Қазақстандағы халық ағарту ісі.

Тақырыбы: Қазақстандағы халық ағарту ісі.

                                           Ағартушы педагог Ы.Алтынсарыұлы

Мақсаты:  Қазақстандағы ағарту ісінің дамуы, білім беру орындарының ашылуы ағарту ісіндегі орын алған кемшіліктер, проблемаларды ашып көрсету.Ы.Алтынсарыұлының өмірі мен аағарту саласындағы халқына сіңірген еңбегімен таныстыру.

Дамытушылық: Оқушылардың ағарту саласындағы болған мәнді құбылыстардың рухани құндылығын бағалай білу біліктерін дамыту.

Тәрбиелік: Өз халқының мәдениетіне құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, әңгімелесу, баяндау.

Көрнекі құралдар: Қ.Р. картасы, сызбалар, буклет.Тест, карточкалар.

Сабақтың жоспары: 1.Ағарту ісінің бағыттары

                                   2. Ағарту ісінің құрылымы

3. Исламдық білімнің жағдайы

4. Ағартушы педагог Ы.Алтынсарыұлы

Ұраны: Өнер білім бар жұрттар

Тастан сарай салғызды,

Айшылық алыс жерлерден,

Көзіңді ашып жұмғанша

Жылдам хабар алғызды

Жүрісі: 1.Ұйымдастыру

2. Жаңа тапсырманы игеру

1. 1867-1868 ж рефорамалар Қазақстанда ағарту ісінің дамуына әсер етті.Олар ғылыми  қоғамдар, кітапханалар, стот-қ комитет, оқу орындары т.б. болды.

1883 ж Семейде қоғамдық кітапхана ашылды, кейін Торғайда, Орынборда ұйымдастырылды.

Ағарту ісінің бағытын айқындаған Орал, Семей, Торғай, Ақмола, Сырдария, Жетісу облыстарын басқару туралы «Ереже» болды.

Ағарту ісіне қазақтар өз еркімен қаржы жинады.

Патша үкіметінің мақсаты: балалардың сауатын ашу емес, оларды отаршылық пиғылда тәрбиелеу.

2. 19-ғ аяғында Қазақстандағы ағарту жүйесі (сызба арқылы түсіндіру.)

1780 жылы 26 наурыз қабылданған үкіметтің «бұратана» халықтар арсында сауаттылықты ашу ережесінде мешіттердің жанында ашылған мектептерде орыс тілін оқыту міндетті деп танылды. Шығыс Қазаақстанда түсті металлургия өндірісінің, Батыс Қазақстанда мұнай өндірісінің, Орталық Қазақастанда көмір өндірісінің білімді мамандар даярлау қажет етті.

Қазақстанда ағарту ісіне кедергі болған себептер: ұстаздардың жетіспеуі;                                                                                               жалақының аздығы;                                                                                                    оқу құралдарының жетіспеуі.

3. 19-ғ Қазақстанда мұсылмандық білім алу көптеген кедергілерге тап болды. Патша үкіметінің мақсаты:                                                                         

- Жергілікті орыс қоныстанушыларының бастауыш білім алуға деген талабын қанағаттандыру;

- Табиғи байлықты игеру үшін білімді мамандар даярлау;

- Патша шенеуніктерін дайындау.

Медресе жан- жақты білім беруге негізделді. Жастарды инабаттылыққа баулуда белгілі рөл атқарғаны белгілі.

4. Ы.Алтынсарин өмірі, қызметі:

1857 жылы Орынбор шекаралық мектебін алтын медальмен бітірді.

1864 жылы Орынбор бекіністегі қазақ балаларын оқытатын мектепте оқытушы.

1879 жылы Торғай облысындағы мектепттің инспекторы.

Ырғыз қаласындағы қыздарға арналған мектепті ұйымдастырды.

«Қырғыз хрестоматиясы» Қырғыздарды орыс тіліне үйретуге негізгі басшылық атты оқу құралдарын жазды.

Ы.Алтынсарин ақын, жазушы, ғалым, этнограф.

5. Үй тапсрымасын сұрау.

І. Бұл кім? Сұрақтар бойынша үй тапсырмасын сұрау.

         1. Белгілі орыс ғалымы Алтай, Жетісу, Орта Азияны зерттеген кім?                        2. Кіші жүз тарихын жазған кім?                                                                               3. Қазақ халқының шығу тегі туралы еңбектің авторы.                                             4. Абайдың орыс досы кім?                                                                                        5. Қазақ жерінде айтауда болған украин халқының ұлы ақыны.                               6. Қазақ мәдениетін, тұрмыс – салтын зерттеген кім?

ІІ. Орыс географиялық қоғамының бөлімшелерінің қызметі.

1.     Ресей азаттық қозғалысының Қазақстанда айдауда болған өкілдерінің қазақ халқының мәдениетіне әсері.

2.     «Байғұстар», «Қазақ шаңырағы», Қазақ қызы «Катя» бұл суреттердің авторы кім? Ол жайлы не айтасыздар?

ІІІ.     1. Шоқанның ата-тегі.                                                                                                2. Шоқанның ғылымға бет бұрысындағы орыс зиялыларының ықпалы.                  3. Шоқан – саяхатшы.                                                                                                4. Шоқан әдебиет зерттеуші.                                                                                     5. Шоқан суретші.                                                                                                      6. Шоқанның өмірінің соңғы кезеңі.

ІV.     1. Ағарту саласындағы қандай көпшілік орындар ашылды?                                     2. Мектептерді ашуда патша үкіметінің мақсаты?              

V.Картамен жұмыс.

Шарты: Қайда? деген сұрақтар қою арқылы картадан қаланы дәл тауып қаланың үстіне аты жазылған қағазда ілу.

1.     1868 ж Стат-қ комитет қайда құрылды? (Түркістан)

2.     Қазақстанда тұңғыш кітапхана қайда ашылды? (Семей)

3.     Теңізге жүзу ісін  меңгеретін мектеп қайда ашылды? (Атырау)

4.     Механикалық-техникалық училище қайда ашылды? (Омбы)

VI. «Араласып кеткен оқиғалар» ойыны

Шарты: берілген тарихи даталар, тұлғалар аттары арқылы тарихи тұлғаның қызметі мен өмірін  анықтау.

VII  Тест жұмысы

VIII Математикалық қобдиша ойыны

IX Қорытынды

X Үйге тапсырма

XI Бағалар