қазақстанның  автономиялы болып жариялануы қандай өзгеріс әкелді?
  3. Сталиннің келуімен қандай қиындықтар басталды?
  4. Өлкедегі жастар қозғалысының өрістеуіне кімдер үлес қосты?
  5. «Алашордашылардың» басына қандай қиындықтар түсті?
  6.  Қазақ КСР –і қашан құрылды, қагдай өзгерістер болды?

 

ІҮ. Жаңа  сабақ

1.      1930 жылдардағы жаппай саяси қуғын –сүргін

1937 жылы БК(б)П ОК –нің , Сталин және оның айналасындағылар «халық жаулары және олардың

                                    құйыршықтарын түп-тамырымен жоюдың» қажеттігі жөніндегі нұсқауы

                                    барлық жерде орындалып жатты. 

1928 жылдың ортасынан бастап Қазақстанда Алаш қозғалысына қатысқан зиялылар жаппай

                        тұтқындала бастады.Оларға «буржуазияшыл - ұлтшылдар» деген жалған айып            

                        тағылды.

      Осы жылы 44 алашордашы тұтқындалып, оның ішінде Ж. Аумауытов, Ә. Байділдин, Д. Әділев ату жазасына кесіліп , үкім орындалады.Қалғандары түрмеге жабылады

1930 жылдың қыркүйек –қазан айларында екінші тобы тұтқындалып, 15 –і Орталық Ресейге жер

                   аударылады.

1936-1938 жылдары Қазақстанда – 25 833 адам  партиядан шығарылып, олардың 8 544 – іне «халық жаулары»  немесе «халық жауларының сыбайластары» деген айып тағылады.

1931ж – 1954 ж. 1-ақпанына дейін  3млн 777 мың адамды ату жазасына соттап, оның 643 мыңына

                                          үкім орындалса,

2 млн. 369 мыңы 22 жылға дейін түрмелерге жабылған.

2. Қазақстандағы саяси қуғын – сүргіннің зардаптары

       20 жылдардың ІІ жартысы мен 30 жылдардың І жартысы Қазақстан үшін сынақ полигоны болды.

Қазақстан  феодализмнен капитализмге соқпастан социализмге өту идеясын жүзеге асыру әрекеті жасалды.

Ол мынадай  перспективаларды көздеді:

-          Саяси салада: қазақ халқының тілі мен тарихын жою.

                               Саяси тәуелсіздігі , шынайы егемендігінен айыру

                              Қазақстанда «Кіші Қазан» жоспарын жүзеге асыру

-          Әлеуметтік- экономикалық салада:

                         Қазақстанды елдің  шикізат базасы ретінде дамыту

                        Қазақ халқын отырықшылыққа көшіру

                       Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру

-          ұлтаралық қатынастар саласында:

                                 республиканың ұлттық әлеуетін (күш -қуатын) «жақсарту»

3.Қазақ КСР –інің соғыс  қарсаңындағы дамуы.

Қазақстан аграрлы елден индустриялы –аграрлы елге айналды.

1938 жылы Балқаш мыс қорыту зауыты алғашқы  өнімін берді.

1940 жылы – Ақтөбе  ферроқорытпалар зауытының құрылысы басталды.

1940 жылы- Қазақстанда 2580 ірі кәсіпорын жұмыс істеп, өнім берді.

Қорғасын өндіруден 1 орын

Мұнай мен көмір өндіруден 6 орын алды.

 

Темір жолдар:

1 . Түркістан – Сібір темір жолы

2. Ақмола –Қарталы темір жолы

3. Гурьев – Қандыағаш темір жолы

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. 30 –жылдардағы  саяси қуғын –сүргіннің зардаптары қандай болды?

2. Соғыс қарсаңында Қазақстан экономикасы қалай дамыды?

3. Екінші дүниежүзілік соғыс қашан басталды?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

     1930 жылдардағы жаппай саяси қуғын –сүргін.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а»,  «б », «г»

Күні   :       26 . 01 . 2013ж

Сабақ тақырыбы:.   Қазақстандықтар  Ұлы  Отан  соғысы  кезінде

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі :Ұлы Отан жылдарындағы қазақстандықтардың  Отан қорғауға аттануы және ерлігі

                                      туралы түсінік беру

   тәрбиелігі: Қиын- қыстау кезінде Отанды қорғай білу, туған жерге деген  сүйіспеншілікке, ұлттар

                        арасында достық сезімдерін қалыптасуына,елдің бір тұтастығын сақтап қалу үшін

                      күресе білуге тәрбиелеу.    

дамытушылығы :    Материалдарды тұжырымдап аяқтау,жүйелі ойлау мен талдай білу, бірлесіп және

                       өздігінен  жұмыс істеу  дағдыларын  жетілдіре отырып, оқушының жан- жақты іздене                 

                       білуін қалыптастыру

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық: Қазақстан  картасы

Сабақ түрі:               Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың әдісі:   Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

1937 -1938 жылдардағы саяси қуғын –сүргін

   1.1930 жылдардағы жаппай саяси қуғын –сүргін

2. Қазақстандағы саяси қуғын – сүргіннің зардаптары

3.Қазақ КСР –інің соғыс  қарсаңындағы дамуы.

                               ІІІ. Өткен сабақты  бекіту

1. Қазақстандағы жаппай саяси қуғын – сүргіннің басталуына не себеп болды?

2. Саяси қуғын – сүргіннің қандай зардартары болды?

3. Соғыс қарсаңындағы Қазақстанның дамуы туралы айтып бер.

               Тест тапсырмалары

1. Ақмоладағы Отанына  опасыздық жасағандар әйелдеріне арналған лагерде (АЛЖИР) төмендегі қай мемлекет қайраткерінің әйелі мен қызы азап шекті:


A) Т.Рысқұловтың.

B) Ғ.Мүсірепов.

C) С.Сәдуақасов.

D) А.Байтұрсынов.

E) С.Асфендияров.


2.Лаңкестіктің  құрбаны болған, қазақтың  тарихи білімінің  негізін салушы:


A) Қ.И.Сәтбаев.

B) Ғ.Мүсірепов.

C) С.Сәдуақасов.

D) А.Байтұрсынов.

E) С.Асфендияров.


3. Ж.Аймауытовты атуға үкім шығарылды:


A) 1941 ж.

B) 1937 ж.

C) 1938 ж.

D) 1931 ж.

E) 1930 ж.


4. 101 мың  қазақстандықтар   ГУЛАГ азабынан өтті, олардың  ішінде атылғандары:


A) 27 мыңнан астамы.

B) 37 мыңнан астамы.

C) 47 мыңнан астамы.

D) 57 мыңнан астамы.

E) 67 мыңнан астамы.


5. Лаңкестік жаппай сипат алды :


A) 1941-45 жж.

B) 1937-38 жж.

C) 1927-31 жж.

D) 1931-33 жж.

E) 1918-20 жж.


             ІҮ. Жаңа  сабақ

Оқушыларға  тақырыпты  шолып өтуге 5 -10 минут уақыт беріледі.

    1 – тапсырма:

1. Германия  қандай жоспар құрды?

2.316- шы атқыштар  дивизиясын басқарған кім?

    2- тапсырма

1. Батыс Қазақстан жері қашан соғыс майданы деп аталды?

2. Соғыстағы түбегейлі бетбұрыс  қайдан, қашан басталды?

3 -  тапсырма

1. Ұлы Отан соғысы қашан басталып қашан аяқталды ?

2.Қазақ жерінен қанша адам  Кеңес Одағының батыры атағын алды?

4-  тапсырма

 1 «Ленинградтық өренім» жырын жазған кім?

 2. Тыл еңбеккерлердің  майданға көрсеткен  көмегі қандай?.

 

 

Миға шабуыл.  «Бұл кім, оны кім айтқан»

1. «Қазақ халқы бойындағы Амангелді рухы өлген жоқ. Біздің даламызда ер жүрек жігіттер мен сәйгүлік аттар қашанда бар»- деген сөздерді қандай мақсатпен айтылған

Жауап : Қазақ халқы дүние жүзінде  қайсар халық екенін,  қасық қаны қалғанша соғысытынын көрсетті.

 

2. «Майданға жіберетін үйімізде ағам да, апамда жоқ, өзімді жіберіңіз»

Жауап : Сол кездегі Алматы медицина институтының талдырмаш студенті, қазақтың батыр қызы- Мәншүк Мәметова. Мәншүк  кеңесиің шығыс әйелдері ішінде бірінші болып «Ленин орденімен» және Алтын жұлдыз медалімен наградталған.

 

 3. «Россия кең байтақ, бірақ шегінуге жол жоқ, артымызда Москва»- деген кім

Жауап: 1941 жылының қарашасында 16- сында Дубосекова разъезі түбінде жаудың 18 жауынгерін жойған 475 атқыштар полкі нің ротадағы саяси жетекшісі Клочков болды.

                 

4. «Біздің үрейді  жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол Отанға деген сүйіспеншілік»- деген кім?

Жауап:  Ұлы Отан соғысында аты аңызға айналған ер жүрек қаһарман, жаудан қаймықпаған, Кеңес Одағының батыры, белгілі жазушы Б.Момышұлы.

 

5. «Неміс окуппанттарына өлім келсін, Ленин  қаласы үшін » - деп айқай салып, жауынгерлерін соңына ерткен кім?

Жауап: Ленинград түбіндегі соғыста, қазақстандық әскери құрамының взвод командирі Қойбағаров жолдас айтқан еді.

 

             Сиқырлы қоржын:

1.1941 ж 22 маусым

2. 1млн. 200 мың

3.3 мәрте КСРО батыры

4. 1941ж. 3 шілде (Сталиннің радио арқылы таратқан үндеуі).

5.1945 ж16 сәуір.

6. 6 -8 апта

                          Ойын «Кім біледі»

1. Ұлы Отан соғысы қашан басталды

 Жауап: 1941 жылдың 22 маусымында

2.Неміс фашистері КСРО-ға неше бағытта шабуыл жасады

Жауап: 3 бағытта «Солтүстік», «Орталық» және «Оңтүстік».

3.1941 жылғы қыркүйектің 8- і күні  қандай оқиға болды.

Жауап Дәл осы күні Ленинград түбіндегі кеңес әскерінің шаьуылы сәтсіз болып, «Ленинград қоршауы » басталды.

                Білгің келе ме?

4. Неміс фашистері қандай өлім лагерін құрған

Жауап Фашистер алғашқы күннен бастап тұтқынға түскенднрді жазалауды жұргізді. Ол лагерлер

Баби Яр, Осьенцим т.с.с. Бір ғана  Баби Яр 195 мың адамды құртып жіберді. Осьенцим жабылғанда

 1,5 тонна адам шашы табылған.

                                  «Кестедегі адам

1. Нүркен Әдіров кім

2. Бауыржан Момышұлы кім

3. Мәншүк Мәметова кім

4.Талғат Бигелдинов кім

                           Картамен жұмыс

1.Мәскеу

2.Ленинград

3.Сталинград

4. Киев

5.Курск

6.Минск

7.Варшава

8.Будапешт

9.Белград

10.Берлин

   Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1.Ұлы Отан соғысы басталды:


A) 1941ж.

B) 1937ж.

C) 1927ж.

D) 1924ж.

E) 1918ж.


{Правильный ответ}= А

2. Жамбыл Жабаев«Ленинградтық  өренім!» өлеңін жазды:


A) 1941жылы.

B) 1937жылы.

C) 1927жылы.

D) 1924жылы.

E) 1918жылы


{Правильный ответ}= А

3. Германияның  қауырт соғыс жоспары аталды:


A) Барбаросса.

B) Шлиффен.

C) Остланд.

D) Үлкен Түркістан

E) Арбайтегемайншафт Түркістан


{Правильный ответ}= А

4. Мәскеу түбінде  генерал-майор И.В Панфилов қолбасшылық еткен даңқты дивизия:


A) 316-атқыштар дивизиясы.

B) 314-атқыштар дивизиясы.

C) 318-атқыштар дивизиясы.

D) 317-атқыштар дивизиясы.

E) 312-атқыштар дивизиясы


{Правильный ответ}= А

5. Берлин операциясының басталған уақыты:


A) 1941 жыл 16 сәуір.

B) 1942 жыл 16 сәуір.

C) 1939 жыл 16 сәуір.

D) 1944 жыл 16 сәуір.

E) 1945 жыл 16 сәуір.


{Правильный ответ}= Е

6. Ұлы Отан соғысы жылдарында Кеңес Одағының батыры атағын алған қазақстандықтар саны:


A) 800-ге жуық.

B) 900-єа жуық.

C) 700-ге жуық.

D) 600-ге жуық.

E) 500-ге жуық.


{Правильный ответ}= Е

7. Жеке өзі жаудың 37 ұшағын атып түсірген,екі мәрте Кеңес Одағының батыры:


A) Т.Бигелдинов

B) С.Луганский

C) И.Кожедуб

D) Л.Беда

E) И.Павлов


{Правильный ответ}= В

8. Рейхстагка жеңіс туын тіккен қазақстандық халық  Қаһарманы:


A) Т.Бигелдинов

B) С.Луганский

C) И.Кожедуб

D) Р.Қошқарбаев

E) Г.Булатов


{Правильный ответ}=D

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге тапсырма

Қазақстандықтар  Ұлы Отан соғысы жылдарында

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а»,  «б », «г»

Күні   :       30  . 01 . 2013ж

Сабақ тақырыбы:.   Қазақстан  экономикасын соғыс жағдайына бейімдеп , қайта құру.

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі : Ұлы Отан жылдарындағы Қазақстан   экономикасының соғыс жағдайына бейімделіп

                       қайта құрылуы, еңбекшілердің тылдағы ерен еңбегі , екінші дүниежүзілік соғыстың

                       аяқталуы  туралы  түсінік беру.

   тәрбиелігі: Қиын- қыстау кезінде Отанды қорғай білу, туған жерге деген  сүйіспеншілікке, ұлттар

                        арасында достық сезімдерін қалыптасуына,елдің бір тұтастығын сақтап қалу үшін

                      күресе білуге тәрбиелеу.     

дамытушылығы :    Материалдарды тұжырымдап аяқтау,жүйелі ойлау мен талдай білу, бірлесіп және

                       өздігінен  жұмыс істеу  дағдыларын  жетілдіре отырып, оқушының жан- жақты іздене                 

                       білуін қалыптастыру

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық: Қазақстан  картасы

Сабақ түрі:               Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың әдісі:   Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау

 Қазақстандықтар Ұлы  Отан соғысы  кезінде.

   1 – тапсырма:

1. Германия  қандай жоспар құрды?

2.316- шы атқыштар  дивизиясын басқарған кім?

    2- тапсырма

1. Батыс Қазақстан жері қашан соғыс майданы деп аталды?

2. Соғыстағы түбегейлі бетбұрыс  қайдан, қашан басталды?

3 -  тапсырма

1. Ұлы Отан соғысы қашан басталып қашан аяқталды ?

2.Қазақ жерінен қанша адам  Кеңес Одағының батыры атағын алды?

4-  тапсырма

 1 «Ленинградтық өренім» жырын жазған кім?

 2. Тыл еңбеккерлердің  майданға көрсеткен  көмегі қандай?.

                       ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1.Ұлы Отан соғысы басталды:


A) 1941ж.

B) 1937ж.

C) 1927ж.

D) 1924ж.

E) 1918ж.


{Правильный ответ}= А

2. Жамбыл Жабаев«Ленинградтық  өренім!» өлеңін жазды:


A) 1941жылы.

B) 1937жылы.

C) 1927жылы.

D) 1924жылы.

E) 1918жылы


{Правильный ответ}= А

3. Германияның  қауырт соғыс жоспары аталды:


A) Барбаросса.

B) Шлиффен.

C) Остланд.

D) Үлкен Түркістан

E) Арбайтегемайншафт Түркістан


{Правильный ответ}= А

4. Мәскеу түбінде  генерал-майор И.В Панфилов қолбасшылық еткен даңқты дивизия:


A) 316-атқыштар дивизиясы.

B) 314-атқыштар дивизиясы.

C) 318-атқыштар дивизиясы.

D) 317-атқыштар дивизиясы.

E) 312-атқыштар дивизиясы


{Правильный ответ}= А

5. Берлин операциясының басталған уақыты:


A) 1941 жыл 16 сәуір.

B) 1942 жыл 16 сәуір.

C) 1939 жыл 16 сәуір.

D) 1944 жыл 16 сәуір.

E) 1945 жыл 16 сәуір.


{Правильный ответ}= Е

6. Ұлы Отан соғысы жылдарында Кеңес Одағының батыры атағын алған қазақстандықтар саны:


A) 800-ге жуық.

B) 900-єа жуық.

C) 700-ге жуық.

D) 600-ге жуық.

E) 500-ге жуық.


{Правильный ответ}= Е

7. Жеке өзі жаудың 37 ұшағын атып түсірген,екі мәрте Кеңес Одағының батыры:


A) Т.Бигелдинов

B) С.Луганский

C) И.Кожедуб

D) Л.Беда

E) И.Павлов


{Правильный ответ}= В

8. Рейхстагка жеңіс туын тіккен қазақстандық халық  Қаһарманы:


A) Т.Бигелдинов

B) С.Луганский

C) И.Кожедуб

D) Р.Қошқарбаев

E) Г.Булатов


{Правильный ответ}=D

ІҮ. Жаңа  сабақ.

Қазақстан өз экономикасын соғыс жағдайына бейімдеді.

-          қорғаныс өнімдері мен стратегиялық  шикізат өндірісін меңгеру мен кеңейту

-          өнеркәсіп  құрылысын кең өрістету.

-          Еңбек  және материалдық ресурстарды қайта бөлуді іске асыру

-          Майдан шебіне жақын жерлерден әкелінген кәсіпорындарды қабылдау мен оларды  жаңа  жерлерде тез іске қосу.

 

Қазақстан аумағына қысқа мерзім  ішінде 142 ірі өнеркәсіп мекемелері көшіріліп әкелінді.

 

Қазақстандағы өнеркәсіп

Қайдан  әкелінді?

 

Ақтөбе  ферроқорытпа зауыты

Запорожье ферроқорытпалар зауыты

Қарағанды  көмір кешені

Донецкілік Пархоменко атындағы шахтаның жабдықтары

Алматы  авто жөндеу  зауыты

Луганскі  ауыр машина жасау зауыты

Оңтүстіктегі тамақ өнеркәсібі

Украинаның 14 қант зауытының жабдықтары

Балқаш мыс қорыту кешені

Кольчугин қаласының түсті зауытының құрал -жабдығы

 

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Қазақстандықтардың гитлерлік Германияны  жеңуге қосқан үлесі қандай?

2. Ұлы  Отан соғысының тарихи маңызы неде?

3. Жау тылында шайқасқан қазақстандық қаһарман партизандардан кімдерді  білесіңдер?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

 

Қазақстан  экономикасын соғыс жағдайына бейімдеп , қайта құру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «а», «б », «г»

Күні   :       2 .02. 2013 ж

Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы  мәдени құрылыс ( 1920 -1945).

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі:  Қазақстанда мәдени жаңа құбылыстар жайында ғылым  мен білімнің дамуында жетіс-

                        тіктер мен қатар жағымсыз істердің орын алғандығы жөнінде  білім-біліктілікті

                         қалыптастыру.

   тәрбиелігі:Оқушыларға осы тақырыпты түсіндіре отырып, өз   Отанының тарихын білуге ,

                            еліміздің   атақты ер азаматтарын    білуге тәрбиелеу. Оқушылардың бойына

                         ұлтжандылық     қасиетті қалыптастыру.

   дамытушылығы: Оқушылардың ойлау ,есте сақтау  қабілетін дамыту үшін қосымша тапсырмалар,

                       сұрақтар беру.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың типі:  Жаңа  сабақты түсіндіру

 Сабақтың  әдісі:   Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ көрнекілігі:  Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық: Қазақстан  картасы

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

Қазақстандықтар  Ұлы  отан  соғысы  кезінде

  1. Қазақстан экономикасын соғысқа бейімдеп қайта құру
  2. Еңбекшілердің  тылдағы ерлігі
  3. Екінші дүниежүзілік соғыстың аяқталуы

                               ІІІ. Өткен сабақты бекіту.

1. Қазақстан өз экономикасын соғыс жағдайына бейімдеу дегенді қалай түсінесің?

-          қорғаныс өнімдері мен стратегиялық  шикізат өндірісін меңгеру мен кеңейту

-          өнеркәсіп  құрылысын кең өрістету.

-          Еңбек  және материалдық ресурстарды қайта бөлуді іске асыру

-          Майдан шебіне жақын жерлерден әкелінген кәсіпорындарды қабылдау мен оларды  жаңа  жерлерде тез іске қосу.

2.      Ұлы Отан соғысы кезінде Қазақстан майданға қандай өнімді көптеп жіберді?

                       Мал және астық өнімдерін

3.      Соғыс кезінде еңбекте қандай  жаңа тәртіп енгізілді?

1.      Жұмыс күні ұзатылды

2.      мамандардың  тұрақтамауы шектелді

3.      11 сағаттық 6 күндік  жұмыс аптасы енгізілді

4.      Қосымша демалыс жойылды

5.      Тәртіп  бұзғандар мен өнеркәсіпті тастап кеткендер 5 жылдан 8 жылға дейін түрмеге отырғызылды

6.      Экономиканы басқару әскериленді

7.      Азық – түлік карточкалық жүйемен берілді.

4.      Соғыс кезіндегі жұмыс ауыртпалығы кімдердің мойнына түсті?

Әйелдер мен жас балалардың

Өнеркәсіпте әйелдердің үлес салмағы 50% , жеңіл және тамақ өнеркәсібінде 80 -90 % құрады.      Жасөспірімдер мен балалардың үлесі 35 -40  % болды.

5.      «Түркістан  лигионы» деген не?

6.      Соғыс кезінде өз Отанына сатқындық жасаған кеңес адамдары болды ма , болсанеліктен?

7.      Соғыс кезінде Қазақстанға өзге ұлттардың қоныс аудару себебі не болды?

                 1941-1942 жылдары 408 мың неміс

                 1943 -1944 жылдары Солтүстік Кавказ халқы,оның ішінде:

                         45,5 мың қарашайлар

                        25 мың балкар

                        406 мың шешендер мен ингуштар келді

                2,2 мың қалмақтар

                2 мыңнан аса иран отбасы т.б қоныс аударды.

8. Ұлы  Отан соғысы қашан , қалай аяқталды?

9. Қазақстан жауынгерлері Квантун армиясымен болған шайқасқа қатысты ма?

10. екінші  дүние жүзілік соғыстың қандай зардаптары болды?

                    1) Адамзат тарихындағы ең ірі әскери қақтығыс

                    2) Соғысқа жер жүзі халқының 80 %-ы тұратын 61 мемлекет қатысты

                   3) Соғыста  шамамен 65-67 млн. адам қаза тапқан

                   4) Елдің  ұлттық байлығының 1\3 бөлігі  жойылды

                   5) 1710 қала мен 70 мыңнан аса ауыл қирады.

                    6) Соғыс соңына таман 1923 жылы туған ер азаматтардың 3 %-ы ғана тірі қалағн

11. Ұлы  Отан соғысының сипаты қандай болды?

                 КСРО жағынан әділетті, қорғаныстық

                Германия жағынан әділетсіз , басқыншылық соғыс болды

Термин сөздермен жұмыс:

«Екінші  дүниежүзілік соғыс» - 1939 жылы 1 қыркүйекте басталған жаңа  дүниежүзілік соғыс.

                                    Адамзат тарихындағы ең  үрейлі , ең қатал, апатты соғыс. 1945 жылы 2

                                    қыркүйекте  аяқталды.

«Сөзсіз  тізе бүгу» (капитуляция) – жеңілген соғысушы мемлекеттің қарулы қарсылықты тоқтатуы

                                      мен жеңімпаз мемлекетке қарулы күштерін тапсыруы

«Барбаросса  жоспары» -  фашистік  Германияның КСРО –ға қарсы басқыншылық соғысы 

                                жоспарының  атауы

                

ІҮ. Жаңа  сабақ.

1. ХХ ғасыр басындағы халыққа білім беру ісі.

1906 жылы  патша  үкіметі халыққа білім беруді дамыту туралы заң қабылдады.

 - Аралас орыс- қазақ мектептері ашыла бастады

 - Мұсылман мектептерінің дамуына кедергілер келтірілді

Сол  кездегі ең бір қиын мәселе  арнайы дайындығы бар мұғалімдер жетіспеді.

Ең ірі оқу орындарының бірі Түркістандағы мұғалімдер семинариясында дайындалған педогогикалық мамандар мектептердің  сұранысын қанағаттандыра алмады.

  ХІХ ғ. соңы мен ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы  «жаңа әдістік» оқу орындары ашыла  бастады.

                                                                      «Жаңа  әдістік» оқуды

 

жақтаушылар

қарсыласушылар

Мұсылмандар мектептерінде өзгерістер жасау

Қарсыластарды отарлық өкімет орындары қолдады

Мұсылман мектептерінде тарих, жаратылыстану т.б. пәндерді енгізу

Ондағы мұғалімдерді «сауатсыздар» қатарына қосты

 

«Жаңа  әдістік» мектептердің ашылуына бөгет жасады

 

Нәтижесі қандай болды?

1. ХХ ғасырдың бас кезінде «жаңа әдіс» қозғалысы

 Алдымен үлкен қалаларда, соңынан ірі елді мекендерде жанданды.

Кейбір ескі әдістегі мектептер мен медреселер біртіндеп «жаңа  әдістік» болып құрыла бастады.

Орыс тілді, орыс –қазақ мектептерінің де саны артты.

1897 жылмен салыстырғанда 1911 жылы 2 есе  көбейді

2. Қазақстан халқы арасындағы сауатсыздықты  жою.

 Бейбіт  өмірге көшкен халықтың мәдени деңгейін жетілдірудің  қиыншылығы да , жетістігі де болды.

Кедергілер:

  1. Қажетті материалдық- техникалық база болмады
  2. Ұлт  зиялылары ат төбеліндей аз болды.

 

Жетістігі:

Халық ағарту жүйесін дамытты және азаматтардың  жаппай сауатын  ашуын жүзеге асырды.

 

 

Овал: Тегін оқу. Ұлдар мен қыздарды бөліп  оқыту 


                     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

1939 жылы – Қазақстан халқының 76,3 %-ы сауатты болды.

Жаппай сауатты аудандар  қатарына  - Алматы, Қарағанды, Әулиеата, Орал, Риддер, Шымкент

                                          қалалары және Степняк , Қарсақпай өндірісті поселкелері қосылды.

 

4. Жоғары оқу орындарының ашылуы.

    1928 жылы – тұңғыш педагогикалық институт, оған кейін Абай есімі берілді.

    1929 жылы – Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институты.

    1930 жылы – Қазақ ауылшаруашылық институты.

    1931 жылы – Алматы медицина институты.

    1931-1932 жылдары – Орал  және Қызылорда педагогикалық институттары.

    1934 жылы – С. М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік Университеті.

    1934 жылы – Қазақ кен-металлургия институты.

    1928 жылы – 24 техникум, 1940 жылы – 118 техникум.

    Ұлы Отан соғысы қарсаңында 20 оқу орны, 118 орта арнаулы оқу орны болып 40

    мыңдай адам оқыды.

5. Қазақстан ғылымының қылыптасқан кезеңі.

    1920 жылы қазақстанда зерттеу қоғамы құрылды.

     Қазақ АКСР халық ағарту  комиссариятының академиялық орталығы құрылды. Бұл орталық қазақша    

    жазуды жетілдірді.

   Қазақ тілінде алғашқы оқулықтарды құрастырды.

   Қазақ халқының тарихы, этнографиясы жөнінде еңбектер басып шығарды. Мысалы: 1926 жылы

    М. Е. Массон Әулиеатада қазба жұмыстарын жүргізді

    1932 жылы КСРО Ғылым Академиясының Қазақстандағы базасы құрылды.

    Зоология және ботаника секторларының қатарына тарих секторы қосылды.

    1935 жылы «Қазақстанның көне заманнан бергі тарихы» (авторы С. Асфендияров)

    жарыққа шықты.

     Соғыс қарсаңында 57 ғылыми мекемеде 1700-дей ғалым  еңбек етті.

Ү. Жаңа  сабақты бекіту

1. Халыққа білім беруде қандай қиындықтар мен жетістіктері болды?

2. Қандай  сауатты аудандарды білесіңдер?

3. Қазақстан ғылымының дамуында қандай өзгерістер болды?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйгк тапсырма  Қазақстандағы мәдени құрылыс (1920 – 1945 ж)

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «б»  «  »

Күні   :       ____________________

 

Сабақ тақырыбы: Соғыстан кейінгі ғылым мен білім.

Сабақ мақсаты:    

   білімділігі:  Қазақстанда мәдени жаңа құбылыстар жайында ғылым  мен білімнің дамуында жетіс-

                        тіктер мен қатар «Бекмаханов  ісі» сияқты жағымсыз істердің орын алғандығы жөнінде

                                       білім-біліктілікті қалыптастыру.

   тәрбиелігі:       Оқушыларға осы тақырыпты түсіндіре отырып, өз   Отанының тарихын білуге

                            еліміздің   атақты ер азаматтарын    білуге тәрбиелеу. Оқушылардың бойына

                         ұлтжандылық     қасиетті қалыптастыру.

     дамыту:             Қазақ тарихының қыспаққа алынуы цензураның күшейуі,     «Бекмаханов ісіне»

                      байланысты қосымша материалдар жинақтау.

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, кестелер, қосымша құжаттар.

Құрал – жабдық: Қазақстан  картасы

.Сабақ түрі:               Дәстүрлі емес сабақ.

           әдісі:                Ауызша  баяндау , сұрақ - жауап

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

Қазақстандықтар  Ұлы  отан  соғысы  кезінде

                    1. Ұлы  Отан  соғысының  басталуы

                    2. тылдағы  жұмыс

                      ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

1. Ұлы  Отан  соғысы  қай жылдар  аралығында  болды?

2. Қазақстандықтырдың  жеңіске  қосқан  үлесі  қандай?

3. Тылда  қандай  ерліктер  жасалды?

                         ІҮ. Жаңа  сабақ.

Сабақ жоспары:

                               1.  Жоғарғы және орта білімді дамыту.

                                2. Әдебиет жаңа толықты. «Абай мектебі».

                                3. Қазақстан Ғылым академиясының ашылуы.

                                4.  Қоғамдық ғылымдар қысым жасалды.

                                5. «Бекмаханов ісі» М. Елікбаевтың тағдыры.

                                6. «Космополит».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Қазақстан мәдениетіндегі жаңа құбылыстар.

(Соғысқа дейінгі білім мен ғылым)

1. Тегін оқу. Ұлдар мен қыздарды бірге оқыту.

    1924 жылы сәуір «Сауатсыздық жойылсын» қоғамы құрылды. Кеңестік білім  

    жүйесінің негізгі қағидалары: тегін оқу, ұлдар мен қыздарды бірге оқыту, дніи  

    пәндерді оқу бағдарламасынан алып тастау болды. 1921-1927 жылы 200 мың адам

    оқып сауатын ашты. 1928 жылы аяғында сауатты адамдар 25 %, оның ішінде

    қазақтар – 10 %  болды. 1926 жылы «Бірыңғай еңбек мектебі туралы Ереже»

    қабылданды. Осы ережелер бойынша міндетті бастауыш білім беру енгізілді. Үш

    жылдық және төрт жылдық мектептер және қазақ қыздарына арнап мектептер

    ашылды. Қыздарға арналған мектептер Шымкент, Алматы, Түркістан, Оралда

    ашылды.

2. Зайырлы пәндер. Латын әрпінің ендірілуі.

    Мәдени құрылыс процесін жеделдетуге ұлттық зиялылар ықпалы ерекше болды.

    Араб тілінде оқулықтар жазылды. Мысалы: А. Байтұрсынов – суретті әліппені,

    мысал-жұмбақтар жинақтары, Ж. Аймауытов – қостілділік және ана тілін оқыту

    әдістемесі, Ә. Бөкейханов – география оқулығын, Қ. Сәтпаев – алгебра оқулығын

    құрастырды.

    1928 жылы араб  әрпіне көшу туралы жарлық шықты. Араб әрпімен оқып,

    сауатын ашқан қазақтар жаңа әліппені меңгеру керек болды. Ғасырлар бойы

    жазылған рухани мұраны игеруге мүмкіндік болмай қалды. Араб әрпімен шыққан

    басылымды пайдаланғандар «пантюркист», «панисламист» деп жарияланып,

    қудалауға ұшырады.

3. 1928 жылы комсомолдар бастамасымен Бүкілқазақстандық мәдени жорық басталды.

    Соғысқа дейін 65 мың комсомол мәдени жорықтарға қатысты. 1931 жылы

    желтоқсан «15-50 жас арасындағы сауатсыз халыққа жалпыға бірдей міндетті білім

    беру» енгізілді. 1939 жылы жалпы халықтың сауаттылығы 65 %-ға, оның ішінде

    қазақтар 40 %-ға жетті.

4. Жоғары оқу орындарының ашылуы.

    1928 жылы – тұңғыш педагогикалық институт, оған кейін Абай есімі берілді.

    1929 жылы – Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институты.

    1930 жылы – Қазақ ауылшаруашылық институты.

    1931 жылы – Алматы медицина институты.

    1931-1932 жылдары – Орал  және Қызылорда педагогикалық институттары.

    1934 жылы – С. М. Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік Университеті.

    1934 жылы – Қазақ кен-металлургия институты.

    1928 жылы – 24 техникум, 1940 жылы – 118 техникум.

    Ұлы Отан соғысы қарсаңында 20 оқу орны, 118 орта арнаулы оқу орны болып 40

    мыңдай адам оқыды.

5. Қазақстан ғылымының қылыптасқан кезеңі.

    1920 жылы қазақстанда зерттеу қоғамы құрылды. Қазақ АКСР халық ағарту

    комиссариятының академиялық орталығы құрылды. Бұл орталық қазақша жазуды

    жетілдірді. Қазақ тілінде алғашқы оқулықтарды құрастырды. Қазақ халқының

    тарихы, этнографиясы жөнінде еңбектер басып шығарды. Мысалы: 1926 жылы

    М. Е. Массон Әулиеатада қазба жұмыстарын жүргізді

    1932 жылы КСРО Ғылым Академиясының Қазақстандағы базасы құрылды.

    Зоология және ботаника секторларының қатарына тарих секторы қосылды.

    1935 жылы «Қазақстанның көне заманнан бергі тарихы» (авторы С. Асфендияров)

    жарыққа шықты. Соғыс қарсаңында 57 ғылыми мекемеде 1700-дей ғалым

    еңбек етті.

6. Қазақ әдебиеті мен өнері қалыптасты.

    Қазақстанның мәдени мұрасында қазақ әдебиеті ерекше орын алды.

    Прозалық шығармалар:

·         С. Сейфуллин – «Тар жол, тайғақ кешу» (1927 жылы).

·         Б. Майлин – «Азамат Азаматыч».

·         Ж. Аймауытов – «Қартқожа».

·         С. Мұқанов – «Жұмбақ жалау».

·         С. Ерубаев – «Менің құрдастарым».

·         Ғ. Мустафин – «Өмір мен өлім».

    Поэзия:

·         С. Сейфуллин – «Көкшетау».

·         С. Мұқанов – «Сұлушаш».

·         І. Жансүгіров – «Құлагер».

    Қазақ драматургиясы дамыды.

·         М. Әуезов – «Айман - Шолпан», «Түнгі сарын».

·         Б. Майлин – «Жалбыр».

·         Ғ. Мүсірепов – «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу».

·         Ж. Аймауытов – «Мансапқорлар», «Ел қорғаны».

    1934 жылы 12-18 маусым – Қазақстан жазушуларының 1 съезі өткізілді.

    1935 жылы Халық поэзиясының алыбы Ж. Жабаевтың 90 жасқа толуы атап өтілді.

    1936 жылы С. Сейфуллиннің әдеби қызметінің 20 жылдығы мерекеленді.

    Сталиндік жазалау қазақ әдебиетінің дамуын төмендетті.

6. Қазақ Кеңестік өнер қалыптасты.

    Халықтық музыканы зерттеуде А. В. Затаевичтің еңбегі ерекше. Ол 2300-ден астам

    халық әндері мен күйлерін жазып қалдырған. Оның еңбектері:

-          1925 жылы «Қырғыз (Қазақ) халқының 1000 әні».

-          1935 жылы «Қазақ халқының 500 әні мен күйі деп аталды».

Қазақ өнері. 1922 жылы – Қарқаралыда халық жыршыларының бәйгесі өткізілді.

1925 жылы Ә. Қашаубаев (1888-1934 жылдары) Парижде концертте ән шырқап, күміс медаль иеленді. Германияның Майн қаласында қазақ ән өнерін көрсетті (1927 жылы).

1926 жылы Қызылордада тұңғыш ұлттық қазақ театры ашылып, «Еңлік – Кебек» пъесасы қойылды, режисоры – Ж. Шанин.

30-шы жылдардан кейін Қазақстан кино өнерінің негізі қаланды. «Жайлауда», «Түрксіб» деректі фильмдер, «Дала әндері», «Жұт» деген дыбыссыз фильмдер түсірілді (Ленфильм).Дыбысты фильм «Амангелді» түсірілді.

1934 жылы Құрманғазы атындағы Қазақ Мемелекеттік оркестрі құрылды, жетекшісі – сазгер А. Жұбанов.

1936 жылы Жамбыл атындағы қазақ Мемелекеттік филармониясы ашылды. Күләш Байсейітова (1912-1957) КСРО Халық әртісі атанды.

П. Г. Хлудов шеберханасы сурет өнерінің орталығы болды. Шәкірті Қазақстанның халық суретшісі Ә. Қастеевтың «Амангелді сарбаздары», «Түрксіб» суреті жазылды.

1939 жылы А. С. Пушкин атындағы кітапхана ашылды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


       Қ. Сәтпаев                                                    Е. Бекмаханов                                      М.Әуезов

 

    Кіріспе:

                Бұл тақырыпты алудағы мақсатымыз еліміздің тарихын зерттеу арқылы 

          халықтың сауаттылығы мен мәдени құбылыстарын білу.

 

  1. Қазақстанда соғыстан кейін өнеркәсіп орындарының көбеюі, ауыл шаруашылығының  дамуы шеберлігі жоғары мамандарды талап етті. Осы міндеттерді шешу мақсатында 1947 жылы қарашада «Қазақ КСР-де жоғары және орта білімді бұрынғыдан әрі жетілдіру шаралары туралы» қаулы қабылдап, ол бойынша республикаға мектептер мен оқу орындарының құрылысына, оларды материалдық – техникалық базасын жабдықтауға қаржы бөлінді. Қазақстанға кәсіби мамандар жіберілді. 60 – мыңнан астам мамандар даярланды. Мектептерге мол қаржы бөлді. Егер 1946 жылы – 85,6 млн сом бөлінсе, 1950 жылы – 146,5 млн сом бөлінді. Интернаттар жүйесі құрылып, 1953 жылы оларда 40 мыңдай бала оқыды. 1950 жылы білім беру жүйесінде жалпыға бірдей міндетті  он жылдық білім алуға көшті. Кешкі және сырттай оқитын мектептер ашылды. 1950 жылы  - 9088 мектепте 1 млн 143 мың оқушы оқыды. Соған қарамай кемшіліктер болды. Олар: оқу бөлмелері, оқулықтар жетіспеді.

 

 

   2.  Әдебиет жаңа шығармалармен толықты. «Абай мектебі». 

Әдебиетте даму жағдайында болды. 1947 жылы М.Әуезов өзінің «Абай» роман – эпопеясының екінші кітабын аяқтады. 1949 жылы оған бірінші дәрежелі КСРО мемлекеттік сыйлығы берілді. Замандастарының басынан өткен қиындықтары мен қуаныштары С.Мұқановтың «Сырдария», Ғ.Мұстафиннің «Миллионер», Ғ.Мүсіреповтің – «Қазақ солдаты» тағы басқа шығармаларымен поэзияларда көркемдік бейнесін тапты. Соған қарамастан 1951 жылы 31 маусымда «бірқатар жат ұғымдарды баяндайтын қазақ әдебиеті оқулықтарының басылымдарын алып тастауғы» бұйрық берілді. Осы жылы « Абай мектебі  аталатын буржуазиялық объективтік тұжырымның ғылымға қарсы » екендігі жарияланды. Ұлы Абайдың есімінің аталуына тыйым салу қаупі пайда болды. Сондай – ақ «Ер – сайын», «Едіге», «Орақ пен Мамай», «Батыр Шора» сияқты шығармаларды басуға тыйым салынды. Қазақстан жазушыларының барлық шығармаларына қатаң бақылау орнатылды: цензура күшейді, Главлит атанған мекеме атқарды. Кез келген шығарманы шығару Главлит рұқсатымен ғана шығарылды. М.Әуезовтің Абай романы «ұлтышлдық пен байшылдық» мағынада жазылған деп,  қайта жазылды.

  1. Қазақстан Ғылым академиясының ашылуы.

     Еліміздің ғылыми әлеуеті де арта түсті. Республиканың мәдени өмірінде ерекше  

     оқиға – 1946 жылы маусымда Қазақ КСР Ғылым академиясы ашылды. Тұңғыш       

     президенті  Қ.И.Сәтбаев ( 1899 – 1964 ж.)  1950 жылдың соңында Қазақ

     КСР ҒА жүйесінде 50 ғылыми – зерттеу мекемесі, 19 институт, 13 сектор,

     2 мұражай, обсерватория, 3 ботаникалық бақ, 8 ғылыми база жұмыс істеді. 500 –

     ге жуық аспирант оқыды.

  1. Қоғамдық ғылымдарға қысым жасалуы.

Қоғамдық ғылымдар ерекше күрделі жағдайларда ( Сталиндік кезең, партия комитетінің  қатаң қадағалауы) дамыды.

1946 жылы 14 тамыз БК(б)П Орталық Комитеттің «Звезда», «Ленинград» журналдары туралы қаулысы шықты. Бұл қаулы бойынша «басқаша ойлайтын» адамдарды қудалаудың жаңа науқанын бастады.

1947 жылы наурыз – Қазақстан Компартиясы ОК-нің «тарихты, әдебиетті, өнерді зерттеуде орын алған саяси қателіктер мен ұлтшылдық бұрмалаушылықтарға қарсы күресті өрістету туралы» қаулысы қабылданды.

1947 жылы 21 қаңтар – «Қазақ КСР Ғылым академиялық тіл және әдебиет институтының жұмысындағы өрескел саяси қателіктер туралы» қаулы шықты. Қаралған мәселе: Қазақ халқының революцияға дейінгі, әсіресе XIX ғасырдың рухани мұрасын ғылыми зерттеуге тыйым салу. Осы кезеңде Мәскеу мен Ленинградта «Ленинград ісі», «Дәрігерлер ісі» деген науқан жүріп жатқанда. Қазақстанда «Бекмаханов ісі» дейтін іс қолдан жасалды.

5.       Е.Бекмаханов – дарынды тарихшы ( 1915 – 1966ж.)

     -    1943 жылы шыққан Қазақ КСР тарихы еңбегінің авторларының бірі. Бұл еңбекті 

          жазуға соғыс жылдары Алматыға көшіп келген А.М.Панкратова, Б.Д.Греков, 

          И.М.Дружинин қатысқан болатын.

     -    1946 жылы Е.Бекмаханов КСРО Ғылым академиясында докторлық диссертация  

           қорғады.

-          1947 жылы – «XIX ғ. 20 – 40 жылдардағы Қазақстан» деген атпен оның еңбегі  

     жеке монография етіп шығарды.

     Бұл еңбек туралы пікірлер айтыла бастады. Кітаптың 14 – тарауында жазылған

          К.Қасымұлы басшылығымен болған көтеріліс сыналып, авторға «буржуазиялық 

          – ұлтшыл идеологияны дәріптеуші» деген саяси айып тағылды.

      1950 жылы 26 желтоқсан – «Правда»  газетінде «Қазақстан тарихы мәселелерін 

      маркстік – лениндік тұрғыдан баяндайық» атты мақала жарияланды. Бұл

      Е.Бекмахановты ресми саяси айыптау еді.

      1951 жылы 10 сәуір «Бекмахановтың буржуазияшыл – ұлтшылдық көзқарасын  

      айыптау туралы» қаулы жарияланды. Е.Бекмаханов Ғылым академиясынан

      шығарылды.

      1951 – 1952 ж. – Жамбыл облысының Шу ауданындағы орта мектепке жұмысқа

       ауыстырылды.

       1952 жылы 4 желтоқсан  - Қазақ КСР Жоғарғы сотының сот алқасы үкімімен 25

       жылға бас бостандығынан айырды.

       1954 жылы ақпан – академик, қоғам қайраткері А.М.Панкратованың тікелей

       көмегі нәтижесінде іс қайта қаралып, ақталып шықты.

   

   1954 – 1966 ж. – Е.Бекмаханов ғылыми – педагогикалық жұмыстармен

       шұғылданды.

6.  «Космополит»  

      Қазақстанда бір ғана  «Бекмаханов ісі» емес биология, медицина, экология

     саласындағы ғалымдарға «космополит» деген айыптар тағылып, олар 

      республикалық ғылыми – зерттеу мекемелерінен және оқу орындарынан

      қуылды. Мысалы: Қазақ Мемлекеттік Университетінің ректоры

      Төлеген  Тәжібаев.

      1951 жылы 6 шілде  - «Қазақ Мемлекеттік Университетіндегі саяси – тәрбие

      жұмысы мен кадрлық іріктеудегі ірі кемшіліктер туралы» қаулы қабылданды.

      Т.Тәжібаев – оқытушылық қызметке саяси сенімсіз болғандықтан Академиядан

      құрылған адамдарды жұмысқа алғандығы үшін және буржуазияшыл – ұлтшыл   

Е.Бекмахановты қолдағаны үшін айыпталды.

Нәтижесінде Т.Тәжібаев ректорлық қызметтен босатылды. Сонымен қатар М.Елікбаевтың тағдырына тоқталсақ, Шығыс Қазақстан облысындағы орыс тілі пәнінің  мұғалімі, майдангер, жоғары білімді маман болған. Ол Н.С.Хрущевтің атына хат жазып, онда адамның жеке басының құқықтарын бұзу, ұлттық саясат саласында бірқатар бұрмалаушылықтар, қазақ тілінде оқытатын мектептердің қысқартылуы т.б. Өкімет орындары жүргізіп отырған саясаттағы оқулықтар жөнінде өз пікірлерін білдірді. Мұнымен Шығыс Қазақстан облысы Күршім аудандық партия комитеті мен Мемлекеттік қауіпсіздік комитеті айналысып партия қатарынан шығарылды, одан әрі мұғалімді психиатриялық ауруханаға жапқан. Ол аштық жарияласа түтікше арқылы тамақтандырады. Осы сияқты 90 мыңнан астам «басқаша ойлайтындар» психикалық емдеу жолынан өтеді.

 

 

Қорытынды:

 

      Мінеки, балалар, еліміздің білім және ғылым саласының  дамуының кезеңдерінің жағымды және жағымсыз кездері болғанын түсіндік. Жағымды жағы -халық тегін білім алды, жағымсыз жағы - еліміздің тарихы ақсады, қыспақта болды. Оған тарих куә.   

     

       Бекіту «Кім жылдам?»

                                                   1 – нұсқа

 

1. «Сауатсыздық жойылсын» қоғамы қай жылы құрылды?

а. 1928ж.                                       в. 1921ж.

б. 1920ж.                                       г. 1924ж.

 

2.1928 ж. сауатты адам қанша % , оның қазағы  қанша % ?

а. 25%, қазағы 5%                         в. 30 %, қазағы 15 %

б. 25 %, қазағы 10 %                     г. 30 %, қазағы 20 %

 

3. Соғысқа дейінгі міндетті оқу:

а. 2 жылдық бастауыш білім        в. 4 жылдық бастауыш білім

б. 3-4 жылдық бастауыш білім     г. Орта білім міндетті

 

4. Қай жылы латын әрпіне көшірілді?

а. 1921ж.                                          в. 1928ж.

б. 1925ж.                                          г. 1930ж.

 

5. Суретті әліппе оқулығын кім шығарды?

а. А.Байтұрсынов                            в. Ә.Бөкейханов

б. Қ.Сәтбаев                                     г. М.Дулатов

 

6. Ана тілін оқыту әдістемесін кім құрастырды?

а. А.Байтұрсынов                             в. Ә.Бөкейханов

б. Ж. Аймауытов                              г. Қ.Сәтбаев

 

 

7. География оқулығын кім жазды?

а. Ә. Бөкейханов                               в. Қ. Сәтбаев

б. А.Байтұрсынов                             г. Ж.Аймауытов

 

8. Алгебра оқулығын кім жазды?

а. Қ.Сәтбаев                                       в. Ж.Аймауытов

б. Ә.Бөкейханов                                г. А.Байтұрсынов

 

9. Мәдени жорыққа қанша комсомол қатысты?

а. 60 мың                                            в. 70 мың

б. 65 мың                                            г. 75 мың

 

10. Соғыс алдында халықтың сауаттылығы қанша пайыз?

а. 65 %, қазақтар 40 %                      в. 75 %, қазақтар 50 %

б. 65 %, қазақтар 45 %                      г. 75 %, қазақтар 55 %

 

 

 

                                               

 

 

 

  2 – нұсқа

 

1. Абай есімі берілген педагогикалық инститта қай жылы ашылды?

а. 1925ж.                                              в. 1929ж.

б. 1928ж.                                              г. 1930ж.

 

2. Қзаақ Мемлекеттік Университеті:

а. 1930ж.                                               в. 1934ж.

б. 1932ж.                                               г. 1936ж.

 

3. Соғыс қарсаңында қанша жоғарғы оқу орны және орта арнаулы оқу орны болды?

а. 20 жоғ.  оқу орны 118 техникум     в.25 жоғ.оқу орны 120 техникум

б. 22 жоғ.оқу орны 120 техникум       г. 25 жоғ.оқу орны 118 техникум

 

4. Соғыстан кейінгі міндетті оқу:

а.бастауыш білім                                  в. 11 жылдық білім

б. 10 жылдық білім                               г. 3-4 жылдық білім

 

5. КСРО Ғылым Академиясының Қазақстандағы базасы құрылды:

а. 1930ж.                                               в. 1936ж.

б. 1932ж.                                               г. 1938ж.

 

6. Қазақ КСР-ң Ғылым академиясы ашылды:

а. 1932ж.                                               в. 1996ж.

б. 1940ж.                                               г. 1948ж.

 

7. Қазақ КСР-ң Ғылым академиясының тұңғыш президенті:

а. А.Байтұрсынов                                 в. Ж.Аймауытов

б. Қ.Сәтбаев                                          г. Ә.Бөкейханов

 

8. Қазақтың тұңғыш КСРО халық әртісі:

а. А.Жұбанов                                        в. Күләш Байсейтова

б. Ә.Қастеев                                          г. Ж.Жабаев

 

9. Қазақтың тұңғыш дыбысты фильмі:

а. Түркісіб                                             в. Жайлауда

б. Амангелді                                          г. Дала әндері

 

10. 25 жылға сотталған қазақ тарихшысы:

а. С. Асфендияров                                 в. Е.Бекмаханов

б. Ә.Бөкейханов                                     г. Қ.Сәтбаев  

 

ҮІ. Қорытындылау

Үйге  тапсырма

    Білім  мен  ғылым

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін:   __________________

Пәні:            Қазақстан  тарихы .

Сыныбы:     9 «б»

Күні   :       28 .04 . 2012

 

Сабақтың тақырыбы:Жоғарғы  кеңес және  1993 жылғы Конституция.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға тәуелсіздік  жағдайындағы  республиканың  Жоғарғы  кеңесі , 1993 жылғы 

                             Конституция , жоғарға  Кеңестің  өзін-өзі  таратуы туралы  түсінік  беру.

Дамытушылық :.Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы  ойлау , есте сақтау  қабілетін 

                 дамыту

Тәрбиелік:.Оқушыларды  адамгершілікке , адалдыққа , бірлікке  тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты  меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап,ауызша  баяндау

Сабақтың көрнекілігі:   Суреттер, ҚР. Конституциясы.

Құрал – жабдық: Қазақстан картасы

Сабақ   барысы: I. ұйымдастыру:

                            Сынып оқушыларын  түгелдеу.

                            II.Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау .

Қазақстанның  мемлекеттік  тәуелсіздігін  жариялау және  ТМД – ның құрылуы

  1. Қазақстанның  мемлекеттік  тәуелсіздігін  жариялау
  2. Тәуелсіздік  алуының  тарихи  маңызы
  3. ТМД – ның  құрылуы

                                      ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

  1. КСРО – ның  ыдырауына не себеп болды?
  2. Тәуелсіздік  Қазақстанға қандай жағдайда келді?
  3. Қазақстанның  тәуелсіздік алуының  қандай  тарихи маңызы бар?

 

                                             ІҮ. Жаңа  сабақ

1990 ж.басында – сайланған  Жоғары  Кеңестің  ХІІ шақырылымының  құрамы  бұрынғыдай  жылына

                               2 рет мәжілістерін  өткізіп, заң  шығарумен тұрақты  айналыса бастады.

1992 ж. шілдеде – «ҚР – ның ұлттық қауіпсіздік органдары туралы» және «ҚР ІІ әскерлері  туралы»

1992 ж ХІІ -  «ҚР қорғанысы мен Қарулы  Күштері туралы»  заңдары қабылданды.

1992 ж. 2 шілдеде – «ҚР Конституциялық сотын сайлау туралы» жарлық  жарыққа шықты.

1992 жылы  маусымда – тәуелсіз  Қазақстанның Елтаңбасы мен Туының жаңа  үлгілері қабылданды.

Желтоқсанда - Әнұранның  жаңа  мәтіні  қабылданды

1993 жылы 28 қаңтарда – Қазақстан  Конституциясы  қабылданды.

Прямоугольник: загнутый угол: 4 бөлім
21 тарау
131 бап
Кіріспе:
«Біз, Қазақстан халқы , дүние-жүзілік  қоғамдастықтың ажырамас  бөлігі бола  отырып, адам құқығы мен бостанды-ғының басымдығын тани отыр-ып, демократиялық қоғам мен құқықтық  мемлекет құр-уға бекем бел байлап , азаматтық  татулық пен ұлтаралық келісімді осы  Конституцияда  қабылдаймыз»
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                                                      

 

 

 

 

 

1993 жылы 13 желтоқсанда – Жоғарғы  Кеңестің  төрағасы  С.Әбділдин  оның  таратылғанын  ресми  түрде жариялады.

 

                        Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Тәуелсіздік   алғаннан  кейін қандай  заңдар  қабылданды?

2. 1993 жылғы Конституцияның  қандай  тарихи маңызы бар?

3. Жоғарға  Кеңес  қашан тарады?

     ҮІ. Қорытындылау

     ҮІІ . Үйге  тапсырма

       1993 жылғы  Конституция

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Қазақстан тарихы "Қазақстан 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты""

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

SMM-менеджер

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты

Сабақтың мақсаты:

Білімділік : Оқушыларға Қазақстанның бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы жағдайы ,

1916 жылғы көтерілістің себептері , басталуы ,сипаты , қозғаушы күштері туралы

түсінік беру.

Дамытушылық :.Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы тарихи оқиғаны өз көзқарасы

бойынша дәлелдеуге , талқылауға үйрету , өз бетінше жұмыс істеу білу дағдысын дамыту

Тәрбиелік:.Оқушыларды Отанды сүюге , қорғауға, елжандылыққа , батырлыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, ауызша баяндау

Сабақтың көрнекілігі: Суреттер, сызбалар , кестелер.

Құрал – жабдық: Қазақстан картасы

Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру:

а)Сынып оқушыларын түгелдеу.

ә)Оқушылар назарын сабаққа аудару

II.Жаңа сабақ

Жоспар:

  1. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Қазақстан ( 1914 – 1918 жж)
  2. 1916 жылғы көтерілістің себептері және басталуы
  3. Қазақ демократтарының саяси көзқарастары
  4. Қозғалыстың сипаты , қозғаушы күштері.


ХІХ ғасыр қазақстан үшін Ресей империясына тұтастай бодан болуымен ерекшеленеді.

Капиталистік қатынастарға ерте көшкен елдер дамуы жағынан едәуір озып кетіп , әлемнің қарқынды дамыған мемлекеттерінің алдыңғы легін құрды. Алдыңғылар соңына ерегн елдерге қысым жасады , олардың ішкі істеріне қол сұқты , еңбек ресурсы мен шикізатын пайдаланды.

Ресейдің алға шығуына негізгі кедергі :

- феодализм қалдықтары

- биліктің патшалық болмысы

- дворяндардың үстемдігі

- помещиктік жер иелену

- халық бұқарасының , буржуазияның саяси биліктен шеттетілуі.

- Шаруалардың жерінің аздығы

- Елдің тұрмыс жағдайының ауырлығы

- Халықтың кедейленуі

- «Бұратана» деп аталған халықтардың ұлттық езілуі

Дамыған мемлекеттер бөлшектеніп кеткен отарларды қайта бөліскісі келді. Оларға арзан шикізат көзі жетіспеді. Өзара топ құрып одақтасқан бәсекелес әскерни – саяси блоктар тартысы

БІРІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК СОҒЫСҚА ӘКЕЛІП СОҚТЫРДЫ .

E) 21-43.

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 610 163 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 14.03.2015 19501
    • DOCX 1 мбайт
    • 18 скачиваний
    • Рейтинг: 2 из 5
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Серикбаева Кулшара Жаугашаровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    • На сайте: 9 лет
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 52934
    • Всего материалов: 5

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Технолог-калькулятор общественного питания

Технолог-калькулятор общественного питания

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс профессиональной переподготовки

История и философия науки: теория и методика преподавания при подготовке кадров высшей квалификации

Преподаватель философии науки

600 ч.

9500 руб. 4750 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 20 человек из 16 регионов

Курс повышения квалификации

Развитие ИКТ-компетенции обучающихся в процессе организации проектной деятельности при изучении курсов истории

72/144/180 ч.

от 2200 руб. от 1100 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 32 человека из 16 регионов

Курс профессиональной переподготовки

История и обществознание: теория и методика преподавания в профессиональном образовании

Преподаватель истории и обществознания

500/1000 ч.

от 8900 руб. от 4450 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 40 человек из 20 регионов

Мини-курс

Концепции управления продуктом и проектом: стратегии и практика.

10 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Формирование здоровых детско-родительских отношений: влияние и преодоление сепарации

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 61 человек из 26 регионов

Мини-курс

Фитнес: теория и практика

5 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе