"Қазақстанның ауыл шаруашылығы"(9 класс)

Қазақстан тарихы

Сыныбы: 9

Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның ауыл шаруашылығы.

Мақсаты: білімділік: Қазақстандағы Ұлы Отан соғысынан кейінгі ауыл шаруашылығының жағдайымен таныстыру. Еліміздегі тың және тыңайған жерлерді игерудің барысын және тарихи маңызын ашып көрсету. Нақты мәліметтер мен деректерді көтере отырып, тың игерудің отан тарихындағы алатын орнын саралау.

Дамытушылық: Оқушыларға берілген мәліметтерді есте сақтауға дағдыландыру. Өз бетінше оқиға барысын саралап, олардың себептерін анықтауға, жүйелеп қорытынды жасауға үйрету.

Тәрбиелік: Туған еліміздің тарихындағы әрбір оқиғаны жүйелі бағалап, оны құрметтеуге үйрету. Тың игеру кезіндегі еңбек жасында орасан ерлік көрсеткен аға-апаларымыздың еңбегіне құрметпен қарап, игі дәстүрге жалғастыру.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес. Электрондық оқулық.

Сабақтың типі: Жаңа тақырыпты меңгерту.

Сабақтың әдісі: Түсіндірмелі сызба әдістері, сұрақ-жауап әдістері, ой-қозғау, мәселелік-мәліметтік әдістер, ізденіс әдістері, салыстыру-талдау-жинақтау-қорыту.

Сабақтың көрнекілігі: А. Қазақстан картасы, тақырыптық аннотациялар.

Ә. Дидактикалық материалдар, тірек нүкте, тірек сызба, тесттер.

Б. Қосымша әдебиеттер:Ф.Т.Морган «Тың туралы ойлар»

Ы.Жақаев «Менің бақытым»

Л.И.Брежнев «Тың»

«Земля и хлеб»

 Техникалық көрнекіліктер: Компьютер, интерактивті тақта, проектор.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру

ІІ. Жаңа сабақты игеру

А. Қызығушылықты ояту сатысы.

С.Мәуленовтың «Дала дәптерінен» үзінді оқылады.

Көнбей адам ырқына

Жаңа атқан тың дала

Жаңа совхоз жұртында

Жалғыз шатыр

Бір қада.

Боран

Боран

Бұрқаған

Бастырмайды бір қадам.

Қарды аспан диірмені

Бұрқыратып ұнтаған

Күресінді күрт бұзып,

Жел күреді сапырып,

Көкте ойнады бұлт жүзіп

Найзағайы атылып.

Жалғыз шатыр

Бір қада

Кішігірім бір қала.

Жасыл боран

Жас егін

Тусыраған тың дала...

ІІІ. Оқушылармен пікір алмасу.

-Өлеңді тыңдап отырғанда не туралы ойладыңыз?

-Көз алдыңызға не келді?

-Өлең текстінен ойыңызда не қалды?

-Осы өлеңнен қандай мәлімет алуға болады?

Мұғалім: -Сонымен бүгінгі өтетін тақырыбымыз:

«Тың және тыңайған жерлерді игеру»

ІҮ. Жаңа сабақ хабарлау

жоспары:

1. Тың және тыңайған жерлерді игерудің себептері мен жүру барысы;

2. Мемлекет тарапынан көрсетілген көмектер;

3. Тыңгерлердің ерлігі;

4. Тың игерудің нәтижесі: тың және тыңайған жерлерді игерудің Қазақстан үшін пайдасы мен зияны.

Мұғалімнің жаңа сабақты түсіндіруі:

Тың жерлерді жаппай игеру бағыты КОКП-ның ОК-ның қаңтар-наурыз пленумында қаралып, онда «Елімізде астық өндіруді одан әрі арттыру, тың және тыңайған жерлерді игеру» туралы қаулы қабылданды. Қаулы бойынша Қазақстанда, Сібірде, Уралда, Солтүстік Кавказда егіс көлемін күрт көбейтіп, онан 1100-1200 млн. астық алу көзделді.

Партия мен Үкімет бүкіл Кеңес халқына Үндеу жариялап, бүкілхалықтық қозғалысқа ұйымдастыруға шұғыл кірісіп кетті.

Алдымен тыңды көтеруді Кеңес жастары-комсомолдар қызу қолдады. Соның ішінде Москва қаласынан комсомолдары бастама бастап Қазақстан жеріне келді. Сонан кейін КСРО-ң қалары-Ленинград, Киев, Минск, Кишинев, Алматы т.б. ірі өнеркәсіпті қалаларынан, жас жұмысшылар жолдама алып, Тыңды игеруге немесе тыңды бағындыруға Қазақстанның бірнеше мың жігіттері мен қыздары ағылды.

Совет армиясынан оралған жауынгерлер де тыңға қатыстырылды. Алып бос жатқан жерлерді игеруге жастар ғана емес, билікті маман кадрлар-механизаторлар, ысылған тәжірибелі шаруашылық басшылары: Довжик, Емельев, Брежнев сияқты партия ұйымдық басшылары тартылды. Маусымдық егіс жинау жұмыстарына Ломоносов атындағы университет студенттері де атсалысты. Москва қаласының жұмысшыларына Ленинск совхоз орталығын салдыртты.

Тың игеруге Қазақстан жастары мен өнеркәсіп орындарының еңбекшілері көптеп тартылды. «Степняк», «Изобильный», «Москва», «Ленинград», «Минск» т.б.совхоздары, жалпы саны 337 совхоз құрылды. Осы тарихи кезеңде «Земля целинная», «Едем новоселии», «Едем мы друзья» әндері дүниеге келді.

Ү. Жаппай жұмыс

Мақсаты: Алған білімді жүйелеу (Өзіндік нұсқау кітабы бойынша)

Мұғалім:- Оқушылар мен сіздерге бүгінгі өтілген тақырып бойынша нұсқау мәліметтер кітапшасын жасап алып келдім.

(Оқушыларға кітапшаны тарату.)

-Енді бүгінгі алған білімдерімізді одан әрмен қарай тереңдету үшін кітапшаны пайдаланып, мынадай тапсырмалар орындаймыз (оқушыларға тапсырма тарату):

1. 50-жылдардың басында ауылшаруашылығының артта қалу себебі.

2. Тың игеру кезінде асыра сілтеу нені білдірді?

3.Мал шаруашылығы дамуының артта қалуына не себеп болды?

4. 1954 жылы қандай оқиға болды?

5. Тың және тыңайған жерлерді игеру Қазақстан үшін қандай мәні болды?

(Оқушылар жауабы).

ҮІ. Жаңа білімді анықтау мақсатында тест

 тапсырмаларды орындау.

Тест:

1.    Қазақстанда тың жерлерді игеру қашан басталды?

А) 1953        В) 1951           С) 1954         Д) 1955         Е) 1952

2. 1954 жылы Қазақстан Орталық Комитетінің І хатшысы болып сайланған кім?

А) Пономаренко              В) Шаяхметов          С) Қонаев

Д) Скворцов                      Е)Брежнев

3. 1954 жылғы тарихи оқиға.

А) Алматы қаласы Казақ КСР-ң астанасы атанды.

В) Қазақстан Республикасы құрылды.

С) Түрксіб темір жол торабы ашылды.

Д) Адам ғарышқа ұшты

Е) тың жерлерді игеру

4. 1954-1962 жылдар аралығында тың игеруге КСРО-ның еуропалық бөлігінен неше млн-ға жуық адам келді?

А) 10 млн.               В) 2 млн.                   С) 4 млн.

Д) 5 млн.                Е) 3 млн.

5. 1960 жылдың басына дейін Қытайда тұратын қазақтардың қанша мыңы оралды?

А) 200                   В) 300                        С) 400               Д) 500

6. 1940-1950 жылдар ішінде қанша жаңа қала мен қала типтес поселка пайда болды?

А) 20,12                 В) 15,86               С) 19,3              Д) 30,42

7. Тың игеру жылдарында жайылымдық жерлердің көп бөлігін жыртудың салдары:

А) ауылшаруашылығының интенсивтенуі

В) малшаруашылығының артта қалуы

С) ірі қара мал басының көбеюі

Д) Мал шаруашылығының көтерілуі

Е) жемшөп қорының молюы

Тесттің жауабы

ҮІІ. Қорытындылау:

Мұғалім: Оқушылар сіздерге өткен сабақта бүгінгі тақырыпқа байланысты ізденіс жұмыстары берілген болатын (оқушылардың ізденіс жұмыстарын тексеру).

ҮІІІ. Бағалау.

-Жеке  тапсырмаларға жауап беруі бойынша;

-Тест жұмысы арқылы;

-Ізденіс жұмыстарын орындауы бойынша.

ІХ.  Үйге тапсырма:

1.  §22-23, тақырыптан хронологиялық таблица жазу.

2. Туған өлкеміздің  тың және тыңайған жерлерді игеруге қосқан үлесі туралы деректер жинақтау және ойтолғау жазу.