Инфоурок Всеобщая история Другие методич. материалыҚазақстан тарихы "Тарих және кеңістік"

Қазақстан тарихы "Тарих және кеңістік"

Скачать материал

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып 

Сабақтың  тақырыбы . Тарих  және  кеңістік

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға кеңістік  ұғымы , қазақ  халқының кеңістік  туралы ұғымдары  туралы  түсінік  

                      беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Тарих  және  уақыт

1. Тарихи  уақыт  межесі.

2. қазақша жыл  санау.

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Ертедегі  адамдар  уақыт  межесін  қалай  анықтап  отырған ?

2. Алғаш  жыл  санау  қалай  есептелді ?

3. Қазақша  жыл  санау  деген  не ?

 

ІҮ.  Жаңа  сабақ.

1. Кеңістік ұғымы.

Кеңістік – тоқтаусыз  құбылыс . Ол шексіз  деген мағынаны  білдіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 


Кеңістіктің  негізгі  қасиеттері - өлшем  бірліктері.

 

Ең  ежелгі  тайпалар :

                    Әлемнің  төрт  бұрышы  болған . Оң , сол , алдыңғы , артқы.

Сақтар .

                 Әлем үш  сатыдан  тұрады.

                І саты     төменгі    - жер  асты

                ІІ саты    ортаңғы  - жер  үсті

              ІІІ саты    жоғарғы – аспан әлемі.

Түріктер :

               Тәңірге  табынған. Тәңір  - олар  үшін  әке.

               Ұмай  құдай – ана – балалар  мен отбасының  қамқоршысы.  Ана .

               Күнді , Аспанды, жұлдызды  т.б   қастерлеген.

              Үйлерінің  есігін  шығысқа  немесе  оңтүстікке  қаратқан.

Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

1. Кеңістікті  қалай  түсінесің ?

2. Түріктер  үшін  Тәңір , Ұмай  ананың орны қалай  бағаланған ?

3. «Шартарап» деген не ?

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ. Үйге  тапсырма

    Тарих  және  кеңістік

             

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып 

Сабақтың  тақырыбы . Тарихи  карталар

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға карта тарихы , қазақ  жері  жайлы  карталық  мәліметтер  туралы  түсінік

                        беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Тарих  және  кеңістік .

1. Кеңістік  ұғымы

2. қазақ  халқының  кеңістік  туралы  ұымдары.

                        ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Кеңістікті  қалай  түсінесің ?

   2. кестені  толтыр.

Сақтардың  әлемнің  үш  құрылымы  туралы  түсінігі

Ежелгі  түріктердің  кеңістік  туралы  ұғымы

Қазақтар  кеңістікті  қалай  атаған ?

 

 

 

 

3 . Тест  тапсырмалары.

1) Күнге  табынудан  қазақ жерінде  қандай  ескерткіштер  қалған ?

    А) пирамида                     ә) «мұртты  қорған»                     б) обалар                    В) кесенелер

2) Ежелгі  түріктер  неге табынған ?

     А) тәңірге                ә) жаратушыға                 б) күнге                В) тауға

 

ІҮ. Жаңа  сабақ

1 . Карта  тарихы

                             немісше – «түпнұсқа»

Карта

                            грекше – «жазу  папирусы»

Карта  түрлері

 


              Тарихи             географиялық                     саяси                                экономикалық

Алғашқы  карталар      -  Қытайда  жасалды

Карта  жасау  ісі  дамыды  - Ежелгі  Грекияда

 

Ежелгі  карталар

 

р\с

Ежелгі  карталарды  жасушылар

Қамтылған  жері

1

Геродот

Жердің  кескін  картасын  алғаш  жобалап  жасады. Оған  Ежелгі  Грекия  жері  енді.

2

Птолемей

Б.з.б. ІІ ғ.  «география» кітабын  жазып , оған  қосымша  дүние  жүзінің  картасын  жасайды. 26  мемлекеттің аумағы  қамтылады. Еуразия, Африка  құрлықтарының  бедері  қазіргі  кескініне  біраз  жақындайды.

3

Ұлы  ойшыл , саяхатшылар әл – Идриси,Ибн  Хаукал

Дүние  жүзі  және  Орта  Азия  картасының  түпнұсқасын құрастырып , қолжазбаға  енгізген.

4

Махмұд Қашғари

ХІ ғ . қазақ  жерінің  саяси – этностық  тарихы  туралы  дерек  береді.

 

ХҮІ – ХҮІІ ғ . – Италия , Голландия елдерінде  карта  жасау  ісі  жолға  қойылды.

 

«Худад әл - Әлемде »  ортағасырлық  құнды  еңбек , қарлұқтар  жайлы  дерек  бар.

Әл-Идриси  «Сурат  әл- ард»( «Жер  беті  суреті») – Қазақ  жеріндегі  ежелгі қалалар , таулар  мен

                                өзендер  жайлы , қимақтың  16  қаласы  аталады.Ертіс  өңірін  мекендеген  тайпалар

Орыс ғалымы  С.Ремезов – ХҮІІ ғ. «Сібірдің  сызба  кітабы» - алғаш  рет  қазақ жерін  өзі  жазған

                       кітабындағы  картаға  түсірген.

И.Г. Ренат – Тұтқындағы  швед офицері – қазақ жерінің  картасын  Жоңғария  ханының

                      тапсырмасымен  жасайды.

Ш. Уалиханов – Ыстықкөлді алғаш  рет топографиялық  картаға  түсірді.

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Карта не үшін  қажет ?

2. Әлемде  алғаш  карталар  қалай  жасалды ?

3. Көне  және  ортағасырлық  сауда мен  көш  жолдары  туралы  не  білесің ?

 

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ . Үйге  тапсырма

Тарих  және  карталар

          Өздерің  тұрған елді  мекеннің  картасын  жасап  келу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып 

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан - әлемдегі  ірі  мемлекеттердің  бірі .

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанның әлем  картасында  алатын орны , топонимика  туралы  түсінік 

                     беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Тарихи  карталар .

1. Карта  тарихы

2. Қазақ  жері жайлы  карталық  мәліметтер.

                               ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Карта  сөзінің  қазақша  мағынасы  қандай ?

2. Әлемде  алғашқы  карталар  қай  жерде  жасалды ?

3. Ертедегі  қандай  карталарды  білесіңдер , онда  қай  жерлер  түсірілген ?

4. Қазақстан  туралы мәліметтер  кімдердің  еңбектерінде  кездеседі?

 

                                      ІҮ .Жаңа  сабақ .

1. Қазақстан  әлем  картасында

 

       Әлемдегі  ең  үлкен  құрлық                 Еуразияның  дәл                             Жер  көлемі  жөнінен                                                                               

                                                                    ортасында  орналасқан                                 9 орын

Пузырек для мыслей: облако: Қазақстан
 

 


Дамыған Ұлыбритания,                                                                              Жер  көлемі 2 млн. 724 ,9 мың Франция, Германия,                                                                                      шаршы шақырым.

Италия, Испания сияқты

Мемлекеттер еркін сиып                                                                             батыстан  шығысқа дейін 3000км.

            кетеді

                       табиғаты                                                              оңтүстіктен солтүстікке дейін 1600 км.

                            бай            Ірі өзен  , көлдері, таулары бар

 

 

Топонимика  - жер-су  атауларының  шығу тарихын  зерттейтін  ғылым  саласы.

 

Жануарлар  , өсім-діктер дүниесіне

Тарихи  оқиғаларға

байланысты

Тарихи тұлғаларға  байланысты

Кен байлықтарына байланысты

Көне  заиандағы  қалалар

Аюлы , Маралды ,Теректі, Қарағайлы

Аңырақай, Қалмаққырылған

Ұлытаудағы  Едіге биігі, абылайдың  Көкжартасы, Жетісу

Жезді  ,Қорғасын, Қалайы

Отырар ,тараз, Түркістан

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1.Қазақстан  Республикасының  әлемдік картадан  алатын  орны  қандай ?

2. Неліктен  Қазақстанды  «Еуразияның  кіндігі»  деп  атайды?

3. Топонимика  дегеніміз  не ?

ҮІ Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма . Қазақстан  - әлемдегі  ірі  мемлекетердің бірі.

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып 

Сабақтың  тақырыбы . Біздің  Отанымыз - Қазақстан

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанның табиғаты ,қазба  байлықтары  туралы  түсінік беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес.

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , топпен жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Қазақстан - әлемдегі  ірі  мемлекеттердің  бірі .

 І.. «Сұрақ бізден , жауап  сізден» :  

        а) Ұзақ  уақыт бойы   Қазақстанның   әлем картасында  көрінбеуі  неліктен ?

        ә) «Қазақстан - әлемдегі ең үлкен  құрлық » тірек  сызба  арқылы  дәлелде.

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 


       б) Қазақстанда  қандай таулар , көлдер бар ?

       в)Қазақстан  қандай елдермен  байланыс  орнатты ?

      г) Топонимика  - деген не ?

          І топ : өсімдіктерге , жануарларға  байланысты

         ІІ топ: Тарихи оқиғаларға  байланысты

        ІІІ топ : Көне  қалалар

        ІҮ топ : Пайдалы  кен  байлыққа  байланысты .

                            ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

Тест   тапсырмалары.

           

1.Тарих сөзі қандай мағына береді?

А)әңгімелесу              б)зерттеу      в)сөйлесу

2.Тарихтың атасы кім?

А) Птолемей             б)Геродот     в)Сыма Цянь

3.Төменде аталғандардың қайсысы жазба деректерге жатады?

А)заңдар        б)жұмбақтар           в)киім-кешек

4.Халықтардың тұрмыс-тіршілігін,рухани мәдениетін,шежіресін зерттейтін ғылым саласы?

А) Археолгия              Б)Этнография          В)Антропология

5.Көне замандардың жазба құжаттары қайда сақталады?

А)Театрда                 Б)Мұрағатта           В)Баспада

6.Жыл санауды алғаш кімдер ойлап тапты?

А)шумерлер               б)египеттікттіктер          в)римдіктер

7 Біздің заманымыз қандай оқиғадан басталады?

А)Мұхаммед пайғамбардың дүниеге келуі  б)Иисус Христостың келуімен в)Мұхаммед пайғамбардың Мединеге қоныс аударуымен

.«Хижра» сөзі араб тілінен аударғанда қандай мағына береді?

А) «уақыт»    б) «қоныс аудару»    в) «көшу»

Күнге табынудан қазақ жерінде қандай ескерткіштер қалған?

А) «мұртты қорған»           б)обалар         в) кесенелер

10. Ежелгі түріктер неге табынған?

А) тәңірге      б)жаратушыға         в)күнге

11  .Мемлекеттің аумағы мен  астанасы,шекакрксы көрсетілген карта қалай аталады?

А)физикалық             б)саяси           в)географиялық

12. Тарихи оқиғалары суреттейтін карталар қалай аталады?

А)тарихи       б) физикалық             в)саяси

13. Карта немісше қандай ұғымды білдіреді ?

А) «жазу папирусы»,           б) «жер беті суретті»       в.«Сібірдің сызба кітабы»

14. .Туған өлкені  жан-жақты зерттейтін ғылым?

А) өлкетану               б) география              в) демография

15.Кеңістік дегеніміз не?

А) әлемнің жаратылысы           б )тоқтаусыз ьқұбылыс                        в) тарихи үрдістер

16.Ыстықкөлді алғаш рет топографиялық картаға түсірген кім?


А )Махмұд Қашқари                    б) И.Г.Ренат                     в) Шоқан Уәлиханов

 


ІҮ. Жаңа  сабақ .

1. Қазақстанның  табиғаты.

               Берілген  сұрақтар  мен тапсырмаларды кітаптың және  картаның  көмегімен  табу.

                                                                 ----------------     ---------------  қарай

1. Қазақстанның жер  бедері                                                                                                  биіктей  түседі.

                                                                -----------------     ---------------  қарай

 

2. Қазақстандағы ең  биік  жер   -    Хантәңірі  шыңы

   Оның  биіктігі                            -     6995 метр

   Ол  шың  орналасқан                  -     Оңтүстік – шығыс Қазақстанда

3. Қазақстанның  оңтүстік – батыс  және оңтүстік  аудандары   -    Тұран жазығымен  шектеседі.

4. Шығыста  үлкен  Алтай    таулар  жүйесі жатыр.

     Алтай  тауының  ең  биік  шыңы    -   4506 метр.

     Ол  екіге  бөлінеді : 1. Кенді  Алтай.                        2. Оңтүстік  Алтай.

 

5.  Алтай  тауы

              Батысы                                                                                             оңтүстігі

 


             Қалба  жотасы                                                                             Тарбағатай  таулары

        

                  1608 м                                                                                               2992 м.

6. Алтай  тауларын  4 мемлекет өзара  бөлген : Қытай, Ресей, Қазақстан , Монғолия.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


7. Қазақстан  аумағының 10 % - ын  таулар алып жатыр.

 

 

 

р\с

 Қазақстандағы таулар

 Қайда  орналасқан

Биік  шыңдары

1

Көкшетау

Көкшетау

Көкше , биіктігі  947 м

2

  Баянаула

Орталық Қазақстанның  солтүстік-  шығысында

Ақбет  шыңы- 1026 м.

3

Қарқаралы

Қарағанды  облысы

Қызыларай – 1565 м.

4

Ұлытау

Сарыарқаның қиыр оңтүстік -батысы

1133 м

5

Мұғалжар

Батыс және Оңтүстік Қазақстаның жапсарында 25 шақырымға дейін созылған

 

 

« Сандар  сөйлейді »

 

85 мыңға жуық

Қазақстандағы  өзендер саны

228

Ұзындығы  100 шақырымнан асатын  өзендер

48 мыңнан  аса

Көлдер

21

Ұзындығы  100 шақырымнан  асатын көлдер

155

Жануарлар

480

Құстар

49

Бауырымен  жорғалаушылар

11

Қосмекенділер

150

балықтар

 

Қазба  байлықтар.

Сұрақтар . Қазақстанда  кездесетін  кен байлықтарын  атап, олардың  шоғырланған аумағын  картадан 

                    көрсет.

 

Ү.  Жаңа  сабақты  бекіту

 

1.  Хан тәңірі шыңының биіктгі?

А)4506               Б)1608           В)6995

2. Жалпы Қазақстан аумағының қанша %-ын таулар алып жатыр?

А) 8      Б) 10               В)9

3.  Қазақстанда жануарлардын қанша түрі бар?

А ) 155            б )150              В )152

4. Ұлытау қандай  таулар   қатарына  жатады?

А) Биік           б) ұсақ  шоқылы      в) орташа

5. Бурабайдың  орналасқан  жері :

А) Астанада     б) Бетпақдалада      в) Көкшетауда

 

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ . Үйге  тапсырма.

 Біздің  Отанымыз  - Қазақстан.  Оқу.

  Қызыл  кітапқа  енген , Қазақстанды  мекен  ететін хайуанаттар мен құстардың  тізімін  жазып келу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  7. Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан  халқы

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстанның қалай  көп  ұлтты  мемлекетке  айналғаны туралы  мәлімет 

                        беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі емес.

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , топпен жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Біздің  Отанымыз – Қазақстан.

1.Қазақстанның  табиғаты.

2. Қазба  байлықтары.

 

ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

 

1.  Хан тәңірі шыңының биіктгі?

А)4506               Б)1608           В)6995

2. Жалпы Қазақстан аумағының қанша %-ын таулар алып жатыр?

А) 8      Б) 10               В)9

3.  Қазақстанда жануарлардын қанша түрі бар?

А ) 155            б )150              В )152

4. Ұлытау қандай  таулар   қатарына  жатады?

А) Биік           б) ұсақ  шоқылы      в) орташа

5. Бурабайдың  орналасқан  жері :

А) Астанада     б) Бетпақдалада      в) Көкшетауда

 

ІҮ . Жаңа  сабақ.

  Әр  топқа  бірдей  тапсырмалар  беріледі.

1 – тапсырма

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


2- тапсырма :  Кесте толтыр.

 

жылы

Ұйғырлар

Дүнгендер

1897 ж

56 мың

14 мың

1907 ж

 64 мың

20 мың

 

3 – тапсырма  Толықтыру  тесті.

1.  1937   жылы Екінші  дүниежүзілік соғыс  қарсаңында Қиыр Шығыстан 96  мың  кәріс отбасымен  

  көшіріліп әкелінді.

2. 1940-1941  жылдары  батыс  шекарадан 105  мың поляк  күшпен  жер  аударылды.

3. Еділ  өзені  бойын  мекендейтін  1 миллионнан  аса  неміс  шығысқа  көшіріліп, оның 400  мыңы

    Қазақстанға келді.

4. Соғыс  кезінде  жалпы  саны 2,5  миллиондай  басқа  ұлт  өкілдері Қазақстанға  қоныстандырылды.

5. 1954-1965  жылдары  тың  және тыңайған  жерлерді  игеру  науқаны  жүргізілді. Осы жылдары 2

  млн-дай  басқа  ұлт көшіп  келді.

6. Қазір  100  - ден  аса  ұлт  өкілдері  Қазақстанда  тұрады.

7. Қазіргі  күні  Қазақстанда  11  тілде  газеттер  шықса , 12 тілде  теледидар , 6  тілде  радио  хабар 

   таратылады.

8. Жер  бетінде 200 – дей  мемлекет  бар

 

4 – тапсырма:

                         Термин  сөздер

«Этнос» - белгілі  бір  аумақта  тұратын , тілі  мен ділі , шығу тегі  ортақ  ұлт.

«Диаспора» - өз  елінен  тыс жерде  өмір  сүретін  этностық  топ

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту .

  Әр  топ  бір-біріне  сұрақ  қояды.

 

ҮІ. Қорытындылау.

          Мен  бүгінгі  сабақта  не  білдім ?

ҮІІ . Үйге  тапсырма

           Қазақстан  халқы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  10. Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Қазақстан  қалалары

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға Қазақстан  қалаларының тарихы  туралы  түсінік  беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап , жеке  жұмыс.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте, суреттер.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қазақстан халқы.

1.Қазақстан қалай  көп  ұлтты мемлекетке  айналды ?

                      ІІІ. Өткен сабақты  бекіту.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                            Кесте толтыр.

 

жылы

Ұйғырлар

Дүнгендер

1897 ж

 

 

1907 ж

 

 

 

                          3 – тапсырма  Толықтыру  тесті.

1.  --------  жылы Екінші  дүниежүзілік соғыс  қарсаңында Қиыр Шығыстан ----  мың  кәріс отбасымен  

  көшіріліп әкелінді.

2.---- - -------жылдары  батыс  шекарадан --------  мың поляк  күшпен  жер  аударылды.

3. Еділ  өзені  бойын  мекендейтін  -----------  аса  неміс  шығысқа  көшіріліп, оның ---------- мыңы

    Қазақстанға келді.

4. Соғыс  кезінде  жалпы  саны -------  миллиондай  басқа  ұлт  өкілдері ----------- қоныстандырылды.

5. ----- - ----  жылдары  тың  және тыңайған  жерлерді  игеру  науқаны  жүргізілді. Осы жылдары

  ----------басқа  ұлт көшіп  келді.

6. Қазір  -------  - ден  аса  ұлт  өкілдері  Қазақстанда  тұрады.

7. Қазіргі  күні  Қазақстанда  -----  тілде  газеттер  шықса , ------ тілде  теледидар , ----  тілде  радио  хабар    таратылады.

8. Жер  бетінде ------   – дей  мемлекет  бар

                       

Термин  сөздер

«Этнос» -

«Диаспора» -

                              Тест тапсырма

1 Жалпы Қазақстан аумағының қанша %-ын таулар алып жатыр?

А) 8      Б) 10               В)9

2.   Қазақстанда жануарлардын қанша түрі бар?

А ) 155            б )150              В )152

3 Тың игеру жылдары Қазақстанға қанша өзге ұлт өкілдері қоныстандырылды?

А) 35 мың         Б) 2 млн дай              В) 48 мың

4.  Мемлекет құрған этностардын саны қанша?

А)46     Б) 110              В) 200дей

5.  1954-1965 жылдары азық-түлік проблемасын шешу мақсатында қандай науқан жүргізілді?

А) Ересектер жұмыс істеу

Б) Тың және тыңайған жерлерді игеру

В) Отанымыздын көркеюне күш салу

 

                  ІҮ. Жаңа  сабақ.

                                                                                          14  облыс

Қазақстан                          2004 жылы                         90-ға  жуық  қала

Республикасында                                                           200 – дей қала тектес  кент

                                                                                        150 – ден  астам аудан.

 

 

Түркістан

-          Ең  көне  қалалардың  бірі.

-          Оның  тарихы  ең  кемі 2000 жыл.

-          Табиғаты  тамаша , қолайлы

-          Төрт  жолдың  торабында  орналасқан.

-          Ең  бастысы  түркі  халықтарының  саяси  және  рухани  орталығы

-          Қожа  Ахмет  Йасауидің  әдемі  күмбезі бар

-          Қазақтардың  ұлы  адамдары  жерленген.

-          1771 ж. Абылайды осы  жерде  хан сайлаған.

-          Қазақстанның  гүлденген , тарихи ескерткіштері  көп , саудасы  дамыған қалаларының бірі

 

Каспиий теңізінің жаға-сындағы портты  қала

 

Мұнай  мен газ игерілген.

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


А                 1869 жылы  Ресей бекінісі  ретінде  ретінде  қаланған.

Қ

Т                  1891 ж. қала  мәртебесіне  ие  болған.

Ө

Б                 Ақтөбе облысының  орталығы

Е

                         Оның  бойымен Елек өзені ағып  өтеді.

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Картадан  Қазақстанның  14  обллысын  көрсет

2. Қала  деген  сөзді  қалай  түсінесің?

3. Картадан  өзің  тұрған жерді  көрсет

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

               Қазақстан  қалалары

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  17 . Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Тас  дәуірі

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   палеолит ,  тас  құралдар , орта  тас , жаңа  тас  ғасырлары  туралы түсінік 

                         беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте, суреттер.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Адамды  кім жаратты ?

1.Адамның  пайда  болуы  туралы.

2. Жаратушы  туралы  аңыздар.

3. Адамның  пайда  болуы  және  оның  маңызы

                      ІІІ. Өткен сабақты  бекіту.

1. Тотемизм  деген  не ?

2. Адам  қалай  пайда  болды?

3. Ең  алғашқы  адамдар  қай  жерлерде  өмір  сүрді ?

 

р\с

Ежелгі  адам аты

Табылған жері , жылы

  1

«гоминид»

 

2

«австралопитек»

 

3

«Питекантроп»

 

4

«синантроп»

 

5

«неандерталь»

 

6

«краманьондық» немесе «саналы адам»

 

р\с

Ежелгі  адам аты

өмір  сүрген  уақыты

  1

«гоминид»

 

2

«австралопитек»

 

3

«Питекантроп»

 

4

«синантроп»

 

5

«неандерталь»

 

6

«краманьондық» немесе «саналы адам»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

р\с

Ежелгі  адам аты

ерекшелігі

  1

«гоминид»

 

2

«австралопитек»

 

3

«Питекантроп»

 

4

«синантроп»

 

5

«неандерталь»

 

6

«краманьондық» немесе «саналы адам»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                         ІҮ. Жаңа  сабақ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                            «палео»  -  ежелгі

                                                            «литос»  -  тас

Ортаңғы палеолит немесе мустьер кезеңі

Б.з.б. 100 -40 мыңж .

 
                                                               Чоппер   - қатты  тастан  жасалған  кескіш құрал.Ағаш , аң  етін

                                                                                 кесу  үшін  қолданылған .

                                                               Болас  - жіпке  байланған  домалақ  тас.

 

 

 

 

 

 

 


Б.з.б.  100 – 80 мың  жылдай  бұрын  ауа – райы  күрт суытып , адам  да , аң да  қырылып қалды.

12 – 13 мың  жылдай  бұрын -  мұз  еріді.

Блок-схема: альтернативный процесс: Орта  тас  ғасыры
 

 

 


-          тарихтағы  ең аз  зерттелген  кезеңдердің  бірі .

-          Ескерткіштері  қазақстан  жерінде  аз кездеседі.

-          Табиғатта , ауа – райында  үлкен  өзгерістер  болды .

-          Мамонттар  мен  мүйізтұмсық сияқты  ежелгі  жануарлар жойылып  кетті.

-          Қару – жарақ  түрлері  өзгерді. ( доғал және  домалақ ұшы бар)

-          Бумеранг – имек  ағаш сияқты  аңға  лақтыратын  қару пайда  болды.

-          Балық аулау  пайда  болып , қайық  жасалды.

-          Мал  шаруашылығы мен  егіншіліктің алғашқы  белгілері  пайда  бола  бастады.

-          Тасты  арнайы  құралдармен  тілді.

-          Көптеген  жаңа  жерлер  игеріле  бастады.

Блок-схема: альтернативный процесс: Жаңа  тас  ғасыры 

 

 

 


-          Өте  аз  уақытты  қамтыды

-          Табиғат , қоршаған  орта  қазіргіге  ұқсады.

-          Тас өңдеу  әдістері  жоғарғы   дәрежеге  жетті.

-          Найзаның  ұшы , ине , гарпун пайда  болды.

-          Ыдыстар   жасалды

-          Шаруашылық дамыды.

-          Жабайы  жануарларды  қолға  үйрете  бастады

-          Алғашқы  кен өндірісінің белгілері пайда болды.

-          Өнімді  еңбек  пайда болды.

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

  1. Ежелгі тас  ғасырында  қоршаған  орта , табиғат  қандай еді?

  2 . Тас  дәуірінің  бір-бірінен  қандай  айырмашылықтары  болды ?

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма  .  Тас  дәуірі

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  21 . Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Қола  дәуірінің  қоныстары

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   қола  дәуірі , ерекшелігі, Андронов  мәдениеті, ескерткіштері  туралы  түсінік 

                       беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте, суреттер.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Тас  дәуірі

1 . Тас  дәуірі.

2. Тас  құраладр.

3.Орта  тас ғасыры

4. Жаңа  тас  ғасыры

                       ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Не  себепті  тас  дәуірі  деп  аталды ?

2. Тас  дәуірі  нешеге  бөлінеді ?

3. Чоппер , болас, бумеранг   деген не ?

4. Мезолит  кезеңінде  қандай  өзгешеліктер  болды?

5. Неолит  кезеңінің  ерекшеліктері  неде?

                           ІҮ. Жаңа  сабақ.

Б.з.б.  2 мыңж. – тастан  жасалған  құралдарды  металдан  жасаған  құралдар біртіндеп  ығыстыра 

                          бастады.

Қола  дәуірі  - б.з.б.  2-1 мыңж. аралығын  қамтыды.

Қола  дәуірінде :

-          рулық  қатынастар  біржола  ыдырады.

-          Тайпалық  бірлестіктер  пайда  болды.

Радиальная диаграмма

                                         Қола  дәуірінің  ерекшелігі

                               1. Түсті  металдар мен  алтынды  игере  бастады

 

                               2. көшпелі  мал  шаруашылығы   дамыды

 

                               3. Егіншілік  дамыды

 

 

 

 

Андронов  мәдениеті  - 1914 ж. Оңтүстік – батыс  Сібірдегі  Ачинск  қаласы  маңындағы  Андронов 

                                       қонысынан  табылды.

Орталық  Қазақстан – қола  дәуірі  ең  көп  шоғырланған  жер.

                                        150 –ге жуық  қабір .

                                        30-ға жуық  қоныс.

                                               солтүстікте

                                             

Ескерткіштер                      орталықта                   өте  көп  кездеседі

 

                                                 батыста

 

 

Радиальная диаграмма

 

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Қола  дәуіріне  сипаттама  бер

2. Қола  дәуірінің  негізгі  ерекшелігі  не ?

3. Андронв  мәдениеті  қай  жерден  табылған ?

 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма 

Қола  дәуірінің  қоныстары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  25 . Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Сақтар

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   ежелгі  Қазақстан  тұрғындары  сақтар ,олардың өмір  салты , шаруашылығы

                     туралы  түсінік  беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа  тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте, суреттер.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы: Қола  дәуірінің  қоныстары

1. Қола  дәуірі

2. Қола  дәуірінің  ерекшелігі

3. Ескерткіштері

                                 ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1 . Мысты  қолдана  бастаған  дәуір -  Энеолит  деп  аталады.

Қола  дәуірі

 
 


                           2.

 

Мыс

 

қалайы

 
 


                                                         +

 

3. Өмір сүрген  уақыты         -  б.з.б. 2-1 мыңжылдықтар

Толықтыру тесті

4. Қола  дәуірінде

          А) рулық  қатынастар  біржолата  ыдырады.

          Б) Тайпалық  бірлестіктер  пайда  болды.

5. Тірек  сызбамен  жұмыс

 

Организационная диаграммаРадиальная диаграмма

6 . Тест  тапсырмалары.

1. Қола  қандай  металдардың  қоспасынан  дайындалды?

                   а) қорғасын  мен  қалайы                                   ә) мыс пан  темір

                   б) мыс  пен  темір                                              в)қалайы  мен  темір

2. Беғазы – Дәндібай  мәдениетінен  қанша  қорған  табылды?

            а)50-ден  аса                                  ә)  20-дан  аса

            б) 38- дей                                        в) 40- қа  жуық  

 

                       ІҮ. Жаңа  сабақ

1. Сақтар – ежелгі  Қазақстан   тұрғындары

 

Б.з.б. І  мыңжылдықта  -  Жетісу  мен  Түркістаннан  Қара  теңіз  бойына                 «сақ»  атауына  ие

                                             Алтай  тауларынан    Хорезмге  дейінгі  аумақты                 болған  тайпалар

Грек  деректерінде :

-          дайлар , массагеттер , исседондар

Парсы деректерінде:

                -  Хаумаварга    - хаома  сусынын  дайындайтындар

               -  тиграхауда   -  шошақ  бөріктілер

               - парадарайа    -  теңіздің  арғы  жағындағы  сақтар

2. Сақтардың  өмір  салты , шаруашылығы мен  тұрмысы

Суретке қарап сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы жайлы әңгімелеп бер.

 

Безимени-5
Безимени-8
 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                          

 

 

 

 

Мал  шаруашылығы

 


           Көшпелі                                 жартылай  көшпелі                              отырықшы

 

 

 

                 Сақ қоғамында адамдар неше топқа бөлінді және олар қалай киінді?

Безимени-4
 

 


                                                                                              Сақ  қоғамы  жауынгерлер , абыздар , малшылар,

                                                                                                  егіншілер  болып  бөлінді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дүние  жүзі  тарихы    5 «в»  сынып                 4.Х. 2011

Сабақтың  тақырыбы:  Қайталау

Сабақтың  мақсаты:

   білімділік:  Оқушыларға  өткен  сабақтар  бойынша тапсырмалар , сұрақтар  беру  арқылы , алған  білімдерін    тексеру, еске  түсіру , қайталау.

  Дамытушылық:  Оқушылардың  ойлау қабілетін  дамытып , өз  бетінше  іздене  білуіне  дағдыландыру

 Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , адалдыққа  тәрбиелеу.

 Сабақтың түрі :  Дәстүрлі.

 Сабақтың  типі:  Өткен  сабақты  қайталау.

 Сабақтың  әдісі :  Сұрақ - жауап

 Көрнекілік:  тапсырмалар

 Сабақ  барысы:  І. Ұйымдастыру.

                                 Сынып  оқушыларын  түгелдеу.

                               ІІ. Жаңа  сабақ.

 

І . Термин  сөздермен  жұмыс

1. «Шежірешілер»  - тарихи  әңгімелерді  есіне  сақтап , елге  айтып  отыратын  адамдар.

2. «Жылнамашылар» - болған  оқиғаларды  жазып  отыратын ранайы  адамдар

3. «Этнография» - халықтың  әдет-ғұрпын , шығу  тегін  зертейтін  ғылым  саласы

4. «антропология» - адамдардың is&e тег3н зерттейд3

5. «геральдика» - елтаңба  тану  ғылымы

6. «нумизматика»  -  тиындар , ақша  тарихын  зерттейді

7. «пиктография» - тасқа , қышқа жазылған  сурет  жазулар

8. «пергамент» - мал  терісінен  жасалған жазу  құралы

9. «Демография» - халықтардың  санын , өсуін, азаюын  зерттейді

10. «палеолит» - тас  дәуірі

11. «мезолит» - орта  тас  дәуірі

12. «неолит»  - жаңа  тас  ғасыры

ІІ  . Тірек  сызбалар

 

 

 

 


                                   Ежелгі  Қазақстан  тарихы

 

                                   Орта  ғасырдағы  Қазақстан  тарихы

 

                                   Жаңа  замандағы  Қазақстан  тарихы

 

                                   Қазіргі  замандағы  Қазақстан  тарихы

 

 

Тарихи  деректер

 

                      Ауызша                                                                                                     Жазбаша

 


     Аңыз , шежіре                                                                                                       Заңдар

        Миф                                                                                                                    Мемлекеттік  құжаттар

      Жыр – эпос                                                                                                           тарихи  жазбалар

     Ертегі, мақал-мәтелдер, жұмбақ                                                                     Әдеби  шығармалар

 

ІІІ . Толықтыру  тесті

1. «Алтын  киімді адамның»  мүрдесін  1969 жылы  Жетісу  жеріндегі  Есік  қорғанынан  археолог

     К. Ақышев   тапқан.

2. «Алтын  киімді  адамның»  жасы  17 – 18 – де , бойы  165 см

3. Алтын  киім  4 мыңға  жуық  алтын   әшекейлермен  безендірілген.

ІҮ. Қорытындылау

Ү. Үйге  тапсырма                     Өткенді  қайталау.

 

І . Термин  сөздермен  жұмыс

 

1. «Шежірешілер»  -.

 

2. «Жылнамашылар» -

 

3. «Этнография» -

 

4. «антропология» -

 

5. «геральдика» -

 

6. «нумизматика»  -

 

7. «пиктография» -

 

8. «пергамент» -

 

9. «Демография» -

 

10. «палеолит» -

 

11. «мезолит» -

 

12. «неолит»  -

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  21 . ХІ. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Ежелгі  түркілер

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   «түрік»  атауы , қағанаттың  құрылуы , халқы , кәсібі, тұрмысы  туралы 

                    түсінік  беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа, елін , жерін  сүюге   тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте, суреттер.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

Тақырыбы: батыс  және  Оңтүстік  ғұн  империялары.

1. Ғұндардың  жеңімпаз  жорықтары.

2. Халықтардың  ұлы  қоныс  аударуы.

                                   ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Ғұндар  қай  елдерді  жаулап  алды ?

2. Каталаун  шайқасы  қашан  өтті ?

3. Ғұндар  тарихта  қандай  орын  алады ?

                                                      ІҮ.  Жаңа   сабақ.

1. «Түрік»  атауы .  Қағанаттың  құрылуы.

Б.з. І  мыңж. Ортасында  - Қазақстан  даласында ірі  этникалық  өзгерістер  басталды.

                        «ежелгі  түрік» , «көне түрік»  дәуірі

Алғаш  түрік  атауы  қытай  деректерінде  542  жылы  кездеседі. Қытайлықтар  түріктерді  ғұндардың  ұрпақтары  деп  атайды.

ҮІ ғ. ортасында – Түрік – ашина  елінде  билік  еткен  Бұмын  қаған түрік  мемлекетінің  негізін

                             салды . Ол  көшпелі  түріктерді  Түрік  қағанатына біріктірді.

 

                                                   Тұнғыс –маньчжурлар

 

Пузырек для мыслей: облако: Т  ү  р  і  кИрандықтар                                                                               қытайлықтар

 

 

 

 


                                                       Тохар тайпалары

ҮІ ғ. ортасына  дейін  түріктер   жужандарға ( аварлар )  бағынған  еді.

552 жылы – соғыстың  нәтижесінде  жужандар  толық  талқандалды  және  көп бөлігі  қырылды.

603 жылы – батыс  және    шығыс  болып  екіге  бөлінді.

Құрамына :            қырғыз , қыпшақ, оғыз , авар , кай, қидан  тайпалары  болды.

Негізгі шаруашылығы   жер  жырту , сауда , қолөнер.

«Тат »   - түріктер  өздеріне  бағынышты  соғдылықтарды  атады.

М. Қашғари  «татсыз  түрік жоқ »  деп  жазады.

Табынды   тауларға, өзендерге, үңгірлерге , көк  бөріге.

Жауынгер  түріктердің  туларында   қасқыр  басы бейнеленді.

 

ҮІІ ғ. – Түрік қағанаты  Батыс және Шығыс болып екіге  бөлінді.

ҮІІІ ғ. басында – түркілер  екі  майданда  күрес  жүргізуге  мәжбүр болды.

 

                              Шығыста                                                           Батыста

                             Қытайлықтармен                                            арабтармен

Ү.  Жаңа  сабақты  бекіту

 

1. «Түрік»  атауы  қай  дәуірде  пайда  болған ?

2. «Ашина» атауы   қандай  мағынаны  білдіреді ?

3. Түрік  қағанаты  қалай құрылды ?

 

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ . Үйге  тапсырма

                                Ежелгі  түркілер . Түрік  қағанаты.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  25 . ХІ. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Ежелгі  түркі  жазулары

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   Білге  қаған , Күлтегін , Тоныкөк  жазбалары , «руна»  жазуы  туралы түсінік     

                      беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа, елін , жерін  сүюге   тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , оқулық  суреттері.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

Тақырыбы: Ежелгі  түркілер . Түрік қағанаты.

  1. «Түрік»  атауы.

2. Қағанаттың  құрылуы .

3. Халқы , кәсібі , тұрмысы.

                      ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. «Түрік»  атауы  қай  дәуірде  пайда  болған ?

2. «Ашина»  атауы   қандай  мағынаны  білдіреді ?

3. Түрік  қағанаты  қалай  құрылды ?

4. Түрік  қағанатының  екіге  бөлінуінің  себебі  неде ?

                              ІҮ. Жаңа  сабақ.

ҮІ  ғасырда – түріктер  өзіне  ғана  тән  альфавиттік  жүйесі мен  жазу  емлесі  бар  руна  жазуын 

                      дүниеге  әкелді.

                                                 1. Мемлекеттің  гүлденуі

Жазу  не үшін                        2. экономиканың  қарыштап  дамуы

қажет  болды?                      3. басқа  елдермен  байланыс  орнатуда

Руна  жазулары  кімдерге  арнап жасалады ?

                   Қайтыс  болған  адамдардың  басына

                   Түркілер  бұл  ескерткіштерді  «бітіг  таш»  деп  атаған.

Қайдан  табылды?

           1. ХҮІІІ ғ. 20-жылдарында Енисей  аңғарынан  табылды.  Тапқан  Д. Миссершмидт  пен

               Ф. Страленберг.

           2. 1889 жылы  Н.М. Ядринцев  Солтүстік  Монғолиядағы  Орхон  өзенінің  аңғарынан  руна  жазуы 

               бар  үлкен  құлпытас  тапты. Сырын алғаш  дат  ғалымы  В. Томсон ашты .Ресей 

               түркітанушысы  В.Ф. Радлов  жазуды тұңғыш ажыратып  оқыды.

 

«Орхон – Енисей жазба  ескерткіштері»  деп  аталуы  табылған  жеріне байланысты.

Кімдерге  арналып  салынды ?

1. Білге қағанға  (685-734 жылдар ) Шығыс  Түрік қағанатының  құдіретті  әміршісі

2. Күлтегінге ( 684 - 731)  - Білгенің  інісі , даңқты  қолбасшы.

3. Тоныкөк – түрік қағанатының  ақылгөй  кеңесшісі , ерен  батыр

ХІ-ХІІ ғ. кейін  көне  түркі  жазуы қолданылмайды.

Себебі -  Руна  жазуын  араб  емлесе  ығыстырып  шығарды .

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Ежелгі  түркі  жазуы қашан  дүниеге  келді?

2. Ежелгі  түркі  ескерткіш  жазулары  қайдан  табылды?

3. Неліктен  түркі  жазулары  қолданыстан  шыға  бастады,

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ .Үйге  тапсырма

                   Ежелгі  Түркі  жазулары.

 

 

 

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып  28 . ХІ. 2011

Сабақтың  тақырыбы . Мәдениет  және  сауда  жолдары

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға   Ұлы  Жібек  жолы  және  оның  тарихи  маңызы  туралы  түсінік  беру.

Дамытушылық: Оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар  беру арқылы ойлау, есте  сақтау  қабілетін 

                               дамыту.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , еңбекқорлыққа, елін , жерін  сүюге   тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі .

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап ,

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте,

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

Тақырыбы: Ежелгі  түркі  жазулары.

1. Білге қаған.Күлтегін , Тоныкөк  жазбалары.

                                ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Ежелгі  түркі  жазуы қашан  дүниеге  келді?

2. Ежелгі  түркі  ескерткіш  жазулары  қайдан  табылды?

3. Неліктен  түркі  жазулары  қолданыстан  шыға  бастады ?

                            ІҮ. Жаңа  сабақ

Ұлы  Жібек  жолы  - Еуразияның  батысы мен  шығысын  байланыстырған  керуен  жолдары 

                           тораптарының  шартты  атауы.

Б.з.б.  ІІ ғ. ортасында    -  Ұлы  Жібек  жолы  қалыптаса  бастады.

Аумағы      Қытайдан басталып , Римнен  аяқталады.

Ең қымбат тауар   - Қытай  жібегі

                                      Халық-қ   валюта  қызметін  атқарды

Жібек                           хандар  мен  елшілерге  тарту  етілді

                                     Жалдамалы  әскерге  жалақы  ретінде  берілді.

 

Түріктер  - Қытаймен , Үндімен , Таяу және  Орта Шығыспен  тығыз  байланыста болған.

 

                                       Жібек жолы  арқылы   діндер  тарады

 

                     Будда                                        Христиан                                          Ислам

 

    Орта  Азия                                              Батыстан                                  Сирия     Иран   Араб елдері

 Шығыс Түркістан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ХІҮ – ХҮ ғ. – Ұлы  Жібек  жолы  өз  маңызын  жойды.

Себебі:   теңіз  жолдарының  ашылуына  байланысты.

                    Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Жібек жолының басы басталатын аймақ:


А) Қытай жеріндегі Хуанхэ өзені

В) Янцзы өзені аймағы

С) Қытайдың батыс аймағы

D) Қытайдың Орталық аймағы

E) Қытайдың Солтүстік аймағы


{Правильный ответ}=А

2. Жібек сауда жолы арқылы ерте кезден көп елге тараған  қазіргі кезге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі:


А) қытай немесе болгар бұрышы

В) қызанақ

С) пияз

D) сәбіз

E) орамжапырақ


{Правильный ответ}=А

3. Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі:


А) б.з.б. ІІ ғ.басы

В) б.з.б. ІІ ғасыр

С) б.з.б. ІІ ғ.ортасы

D) б.з.б. ІІ ғасырдың соңы

E) б.з.б. ІІІ ғасыр


{Правильный ответ}=С

4. Алғашқы кезде сауда жолында елшіліктер   арасында ақша, құнды сыйлық орнына жүрген аса бағалы тауар:


А) жібек

В) бағалы аң терісі

С) алтын

D) күміс

E) гауһар тастар


{Правильный ответ}=А

 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

     Мәдениет  және  сауда  жолдары.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

             

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 «в»

Күні   :        5 . ХІІ . 2011ж.

Сабақтың  тақырыбы:  Ортағасырлық Қазақстан қалалары

Сабақтың мақсаты:

білімділік: Орта ғасырда өмір сүрген Қазақстан қалалары, олардың саяси-әкімшілік қызметі, қала

                   құрылысының ерекшеліктері туралы білім беру. 

дамытушылық:Салыстыра  отырып, қала мәдениеті туралы түсініктің қалыптасуы, көпшілік

                   және отырықшылық арасындағы айырмашылықтарын таба білуге дағдыландыру

тәрбиелік   Мәдениет туралы түсініктерін қалыптастыру, эстетикалық тәрбие беру. 

Сабақтың түрі :   Дәстүрлі

Сабақтың  типі :   Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың әдіс-тәсілдері:  Ой-толғау, деңгейлік тапсырмалар, сұрақ-жауап, тірек сызбалармен

                                             жұмыс,

Көрнекілігі:  Сызбалар, «Қала бөліктерінің қызметі»  кестесі.

Құрал – жабдық :  ҚР картасы,

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. (2-3 мин.)

-оқушыларды түгендеу,

              1. Сабақтың барысымен таныстыру

   Ендеше үй жұмысын бастамас бұрын тақтаға көз жіберейік.

Тақтада: Қазақстан -2030. « Елім дейтін ер болмаса, Жерім дейтін батыр қайдан тусын...» (Осы биіктікке қарай жылжып бара жатқан ұшақ, машина, ат, тасбақа)

·         Балалар, осы «Қазақстан -2030» деген бағдарламаны еске түсіріп, Қазақстанның болашағын  көз-алдыларыңа елестетіп көріңдерші. Ол үшін бізге не қажет?

·         Осы бағдарлама іске асқан жағдайда біз Азия барысына айналамыз дедік, Қазақстанның болашағы жарқын дейміз, ендеше білім беру жүйесінде білімнің деңгейін халықаралық дәрежеге көтеру керек, ал ол үшін әркім өз әлінше үлес қосу керек. Бұған жетер жолда әркім әр түрлі деңгейде үлес қосады. Бүгінгі сабағамызда біз, деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отырып, сабақтың мазмұнын ашамыз және сабақ соңында технологиялық картадағы әр оқушының ұпайын есептеу арқылы, әр оқушының  қандай ұтқырлықпен, қандай біліммен баратынындығын көретін боламыз. (оқушыларды ынталандыру үшін)

 

1.        Ой –ашар.

·              Шығыстың ортағасырлық қандай ойшыл ғалымдарын білесіңдер?

 

 

 

 

 

·             


·            Өткен сабақта осы ғалымдардың ішіндегі қай ғалыммен таныс болып едік?

(Әл-Фараби-шығыстың ғұлама ғалымы)

2.      . Үй тапсырмасын бекітуге арналған  тапсырмалар.

1.Әл-Фараби кім?

2. Әл-Фарабидің толық аты.

3. Әл-Фарабидің қандай еңбектері бар?

4. Әл-Фараби қандай тілдерді меңгерген?

5. Әл-Фараби ғылымның қай салаларына қандай жаңалық қосты?

6. Әл-Фараби өмірінің соңғы сәттерін қай аймақта өткізді?

7. Неліктен Әл-Фарабиді екінші ұстаз деп атаймыз?

8. Араб және түрік мәдениетінің тоғысуы дегенді қалай түсінесің?

9. Әл-Фарабидің қандай замандастарын білесің?

ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту. Кестені толтыр.

 

Өмір сүрген жылы

Туған жері

Еңбегінің аты

Не туралы айтылған?

Әл - Фараби

 

 

 

 

 

ІҮ. Жаңа сабақ.

1.      Жаңа тақырыпты хабарлау, жоспарымен, мақсатымен таныстыр

                    (Тақырыпты, жоспарды дәптерлеріне жаздыру)

Жоспары:

1. Қалалардың пайда болуы

2. Қала бөліктері мен олардың қызметі

3. Қазақстан қалаларының орналасуы

 

2.      Ауызша баяндау: Археологиялық зерттеулер ҮІ-Х ғасырларда Қазақстан аумағында қала мәдениеті жақсы дамып,   өркендегенін көрсетеді Орта ғасырларда Түркістан, Талас, Шу өңірлерінде қолөнер мен сауда және мәдениеттің шоғырланған орталықтары-қалалар қалыптасты. Бұл қалалар басында кіші елді мекен ретінде салынып, кейіннен ұлғайды.

Қазақстан аумағында қалалар осыдан екі жарым мың жыл бұрын салынған екен.

Ортағасырлық қалалар негізінен үш бөліктен тұрған. Оларды цидатель (орда) шахристан, рабат деп атаған.

      Ортағасырлық Қазақстан қалалары халқының саны мен көлемі әр түрлі болды. Олар Қарашоқы, Қойлық, Екіоғыз, Сауран, Тараз, т.б Бұл қалалар хандар мен сұлтандардың меншігінде болып, оның өз билеушісі болған. Сондықтан олар қалада сауда орындары мен моншалар салуға мүдделі, себебі бұл олардың табыс көзі еді. Мысалы Отырарды көпшілікке арналған монша болған. Моншаның едені кірпіш тақталармен төселген, моншаны жылыту үшін еденнің астынан жылу өткізгіш каналдар жүйесі жүргізілген.

Иассы- қазіргі Түркістан қаласы. Шымкент қаласынан 225 шақырым жерде орналасқан.  Түркістан –«түріктер мекені» деген  мағынаны білдіреді. Мұнда Қожа Ахмет Иасауи кесенесі орналасқан.

Сығанақ- Сырдария өзенінің бойында орналасқан қала.

№1 тапсырма.

Оқулықтың мәтінін, картаны  пайдаланып, ортағасырлық қалалардың аттарын жаз.

Қалалар

Қай өңірлерде орналасқан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№2 тапсырма.

Кестені толтыр. Ортағасырлық қалаларың негізгі үш бөлігі.

 

 

 

Қала

Орда (цидател) – патша сарайы мен әкімшілік басқару органдары орналасқан орталық бөлік

Шахристан – қызметкерлер, яғни кіші билеуші топ өкілдері, саудагерлер мекен ететін қаланың ішкі бөлігі.

Рабат – еңбекші халық мекен ететін қаланың сыртқы бөлігі

 

№3 тапсырма (Картамен жұмыс)

 

ҮІ.  Қорытындылау:

Қалалар санының өсуі сауда экономикалық байланыстардың артуына және жартылай көшпелі тайпалардың отырықшылаққа көшуінің басты себебі болды. Қала гүлденген мәдениеттің, мемлекеттің көрсеткіші.

ҮІІ.Үйге тапсырма:

·                          §25- параграфты оқып келу,

·                          тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру.

·                          Қосымша материалдармен жұмыс жүргізу

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 «в»

Күні   :        9 . ХІІ . 2011ж.

Сабақтың  тақырыбы:  Отырар

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  ортағасырлық Қазақстан қалалары, оның ішінде Отырар қаласының

                         гүлденген уақыты туралы түсіндіре отырып, Отырардың ерлігі туралы толық мағлұмат

                           беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларға ата-бабаларымыздың Отан үшін қасық қаны қалғанша шайқасқанын айта

                       отырып, елсүйгіштікке, Отынсүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұймдастыру кезеңі:

ә) Түгелдеу

б) Сабаққа назар аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

а)  Әл-Фараби туралы оқып келген деректері бойынша жауабын тыңдау.

ә) Үй тапсырмасын «Жұлдызды сәт» ойын әдісімен сұраймын.

б) Қашан? Қайда? Қандай? Ойын әдісі арқылы үй тапсырмасын қорытындылау.

                                  ІІ. а) «Жұлдызды сәт»  ойыны сұрақтар.

1.   Әл-Фараби кім?

2.   Қандай ғылыммен айналысқан?

3.   Әл-Фараби қанша  тілді меңгерген?

4.   Әл-Фараби қай елдерде білім алған?

5.   Қазақстандағы Жібек Жолының бойындағы қалаларды атаңдар?

6.   Неліктен біз Әл-Фарабиді екінші ұстаз деп айтамыз?

7.   Әл-Фараби қай қалада дүниеге келді?

8.   Әл-Фарабимен  қатар шыққан қандай  ғалымдарды білесің?

9.   Әл-Фарабидің толық аты-жөні кім?

10.    Әл-Фарабидің әкесі кім болған?

б)  Қашан? Қандай? Қайда? Ойын әдісі арқылы сызбанұсқа толтырып, үй тапсырмасын бекітемін.

 

870 жылы

Отырар ауданында

дүниеге келді

ІІ-ХV ғасыр

Отырар ауданында

білім орталық болған

1931 жылы

Әл-Фараби атындағы

кітапхана ашылды

1970 жылы

Әл-Фарабидің 1100 жылдылығы

бүкіл дүние жүзі тойлады

150 жуық

Іргелі еңбектері түрлі ғылым салаларымен

жазған

950 жылы

Шам шаһарында

кайтыс болды

Әл-Фараби атындағы Университет

1934 жылы ашылды

Алматы қаласында

 

 

Отырар бүкіл Шығысқа танымал болған ежелгі қалалардың бірі.

Отырар – алғаш Фараб деп атаған. Арабтың бұл сөзі «парасат»  дегенді білдіреді.

Отырар – VІ –VІІІ ғасырда  Сырдария өзенінің орта тұсындағы ірі мемлекеттің астанасы болды.

Отырар қаласының гүлденіп орта ғасырдағы ірі қала орталығына айналуына оның орналасқан орны үлкен әсер етті. Иран мен Орта Азиядан  Сібірге Монғолияға және Қытайға қатынайтын сауда жолындағы маңызды қала болды. Отырарға жан-жақтан көпестер келіп-кетіп жатты. Мұнда медреселер, базарлар, ұстаханалар, тіпті  қонақ үйлер мен мешіттер, монша, сауда дүкендері жұмыс істеген. Мықты дуалмен қоршалған қалаға кіретін бес қақпа болған. Қала билеушілері байлар, ірі саудагерлер  қаланың орталық бөлігінде тұрды. Ал сыртында  қарапайым халық  қоныстанды.  Қала екі  үлкен дуалмен  қоршалған. Біріншісі қаланың  бүкіл аумағын  қоршай салынды. Екінші дуал қаланың ауқатты адамдары тұратын. Отырар қаласы өз заманында небір қырғын шайқасты басынан кешірген.

1218 жылы  Шыңғысхан  басқарған Монғолдың қалың  қолы Қазақстанның Жетісу өңіріне аттынды. Бірнеше қала, мыңдаған халық, мал-мүлік Монғолдардың олжасына айналды. Оңтүстік Қазақстан қалалары  ішіндегі Отырар сол кездегі ең  мықты қалалардың бірі саналды. Оның  билеушісі Қайырхан есімді әскербасы еді. Отырар қаласын басып алуға Монғолдар 1219 жылы 150 мыңға жуық әскерін аттандырады. Отырарлықтар өз қаласын қандары қалғанша қорғап, беріспеді. Қатты қарсылыққа ұшыраймыз деп ойламаған Шыңғысхан ашуланып, қаланың бекініс орнын жермен-жексен етіңдер деген бұйрық береді. Бес ай бойы жауға берілмей шайқасқан Отырарлықтардың  арасынан Қараша атты сатқын шықты. Ол қаланың  дарбазасын  жауға ашып береді. Соның опасыздығынан қаланы 1220 жылы ақпанда монғолдар басып алды. Аңыздарға қарағанда, монғолдар Қайырханның тамағына қорғасын құйып өлтіреді. Қаланы бірнеше  күн бойы тонап, қиратады.

ІV. Жаңа сабақты «Терме диктант» арқылы бекіту.

1.      ІХ-Х ғ.ғ. алғашқы мұсылман бейіттері Отырар оазисінде  табылды.

2.      Монғолдардың Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азия аумағына басып кіруіне  сылтау болған оқиға:  Отырарды Шыңғысханның саудагерлерінің өлтірілуі.

3.      Отырар әміршісі: Қайырхан.

4.      Қайырхан 80 мың әскермен Отырар қаласын Шыңғысханнан 5 ай  қорғады.

5.      Ең соңғы  жауынгері қалғанша Шыңғыс хан әскеріне қарсылық көрсеткен: Қайырхан.

6.      Әмір-Темір 1405 жылы Қытайға бара жатып   Отырар қаласында  қайтыс болған.

7.      Отырар билеушісі Қайырханның Монғолдардан жеңілуінің негізгі себебі: өз жасақтарының сатқындығы.

8.      Атақты хирург дәрігер М. Әлиевтің  туылған жері: Отырар.

9.      Отырар қаласын бес ай бойы оның билеушісі Қайырхан қорғады.

10.   Ортағасырлық қалалар үш бөліктен тұрды. Олар: Цитадель, Шахристан, Рабат.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                               Шыңғыс хан

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                         ОТЫРАР ШАЙҚАСЫ

Ә) «Күн диаграммасы» арқылы  жаңа сабақты пысықтаймыз.     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


б) Оқушыларды  отаншылдыққа,  елсүйгіштікке баули отырып, батырлық, ерлік, отан жайында мақал-мәтел айтқызу.


1. Батыр туса ел ырысы,

    Жаңбыр жауса жер ырысы.              

2. Отан үшін отқа түссең де күймейсің.

3. Отан от басынан басталады.

4. Отансыз адам ормансыз бұлбұл.

5. Ерді намыс өлтіреді,

    Қоянды қамыс өлтіреді.

6. Отан оттан да ыстық.

7. Ер есімі ел есінде.

8. Ер ел үшін туады, ел үшін өледі.

9. Ерлік білектен емес, жүректен.

10. Жүк ауырын нар көтерер,

      Ел ауырын ер көтерер.

11.  Ер жігіт ел үшін өледі.

12.   Батырдың қаһары – еліне қорған.

 


ІV. Жаңа сабақты бекіту кезінде сын тұрғысынан оқыту методикасының

«Бес жолды өлең» әдісін пайдаланамын.

__________________ (зат есім)

 

____________                  ______________ (сын есім)

 

____________         __________           _____________ (етістік)

 

___________      _________            _________           _________  (сөйлем)

 

                                             (синоним)

 

 

V.  Үйге тапсырма беру.

 

Отырар қаласы жайында реферат жазып келу

 

Орта  ғасырлық Қазақстан қалалары.

 

VІ.  Оқушыларды бағалау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        12 . ХІІ . 2011ж.

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақ  хандығының  құрылуы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  «қазақ»  атауының  шығуы  және қазақ  хандығының  құрылуы  туралы 

                                 түсінік  беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларға ата-бабаларымыздың Отан үшін қасық қаны қалғанша шайқасқанын айта

                       отырып, елсүйгіштікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                              ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

Тақырыбы: Отырар

1. Отырар – қаһарман  қала.

2. Отырар  қорғанысы.

3. Қазақ халқының қалыптасуы.

                              ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Монғол  мемлекеті  қашан , қалай құрылды?

2. «Отырар  шайқасы »  қашан  болды ?

3. Этнос  деген  не ?

                                ІҮ. Жаңа  сабақ.

1. «Қазақ »  атауының  шығуы.

 

                                                           Әскери  іспен   айналысқан  көшпелілерді

«Қазақ» термині                                     

                                                         Орталық  билікті  мойындамай , мемлекеттен  бөлініп  кеткендерді

 

Қазақ  халқының  тарихында  Алтын  Орданың  орны  ерекше.

                            Негізін  Жошы құрды.

                            Шыңғысханның  үлкен  ұлы

                            Ұлытауда  билік құрды.

                            1227 жылы  қайтыс  болды.   «Ақсақ  құлан – Жошы  хан»

Бату. Жошының  ұлы  . Иелігін  батысқа қарай  кеңейтті.

             Астанасын  Еділ  бойындағы  Сарай  қаласына  көшірді.

             Халқын  «ноғайлы»  деп  атады.

                                               Алтын  Орда  ХҮғ.  Дағдарысқа  ұшырайды

 

                                                                       Ақ  Орда

                          Орда  Ежен  (Жошының 1 баласы)

                          1428 ж. Әбілқайыр тартып  алды.  ( Жошының 5 ұлы . Шайбан  тұқымы)

«Қазақ» этнонимі   еркін адам , ерікті  қоғам  мағынасын  берді.

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

1. «Қазақ» термині қашан орнықты?

2. Қазақ  хандығы  қалай құрылды?

Моғолстан  ханы  қазақтарға  қалай  қарады?

     ҮІ. Қорытындылау0000000000000 

            Қазақ  хандығының  құрылуы.

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақстан  және  Ресей

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  ХҮІІІ ғасырдағы  қазақ  елінің  жағдайы , Ресейдің  қол  астына ену

                             себебі ,оның зардаптары  туралы  түсінік  беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларға ата-бабаларымыздың елі ,туған  жері үшін қасық қаны қалғанша

                        шайқасқанын айта    отырып, елсүйгіштікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ . Жаңа  сабақ.

Жоспар :

1. Қазақстанның  Ресейге  қосылуы.

2. Әбілқайыр хан .

Пузырек для мыслей: облако: Қазақстанның  Ресейге қосылуы 

 

 


1718 жылы – Тәуке хан  қайтыс болып , орнына  мирасқоры  Қайып келді. Оның   ел билеу  қабілеті

                     нашар болды.

Қайып кезінде:

-          Қазақ  елінің бірлігі  ыдырады.

-          Шығыстан Жоңғар  мемлекеті

-          Батыстан Ресей

-          Оңтүстіктен башқұрт , өзбектер қысымшылық көрсетті.

-          Қазақтың өз  ішінде  ынтымақ  азайды.

-          Сұлтандар  өзара  тіл табысы алмады.

-          Рулар жан – жаққа  тарты.

1719 жылы –  Қайып хан  қаза  тапты.

1726 жылы- Кіші жүздің  ықпалды  билері Әбілқайыр ханға  Ресеймен келіссөз жүргізуді  талап  етті.

1731 жылы – Ресей патшайымы  Анна Иоанновна  Кіші жүзді  Ресейдің  қол  астына алу  туралы 

                       грамотаға қол  қойды.

Тевкелев – Ресей  үкіметі  атынан  Кіші жүзге  елшілерді бастап  әкелді.

ХҮІІІ ғ. 50 – жылд. – Қазақстанның оңт – батысы орыстардың бекініс  шептерімен  қоршалды.

 

12022009160949 

 

 

 

 


                                                       Кіші  жүздің  ханы

                                                       Өзінің күшімен , айласымен , батылдығымен көзе  түседі.

                                                       1718 жылдан бастап – хан  атағын алады.

                                                      Қолбасшылық қабілетін , ерлік  істерін жоңғарларға  қарсы күресте 

                                                        көресте  біледі

                                                     1726 ж. көктемде – Қаратаудың күнгей бетіндегі Ордабасы тауындағы

                                                       жиында  Қазыбек бидің ұсынысымен Әбілқайыр бас сардар болып

                                                       сайланады.

 

 

 

 

 

 

 

Безимени-1

 

Бұланты шайқасы -  1726 жылы Болат пен Әбілқайырдың бастауымен Бұланты өзенінің  басында

                                 Қарасүйір деген жерде атақты  Бұланты шайқасы болады. Кейін бұл жер

                                 «Қалмаққырған »  деп  аталады.

1729 жылы – Аңырақайдағы шайқаста  жоңғарларға  күйрете  соққы берілді.

1730 жылы - Әбілқайыр Ресейден  көмек  сұрап  елші  аттандырды.

 

ІІІ . Жаңа  сабақты  бекіту.

Дұрыс  жауабын  тап:

1 . Тәуке  ханның  мирасқоры                                                                         - Әбілқайыр

2. Кіші  жүзге  Ресей  үкіметі  атынан  келген                                          - Ордабасы

3. Қазақтың  игі  жақсылары мен жайсаңдары  жиналған жер              - Қайып      

4. Ресей  бодандығын  қабылдаған хан                                                         - Тевкелев

 

Тест  тапсырмасы

1. XVIIғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:


А) Қоқан

В) Қытай

С) Жоңғария

D) Ресей

Е) Иран


Дұрыс жауап: С

2. 1715 жылы Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры:


А) Сәмеке

В) Әбілқайыр

С) Қайып

D) Әбілмәмбет

Е) Абылай


Дұрыс жауап: С

3. Қазақстанға жойқын жорықтар ұйымдастырған Жоңғарияның мақсаты:


А) Қазақ жасақтарын әлсіретіп, құрту

В) Бір мезгілде қазақтармен және Ресеймен соғысу

С) Қазақтармен экономикалық, сауда байланыстарын орнату

D) Қазақ  елінің тәуелсіздігін жойып, ұлан-байтақ жерді өзіне қарату

Е) Жоңғар әскерінің басымдығын көрсету


Дұрыс жауап: D

4. Қазақ халқының қасіреті болған «Ақтабан шұбырынды»:


А) XVII ғ. 40 жылдары

В) XVIII ғ. ортасы

С) XVIII ғ. 20 жылдары

D) XVIII ғ. 30 жылдары

Е) XVIII ғ. 40 жылдары


ІҮ. Қорытындылау.

Ү. Үйге  тапсырма

  Қазақстан  және  Ресей

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Абылай хан

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Абылайдың  өмірі  мен қайраткерлік жолы туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларға ата-бабаларымыздың елі ,туған  жері үшін қасық қаны қалғанша

                        шайқасқанын айта    отырып, елсүйгіштікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Жоспар :

1. Қазақстанның  Ресейге  қосылуы.

2. Әбілқайыр хан .

                                         ІІІ .Өткен  сабақты  бекіту

Дұрыс  жауабын  тап:

1 . Тәуке  ханның  мирасқоры                                                                         - Әбілқайыр

2. Кіші  жүзге  Ресей  үкіметі  атынан  келген                                          - Ордабасы

3. Қазақтың  игі  жақсылары мен жайсаңдары  жиналған жер              - Қайып      

4. Ресей  бодандығын  қабылдаған хан                                                         - Тевкелев

 

Тест  тапсырмасы

1. XVIIғасырдың 40 жылдарынан бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет:


А) Қоқан

В) Қытай

С) Жоңғария

D) Ресей

Е) Иран


Дұрыс жауап: С

2. 1715 жылы Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры:


А) Сәмеке

В) Әбілқайыр

С) Қайып

D) Әбілмәмбет

Е) Абылай


Дұрыс жауап: С

3. Қазақстанға жойқын жорықтар ұйымдастырған Жоңғарияның мақсаты:


А) Қазақ жасақтарын әлсіретіп, құрту

В) Бір мезгілде қазақтармен және Ресеймен соғысу

С) Қазақтармен экономикалық, сауда байланыстарын орнату

D) Қазақ  елінің тәуелсіздігін жойып, ұлан-байтақ жерді өзіне қарату

Е) Жоңғар әскерінің басымдығын көрсету


Дұрыс жауап: D

4. Қазақ халқының қасіреті болған «Ақтабан шұбырынды»:


А) XVII ғ. 40 жылдары

В) XVIII ғ. ортасы

С) XVIII ғ. 20 жылдары

D) XVIII ғ. 30 жылдары

Е) XVIII ғ. 40 жылдары


ІҮ. жаңа  сабақ.

-1_0 


                                                   “Қазақтың дербес ел болуына, әрі-беріден соң қазақтың қазақ болуына,                 

                                                       басы қосылып, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығаруына ерен еңбек           

                                                       сіңірген Абылайдан артық адам болмас”.

                                                                                                                                 Мұхтар  Әуезов

 

                                             

 

 

 

 

abilay_han_m 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Абылай (Әбілмансұр)

(1711 ж. – 23.05.1781 ж.)

 

Негізгі мәлімет

1711 ж - Әбілмансұр дүниеге келді

1741-42 ж – Жоңғар тұтқынында болды

1771 ж – Үш жүздің ханы болып сайланды

1778 ж – Ресей империясы Орта жүздің ханы деп тағайындады

1781 ж – Түркістандағы Қ.А.Иассауи кесенесінде жерленді

Мирасқоры – Уәли

Абылай хан өмірі мен қызметіне арналған туындылар: «Аласапыран», «Алмас қылыш», «Көшпенділер» (І.Ессенберлин), «Батыр Баян»(М.Жүмабаев), «Абылай хан» диссертациясы(Ж.Жақсығалиев)

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

Бүгінгі сабақта нені білдік, не үйрендік?

қазақтың тәуелсіздігін нығайтты

                            ағаш үйлер салғызды    Мәмілегер

                                                                                      Хан

елін қорғады

                                                Абылай                                            қолбасшы

              Не істеді?                                                 Кім?

                                                                                                      саясаткер     

халықты біріктірді                                 күйші          қайраткер

                     егіншілікті дамытты

 

ҮІ .Қорытындылау

   Біз үшін қай заманғы тарихымыз болмасын қымбат, бабаларымыз құрметті. Қазір өзіміз өмір сүріп жатқан Отанымыздың іргетасы. «Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды» деп Елбасымыз айтқандай, тарихты білу баршамыздың парызымыз.

ҮІІ .Үйге  тапсырма

                Абылай хан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  ХІХ ғасырдағы  тәуелсіздік  үшін күрес  жылдары

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Ресейдің  отаршылдық  саясатына  қарсы  Қазақстанда  болған  бірқатар

                             көтерілістер туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларға ата-бабаларымыздың елі ,туған  жері үшін қасық қаны қалғанша

                        шайқасқанын айта    отырып, елсүйгіштікке, Отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

1. Абылайдың  өмірі  мен  қайраткерлік  жолы.

                                                 ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

 

қазақтың тәуелсіздігін нығайтты

                            ағаш үйлер салғызды    Мәмілегер

                                                                                      Хан

елін қорғады

                                                Абылай                                            қолбасшы

              Не істеді?                                                 Кім?

                                                                                                      саясаткер     

халықты біріктірді                                 күйші          қайраткер

                     егіншілікті дамытты

ІҮ. Жаңа  сабақ.

ХҮІІІ – ХІХ ғ. Ресейдің  отаршылдық  саясатына  қарсы Қазақстанда бірнеше  көтерілістер  болды.

Солардың  ішіндегі  ең  қуаттысы  Сырым  Датов  бастаған  көтеріліс  болды.

 

datov Безимени-2
 

 

 

 

 


                                              

 

 

Сырым Датұлы

 (1712-1802)

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 


Кенесары  Қасымұлы

5260,Безимени-3 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Исатай  мен Махамбет  көтерілісі

Болған  жылдары :   1836-1838 жылдар

Мәселесі:  Жер

Басшылары :  Исатай  мен  Махамбет

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1.1836 ж. Кенесарының ағасы Саржанды өлтіруге бұйрық берген хан:

А) Қоқан ханы         В) Хиуа ханы          С) Бұқар әмірі

D) Ташкент билеушісі         Е) Ноғай ханы

2. Кекнесарының саяси көзқарастарының қалыптасына әсер еткен:

А) Әкесі Қасым сұлтан      В) Ағасы Саржан       С) Исатай Тайманұлы

D) Жоламан Тіленшіұлы         Е) Сырым Датұлы

3. Кенесары Қасымұлы көтерілісі қамтыған аймақ:

А) Орта жүз         В) Ұлы жүз        С) Кіші жүз бен Орта жүз

D) Қазақстанның оңтүстігі           Е) Бүкіл үш жүз

4. 1778 жылғы Сырым басындағы ауыр жағдай:


А) Балалары қайтыс болды     В) Казактар тұтқынында болды

С) Қақтығыс кезінде ауыр жарақат алды      D) Мал-мүлкі өртеніп кетті

Е) Көтеріліс талқандалды.


5. “Сырым Датұлы 1775 ж. көтерілісшілер топтары жетекшілерінің бірі” деп жазған:

А) Нұралы хан      В) Генерал Н. Рейнсдорф        С) Генерал А. Суворов

D) “Инвалид” газеті          Е) жазушы В. Даль

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ .Үйге  тапсырма

ХҮІІІ – ХІХ ғ. тәуелсіздік  үшін  күрес  жылдары

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақтың  көрнекті  ғалымы Шоқан  Уалиханов

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  көрнекті ғалымы  Шоқан Уәлиханов   туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , еңбекқорлыққа , білімділікке  тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

1. Кенесары  Қасымұлы

2. Исатай мен Махамбет  бастаған  халық – азаттық  көтерілісі

                                                 ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

 

 

 

 

 

 

 

 


Сұрақтар:

1. Сырым  батыр  көтерілісі  қай жылдар  аралығында  болды  және қанша жылға  созылды?

     1783 – 1797 жылдар аралығынды  .  14 жылға  созылды.

2. Абылай  хан өлгеннен кейін  елдің  жағдайы  қандай болды?

   Тұтастығы мен бірлігінен  айырылды , Ресей  отарлауға  көшті , бір-біріне  айдап  салды.

3. Халықтың  жағдайы қандай  болды?

   1820 ж. бастап  Ресей  үкіметі  бекіністер  сала бастады,  жерінен , билігінен  айырылған  қазақ елінің

   жағдайы  ауырлады.

4. Кенесарының  өмірі  туралы  айт:

     1802 ж. Көкшетаудың  жерінде дүниеге  келген. Абылайдың ұрпағы.

5. Кенесары  көтерілісі  қай  жылдар  аралығында  болды?

     1837 – 1847 жж

6. Кенесары не үшін  күресті?

    Қазақ  жерінің  тұтастығын  қалпына  келтіру  үшін.

7. Кенесары  қай  жылы хан  болып  тағайындалды?

        1841 ж. Үш  жүз  өкілдерінің  жиынында , Ұлытауда

8. Кенесары  сарбаздарының  саны  қаншаға  жетті?

     20  мыңға  жетті.

9. Кенесары  көтерілісі не  себепті  жеңілді және Кенесары  қай  жерде  қаза  тапты?

10. 1836 – 1838 ж. көтерілістің  басты  себебі не  болды?

      Жер  мәселесі

11. Бөкей  Ордасы  қай  жерлерді  алып  жатты?

    Еділ  мен  Жайық  арасын.

12 . Исатай  қай  жерде  дүниеге  келеген?

    Қазіргі  Атырау  облысының  Исатай  ауданыныдағы  Тайман  жолы  деген  жерде.

 

 

 

Овал: Ағатай  батырдың  ұрпағы Овал: Ақылды
 

 


Овал: ШешенОвал: ҰстамдыОвал: Исатай
батыр

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ІҮ. Жаңа  сабақ.

Шоқан  Уәлиханов

- 1835 жылы – Қостанай  облысы Құсмұрын  бекінісінде  дүниеге  келген.

- Абылайдың ұрпағы

- Шын  аты – Мұхаммедханапия

-  кішкене  кезінде  әжесі Айғанымның  тәрбиесінде  болған.

- 1847 ж. – Сібір  кадет  корпусына  оқуға  түседі.

- 1853 жылы – оқуын  бітіріп  шығады.

- 1859- 1861 жылдары – Петербургте  болады.

- 1861 жылы - өкпе  ауруына шалдығады.

1865 жылы – қайтыс  болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Шоқанның  ғалым  болып  қалыптасуына  қандай жағдайлар  әсер  етті?

2. Шоқан  қандай  экспедицияларға  қатысты?

3. Шоқан  қай жылы  Сібір кадет корпусына  оқуға  түсті?

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ . Үйге  тапсырма

   Ш.Уәлиха

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Абай  Құнанбаев – қазақ  жазба  әдебиетінің  негізін  салушы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  жазба  әдебиетінің негізін  салушы  Абай  Құнанбаев  туралы 

                                түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , еңбекқорлыққа , білімділікке  тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Шоқан  Уәлиханов

                                               ІІІ. Өткен  сабқты  бекіту

              А)  «Хронологиялық кестемен»  жұмыс

- 1835 жылы –                    Қостанай  облысы Құсмұрын  бекінісінде  дүниеге  келген.

- 1847 ж.                            Сібір  кадет  корпусына  оқуға  түседі.

- 1853 жылы –                    оқуын  бітіріп  шығады.

- 1859- 1861 жылдары –   Петербургте  болады.

- 1861 жылы -                     өкпе  ауруына шалдығады.

1865 жылы –                     қайтыс  болады.

                         Ә) Тірек  сызбамен  жұмыс

Овал: Экспедициялары 

 

 

 

 

 

 

 

 


ІҮ. Жаңа   сабақ

Абай  Құнанбаев :

 

-          Қазақтың  ұлы  ақыны

-          Кемеңгер  ойшылы

-          Қазақ  жазба  әдебиетінің  негізін салушы

-          1845 жылы  қазіргі Сесей  облысы , Абай  ауданы Шыңғыстау  баурайында  дүниеге  келген.

-          Шын есімі  - Ибраһим.

-          Анасы  Ұлжан  еркелетіп – Абай  деп  атаған.

-          Әкесі  Құнанбай – тобықты  руының көсемі , беделді би әрі шешені болған.

-          Әжесі  Зере – Абайдың парасатты   азамат  болып  қалыптасуына  зор еңбек сіңірген.

-          Абай  алғашқы білімін ауылда  алады.

-          10 жасында әкесі  оны Сесейдегі Ахмед Риза  медресесіне  оқуға  береді.

-          Әкесі оқуын  аяқтатпай  ел  басқару  үшін қайтарып  алады.

-          Сесейдегі орыс  достарымен  үнемі  араласып, орыс  тілін  жетілдіре  түседі.

-          Абай  өлең  жазумен  30 жастан  асқанда  айналысады.

-          Абайдың  бізге  жеткен  50- ге  жуық  қара  сөздері бар.

 

                                                              Абай  Құнанбаев  аудармашы.

 

1. орыстың  Пушкин , Лерментов, Салтыков – Щедрин , Лев  Толстой және т.б ақын-жазушыларының

   шығармаларын   ана  тіліне  аударған.

                                                               Абай  Құнанбаев  сазгер

1. Пушкиннің  «Евгений  Онегинінен» өзі  аударған  үзінділеріне  ән  шығарған.

2. Абай  әндері  қазақтың  кең  даласына  , жұртшылыққа  кең  тарады.

 

                                                             Абай  Құнанбаевтың  өлімі .

Ұлдары  Әбдрахманмен Мағауияның  аурудан  дүние  салуы  Абайды  ауруға  ұшыратып , 1904 жылы дүние  салады.

 

                                                     Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Абайдың  балалық  шағы  туралы  әңгімелеп  бер.

2, «Абай  сазгер , аудармашы»  дегенді  қалай түсінесің?

3. Абай  шығыстың қандай  ақындарының  еңбегін  оқыды?

        ҮІ. Қорытындылау.

  Бүгінде  Абайдың  асыл сөздері  бүкіл  адамзаттың  рухани  қазынасына  айналды.

   ҮІІ. Үйге  тапсырма

     Абайдың  қара  сөздерін   тауып  келу.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Ыбырай Алтынсарин – ағартушы , педагог.

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  ағартушы, педагог Ы.Атынсарин туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , еңбекқорлыққа , білімділікке  тәрбиелеу.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

А. Құнанбаев

1. Қазақтың ұлы  ақыны – А.Құнанбаев

                                               ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Абайдың  балалық  шағы  туралы  әңгімелеп  бер.

2, «Абай  сазгер , аудармашы»  дегенді  қалай түсінесің?

3. Абай  шығыстың қандай  ақындарының  еңбегін  оқыды?

                                                 ІҮ. Жаңа сабақ

                                Ыбырай  Алтынсарин:

-          Ағартушы , педагог, жазушы, ғалым, балалар әдебиетінің  атасы

-          1841ж. Қазіргі Қостанай обл. Торғай жерінде дүниеге келген.

-          Әкесінен  жастайынан  айырылып, атасы Балқожа бидің тәрбиесінде болған.

-          1857ж. Орынбор шекаралық комиссиясы  жанындағы мектепті алтын медалмен бітіреді.

-          Ол орыс, араб, татар, парсы тілдерін жақсы меңгеріп шығады.

-          Балқожа бидің қасында  тілмаштық қызмет атқарады.

-          1864ж. Торғайдағы қазақ балаларына  арналған  мектепке  ұстаздық  етеді.

-          Сол  замандағы  қиындықтар  оны  мұқалта  алмайды.

-          1879ж.  Торғай  обл. Мектептердің  инспекторлығына  тағайындалады.

-          Осы  жылы  қазақ тіліндегі оқулығы Қазақ хрест« Орынбор қаласында жарық көреді.

-          Қазақ  даласында бірінші болып,қыздарға  арнап мектеп ашты.

-          Қазақ  балаларының жас ерекшелігіне арнап  әңгімелер жазды.

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1 Ы.Алтынсарин қазақ  қыздарыгна арналған мектепті  қай жерде  ашты?

   А) Торғай                 В) Ырғыз              с) Қостанай                         Д) Семей

2. Ы. Алтынсариннің  атасы:

                      А) Оспан                                  В) Балқожа  би                     С) Қайырхан            Д) Төле  би

ҮІ. Қорытындылау

  Ол 48 жасында  қайтыс болса да , болашақ  ұрпаққа тілем болар мол еңбек қалдырды.

ҮІІ . Үйге  тапсырма

    Ы. Алтынсарин.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Сәулет ескерткіштері

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  ежелгі құрылыстар , олардың  салыну  тарихы , қазіргі жай-күйі

                               туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , еңбекқорлыққа , білімділікке  тәрбиелеу , тарихи ескерткіштерге 

                         құрметпен қарай білуге үйрету.

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер.

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Ыбырай Алтынсарин – ағартушы , педагог.

  1. Ыбырай – балалар  әдебиетінің атасы
  2. Ыбырай – педагог , жазушы, ғалым

                                                ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

  1. Ыбырайдың  балалық шағы қандай болды?
  2. Ыбырай қазақ даласында оқу – ағарту жұмысында қандай  еңбек етті?
  3. Қазақ  қыздарының  арасында оқу-білім  таратуда Ыбырайдың  ролі қандай?

                                        ІҮ. Жаңа  сабақ.

                                                                        үңгір

Алғашқы  адам баспаналары

                                                                        Тау  қуыстары

 

Ежелгі  заман  құрылыстары :

   Бірі – жер  бетінде  салынса

  Екіншісі – жерді қазып  салынған – жеркепе

Үйлерді  салуда:

    Ағаш пен тас пайдаланылған.

Шикі  кірпіш  - ежелгі дәуірде құрылыста пайдаланылған

                      Қола  дәуіріндегі   Түгіскен  кесенесі

Күйдірілген  кірпіш  - орта  ғасырларда  пайдаланылған .

 

Киіз үй –

Күймелі  арба –

                                                                                      Алаша хан кесенесі,

                                                                                      Х-ХІ ғ. Сәулет өнерінің туындысы

                                                                                  Қазақтың аңызға  айналған  түп атасы, алғашқы ханы –       

                                                                                   Алаша   ханға арналған. Қасым хан  салғызған кесененің

                                                                                   сырты қазақтың  кесте оюына толы. Ішінде саты бар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                                                                                                   Айша Бибі кесенесі ХІ-ХІІ ғ

                                                                                  Тараз қаласынан 18 км. Жерде тұр. Сырты түгелдей

                                                                                     ою - өрнекпен әшекейленген. Қатты  бүлінгендіктен ,                         

                                        көптеген бөлігі сақталмаған.

 

                                                                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

1. Ежелгі дәуірлерде құрылыс , тұрғын үйлерді қалай салған?

2. Сәулет өнері дегеніміз не?

3. Алаша хан  кесенесі туралы айтып бер.

 ҮІ. Үйге  тапсырма

     Сәулет ескерткіштері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        ____________________________________

Сабақтың  тақырыбы:  Наурыз мейрамы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  ұлттық мейрамдары , Наурыз мейрамы   туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , адалдыққа , патриоттыққа тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. Сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

 

. Ежелгі құрылыстар .

Орта ғасырлардағы сәулет ескерткіштері.

                                   ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

Суреттермен  жұмыс : Бұл ескерткіш  туралы не білесің?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ІҮ. Жаңа  сабақ

Әр халықтың өзіне тән ұлттық салт – дәстүрлері мен ұлттық мәдениеті болады.

                                                          Әдет – ғұрыптар

 

 


 Шаруашылық                           дүниетанымдық                             отбасылық              қоғамдық

 

 

 

                                                                      қонақжайлылық

                                                                      ас  беру

Дәстүрлері                                                  түрлі  той – думандар

 

 

Халық арасында сәбидің  жаңа  туған кезінен бастап атап  өтетін түрлі  мерекелері бар :

          Атау  керек.

 

 

Наурыз – көне  иран сөзі

Қазақша  мағынасы  «жаңа  күн»  дегенді  білдіреді.

 

Ұлыстың  Ұлы  күні  деп те  атайды . «Ұлыс»  - мемлекет , ел  деген мағынаны  білдіреді.

 

 

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

. Қазақ халқының  қандай  ұлттық салт – дәстүрлері бар?

. Наурыз мейрамы қалай  тойланады?

. Қазақ халқының қандай дәстүрлі ұлттық ойындарын  білесіңдер?

 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

    Наурыз мейрамы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        17 ІІ 2012ж

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақ халқының шешендік сөз өнері

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  сөз  өнері , жыраулары , билері   туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , адалдыққа , патриоттыққа тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. Сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

  1. Қазақтың ұлттық мейрамдары
  2. Наурыз мейрамы

                                             ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

. 1.Қазақ халқының  қандай  ұлттық салт – дәстүрлері бар?

.2. Наурыз мейрамы қалай  тойланады?

.3 Қазақ халқының қандай дәстүрлі ұлттық ойындарын  білесіңдер?

                                         ІҮ. Жаңа  сабақ

Сөз  өнері

Қазақ халқының мәдени өмірінде шешендік сөз өнері ерекше маңызға ие.

Шешендік ақыл – парасатты , шеберлікті қажет  етеді. Қазақ халқы шешендікке балаларды ерте  жастан  жаттықтырған. . Той – жиындарда сөзге  шешен  азаматтарды  сыйлап , құрметті орынға отырғызған.

                                                                                  Жиренше  шешен

Ақыл – парасаты                                                   Аяз би

аңыз болған                                                            Алдар көсе      

                                                                                Тазша бала

 

Шешендік  сөз  өнерінде  билердің  алатын орны ерекше

Шешендік  сөз  өнерінің дамыған дәуірі – ХҮІІІ ғ. Қазақ – жоңғар қатынастарының қиын – қыстау кезеңімен сәйкес  келеді.

Шешендік пен ақындық – бір – бірінен айырмайтын егіз  өнер.

 

«Жауынменен  жер  көгерер , батаменен ел көгерер.»

                   Ү. Жаңа  сабақты бекіту

1. «Өнер алды  - қызыл тіл дегенді қалай  түсінесің» ?

2. В.В. Радлов қазақтардың шешендік өнері туралы не  айтты ?

3. Қазыбек бидің  «қаз дауысты» деп  атақ алуы не  себепті ?

           ҮІ. Қорытындылау

          ҮІІ . Үйге  тапсырма

   Қазақ халқының шешендік  сөз  өнері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        20  ІІ 2012ж

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақ даласындағы ән – күй  өнері

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  дала әуендері , күйшілер , қобызшылар    туралы  түсінік  беру

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , адалдыққа , патриоттыққа тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. Сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Қазақ халқының шешендік сөз өнері .

  1. Сөз  өнері.
  2. Шешендер

 

                                          ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. «Өнер алды  - қызыл тіл дегенді қалай  түсінесің» ?

2. В.В. Радлов қазақтардың шешендік өнері туралы не  айтты ?

3. Қазыбек бидің  «қаз дауысты» деп  атақ алуы не  себепті ?

                                        ІҮ. Жаңа  сабақ

Дала  әуендері

Музыка  өнері – қазақ халқымен бірге жасасып  келеді.

                                                                        Домбыра ,   сыбызғы

50- ге жуық                                                  дауылпаз , даңғыра

музыкалық аспаптар                                 асатаяқ , шаңқобыз

                                                                      Қобыз , жетіген

ХІХ ғасырда жасаған ұлы  өнерпаздар :

       Біржан сал , Ақан сері , Үкілі  Ыбырай , Жаяу  Мұса , Майра , Сара , Естай .

Қазақтың  ән  өнерінің аса дамыған орны – Көкшетау , Баянауыл , Қарқаралы .

ХІХ ғасыр – қазақ ән  өнерінің алтын ғасыры болды.

 

Күй  өнері – орындау  мәнері , орындаушылық дәстүрімен  және  тақырыптарының әртүрлілігімен ерекшеленеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Құрманғазы  Сағырбайұлы :

-          Төкпе күйдің  майталман шебері

-          1806 жылы қазіргі Батыс қазақстан облысы Жаңақала ауданында Жиделі елді мекенініде дүниеге келген.

-          Ұстазы  Ұзақ деген күйші болған.

-          «ақбай» , «Ақсақ киік» , «Кішкентай» , «Көбік шашқан» , «Қайран шешем» , «Түрмеден қашқан» т.б. күйлері  белгілі

-          Атақты  күйшілер дина , Сүгірәлі , Шора оны өздеріінің ұстазы деп бас иген.

 

Тәтімбет  Қазанғапұлы:

-          1815 – 1862 жылдар аралығында өмір сүрген .

-          Қарқаралы тауының баурайында  дүниеге  келген.

-          Сарыарқа жерінде шертпе күйдің тамаша үлгісін  жасаған.

-          Жас кезінен бастап өнерлі ортада өсті.

-          Оның  ата – бабаларының ішінде кемеңгер билер , ақылды  шешендер , қалжыңқой  адамдар көп болған.

-          «Былқылдақ» , «Сылқылдақ» , «Қосбасар» , «Көкейкесті» , «Сарыжайлау» , «Балбырауын» т.б . күйлері әсерлі , асқақ лирикалық сарын тән.

-          Ұлы  сазгердің 40 – тан астам күйі болған.

 

Қобыз  күйі  - қазақта  ерекше өнер  саналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Ықылас  Дүкенұлы:

-          1843 – 1916 ж. өмір сүрген.

-          «жалғыз аяқ» , «Жарым патша» , «Жез киік» т.б. күйлері бар.

-          Халықтың тауқыметті тіршілігі , өмір тарихы туралы жазған.

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Төкпе күйдің майталман  шебері:

     А) Құрманғазы                           В) Тәттімбет           С) Қорқыт                Д) Майра

2. Қобыз  атасы кім  саналады?

  А) Тәттімбет               В) Қорқыт                       С) Құрманғазы             Д) Ықылас

 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

 

Қазақ  даласындағы  ән – күй  өнері

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        24 ІІ 2012ж

Сабақтың  тақырыбы:  Халықтың  ауызекі шығармашылығы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақтың  ауызша тарихы , эпикалық  шығармалары туралы түсінік беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар  бірлікке , адалдыққа , патриоттыққа тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. Сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

1.Дала  әуендері

2.Музыка  өнері

 

 
                                         ІІІ . Өткен  сабақты бекіту.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ІҮ. Жаңа  сабақ

Жазба тарих дәстүрі.

  1. Есік қорғанынан табылған күміс  тостағандағы сына жазу
  2. Көне түріктердің құлпытас бетіне қашап жазған тарихи- мадақ жыр жазбалары

 

Ауызша тарихқа – эпос , жыр – аңыздар , шежірелерді жатқызамыз.

Эпикалық  шығармалар : 1. грек ақыны Гомердің – «Илиада» және «Одиссея» поэмалары

                                             2.Орыстың «Игорь полкі туралы жыр»

                                      3. Француз халқының «Роланд туралы жыр» шығармалары

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1 . Ауызша тарихты  зерттеудің  негізін салған кім?

2. Ауызша тарихи деректер бізге дейін қалай жеткен?

3. «Қазақ шежіресін» алғаш хатқа түсірген кім?

            ҮІ. Қорытындылау

            ҮІІ . Үйге тапсырма

Халықтың ауызекі шығармашылығы.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        27 ІІ 2012ж

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақ халқының наным - сенімдері

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  ежелгі дүниенің  діни түсініктері, қазақ халқының алғашқы сенімдері

                           туралы түсінік беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар имандылыққа ,  бірлікке , адалдыққа  тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

  1. Ауызша тарих – ежелгі дүние айнасы.
  2. Эпикалық шығармалар
  3. Ауызша тарих айту  дәстүрі.

 

                                           ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1 . Ауызша тарихты  зерттеудің  негізін салған кім?

2. Ауызша тарихи деректер бізге дейін қалай жеткен?

3. «Қазақ шежіресін» алғаш хатқа түсірген кім?

                                      ІҮ. Жаңа  сабақ

  1. Ежелгі  дүниенің  діни  түсініктері.

Дін – ежелден  келе жатқан рухани  білім  мен  түсінік.

Дін – адамзаттың  жаратушыға , табиғаттың тылсым күштеріне  табынуы , оларға деген наным – сенімдері.

Дін  ілімін  зерттейтін  ғылымды  теоогия  деп  атайды.

 

Ежелгі түріктердің  діни нанымының  негізі – тәңірге табыну.  Тәңір – көк  аспан.

 

Ұмай  ана – отбасы мен балалардың қорғаушысы  және  сақтаушысы.

 

                                                              Б.з. ҮІ ғасырынан  бастап

 


                         Будда                                                  Манихей                       Христиан

 

                                                                            Діндері тарай бастады           

Заратуштра  діні:

-          Азия  елдеріне  таралған ежелгі діндердің бірі

-          Б.з.б. ІІ мыңж. өмір сүрген адамзаттың алғашқы діни – философиялық танымының негізін салушы Заратуштра қалаған.

-          З. Осыдан 3500 мың жылдай бұрын Орталық Азия  даласында пайда болды.

-          Кейіннен Орта Азия , Үндістан , Ауғанстан  жеріне қанат жаяды.

-          З. Табынатын ең жоғарға и е- АХУРАМАЗДА  деп  аталады.

-          Қасиетті  кітабы - әлемдегі ең көне кітаптардың бірі – «АВЕСТА»

-          З-дың  қабірі – көне Тараз жерінде  қазба жұмыстары кезінде табылды.

-          Қола дәуірінде  Қазақстан жерін мекендеген  көне арийлер тайпасы осы З. Ілімін ұстанған.

 

Заратуштра  ілімі – ұзақ уақыт бойы діни – этикалық , философиялық ой – тұжырымдары арқылы адамзаттың рухани азығы болған көне нанымдардың бірі

 

 

                         Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Діни  сенімдер қай кезде  қалыптасты ?

2. Алғашқы  адамдар неге табынған ?

3. Дінді  зерттейтін  ғылымды  қалай  атайды ?

4. Заратуштра  діні  туралы не  білесің ?

 

                  ҮІ. Қорытындылау.

                  ҮІ. Үйге  тапсырма

 

Қазақ халқының наным – сенімдері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        2 . ІІІ . 2012 ж

Сабақтың  тақырыбы:  Қазақ халқының материалдық мәдениеті

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақ халқының материалдық мәдениеті , баспанасы , ұлттық киімдері, үй

                         жиһаздары , қолөнер бұйымдары  туралы түсінік беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар еңбекқорлыққа ,  бірлікке , адалдыққа  тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

  1. Ежелгі дүниенің  діни  түсініктері
  2. Қазақ халқының алғашқы  сенімдері

                                              ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Діни  сенімдер қай кезде  қалыптасты ?

2. Алғашқы  адамдар неге табынған ?

3. Дінді  зерттейтін  ғылымды  қалай  атайды ?

4. Заратуштра  діні  туралы не  білесің ?

                                                   ІҮ. Жаңа  сабақ

 

Баспанасы.

Көшпелі қазақ халқыынң  негізгі  баспанасы  - КИІЗ  ҮЙ.,

Сұрақ:

  1. Киіз  үйлер  көлеміне қарай нешеге бөлінеді?

                      4 қанатты , 6, 8, 12

2. Сән – салтанатына қарай:

           Ақ  орда , хан орда, қараша үй , лашық , абылайша , Ұраңқай , жолым үй

3 . Киіз  үй  несімен  тиімді деп  ойлайсың ?

4 . Киіз  үйдің  бөліктерін  ата:

5. Киіз үйдің  қасиетті  бөлшектерін  ата:

6 . Қазақтың  ұлттық  киім – кешектерін  ата:

7 . Үй  жиһаздарына нелер  жатады?

8. Ұсталар  қолөнер  бұйымдарынан  нелер жасаған ?

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

Дұрыс жауабын тап:

1. Киіз  үйдің  шеңбер қабырғасы               -                                               шаңырақ

2. Шаңырақ пен керегені байланыстыратын     -                                     кереге

3. Киіз  үйдің ең  жоғарғы  бөлігі                         -                                     уық

 

Мына  киімдер  кімдерге  арналған  және  қалай  жасалған ?

 

1 . ТОН   -

2. СӘУКЕЛЕ –

3. ШЕКПЕН –

4. ШАПАН –

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

Қазақ халқының материалдық мәдениеті

 

   Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        5 . ІІІ . 2012 ж

Сабақтың  тақырыбы:  кеңес үкіметі  билігінің  орнауы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  патшаның  тақтан  құлауы ,Кеңес  үкіметінің  билікке  келуі    туралы

                                түсінік беру.

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар еңбекқорлыққа ,  бірлікке , адалдыққа  тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Қазақ халқының  материалдық  мәдениеті

  1. Баспанасы
  2. Ұлттық  киімдері
  3. Үй  жиһаздары
  4. Қолөнер  бұйымдары

                                          ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

Дұрыс жауабын тап:

1. Киіз  үйдің  шеңбер қабырғасы               -                                               шаңырақ

2. Шаңырақ пен керегені байланыстыратын     -                                     кереге

3. Киіз  үйдің ең  жоғарғы  бөлігі                         -                                     уық

 

Мына  киімдер  кімдерге  арналған  және  қалай  жасалған ?

 

1 . ТОН   -

2. СӘУКЕЛЕ –

3. ШЕКПЕН –

4. ШАПАН –

                                        ІҮ. Жаңа  сабақ

  1. Патшаның  тақтан  құлауы

Ресейді  көп жылдар  Рюрик   тұқымдарынан шыққан князьдар  биледі.

ХҮ ғ. Қаһарлы  Иван (Иван Грозный)  - ұсақ  иеліктерді  біріктіріп , патша  атанды.

ХҮІІІ ғ. Басында – І  Петр Империялық  мемлекетті  қалыптастырды

Анна  иоанновна  тұсында қазақ  елі  Ресейге  бодан  болды.

                                                         шексіз

Император  билігі                                                                                                                   монархия деп

аталды

                                                        Ұрпақтан – ұрпаққа мұрагерлікпен

                                                        қалдырылып  отырды

 

Империялық  мемлекет дегеніміз -  императордың  билігіндегі  монархиялық  мемлекет

Патшалар  мемлекеттегі  қазынаны  өз  керегінше  пайдаланды . Ал оның  орнын  қарапайым халық толтырды .

Патшаға қарсы  бірінші  бас  көтеру  1905 ж. 5 – қаңтарда  болды.

-          алым-салық көбейді

-          Жұмысшылардың  жағдайы  адам  төзгісіз  болды.

-          Күн сайын 10 – 15 сағат жұмыс  істеді

Екінші көтеріліс 1917 ж. 24 ақпанда  Ресейдің астанасы Петроград қаласында болды.

-          І д\ж. Соғыс  жүріп  жатты.

 

2 . Кеңес  үкіметі  қалай  билікке  келді ?

                                                                         Билік

 

                                                                   Қос  үкімет

 


               Уақытша  үкімет                                                                      кеңес

 


           Буржуазия өкілдері                                                 Жұмысшы және солдаттар  үкіметі

 

1917 ж. Қазанда  үлкен  көтеріліс  болып – Кеңес  жеңіске  жетіп , билікті  алды.

Азамат  соғысы – бір  мемлекеттің  ішіндегі  бір-біріне қарсы  саяси  топтардың  арасындағы соғыс.

Кеңес  үкіметі  жеңіске жеткеннен  кейін  әр халық өз  тәуелсіздіктерін  алып жатты.

«Алаш» -  саяси  қозғалысы қанша күш  салғанымен , тәуелсіздікке қол жеткізе  алған  жоқ.

 

1920 жылы – В.И. Лениннің деректі ЖАРЛЫҒЫ БОЙЫНША ОРЫНБОР ҚАЛАСЫНДА  СЪЕЗД  ӨТТІ   

1922 ж. 30 – желтоқсанда – КСРО құрылыд.

 

                      Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Империя , император , монархия  деген  не ?

2. Бірінші  орыс  революциясы  қашан болды , неліктен  жеңіліске ұшырады ?

3. ресейде  Уақытша  үкіметтің  билігі  неге  көпке  бармады ?

4 .  КСРО құрамына  қанша  республика  енді ?

 

                            ҮІ. Қорытындылау

                            ҮІІ . Үйге  тапсырма

Кеңес  үкіметі  билігінің  орнауы

 

 

           

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан  тарихынан  әңгімелер         5 «в »  сынып

                   Қараманов  Дәурен

 

Дұрыс жауабын тап:

 

1. Киіз  үйдің  шеңбер қабырғасы                                        шаңырақ

 

2. Шаңырақ пен керегені байланыстыратын     -             кереге

 

3. Киіз  үйдің ең  жоғарғы  бөлігі                         -            уық

 

 

 

 

 

 

 

 

Мына  киімдер  кімдерге  арналған  және  қалай  жасалған ?

 

1 . ТОН   -

 

2. СӘУКЕЛЕ –

 

3. ШЕКПЕН –

 

4. ШАПАН –

 

 

 

 

 

Киіз  үйдің  бөліктері:

 

1 . ---------------------------------------------------

 

2. ---------------------------------------------------

 

3. ---------------------------------------------------

 

 

   Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        9 . ІІІ . 2012 ж

Сабақтың  тақырыбы:  Алаш қозғалысы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Алаш  үкіметінің құрылуы , алаш  қайраткерлері туралы  түсінік беру.  

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушылар ды  алаш қайраткерлерін  құрметей , қадірлей білуге  тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Кеңес  үкіметінің орнауы

  1. Патшаның  тақтан құлауы
  2. кеңес  үкіметі  қалай  билікке  келді?

                                         ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

1. Империя , император , монархия  деген  не ?

2. Бірінші  орыс  революциясы  қашан болды , неліктен  жеңіліске ұшырады ?

3. ресейде  Уақытша  үкіметтің  билігі  неге  көпке  бармады ?

4 .  КСРО құрамына  қанша  республика  енді ?

                                    ІҮ. Жаңа  сабақ.

I. 1917ж. Қазақстанда Уақытша үкімет мамырдан бастап ауылдар мен селоларда құрыла бастады. Қазақ халқының өкілдерінен Уақытша үкіметтің  комиссарлары болып: Торғай облысында - Ә.Бөкейханов, Жетісуда – М.Тынышбаев, Түркістанда – М.Шоқай тағайындалды.

Қазақстанда қоғамдық – саяси өмір үлкен өзгеріске ұшырады. 1917 жылы шілдеде Орынборда бірінші Бүкілқазақ съезі шақырылды. Онда мемлекеттік басқару, автономия, халықтық милиция құру, оқу ағарту, сот, саяси партиялар құру т.б. жөніндегі мәселелер қарастырылды. Съезд “Алаш” партиясын құру жөнінде шешім қабылданды.

“Алаш” партиясының басшылары  Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов т.б. буржуазиялық-демократиялық бағыттағы қазақ зиялыларының өкілдері еді. Алаш партиясының қатарына ғылыми және шығармашылық зиялы өкілдері: М.Тынышбаев, М.Жұмабаев, Ш.Құдайбердіұлы т.б. кірді. 

1917 жылы желтоқсанда “Алаш” партиясының Екінші Бүкілқазақ съезі болып өтті. Съезде автономия мен оның үкіметін құру жөніндегі құжаттар қабылданды. “Алаш” атауымен қазақ автономиясының құрылғанын мәлімдеді. “Алашорда” деп аталды. Құрамына Бөкей ордасы, Орал, Торғай, Ақмола, Семей облыстары, Закаспий облыстары мен Алтайдың қазақтар мекендеген аудандары енуге тиіс деп қаулы қабылданды. Алашорда орталығы Семей қаласы. Алашорда үкіметті Ә.Бөкейханов басқарды.

Ал 1917 жылы қарашада Қоқан қаласының Уақытша Кеңес басқарған

   IV Төтенше Түркістан Мұхтариаты өз жұмысын бастады. Басшысы М.Тынышбаев, сыртқы істер министрі М.Шоқай.

n  Осылайша Қазақстанда көпөкіметтілік орнады.

 

n  1917 жылы 21 қарашада “Қазақ” газетінде “Алаш” партиясының бағдарламасының жобасы жарияланды. 10 бөлімнен тұрады.

Бағдарламасы:

n  1. Мемлекет қалпы

n  Россия демократиялық, федеративтік республика болу. (Демократия мағынасы - мемлекетті жұрт билеу. Федерация мағынасы - құрдас мем-лекеттер бірлесуі. Федеративтік республикада әр мемлекеттің іргесі бөлек, ынтымағы бір болады. Әркайсысы өз тізгінін өзі алып жүреді.)

n  Үкімет басында Учредительное собрание мен Г. Дума қалауынша кесімді жылға сайланатын президент болу. Президент халықты министрлер арқылы бағу, ол министрлер Учредительное собрание мен Г. Дума алдында жауапты болу.

n  Депутаттар тегіс, тең, төте һәм құпия сайлаумен болады. Сайлау хұқында хан, дін, еркек-әйел талғаусыз болу.

n  Законды жалғыз ғана Г. Дума шығару һөм Г. Дума үкімет үстінен қарап, ісін тексеру, запрос (сұрау) жасау хұқы да Г. Думада болу. Мемлекет салығы Г. Думасыз салынбау.

n  2. Жергілікті бостандық

n  Қазақ жүрген облыстардың бәрі бір байланып, өз тізгіні өзінде болып, Россия Республикасының федерациялык бір ағзасы болу. Реті келсе, қазақ автономиясы сыбайлас жұрттармен әзірге бірлесе болу, реті келмесе, бірден-ақ өз алдына жеке болу. Қайткенде де осы күнгі земстволықты қабыл алу.

n  «Алаш» партиясы қазақтың би, болыс, ауылнайлары сияқты орын-дарында қызмет ететін адамдар жұртқа пайдалы, жұрт үшін кызмет етерге көңілді адамдар болуына жаһид1  қылады. Земстволардың управаларында, милицияларында таза кызметші боларлық адамдардың атын халық қалауына салады.

n  «Алаш» партиясы әділдікке жақ, нашарларға жолдас, жәбірлерге жау болады. Күш-қуатын игілік жолына жұмсап, жұрт тарақи2 ету жағына бастайды.

n  3. Негізгі хұқық

n  Россия республикасында дінге, ханға қарамай, еркек-әйел демей адам баласы тең болу.

n  Жиылыс жасауға, қауым ашуға, жария сөйлерге, газет шығаруға, кітап бастыруға - еркіншілік; үкімет қызметшілері иесінен рұқсатсыз ешкім табалдырығын аттамаушылық; законсыз жолмен ешкімді үкімет адамдары ұстамаушылык; сот сұрамай, билік айтылмай тұтқын қылмаушылық; кылмысты болған адам судья бар жерде 24 сағат ішінде, судьясыз жерде бір жетіден қалмай судьяға тапсырылып, жабылса, судья үкімімен жабылу.

n  Кісі хатын ашқанға - айып, окығанға жаза болу.

n  4. Дін ісі

n  Дін ісі мемлекет ісінен айырулы болу. Дін біткенге тең хұқық. Дін жаюға* ерік. Кіру-шығу жағына бостандық.

n  Муфтилік қазақта өз алдына болу. Неке, талақ, жаназа, балаға ат қою сияқты істер моллада болу, жесір дауы сотта қаралу.

n  5. Билік һәм сот

n  Әр жұрттың билік пен соты тұрмыс ыңғайына карай болу. Би һәм судья жергілікті жұрттың тілін білу. Аралас жерде соттың тергеу-тексеруі һәм үкімі жергілікті жұрттың қай көбінің тілінде айтылу. Би һәм судья орнынан тергеусіз түспеу. Билік һөм сот жүзінде жұрт біткен тең болу; Құдайдан соңғы күшті би һәм судья болып, кім де болса, олардың үкіміне мойынсыну.

n  Айтылған үкім тез орнына келу. Зор жазалы қылмыстар присяжный сотпен каралу. Қазақ көп жерде сот тілі қазақ тілі болу. Присяжныйлар қазақтан алыну. Қырдағы ауыл, болыс ішіндегі билік пен сот жұрт ұйғарған ереже жолымен атқарылу.

n  6. Ел қорғау

n  Ел корғау үшін әскер осы күнгі түрде ұсталмау. Әскерлік жасына жеткен жастар жерінде үйретіліп, жерінде қызмет ету: әскер табына белгенде туысқан табына қарай бөлу. Әскерлік міндетін қазақ атты милиция түрінде атқару.

n  7. Салық

n  Салық әл-ауқат, табысқа қарай байға - байша, кедейге кедейше әділ жолмен таратылу.

 

n  8. Жұмысшылар

n  Жұмысшылар закон панасында болу. (Қазақ жерінде завод-фабрика аз, сондықтан қазақтың жұмысшылары да аз. «Алаш» партиясы жұмысшылар турасында социал-демократтардың меньшевик табының программасын жақтайды.)

n  9. Ғылым-білім үйрету

n  Оқу ордаларының есігі кімге де болса ашық һөм ақысыз болу; жұртқа жалпы оқу жайылу. Бастауыш мектептерде ана тілінде оқу; қазақ өз тілінде орта мектеп, университет ашу; оқу жолы өз алды автономия түрінде болу; үкімет оқу ісіне кіріспеу; мұғалімдер-профессорлар өзара сайлаумен қойылу; ел ішінде кітапханалар ашылу.

 

n  10. Жер мәселесі

n  Учредительное собрание негізгі закон жасағанда жер сыбағасы ал-дымен жергілікті жұртқа берілсін деу; қазақ жер сыбағасын отырған жерлерден алып орналасқанша, қазақ жеріне ауған мұжық келмеу; бұрын алынған жерлердің мұжық отырмағандары қазаққа қайту; қазаққа тиетін жер сыбағасын жергілікті комитеттер кесу; сыбаға өлшеу - норма жердің топырағы мен шаруалық түріне қарай жасалу; сыбағадан артылған жер земство қолында болу; артық тұрған жерден ел өскенде ауық-ауық сыбаға кесіліп берілу; Түркістанда жермен бірге су сыбағасы да кесілу; жерді қазақ үй басына иеленбей, ауыл-аймақ, туысқан табына меншіктеп алу; өзара әділдік жолмен пайдалану.

n  Жер законінде жер сату деген болмау, әркім өзі пайдалану. Пайда-сынан артық жер сатылмай, земствоға алыну. Жердің кені, астыңғы* байлығы қазынанікі болып, билігі земство қолында болу.

n  Аса зор ағаш, зор өзендер мемлекеттікі болып, аз ағаш һәм көл бай-лықтары земство мүлкіне саналу.

 

 

n  БӨКЕЙХАНОВ Әлихан (1866-1937) - ұлт-азаттық және Алаш        

                      қозғалысының жетекшісі, Алашорда үкіметінің төрағасы, аса          

                      көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, ғалым, публицист,         

                      аудармашы. Санкт- Петербургтегі орман техникалық              

                      институтының экономика факультетін бітірген. Окуын аяқтаған      

                      соң Омбы орман шаруашылығы училищесінде педагогикалық

                      және ғылыми кызметпен айналысты. 1904 жылы орыс шаруаларының Қазақстанға коныс аударуы жөніндегі материалдар дайындаған Ф. А. Щербиннің экспедициясының кұрамында жұмыс істеді. Конституциялык - демократиялық партияның мүшесі, бірінші шақырылған Мемлекеттік Думаның депутаты болды. Патша самодержавиесінің отаршыл саясатына қарсы қызметі үшін бірнеше рет түрмелерде отырды. «Қазақ» газеті арқылы оқу ағартушылық қызмет жүргізді. 1917 жылы Ә. Бөкейханов Қазақстан бойынша Уакытша үкіметтің комиссары болып тағайындалды. «Алаш» ұлттық саяси партиясын құрды, 1917 жылы желтоқсанда екінші бүкілқазақтық төтенше құрылтайда оның бастамасымен Қазақ автономиясы — «Алашорда» жарияланды. Бөкейханов Азамат соғысы жылдары Кеңес өкіметінің ұлттық автономияны сақтау жөніндегі декларациялық уәдесіне байланысты басқа алашордашылармен бірге белсенді саяси және мемлекеттік кызметтен уакытша бас тартуға мәжбүр болды. Ә. Бөкейхановтың басты максаты казақтардың дербес мемлекетін құру еді. Өмірінің соңғы жылдарын Мәскеу қаласында өткізді. 1937 жылы атылды. 1988 жылы ақталды.

 

n  БАЙТҰРСЫНОВ Ахмет (1873-1938) - қазақ халкының XX ғасырдың           

                      басындағы ұлт-азаттық қозғалыс жетекшілерінің бірі, ақын,             

                      түркітанушы ғалым, аудармашы, педагог-ағартушы, публицист, қоғам 

                      қайраткері, лингвист, қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі.

                      Торғай орыс-қазақ училищесінде, Орынбор мұғалімдер

                      семинариясында оқыды. Ауылдык, болыстық мектептерде, екі

                      сыныптық орыс-қазақ училищелерінде ұстаздық етті. А. Байтұрсынов «Алаш» партиясы басшыларының бірі болды, Қырғыз (Қазақ) өлкесі Әскери-революциялық Комитетінің мүшесі болып сайланды. В. И. Ленин қол койған мандат алып комитет кұрамында жүмыс істеді, Қазақ АКСР-ін құруға елеулі үлес қосты. Қазақ АКСР-і қүрылған соң үкімет құрамына кіріп, оку-ағарту халық комиссары болып жүмыс істеді. Соңынан «Ақ жол» газетінде, Оку-ағарту Халык Комиссариатының жанындағы академиялық орталықта кызмет етті. А. Байтұрсынов тілтану мен әдебиет зерттеу жөнінде бірқатар еңбек-тер жазды. Қазақ жазуына реформа жүргізудің қағидаларын белгілеп, бірінші қазақ әліппесінің авторы атанды. Қазақ жазуына реформа жасаудың ол ұсынған жобасы прогресшіл зиялылардың арасында қолдау тауып, 1924 жылы ресми түрде қабылданды. 1929 жылы ешбір негізсіз тұтқындалып, түрмеде отырды, соңынан Архангельскіге жер аударылды. 1934 жылы М. Горький мен оның әйелі Е. П. Пешковалардың араласуымен, Халықаралық Қызыл Крест ұйымының көмегімен босатылды. Бірақ еркіндік көпке созылмай, 1937 жылы қайта

Ү. Жаңка  сабақты бекіту

1. партия не  себепті өзін   «Алаш» деп  атады?

2. Алаш партиясының  мақсаты не болды?

3.

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге тапсырма

  Алаш  қозғалысы

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        12 ІІІ . 2012 ж

Сабақтың  тақырыбы:  1920 – 1930 жылдардағы  өнеркәсіптің  дамуы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық дамуы , индустрияландыру ,

                            ауыл  шаруашылығын  ұжымдастыру  туралы  түсінік беру.  

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларды  адамгершіліке , бірлікке , адалдықа    тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Алаш партиясы

  1. Алаш  үкіметінің  құрылуы
  2. Алаш  қайраткерлері

                                              ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1.Қазақстан қай елдің құрамында  болды ?

2. Тәуелсіздікке  қашан қол жеткізді ?

3. Қазақстандағы  саяси  партия :  Алаш

4. Алаш  партиясының  мақсаты не болды?

      Қазақстанның  жеке  мемлекет болуын , өз тілін , әдет – салтын сақтап  , өркендету.

  1. Алаш  партиясының  жетекшілерін  ата:
  2. Алаш  үкіметі  қашан  , қай жерде құрылды?

1917ж. 5 – 13 ХІІ . Орынбор қаласында өткен жалпықазақ съезінде

  1. алашорда  үкіметінің  баспасөз орталығы :  Қазақ  газеті
  2. Алашорда  үкіметінің бағдарламасы  неше бөлімнен тұрады ?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ІҮ. Жаңа  сабақ .

Қазақстанда  Азамат соғысы  алдында 10 мыңнан  астам зауыт , фабрикалар болса , соғыс кезінде 3\1 қирады.

Халық  жағдайы:

-          малы  азайды

-          күнделікті  өмірге қажетті тауар  азайды

-          Азық – түлік жетіспеді

-          Кейбір аудандарда  аштық  жайлады

-          Астық шықпай  қалды.

2.Қазақстан елді индустрияландыру жылдарында

 

1927 жылы – Кеңес елінде  индустрияландыру басталды.

Индустрияландыру жылдарында :

-          Шымкент қорғасын зауыты

-          Балқаш  мыс қорыту

-          Ащысай  полиметалл  комбинаты іске қосылды.

-          КСРО бойынша көмір өндіруден ІІІ орын

-          Мұнай өндіруден  ІІІ орын алды.  Ембі  Екінші  Баку  атанды

 

Түркістан – Сібір темір (Түрксіб) жолы

 

  1. Ауыл шаруашылығын  ұжымдастыру

-          1927 жылы басталды.

-          Голощекин «Кіші Қазан» төңкерісін жасады.

1)      Қазақ ауылдарын  отырықшыландыру керек

2)      Қазақ ауыл-ғы кеңес үкіметіне кедергі келтіретін бай және орташа тап өкіл-ң көзін жою

-          1928ж. 27 тамызда Бай және орташа байлардың мал – мүлкін тәркілеп , мемлекетке өткізу керек деп шешті.

-          Ұжым-у қарсаңында 40,5 млн. Мал болса , 1933ж. 4,5 млн-ға қысқарды.

-          1930-1932 ж. Аштықтан 2,1 млн. Адам аштан өлді

-                                                         1млн. 700 мыңы Қазақстаннан тыс жерлерге көшіп кетті.

-          Ұжымдастыру саясатына қарсы жалпы саны 372 көтеріліс болды , оған 80 мыңдай адам қатысты

 

1933 жылы наурызда  Т.Рысқұлов Сталинге арнап хат жазды.

«Бесеудің хаты» М. Дәулетқалиев , Е. Алтынбеков , Ғатауллин , Қ. Қуанышев , Ғ. Мүсірепов

1933 жылы  - Голощекин биліктен алынды.

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту

1. Қазақстаның әлеуметтік – экономикалық жағдайы қандай болды?

2. Индустрияландыру деген не ?

3. Түрксіб темір жолының  Қазақстан қандай маңызы болды?

4.Кеңес  үкіметінің  отарлық саясатын неден  көруге болады ?

5. ХХ ғ. 20 -30 ж. Қазақ халқы  қандай шығынға ұшырады?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге тапсырма

             1920-1930 жылдардағы  өнеркәсіптің  дамуы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        _____________________________

Сабақтың  тақырыбы:  1920 – 1930 жылдардағы  білім мен мәдениеттің  дамуы

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Қазақстандағы  сауатыздықты жою , халық ағарту  ісі , ғылым мен

                           мәдениет    туралы  түсінік беру.  

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларды білімділікке , адамгершіліке , бірлікке , адалдықа    тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

1920 – 1930 жылдардағы  өнеркәсіптің  дамуы.

1. Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық жағдайы

2. Қазақстан елді индустрияландыру жылдарында

3. Қазақстан ауыл шаруашылығын  ұжымдастыру жылдарында

                                           ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Қазақстаның әлеуметтік – экономикалық жағдайы қандай болды?

2. Индустрияландыру деген не ?

3. Түрксіб темір жолының  Қазақстан қандай маңызы болды?

4.Кеңес  үкіметінің  отарлық саясатын неден  көруге болады ?

5. ХХ ғ. 20 -30 ж. Қазақ халқы  қандай шығынға ұшырады?

                                               ІҮ. Жаңа  сабақ.

  1. Сауатсыздықты  жою.

1924 ж. – «Сауатсыздықты жойылсын» қоғамы құрылды.

1928 ж. – халықтың 25 % - ы ғана сауатты болды . ( қазақтар 10 )

1930ж. -  15 – 50 жас аралығындағыларды міндетті жаппай оқыту енгізілді.

1930 ж. -27 тамызда – Қазақстанда жалпыға міндетті бастауыш білім беру жөнінде қаулы

                 Қабылданды.  Міндетті 4 жылдық бастауыш білім алуға міндеттенді.

Қиыншылықтар : 1. Оқу құралдары жетіспеді

  1. Мұғалімдер жетіспеді
  2. Елді аштық пен жоқшылық жайлады .

1940 ж. – латын әрпінен кириллицаға көшті.

 

1930 ж. ІІ жартысынан  бастап – халық ағарту саласына көп көңіл бөліне бастады.

1935 ж. – балалардың 91 % - ы жетіжылдық және орта мектептерде  оқыды.

1939 ж. – Қазақстан халқының 76,3   % - ы  бастауыш білім алды.

                              Жоғары оқу  орындары

р\с

 жылы

Ашылған  оқу  орындары

1

1928ж

Қазақ   пеагогика  институты

2

1931ж

Алматы  медицина  институты

3

1934 ж.

Қазақ  мемлекеттік  университеті

1940ж. – қарсаңында – 20 жоғары оқу орны жұмыс істеді

 

2 . Ғылым  мен мәдениет

1920 ж. – «Қазақстанды  зерттеу қоғамы » құрылды.

   Мақсаты: Қазақстанның және  оған көршілес аймақтардың  тарихын , табиғатын, этнографиясын, ,

                     экономикасын зерттеу болды.

  Жұмысына көп еңбек сіңірді – Рязанов , Диваев , Тынышбаев , Дулатов , Чулошников .

20 – 30 ж. Қазақ әдебиетін өркендетуде: А. Байтұрсынов , Ж. Аймауытов , М. Дулатов , М.Жұмабаев ,

                                               С.Сейфуллин, Б.Майлин. І.Жансүгіров . М.Әуезов  т.б.

1937-1938 ж – елімізде жаппай қудалау мен  жазалау , репрессия шаралары жүрді.

 

3 . Қазақ өнерінің қалыптауы.

А.В. Затаевич – орыс  зерттеушісі , этнограф .

- Қазақ халқының ән – күй өнерін жинақтаушы

- 15 жыл экспедиция жасап , ел – елді аралайды

                                  «қазақ халқының 1000 әні »

Еңбегі

                                 «Қазақтың 500 әні мен күйі»

 

Әміре  Қашаубаев - әйгілі қазақ әншісі

-          қазақ ән өнерін шетелге танытты.

-          1925 ж – парижде , 1927 ж. – Германияда қазақ әнімен әлемді танытты.

Әбілхан  Қастев – қазақ көркемсурет өнерін қалыптастырып , дамытты

1926 ж. – қазақтың тұңғыш ұлттық театры ашылды . Ж. Шанин басқарды . Тұңғыш қойылған

            спектакльдер  «Алтын  сақина» , «Еңлік- Кебек»

 

               Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. «Сауатсыздықты жою» қоғамының  қазақ даласында  сауатсыздықты  жоюдағы  маңызы  қандай ?

2. Қазақ  тіліндегі оқулықтар  шығапуға  ұлт  зиялылары  қандай  үлес қосты ?

3. «Қазақстанды  зерттеу қоғамының»  Қазақстан ғылымының  дамуына  қосқан  үлесі  қандай ?

4. Қазақ  театрының  тарихы  туралы не  білесің?

                ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

               1920 – 1930 жылдардағы білім мен мәдениеттің  дамуы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :    Ежелгі  Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :        _____________________________

Сабақтың  тақырыбы Қазақстандықтар Ленинград  және  Мәскеу үшін  шайқаста

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  Қазақстандықтардың Мәскеу , Ленинград үшін  шайқасқан ерліктері  

                            туралы  түсінік беру.  

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларды елін, жерін қорғай білуге ,  адамгершіліке , бірлікке , адалдықа    тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Ұлы  Отан  соғысының  басталуы

  1. Фашистік  Германияның Кеңес  еліне  қарсы  соғыс жоспары
  2. Қазақстан  Ұлы  Отан  соғысы жылдарында

                                               ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Ұлы Отан соғыс қарсаңында Қазақстан КСРО кезінде қорғасын өндіруден нешінші орында болды?


А.   Бірінші

В. Екінші

С. Үшінші

D.  Бесінші

Е.   Соңғы


2. Фашистердің жоспары бойынша Қазақстан қай мемлекетке кіру керек еді?


А.   Остланд

В. Еділ-Жайық

С. Кавказ

D.  Московия

Е.   Үлкен Түркістан


3.Ұлы Отан соғысында неше қазақ қызы Кеңес Одағының Батыры атанды?


А.   Бірде-бірі

В. 1

С. 2

D.  4

Е.   5


 

4. Ұлы Отан соғысы жылдары күріштен мол өнім алған атақты еңбек ардагері кім?


А.   Ш.Берсиев

В. М.Мұхамедиева

С. Ы.Жақаев

D.  Ы.Нұров

Е.   М.Мұқашев


5. 1941-1942 жж. Қазақстанға неше зауыт пен фабрика, цех пен артель қайта орнықты?


А.   350

В. 300

С. 220

D.  200

Е.   180


ІҮ. Жаңа  сабақ

  1. Қазақстандықтар  Мәскеу  үшін  шайқаста

Сәтсіздік  себебі:

1937-1938 ж. Репрессия кезінде қаншама  әскери  адамдар  жазыққсыз  жапа  шекті , өлтірілді.

Панфиловшылар  ерлігі

Осы  ротаның  саяси жетекшісі  В.Г. Клочковтың «Ресей  кең – байтақ , бірақ  шегінерге  жер жоқ , артымызда  Мәскеу !» деген  жалынды  сөзі  бүкіл  майдан  даласына , кейін  бүкіл  елге  тарап , жауынгерлерге  рух  берді.

Бауыржан  Момышұлы  ерлігі

Мәлік  Ғабдуллин

Төлеген  Тоқтаров

Рамазан  Елебаев

 

Ленинград  үшін  шайқаста

1941 ж. Қыркүйектк  фашистер  Ленинград қаласына  шабуыл  жасап , өзге  елдермен  байланысын  үзді.

900 күн  бойы  жау  қоршауында  болды.

1944 жылы  ғана  азат  етілді.

310 , 314 – атқыштар  дивизиясы

М. Мәмбетова  мен  Ә. Молдағұлова

С. Баймағанбетов

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Генерал-майор Панфилов басқарды:


А.   8-гвардиялық диви­зиясын

В. 316-атқыштар дивизиясын

С. 238-гвардиялық атқыштар дивизиясын

D.  30-гвардиялық атқыштар дивизиясын

Е.   73-гвардиялық атқыштар дивизиясын


2. . Ұлы Отан соғысы жылдары өзінің көкірегімен жау дзотын жапқан қазақстандық жауынгер кім?


А.   Боран Нысанбаев

В. Тастемір Рүстемов

С. Александр Васильев

D.  Ақәділ Суқамбаев

Е.   Қарсыбай Сыпатаев


3 . Майданда Ә. Молдағұлова кім болды?


А.   Барлаушы

B. Пулеметші

С. Радист

D.  Мерген

Е.    Медбике


 

4. 1941 ж. «Ленинградтық өренім!» атты өлеңнің авторы кім?


А.   С.Мұқанов

В. Ж.Жабаев

С. С.Сейфуллин

D.  М.Дулатов

Е.   С.Торайғыров


 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

Қазақстандықтар  Мәскеу және  Ленинград үшін  шайқастарда

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       9  ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Ұлы  жеңіске  қосылған үлес

Сабақтың мақсаты: 

  а) білімділік:   Оқушыларға  қазақстандық батырлар , олардың  ерлігі , ұлы  жеңіске қосылған үлес    

                            туралы  түсінік беру.  

ә) дамытушылық Оқушыларды жаңа сабаққа жан-жақты қатыстыра отырып, логикалық ой-өрісін

                                  дамыту.

б) тәрбиелік :Оқушыларды елін, жерін қорғай білуге ,  адамгершіліке , бірлікке , адалдықа    тәрбиелеу. 

Сабақтың  түрі:  Дәстүрлі.

Сабақтың типі:  Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі:  Суреттер. сызба .

Құрал – жабдық:Қазақстан  картасы

Сабақтың әдісі:  Түсіндіру, баяндау, сұрақ-жауап.

Сабақтың барысы:          І. Ұйымдастыру кезеңі:

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                                             ІІ Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау

Қазақстандықтар  Ленинград және Мәскеу  үшін  шайқастарда

  1. Қазақстандықтар  Мәскеу  үшін  шайқаста
  2. Ленинград  үшін  шайқас

                                                  ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Генерал-майор Панфилов басқарды:


А.   8-гвардиялық диви­зиясын

В. 316-атқыштар дивизиясын

С. 238-гвардиялық атқыштар дивизиясын

D.  30-гвардиялық атқыштар дивизиясын

Е.   73-гвардиялық атқыштар дивизиясын


2. . Ұлы Отан соғысы жылдары өзінің көкірегімен жау дзотын жапқан қазақстандық жауынгер кім?


А.   Боран Нысанбаев

В. Тастемір Рүстемов

С. Александр Васильев

D.  Ақәділ Суқамбаев

Е.   Қарсыбай Сыпатаев


3 . Майданда Ә. Молдағұлова кім болды?


А.   Барлаушы

B. Пулеметші

С. Радист

D.  Мерген

Е.    Медбике


 

4. 1941 ж. «Ленинградтық өренім!» атты өлеңнің авторы кім?


А.   С.Мұқанов

В. Ж.Жабаев

С. С.Сейфуллин

D.  М.Дулатов

Е.   С.Торайғыров


                                                           ІҮ. Жаңа   сабақ

ӘлияНұрмұхамедқызы  Молдағұлова   ( 1925 - 1944)

-          Қазіргі  Ақтөбе  облысы  Қобда  ауданында  дүниеге  келген.

-          Әке – шешесінен  жастайынан  айырылып , ағасының  тәрбиесінде  болады.

-          Ағасымен  Ленинградқа  көшіп  келіп , кейіннен  балалар үйінде тәрбиеленеді

-          1942 жылы  өз  еркімен  соғысқа  аттанып , Ленинградты  азат  етуге  қатысады

-          Ірі – ірі шайқастарға  қатысып , мергендігімен аты  шығады.

 

Мәншүк  Жиенғалиқызы Мәметова ( 1922 - 1943)

-          Батыс  Қазақстанның  Орда  ауданында  дүниеге  келген.

-          Алматы  қаласындағы №28 мектепте  білім  алып, соғыс басталған кезде Алматы  медицина  институтында  оқып  жүрген  еді.

-          Ол өз еркімен қазақ  ұлттық 100 – бригадасы  құрамында  майданға  аттанады.

-          Невель қаласын  қорғау  кезінде  ерлікпен  қаза  табады.

-          Есте  сақтау үшін қалада  бір  көшеге  есімін  береді

-          Кеңес  Одағының  Батыры  атағы  беріледі.

Бауыржан  Момышұлы  ( 1910 – 1982 )

-          қазіргі  Жамбыл  облысына  қарасты  Жуалы  ауданында  дүниеге келген.

-          Ол – жазушы , К . О. Б

-          1941 жылдан соғыс  соңына  дейін  барлық шайқастарға  қатысқан.

-          1950 ж. Кеңес  армиясы  Бас  штабының  жоғары  әскери  академиясын  бітіріп , сонда  сабақ  береді.

-          1956 жылы  әскери  демалысқа  шықты.

-          Демалысқа  шыққаннан  кейін  өмірін  шығармашылыққа  арнады.

-          Шығармалары  көптеген  шетел  тілдеріне  аударылған.

-          1992ж. Егемен еліміздің  жоғары  наградасы  - Қазақстанның  Халық  қаһарманы  атағы  берілді.

Талғат  Жақыпбекұлы  Бигелдинов :

-          1922 ж. Ақмола  облысы  Ақкөл  ауданына  қарасты  Майбалық  ауылында дүниеге  келген.

-          Аэроклубта  оқып , кейін  авиация  училищесінде  білім  алып  шығады.

-          1943-1945 жылдар  аралығында  Ұлы  Отан   соғысына  қатысады.

-          Жаумен 305 рет әуе шайқасына  түсіп , 800 – ден астам техникасын  істен шығарған,

                       7  ұшағын  атып  түсірген

                 - 1944 ж. К.О.Б атағын алса , соғыстан  кейін  екінші рет  алды.

                  -  Қазір  Алматы  қаласында , құрметті  еңбек  демалысында

Соғыс  кезінде :

-          Әрбір  бесінші  қазақстандық  майданға  аттанды

-          КСРО бойынша  11 600 –дей  адам ерлігі  үшін К.О.Б. атағын  алды

-          Соның 497 –і қазақстандық , ал 97 – сі  қазақтар.

-          Ең алғаш атақты 1941ж. 22 шілдеде  жауынгер К.А. Семеченко  алды.

-          Ең  жас  жауынгер  18 жасар  Ж. Елеусізов  болды.

-          1941- 1945 ж. Соғысқа қазақтың 100-ге жуық  ақын – жазушылары  қатысты

Екінші  дүниежүзілік  соғыс 1945ж. 2 қыркүйекте  Жапонияның  жеңілуімен  аяқталды.

27    млн. Адам өлді

       4101 қазақстандық  өлді

      1710 қала , 70 мыңдай  ауыл  - село қирады

 

      Ү. Жаңа  сабақты  бекіту.

1. Ә. Молдағұлова  қандай  ерлігі үшін  Кеңес  Одағының  Батыры  атағын  алды?

2. М. Мәметова  қай қала  үшін  болған  шайқаста  ерлікпен  қаза  тапты ?

3 . Екі  мәрте  Кеңес  Одағының  Батыры  атағын  алған  кімдер ?

 

       «Сандар  сөйлейді»

№ 28  мектеп    - М. Мәметованың  оқыған  мектебі

305 – Т. Бигелдиновтың  қатысқан  әуе  шайқасы

11 600-дей  - КСРО  бойынша К.О. Б. Атағын  алған  адам  саны

497 – Қазақстандық К.О. Б. атағын алған адам  саны

100- ге  жуық  - соғысқа  қатысқан  ақын – жазушылар

27 млн.    -  КСРО бойынша  өлген  адам  саны

1710 – қираған  қала

70 мыңдай – қираған  ауыл – село

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

             Ұлы  Жеңіске  қосылған  үлес.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       13   ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Тың  көтеру

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Республика индустриясының және ауыл       шаруашылығының 1950-60   жылдардағы дамуы

                     туралы білім алу және тың игеру жұмысының барсы туралы   мағлұмат беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

    Тәрбиелік: Еңбек адамдарына деген сый құрмет, тың игерушілер туралы дұрыс көзқарас

                         қалыптастыру. Өз ойын еркін жеткізе алуға тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Ссуреттер, тест тапсырмалары

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Жеңіске  қосылған  үлес

  1. Әлия  Молдағұлова
  2. Мәншүк  Маметова
  3. Бауыржан  Момышұлы
  4. Талғат  Бигелдинов

                          ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Ә. Молдағұлова  қандай  ерлігі үшін  Кеңес  Одағының  Батыры  атағын  алды?

2. М. Мәметова  қай қала  үшін  болған  шайқаста  ерлікпен  қаза  тапты ?

3 . Екі  мәрте  Кеңес  Одағының  Батыры  атағын  алған  кімдер ?

 

       «Сандар  сөйлейді»

№ 28  мектеп    - М. Мәметованың  оқыған  мектебі

305 – Т. Бигелдиновтың  қатысқан  әуе  шайқасы

11 600-дей  - КСРО  бойынша К.О. Б. Атағын  алған  адам  саны

497 – Қазақстандық К.О. Б. атағын алған адам  саны

100- ге  жуық  - соғысқа  қатысқан  ақын – жазушылар

27 млн.    -  КСРО бойынша  өлген  адам  саны

1710 – қираған  қала

70 мыңдай – қираған  ауыл – село

                             ІҮ. Жаңа сабақ.

Сабақ жоспары:

  1. Қазақстандағы тың игерудің мақсаттары мен міндеттері
  2. Тың және тыңайған жерлерді игерудің қиындықтар мен қателіктері
  3. Бүгінгі күнде тың игерудің маңызы.

Жаңа тақырыпқа кіріспе: тірек- сызба арқылы түсіндіріу.

Тың көтеру

 

 
 

                  

 


                                                                                                

          КОКП Орталық Комитетінің  1954 жылғы қаңтар – наурыз пленумы

 

 


Сібір

 
                                                                                                                             

 

                                                     

 

Қазақстан тың игерілген облыстар:

Қостанай, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Көкшетау,                            1100-1200 млн.

Торғай, Павлодар.                                                                                           пұт астық

 

 

Оқушылар оқулық мәтінімен танысып, өз пікір ойларын айту үшін  2 топқа бөлінеді.

1-      топ:  1. Қазақстандағы  тың игерудің міндеттері мен маңызы туралы    әңгімеле

                    2. Тың игерілген облыстарды тап.

2-      топ:   1. Тың игерудің қиындықтары мен қателіктерін ажырат.

                  2. Тың игерілген аймақтарды картадан көрсету.

 

Тың игерудің жағымды және жағымсыз жақтарын кестеге толтыру.

 

Жағымды

Жағымсыз

  1. Экспортқа бидай шығару.Қазір бір адмға Қазақстанда жылына 2 мың кг. астықтан келеді, ал дүниежүзілік тәжірибеде әр адамға 1 мың кг. астық жеткілікті, яғни Қазақстан шетке астық шығара алады.
  2. Бес жүз совхоз құрылды, бұлардың арасында тас жол, байланыс жүргізілді.
  3. 1954-56 жылдары 391 мың механизатор, 50 мың құрылысшылар, 3 мың дәрігерлер, 1500 мұғалім, т.б. келеді.
  4. Осы жылдары 169 мың трактор, 98 мың комбайн, 78 мың машинаны алды.
  1. Тың жақсы өнімді уш- ақ жыл берді: 1956, 56-57, 58 жылдары. Ал 1962 жылы КСРО ашаршылық алдында тұрды.
  2. 1957-58 жылдары Павлодар облысында  9 млн га жер қуаңшылықққа ұшырады. Қазір 25 млн. га  жердің 14-15 млн жарамсыз.
  3. Қазақ ауылдары тозды. Түкпір

-түкпірдегі қазақ ауылдары ірі совхоздарға қосылып кетіп, ондағы 700 мектеп жабылды.

4. 1954-60 жылдарда Қазақстанға тың игеруге батыстан 2 млн. аса келді. Нәтижесінде қазақтар саны 29% ғана қалды.

 

Ү.Жаңа  сабақты  бекіту.

Тест алу.

1.  «Тың  және тыңайған жерлерді игеру» жоспары қашан қабылданды?

А) 1955  ж  қаңтар- наурыз         В) 1954 ж. ақпан-наурыз

Б) 1958 ж. ақпан- наурыз        С)   1957 ж. наурыз- сәуір

2. Қазақстанда тың игерілген аймақты көрсетіңіз.

А! Атырау                                            В) Шымкент

Б! Ақтөбе                                            С) Торғай

3. 1954- 1965 жылдарда КСРО бойынша қанша гектар жер жыртылды?

А) 25 млн.га                                          В) 6,5 млн га.

Б! 42 млн. га                                         С) 9 млн. га

4. Қазақстанға тың игеру жылдарында  қанша ұлт өкілдері келі қоныстанды?

А) 2 млн.  В) 5 млн

Б) 3 млн                                        С) 6 млн

 

5. Алғашқы тың игеруші механизатор, Еңбек Ері

А) Ж. Қуанышбаев                           В) К.Б. Дөненбаева

Б) Ш. Берсиев                                 С) Ы. Жақаев

   

1. Тың игерудің алдына қойған міндеттері қандай еді?

2. Тың өзін экономикалық жағынан ақтады ма?

3. Бүгінгі күні тың игерудің маңызы қандай?

ҮІ. Бағалау

ҮІІ. Үй тапсырмасы: § 50. «Тың көтеру» реферат дайындау

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       16   ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Ғарышты  игеру

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Оқушыларға  Қазақстандағы – ғарыштық  игеру , Тоқтар Әубәкіров және туралы   мағлұмат беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

    Тәрбиелік:  қазақ қаһармандарына  деген сый құрмет, ғарышкерлер  туралы дұрыс көзқарас

                         қалыптастыру. Өз ойын еркін жеткізе алуға тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, тест тапсырмалары

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Тың  игеру.

  1. Тың  және  тыңайған  жерлерді  игеру
  2. Тыңның  пайдасы мен  зардабы

                            ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

1.  «Тың  және тыңайған жерлерді игеру» жоспары қашан қабылданды?

А) 1955  ж  қаңтар- наурыз         В) 1954 ж. ақпан-наурыз

Б) 1958 ж. ақпан- наурыз        С)   1957 ж. наурыз- сәуір

2. Қазақстанда тың игерілген аймақты көрсетіңіз.

А! Атырау                                            В) Шымкент

Б! Ақтөбе                                            С) Торғай

3. 1954- 1965 жылдарда КСРО бойынша қанша гектар жер жыртылды?

А) 25 млн.га                                          В) 6,5 млн га.

Б! 42 млн. га                                         С) 9 млн. га

4. Қазақстанға тың игеру жылдарында  қанша ұлт өкілдері келі қоныстанды?

А) 2 млн.  В) 5 млн

Б) 3 млн                                        С) 6 млн

    5. Алғашқы тың игеруші механизатор, Еңбек Ері

А) Ж. Қуанышбаев                           В) К.Б. Дөненбаева

Б) Ш. Берсиев                                 С) Ы. Жақаев

   

1. Тың игерудің алдына қойған міндеттері қандай еді?

2. Тың өзін экономикалық жағынан ақтады ма?

3. Бүгінгі күні тың игерудің маңызы қандай?

 

         ІҮ. Жаңа  сабақ

1.      Қазақстан – ғарыштық  мемлекет

Ғарыш – араб  тілінен  аударғанда , Кеңістік , космос  деген  мағынаны  білдіреді

1961жылы  12 сәуірде - әлемде  тұңғыш  адам  баласы   ғарышқа  қазақ  топырағынан аттанды

Ғарышкер  Ю. А. Гагарин  еді.

Олжас  Сүлейменов – «Адамға  табын , Жер, енді! »  поэмасын  жазды.

Ғарыш  кемелері  Қазақстанның Байқоңыр  ғарыш  айлағынан  ұшады.

 

1991 жылы  2 қазанда – Қазақстан  тарихына  ғасырдың  тағы  бір  ұлы  оқиғасы  жазылды.  Қазақ  ұлы  Тоқтар Әубәкіров  ғарышқа  ұшты

 

2.Тоқтар  Оңғарбайұлы  Әубәкіров

 - 1946 жылы  Қарағанды  облысының  Қарқаралы  ауданында  дүниеге  келген.

- Ұшқыш болуды  жастайынан  армандап , аэроклубқа  қатысып , парашютпен  секіруге жаттығады

- 1969 ж. Армавир әскери авиация  училищесін  үздік  аяқтайды

- Қиыр  Шығыс  әскери бөлімдерінде  инженер – ұшқыш  мамандығы  бойынша  қызмет  атқарады.

- 1974жылы – 1 – санатты  ұшқыш  атанады.

- 1988 жылы – жаңа  авиация  техникасын  сынақтан  өткізуде  көрсеткен  ерлігі  мен  батырлығы  үшін  Кеңес Одағының  Батыры  атағын алды.

- 1991 жылы  2 қазанда – Байқоңырдан  «Союз  ТМ – 13 » кемесімен  ғарышқа  ұшты

- Қазіргі  күні  авиация  генерал – полковнигі

- Қазақстан Республикасының  Халық қаһарманы

- Болашақ  ғарышкерлерді  дайындайтын  мектеп  ашқан.

 

2.      Талғат  Амангелдіұлы  Мұсабаев

-          1951 жылы – Алматы облысы  Жамбыл  ауданы  Қарғалы  ауылында  дүниеге  келген.

-          Ол – Қазақстан  Республикасының , Ресей  Федерациясының  ұшқыш – ғарышкері

-          Рига  қаласындағы  авиация  инженерлік  институтын

-          Ақтөбе  жоғарға  ұшқыштар  училищесін  бітірді

-          1986жылы – азаматтық  авиацияның  30 жаттығу  дайындығынан  өтіп , осы  саланың  ұшқышы  мамандығын  алды.

-          1990 жылдан – ғарышқа  ұшуға  дайындалды

-          1991 жылы – «ғарышкер - сынықшы» біліктілігін  алып  шығады

-          Ол 1994 жылдың 1 маусымынан  4 қарашасына  дейін  «Союз ТМ» ғарыш  кемесімен  ғарышта  болды

-          2 рет  ғарышқа  ұшқан  қазақ  ғарышкері

-          Гимнастика  және  ұшақ  спорты  бойынша  КСРО  спорт  шебері

-          Қазақстан  Республикасының  Халық  қаһарманы

 

Ү. Жаңа  сабақты бекіту

1. Тұңғыш  ғарышкер  кім , ол туралы не білесің?

2. Ғарыш  айлағы  қайда  орналасқан?

3. Т. Әубәкіров  туралы  айтып кім ?

4. Т. Мұсабаев  туралы не білесің?

ҮІ . Қорытындылау

ҮІІ. Үйге  тапсырма

Ғарышты игеру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       23   ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Қазақстан – егемен  мемлекет

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Оқушыларға  КСРО – ның  ыдырауы , Қазақстанның  егемен , тәуелсіз  мемлекет  болып 

                     жариялануы ,тұңғыш  Президенті  Н.Ә. Назарбаев  туралы   түсінік  беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

    Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , еңбекқорлыққа , елін , жерін  құрметтей  білуге  тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер,

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Қазақстанда  ғылым  мен  өнердің  дамуы.

  1. Қ.И.  Сәтбаев – тұңғыш  қазақ  академигі
  2. Қазақ  киносы

                                ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту.

  1. Қазақстан  ғылымының  дамуына  Қ.И. Сәтбаевтың қосқан  үлесі қандай?
  2. Қазақстандағы қандай  майталман  өнер  қайраткерлері бар?
  3. Қазақстанның  елордасы – Астана  туралы не  білесіңдер?

                                          ІҮ.  Жаңа  сабақ

  1. КСРО – ның  ыдырауы.  Қазақстанның  егемен , тәуелсіз  мемлекет  болып жариялануы.

  1922 жылы – Кеңестік  Социалистік  Республикалар Одағы ( КСРО )  құрылды.

 1991 жылы – КСРО  өзінің  өмір  сүруін  тоқтатты.

Себебі:

-          Одақтас  республикалар бірде – бір  мәселені  өз  бетімен  шеше  алмады.

-          Үнемі  Мәскеудің  ғана  нұсқауын  орындап отырды  және  орындауға  міндетті болды.

-          Республикалардың  ұлттық  ерекшеліктері  ескерілмеді.

-          Құқықтары  аяққа  басылды.

-          Өз  тілдерін , салт – дәстүрлерін , дінін ұмытып мәңгүрттену қаупі  төнді.

 

Қазақстан:

-          Өз  байлығына  өзі  ие  бола  алмады.

-          Қазақстанның  мемлекеттік  қорына  тапқан  табысының  тек 1% - ы ғана түсті.

-          Уақыт  өте  келе КСРО  құрамынан  бөлініп  шығатын  талап – тілектерін  ашық айта бастады.

 

1979 жылы – Целиноград (Ақмола , бүгінгі Астана) – қазақ жастарының  Кеңестік  жүйеге 

                  қарсылығы  болды. Жастар  неміс  автономиясының  құрылуына  қарсы  шықты. Қазақ 

                  жерінің  тұтастығын  сақтап  қалды.

1986 жылы  желтоқсанда – КСРО – ның  отаршылдық , әміршіл - әкімшіл  саясатына  қарсы  ірі 

                 көтерілісі болды.

1991 жылы  16 желтоқсанда – Қазақстан  өзінің  тәуелсіздігін  жариялады. 2 ғасыр Ресей 

                 империясының , 70 жылдай Кеңес Одағының қысымын  көрген  Қазақстан үшін  бұл күн  ұлы 

                мереке болды.

 

  1. Н.Ә. Назарбаев – тәуелсіз Қазақстанның  Тұңғыш  Президенті.

Тәуелсіздіктен  кейінгі  заңдылық – Республика  халқы  өз  Президентін  сайлап  алу болды.

1991 жылы  1 желтоқсанда – бүкілхалықтық  Президент  сайлауы  өткізіліп , халық біраудан қолдап

                          Н.Ә. Назарбаевты  Президент  етіп  сайлап  алды.

 

 

 

Nazarbaev05_7 


Н.Ә. Назарбаев  қазіргі  Алматы облысының

                                                                                                       Қаскелең  ауданына  қарасты Шамалған      

                                                                                                       ауылында   1940 жылы  дүниеге  келген.

                                                                                                      Ол  өзінің  еңбек жолын Қарағанды 

                                                                                                      Облысының Теміртау  қаласындағы

                                                                                                    «Қазметаллургстрой»  тресінде қарапайым  

                                                                                                     жұмысшыдан  бастап , Президенттікке  

                                                                                                     дейін  көтерді.

 

 

 

 

1991 жылы 10 – желтоқсанда  жергілікті  15 сағат  шамасында ел  Президенті  халық  алдында  өзінің  президенттік  антын  қабылдады.

Түркия  және  Румыния – Қазақстанның  тәуелсіздігін  алдымен  танып , әлем  алдында  мойындады.

Қазақстанды  әлемнің  120  мемлекеті танып , 70 –тен  аса  мемлекетпен елшілік дипломатиялық қатынас  орнатты.

Бірнеше халықаралық  ұйымдардың  мүшесі.  Әлемдегі  ең  беделді  ұйым БҰҰ – ға  мүше

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Неліктен  Қазақстан КСРО  құрамында  өз  экономикасын  еркін  дамыта алмады.?

2. КСРО – ның ыдырауына  не  себеп  болды?

3. Қазіргі  Қазақстанның әлем  алдындағы  беделі  қандай?

4. Қазақстан  Президенті  Н.Ә. Назарбаевтың қандай  еңбектерін  білесіңдер?

              ҮІ. Қорытындылау

              ҮІІ . Үйге  тапсрма

Қазақстан  - егемен  мемлекет..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       27   ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  рәміздері

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Оқушыларға  рәміз белгілер ұғымы , тарихы , қазақстан  Республикасының рәміздері

                        туралы   түсінік  беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

 Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , Қазақстан Республикасының рәміздерін  құрметтей  білуге 

                      тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, ҚР. Конституциясы

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Қазақстан – егемен мемлекет.

1.      КСРО – ның  ыдырауы

2.      Н.Ә.Назарбаев – тәуелсіз Қазақстанның  тұңғыш Президенті.

                           ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Неліктен  Қазақстан КСРО  құрамында  өз  экономикасын  еркін  дамыта алмады.?

2. КСРО – ның ыдырауына  не  себеп  болды?

3. Қазіргі  Қазақстанның әлем  алдындағы  беделі  қандай?

4. Қазақстан  Президенті  Н.Ә. Назарбаевтың қандай  еңбектерін  білесіңдер?

                                       ІҮ. Жаңа  сабақ.

Қазақстаның  тәуелсіздігін  нығайту  үшін :

-          Ата  Заңы.

-          Мемлекеттік рәміздері  болуы  керек.

 

Ата  Заңды  қабылдауға  арнаайы   комиссия  құрылды. Ол  Комиссия  1,5 жыл бойы  жұмыс  істеді.

Шетелдік  мамандардың  қатысуымен  жасалған  жоба  халықтық  талқылауға 4 ай  түсті

 

Прямоугольник: загнутый угол: Бөлімдер:
1.Жалпы  ережелер
2. Адам  және  азамат
3. Президент
4. Парламент
5. Үкімет
6. Конституциялық  Кеңес
7. Сот  және  сот  төрелігі
8. Жергілікті  мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару
9. Қорытынды және өтпелі  ережелер
Прямоугольник: загнутый угол: 1995жылы
30 тамыз

9 бөлім
98 бап
                                

 

 

 

 

 

 

Прямоугольник: загнутый угол: 1993жылы
28 қаңтар

4 бөлім
21 тарау
 

 

 

 


Қазақстан  Республикасы –

                              Президенттік  басқарудағы  мемлекет

Президент 7 жылдық  мерзімге  сайланады.

 

«Демократия» - халық  билігі

               Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. ҚР. Тұңғыш  Конституциясы  неліктен  өмір сүруін  тоқтатты?

2. «Демократия»  дегенді  қалай түсінесің?

3. Адамның  қандай құқықтары бар?

           ҮІ. Қорытындылау

           ҮІ. Үйге  тапсырма

Тәуелсіз  Қазақстанның Ата  Заңы

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       30   ІҮ.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Тәуелсіз Қазақстанның  Ата  Заңы

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Оқушыларға  Қазақстан  Конституциясының  қабылдануы , оның маңызы туралы  

                           түсінік  беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

    Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , еңбекқорлыққа , елін , жерін  құрметтей  білуге  тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, ҚР.рәміздері

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Тәуелсіз  Қазақстанның  Ата Заңы

1.      Қазақстан  Конституциясының  қабылдануы.

                              ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. ҚР. Тұңғыш  Конституциясы  неліктен  өмір сүруін  тоқтатты?

2. «Демократия»  дегенді  қалай түсінесің?

3. Адамның  қандай құқықтары бар?

                                             ІҮ . Жаңа  сабақ

Пузырек для мыслей: облако: Рәміз  белгілер ұғымы 

 

 


Дүние жүзінде – 224 –ке  тарта  мемлекеттер бар. Оларды  бір – бірінен  ажыратып  және өзіндік 

                           бет – бейнесін айқындайтын  нышан – белгілері болады. Оларды рәміздер дейді.

                                                             Рәміздер

 

                   Елтаңба                                   Ту                                        Әнұран

Ту және Әнұран  шетелде  2 жағдайда  көтеріледі:

1.      Мемлекет  басшысы  сапарында

2.      Олимпиада  жеңімпаздарын  анықтағанда

Геральдика  -  елтаңбаларды  зерттейтін  ғылым

Виксикология – туларды  зерттейтін  ғылым.

Пузырек для мыслей: облако: Қазақ  елі  рәміз  белгілерінің  тарихынан 

 

 

 


Қазақ елінің рәміз белгілерінің  бай тарихы бар:

Ежелгі дүниеде – Ғұн империясының

Ерте  орта ғасырларда – Түрік , Түркеш ,Қарлұқ қағанатының,

                                             Керей , Найман мемлекеттерінің  өзіне тән байрағы болды.

                                            Алтын Орда мен Ақ Орданың да өз нышан-белгілері болған. 635 жылы Батыс Түрік қағанатының құрылтайында «Он оқ будун» аталатын рәміз ұраны қабылданған. Бұл қағанаттың  туы «Қош жалау» аталған.

   VI-VII  ғасырларында көп тараған бұл тулар «Бөрілі байрақ» деп аталған. Қазақтың XVII ғасырдағы ұлы ханы Еңсегей бойлы ер Есімнің туы қызыл екен. Бұл ту Алтын Орда билеушісі Орыс ханнан қалған. Ол кезде туды соғысқа бірге алып шығатын. Ту ұстауға арнайы батырлар дайындалған. Елдің елдігін , тәуелсіздігін білдіретін қасиетін тулар ұрпақтан ұрпққа қалдырылып отырған.

     Әнұранда қасиетті саналады. XVIII ғасырдағы «Елім ай» ұзақ жылдар бойы қазақ халқының қаралы әні болды.

    Кеңестік дәуірде Қазақстанның рәміз белгілері екі рет бекітілді.

       1925 жылы Қазақ АКСР-інің елтаңбасы, ал

        1937 жылы Қазақ КСР-інің елтаңбасы қабылданды. 1940 жылы елтаңбадағы жазу латын әрпінен кириллицаға ауыстырылды.

    Елтаңба - әр мемлекеттің негізгі нышандарының бірі. 1991 жылы еліміз тәуелсіздік алған кейін мемлекеттік рәміздер, оның ішінде елтаңбаны қабылдау қажет тілігі туды. Елімізге белгілі суретші, сәулетшілер, дизайнерлер арасында бәйге жарияланды. Бұл елтаңба авторлары – Ш.Уәлиханов пен Ж. Мәлібеков. 

Ту – негізгі рәміздердің бірі. Туды қазақтар жалау немесе байрақ  деп те атайды. Ту – мемлекетті танытып тұратын басты белгі. Қазақстан Республикасының Туы 1992 жылы маусым айында бекітілді. Бәйге негізінді тудың жобасын сәулетші , суретші Ш. Ниязбеков жасаған.

    Тәуелсіз Қазақстанның бірінші Гимні (әнұраны) 1992 жылы желтоқсан айында қабылданды. Ал 2006 жылы қабылданған қазіргі әнұранның сөзінің авторлары – Ж. Нәжімеденов пен Н. Назарбаев. Әнін жазған – Ш. Қалдаяқов.     

                   Ү. Жаңа  сабқты  бекіту

1. Таңба , рәміз  белгілер не үшін қажет ?

2. Рәміздердің  қатарына  не  жатады?

3. Қазақстан  Республикасының  туына , елтаңбасына  сипаттама бер.

4. Ту  қандай жағдайда  көтеріледі?

5. Қандай  жағдайда  әнұран  көтеріледі?

                         ҮІ . Қорытындылау

                        ҮІІ . Үйге  тапсырма

      Тәуелсіз Қазақстанның  Ата  Заңы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       4   Ү.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Ұлттық  теңге – мақтанышымыз.

Сабақ мақсаты:  

  Білімділік: Оқушыларға  нумизматика  ұғымы , теңгенің  шығу тарихы туралы   түсінік  беру.

 Дамытушылық: Оқылған материалдан ең бастысын ажыратып ала білу, алған білімін нақтылай алу,

                             салыстыра отырып ой қорыта білу.

 Тәрбиелік:  Оқушыларды  бірлікке , Қазақстан Республикасының ұлттық  валютасы – теңгемізге 

                      құрметтеп қарай білуге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер, теңге  суреттері

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  рәміздері

  1. Рәміз  белгілер  ұғымы
  2. Қазақ  елі  рәміз  белгілерінің тарихынан
  3. Қазақстан  Республикасының  рәміздері

                                       ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

1. Қазіргі  кезде  дүние жүзінде қанша  мемлекет бар?    (224)

2. Сол мемлекеттер  бір-бірінен  қалай  ажыратылады? (рәміз белгілері арқылы)

3. Рәміздерге не  жатады?

4. шетелдерде  ту  қандай  жағдайда  көтеріледі?

«Мені  түсін»  ойыны.

Геральдика   -  елтаңбаны  зерттейтін ғылым

Виксикология – туларды  зерттейтін ғылым

«Қош  жалау» - Батыс  Түрік  қағатының  туы

«Бөрілі  байрақ» - ҮІ – ҮІІ ғ. Көп тараған түріктердің  туы

«Бөрілі ту» - уыз ханның алтыннан жасалған  рәмізі

«Көк  ту» - орта  Азия  билеушісі  Әмір  Темір  туының  түсі

«Ақ  ту»  - Абылай ханның  туы

«Қызыл  ту»  Есім ханның  туы

 

  1. Елтаңбаны  суреттеп бер:

             Авторы: Ш. Уәлиханов пен Ж. Мәлібеков

  1. Ту :

Авторы: Ш. Ниязбеков

  1. Әнұран қашан қабылданды?

Ж. Нәжімеденов , Н. Назарбаев , Ш. Қалдаяқов

ІҮ. Жаңа  сабақ.

Нумизматика – табылған теңге , ақша  жасауға  қолданылған  материалдар бойынша  ақша 

                             айналымының  тарихын  зерттейтін ғылым.

Негізін  салушы – веналық коллекционер , оқымысты  И.И. Эккель (1734 – 1798 )

Латын  тілінде  «пегуния» - ақша  ұғымы

«пегус» - мал деген деген  ұғым

«Дарик» - таза  алтыннан  жасалған алғашқы парсы  патшасы Дарий шығарған.

 

                               

Аталуы

Мемлекеті

Доллар

АҚШ

Рубль

Ресей

Иен

Жапония

Сум

Өзбекстан

 

Ақша  дегеніміз – қандай да бір затты сатып алу үшін қолданылатын , заттың  құнын  білдіретін , металдан , қағаздан жасалған  белгілер  немесе  бірлік.

Қазақстанның  ҰЛТТЫҚ  ТЕҢГЕСІ

-          2 жыл  уақыт  кетті.

-          1990 ж. теңгенің  үлгісін жасайтын арнайы жұмысшы  тобын  құрды.

-          Алғашқы  ұлттық теңгені жасауды ағылшынның «Харрисон» атты фирмасы қолға алды

-          Ұлттық  теңгемізде көзге көрінбейтін белгі саны – 18

-          1993жылы 15 қарашада – теңгеміз  айналымға енгізілді.

1 теңгелік - әл – Фараби                                                         10 теңгелік - Шоқан

3 теңгелік – Сүйінбай                                                              20 теңгелік - Абай

5 теңгелік – Құрманғазы                                                        50 теңгелік - Әбілқайыр хан

                                                      100 теңгелік – Абылай хан

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Нумизматика  ғылымы  нені  зерттейді? Оның  негізін салушы  кім?

2. Ақша  дегеніміз не?

3. Қазақстанның  ұлттық  валютасы  қашан  айналымға енгізілді?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

    Ұлттық теңге – мақтанышымыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       7   Ү.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Астана – Қазақстанның бас  қаласы.

Сабақ мақсаты:  

      : Білімділік: Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін алуы, қабылданған Заңдар туралы ішкі және сыртқы саясаттағы жүргізілген игі істер мен еліміздің дамуы туралы жайында білімдерін жинақтау.

      Дамытушылық: оқушылардың өткен білімдеріне сүйене отырып, жылдам ойлау дағдысын қалыптастыру.

      Тәрбиелік:  Оқушыларды Отанын сүюге, танымдық – эстетикалық әрекеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер,

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Ұлттық  теңге – мақтанышымыз.

  1. Нумизматика дегеніміз не ?
  2. Теңгенің  шығу тарихы

                           ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

1. Нумизматика  ғылымы  нені  зерттейді? Оның  негізін салушы  кім?

2. Ақша  дегеніміз не?

3. Қазақстанның  ұлттық  валютасы  қашан  айналымға енгізілді?

                                   ІҮ. Жаңа  сабақ.

             Астана – ел  мақтанышы

Қазақстанның тарихи даму барысында бірнеше қала астана қызметін атқарған. 1920-1924 жылдары Орынбор қаласы, 1924-1928 жылдары Қызылорда , 1928 жылдан Ақмола астана болғанша Алматы осы міндеті атқарды.

            Ақмола қаласы 50-жылдардың ортасында тың және тыңайған жерлерді игеру кезінде дами бастаған солтүстік облыс орталықтарының бірі болды. 1996 жылы 6 шілдеде астананы Алматыдан Ақмолаға көшіруге шешім қабылданды. 1997 жылы 10 желтоқсаннан бастап Ақмола Қазақстанның астанасы болып ресми түрде жарияланды. Ал 1998 жылы 6 мамырда елбасы Н.Ә.Назарбаев Ақмола қаласын Астана деп атауға  жарлық шығарды. 1998 жылы 10 маусымда ресми түрде жаңа астананың тұсаукесер тойы болып өтті.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


                   Ү. Жаңа  сабақ

1. Бозоқ  қаласы  қайда  орналасқан?

2. Қазақстанның  астаналарын  картадан көрсет.

3. Астанада  қандай  өзгерістер  болды?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ . Үйге  тапсырма

      Астан – Қазақстанның бас  қаласы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :       11   Ү.  2012 ж

Сабақтың  тақырыбы Бүгінгі  Қазақстан

Сабақ мақсаты:  

      : Білімділік: Оқушыларға біздің  Отанымыз – Қазақстанның  қазіргі кездегі дамуы , ішкі және сыртқы  саясаты  туралы  түсінік беру.

      Дамытушылық: оқушыларға  сұрақтар , тапсырмалар беру арқылы жылдам ойлау дағдысын қалыптастыру.

      Тәрбиелік:  Оқушыларды Отанын сүюге, танымдық – эстетикалық әрекеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақтың типі: Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер,

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Астана – Қазақстанның бас  қаласы.

  1. Бозоқ – ортағасырлық  қала
  2. Астана – ел  мақтанышы.

                            ІІІ . Өткен  сабақты  бекіту

 1. Бозоқ  қаласы  қайда  орналасқан?

2. Қазақстанның  астаналарын  картадан көрсет.

3. Астанада  қандай  өзгерістер  болды?

                                  ІҮ . Жаңа  сабақ

  1. Қазақстан – біздің  Отанымыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


-          Бүкіл  дүние жүзіндегі  қазақтың  саны – 12 млн.

-          Шетелдегі қандас бауырлар саны – 3,5 млн . адам.

-          Түркі тілдес халықтар арасында – 4 орын

-          Түр – тұрпаты азиялық нәсілдің тұрандық тармағына жатады.

-          Тілі  жағынан алтай  тілінің түркі тілдік тобына, оның ішінде қыпшақ бөліміне

-          Діни ұстанымы жағынан ислам дінінің сунниттік  тобына жатады.

-          Қазақстанда 130-ға жуық этнос өкілдері  тұрады

             Орыстар – 30 %

            Украиндар – 3,7 %

            өзбектер -  2,5 %

 

Қазақстан :

-          Азия  мен Еуропа  құрлығының  нағыз бел  ортасында  орналасқан.

-          Табиғи  ресурстары  мен экономикалық  қуаты  өте  күшті.

-          Менделеев  кестесіндегі элементтердің 99 – ы  табылған.70-інің қоры  зерттеліп, 60-тан астамы өндіріске  қосылған.

-          Әлемнің 145 мемлекетімен сыртқы  сауда байланысын жүргізеді.

-          1997 жылы – 2030 жылға дейінгі ұзақ мерзімді дамуының бағдарламасын қабылдады.

-          «Мәдени  мұра» бағдарламасы  жүзеге  асырылды.

 

Ү. Жаңа  сабақты   бекіту.

1. Қазақстанның аумағын , шекарасын  картадан  көрсет.

2. Қазақстан  қандай  елдермен  байланыс  орнатты?

3. Қазақстанда  қандай  табиғи  байлықтар бар?

     ҮІ. Қорытындылау

     ҮІІ . Үйге  тапсырма

 Бүгінгі  Қазақстан

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :      

Сабақтың  тақырыбы: Тарихтың қайнар көзі - деректер

Сабақ мақсаты:  

      : Білімділік: Оқушыларға  тарихи дерек көздері және  олардың түрлері туралы түсінік беру.

      Дамытушылық: Оқушыларға тапсырмалар , сұрақтар беру арқылы ойлау, есте сақтау

                                 қабілетін дамыту.

      Тәрбиелік:  Оқушыларды Отанын сүюге, танымдық – эстетикалық әрекеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер,

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Тарих пәні ұғымы

  1. «Тарих»  ұғымы
  2. Тарихтың  қалыптасып дамуы
  3. Қазақстан тарихы – дүниежүзілік тарихтың бір бөлігі

ІІІ. Өткен сабақты бекіту

  1. «Тарих» сөзі қандай  мағынаны білдіреді?
  2. «Тарихтың  атасы» деп  кімдерді  атаймыз?
  3. Тарихты  оқып – білу  бізге не  үшін қажет?

ІҮ. Жаңа  сабақ.

  1. Тарихи  дерек көздері

Тарихи дерек көзіне- ежелгі заманнан  бүгінге дейін пайдаланған  заттары

-          киім – кешегі , баспаналары

-          жазып кеткен жазба  деректері

 

Тарихи  деректер деп – адамдардың өткен өміріне қатысты  әр  түрлі  мәліметтерді  атаймыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Фольклоршылар – ауыз әдебиетін  жинақтаушылар

Этнографтар – халықтың әдет-ғұрпын , шығу тегін зерттеушілер

Антрополог – жерленген адам  сүйектерін  зерттеу  арқылы  әр елдің  тарихын , өзге елдермен  қарым-қатынасын, дене бітімі мен  сипатын анықтайды.

Антропология- этностар мен  нәсілдер  арасындағы  ерекшеліктер мен  ұқсастықтарды да  зерттейді

 

Ү: Жаңа  сабақты  бекіту

  1. Тарихи  дерек  түрлерін ата
  2. Ауызша деректерге не  жатады?
  3. Жазбаша тарихи  деректерге нелер жатады?

 

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

Тарихтың қайнар көзі – деректер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Бекітемін: ____________________________

Пән аты :     Қазақстан  тарихынан  әңгімелер.

Сыныбы :   5 « в »

Күні   :      

Сабақтың  тақырыбы Тарих  және  уақыт.

Сабақ мақсаты:  

       Білімділік: Оқушыларға  тарихи  уақыт  межесі , қазақша  жыл санау , хижра  туралы  түсінік беру.

      Дамытушылық: оқушылардың өткен білімдеріне сүйене отырып, жылдам ойлау дағдысын қалыптастыру.

      Тәрбиелік:  Оқушыларды Отанын сүюге, танымдық – эстетикалық әрекеттерге тәрбиелеу.

Сабақ түрі:        дәстүрлі

Сабақ әдісі:      Ауызша  баяндау ,  сұрақ- жауап

Сабақ көрнекілігі: Суреттер,

Сабақтың құрал – жабдығы:  Қазақстан  картасы

Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру  кезеңі

                        Сынып  оқушыларын  түгелдеу

                          ІІ. Үй тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:  Өлкетану.

  1. Тарихи  өлкетану
  2. Тарихи  география
  3. Тарихи  демография

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту

Кестені  толтыр:

р\с

 Сұрақтар

Жауаптар

1

Өлкетану дегеніміз не?

 

 

2

Өлкетанудың  міндеттері не?

 

3

Өлкетану  өзге қандай ғылымдармен байланысады?

 

4

Көшпелі және отырықшы мәдениеттер қандай жерлерде  қалыптасты?

 

5

Демография  қандай ғылым  саласы?

 

6

Мұрағат  деректерін ата:

 

 

ІҮ. Жаңа  сабақ.

Тарихи  уақыт  межесі:

Ертедегі  адамдар  уақыт межесін  қайталанып  отыратын  табиғат   құбылыстары арқылы  анықтап білген.

-          Күннің жылынуы

-          Күннің  суытуы

-          Жаңбыр мен қардың  жаууы  т.б.

Шарушылыққа  байланысты да есеп  жүргізген.

Бұрынғы  уақытта  күн мен айдың  тұтылуын, жұт жылдарын , малдың  күйін  айыра  білетін , сол арқылы күн райын болжай алатын  адамдарды «есепші» деп  атаған.

Жылдың  мөлшерін  тұңғыш анықтағандар – Ежелгі  Египет (Мысыр)  абыздары. Олар айдың  қозғалысын  бақылап  анықтағын.

 

Уақыт есебі

 

                                      Циклдік                                                                    бір  түзу

 

Ата-бабаларымыз  уақытты ұлы тұлғалардың                                         Қазіргі  уақыттағы жыл санау

өмірімен байланыстырған.

Мысалы:  Алаша хан , Уыз хан

Б.з.б. – біздің  заманымыздан бұрынғы

ХХІ ғасыр – ІІІ мыңжылдықтың басы , 2 мыңдай жыл , 20 ғасыр.   1 ғасырда – 100 жыл.

  1. Қазақша  жыл санау.

Қазақтар  жылды  мүшел арқылы  санайды.

Бір  мүшелде   - 12 жыл бар.

Әр жылға – 12 аңның  аты берілген.(тышқан, сиыр, барыс, қоян, ұлу, жылан, жылқы, қой, мешін,

                                                               тауық, ит, доңыз.)

Бір жыл  - 12 айға бөлінген   - ай  аттары: (наурыз, сәуір, мамыр, маусым, шілде, тамыз, қыркүйек,

                                                              қазан, қараша, желтоқсан, қаңтар, ақпан.)

22 наурыз – қазақтар  үшін  жаңа жыл , яғни жыл басы. Бұл  күн мен түн теңелген уақыт.

 

  1. Хижра:

Хижра бойынша жыл санау – ислам дінін ұстанған  халықтардың  кейбірінде  қолданылады.

Хижра – ислам  дінінің  жыл санау  үлгісі.  Алла  тағаланың  жердегі елшісі  Мұхаммед  пайғамбардың  Мекке  қаласынан  Мединеге  қоныс аударған  кезі  хижраның  басталуы  болып  есептеледі.

Ислам  дінінің  жыл санауы басталған.

Бұл күн – 622 жылғы  шілде айының  16 жұлдызы

«Хижра» сөзі  араб тілінен аударғанда  «қоныс аудару» деген мағынаны береді

 

Ү. Жаңа  сабақты  бекіту

1. Ертедегі  адамдар  уақыт  межесін  қалай  анықтап  отырған?

2. Алғаш  рет  уақытты  жылмен есептеу  қай жерде  пайда болды?

3. Қазақша жыл санау  дегенді қалай  түсінесің?

ҮІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма

Тарих  және  уақыт

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Қазақстан тарихы "Тарих және кеңістік""

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 2 месяца

Ландшафтный архитектор

Получите профессию

Фитнес-тренер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Қазақстан тарихынан әңгімелер  .  5 «в» сынып 

Сабақтың  тақырыбы . Тарих  және  кеңістік

Сабақтың  мақсаты :

Білімділік: Оқушыларға кеңістік  ұғымы , қазақ  халқының кеңістік  туралы ұғымдары  туралы  түсінік  

                      беру.

Дамытушылық: Сабақ  барысындағы  тарихи оқиғалар  мен  фактілерді салыстырып, қорытынды 

                 шығара білуге  дағдыландыру.

Тәрбиелік:  Оқушыларды бірлікке,  адамгершілікке , елін , жерін  сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :  Дәстүрлі

Сабақтың  типі : Жаңа  сабақты  меңгерту.

Сабақтың  әдісі :  Ауызша  баяндау, сұрақ –жауап.

Көрнекілік :  Сызбалар , кесте.

Құрал – жабдық :  Карта.

Сабақ  барысы : І. Ұйымдастыру .

                              а) Сынып  оқушыларын түгелдеу.

                              ә) Оқушылар  назарын  сабаққа аудару.

                           ІІ. Үй  тапсырмасын  сұрау , бағалау.

  Тақырыбы:Тарих  және  уақыт

1. Тарихи  уақыт  межесі.

2. қазақша жыл  санау.

ІІІ. Өткен  сабақты  бекіту.

1. Ертедегі  адамдар  уақыт  межесін  қалай  анықтап  отырған ?

2. Алғаш  жыл  санау  қалай  есептелді ?

3. Қазақша  жыл  санау  деген  не ?

 

ІҮ.  Жаңа  сабақ.

1. Кеңістік ұғымы.

Кеңістік – тоқтаусыз  құбылыс . Ол шексіз  деген мағынаны  білдіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кеңістіктің  негізгі  қасиеттері - өлшем  бірліктері.

 

Ең  ежелгі  тайпалар :

                    Әлемнің  төрт  бұрышы  болған . Оң , сол , алдыңғы , артқы.

Сақтар .

                 Әлем үш  сатыдан  тұрады.

                І саты     төменгі    - жер  асты

                ІІ саты    ортаңғы  - жер  үсті

              ІІІ саты    жоғарғы – аспан әлемі.

Түріктер :

               Тәңірге  табынған. Тәңір  - олар  үшін  әке.

               Ұмай  құдай – ана – балалар  мен отбасының  қамқоршысы.  Ана .

               Күнді , Аспанды, жұлдызды  т.б   қастерлеген.

              Үйлерінің  есігін  шығысқа  немесе  оңтүстікке  қаратқан.

Ү. Жаңа  сабақты бекіту.

1. Кеңістікті  қалай  түсінесің ?

2. Түріктер  үшін  Тәңір , Ұмай  ананың орны қалай  бағаланған ?

3. «Шартарап» деген не ?

ҮІ. Қорытындылау.

ҮІІ. Үйге  тапсырма

    Тарих  және  кеңістік

 

              

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 610 358 материалов в базе

Скачать материал

Другие материалы

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 14.03.2015 7918
    • DOCX 2.8 мбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Серикбаева Кулшара Жаугашаровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    • На сайте: 9 лет
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 52936
    • Всего материалов: 5

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Копирайтер

Копирайтер

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Анализ результатов образовательной деятельности в работе учителя истории

36 ч. — 144 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 38 человек из 25 регионов

Курс повышения квалификации

Особенности подготовки к сдаче ЕГЭ по истории в условиях реализации ФГОС СОО

36 ч. — 180 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 58 человек из 25 регионов

Курс профессиональной переподготовки

История и обществознание: теория и методика преподавания в образовательной организации

Учитель истории и обществознания

500/1000 ч.

от 8900 руб. от 4450 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 1349 человек из 80 регионов

Мини-курс

Эффективная корпоративная коммуникация

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Налог на прибыль и учет доходов/расходов

2 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Детские и взрослые эмоции

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе