Müəllim:
Həsənova Sevil Əhməd qızı
Fənn:
Azərbaycan dili
Sinif:
III-d
Tarix :
15.02.2013.
Mövzu:
Sifət
Standart:
4.1.5
Leksik
və qrammatik mənalarına görə sözləri adlandırır və fərqləndirir
Məqsəd:
1.Sifətləri məna növlərinə görə (əlamət və keyfiyyət) fərqləndirmək;
2.Əlaməti bildirən sözləri tanımaq;
3.Sifətin isimlə bağlılığını müəyyənləşdirmək.
Dərsin tipi:
Öyrədici
İnteqrasiya:
Ana dili,Həyat bilgisi,Riyaziyyat
İş forması:
Kollektivlə və qruplarla iş.
İş üsulu:
Beyin həmləsi,müzakirə,problemli vəziyyət.
Resurslar:
Dərslik,iş dəftəri,iş vərəqləri,şəkillər və s.
Dərsin
gedişi:
Zəng vurulur.
Sinif
dərsi salamlaşma ilə başlayır.
Gəlin,gəlin,uşaqlar,
Bu gün
görüşümüz var.
Gəlin,əl-ələ
tutaq,
Dostluq
dövrəsi vuraq.
Əvvəlcə
salamlaşaq,
Sonra
dərsə başlayaq.
Müəllim sinfə müraciət
edir.
Biz
həftənin beş günü məktəbə gəlir,yeni bilik öyrənməyə səy göstəririk.
M:-
Bəs,siz istirahətinizi necə təşkil edirsiniz?
Ş:-Gəzintiyə
gedirik;
Ş:-Əlavə
kitablar oxuyuruq;
Ş:-Televizora
baxırıq.
M:-Televizorda
əsasən nələrə baxmağı sevirsiniz?
Ş:-Cizgi
filmlərinə;
Ş:-Bədii
filmlərə.
M:-Kim, hansı cizgi film və bədii
filmlərə baxdığını deyər?
Ş:-“Tom
və Cerri ”;
Ş:-“Şirinlər”;
Ş:-“Bir
qalanın sirri”;
Ş:-”Sehrli
xalat”;
Ş:-”Şərikli
çörək”.
M:-Afərin!
Bəs kim deyər adlarını çəkdiyiniz bu filmlərdən biri olan “Sehrli xalat”da əsas
söhbət nədən gedir?
Bu
filmdə hansı qəhrəman və obrazlar var?
Onların
filmdəki rolları nədən ibarətdir?
Ş:-Rəşid,Zərifə,Xan,Sehrbaz
və başqaları.
Ş:-Şagirdlərin
sarayı bəzəmələri;
Ş:-Sehrbazın
onlara xalat verməyi;
Ş:-Rəşidlə
Zərifənin bu xalatla keçmişə və gələcəyə yollanması və s.
M:-Deməli,onlar bu xalatla
keçmişə səyahət edirdilər.
İndi isə gəlin,biz də onlar kimi
keçmişimizə qayıdaq.Görək orada bizi nələr gözləyir?
Bu zaman monitorda “Sevimli qəhrəmanlar” bölməsindən olan obraz və qəhrəmanların
təsvirləri “Sehrli xalat” filmində ifa olunan musiqi ilə canlandırılır.
(Karlson,Dədə Qorqud,Basat,Göyçək Fatma,Fitnə,Şahzadə və Tom,Qavroş,Qaraca Qız,Qaraca
Çoban və başqaları).
Motivasiya:
İndi
isə gəlin görək bu qəhrəmanlarımızın bizə tapşırığı nədən ibarətdir? Gəlin
diqqətlə onların verəcəkləri sual və tapşırıqlara baxaq,yadımızda saxlayaq.
Monitorda “Sevimli qəhrəmanların” təsvirləri
və özləri ilə bərabər gətirdikləri tapşırıqlar canlanır.
Karlson
– Mən Balaca oğlanın qeyri-adi dostuyam.Kim mənim adımda olan ikinci hecanın
birinci hərfini tapa bilər?
Ş:- ”S”
Molla
Nəsrəddin – Mən həmişə zülmkar,nadan,haqsız
insanlara qarşı gülmüş və bu gülüşümlə bir çox insanı düşündürmüşəm. Mənim
adımda olan qoşa samitlərdən sonra gələn incə sait hansıdır?
Ş:-“İ”
Fitnə
- Mən öz hərəkətimlə Bəhram şaha sübut etdim ki,yaxşı ov etmək heç də məharət
deyil.Siz tapın,mənim adımın ilk hərfi nədir?
Ş:-“F”
Qaraca
Qız – Bəlkə də mən kasıb olduğum üçün xanım məni
gözəl qızı olan Ağca ilə oynamağa qoymurdu.Bu xanımın adı iki müxtəlif sözün
birləşməsindən yaranan mürəkkəb sözdür.Əlifba sırasında gələn yeddinci hərf
onun adının birinci hecasını yaradıb.Bu hərf hansıdır?
Ş:-“Ə”
Təpəgöz
– Məni nəhəng olduğuma və çox yediyimə görə evdən uzaq bir yerə apardılar.Tək
gözüm vardı,onu da Basat çıxartdı.Adımın baş hərfini tapın.
Ş:- “T”
M:- Gəlin,indi qəhrəmanlarımızın
bizə verdikləri sualların cavablarını toplayaq görək nəticədə nə alınacaq?
Ş:- SİFƏT.
M:- Xatırlayırsınızsa, bu qəhrəmanlarımız
bir-birlərindən müəyyən xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər.Hətta onların bizə
çatdırdıqları suallarda da bu öz əksini müəyyən qaydada tapmışdı.
Tədqiqat sualı:
İnsanları,ətrafımızda
gördüklərimizi bir-birindən hansı əlamət və keyfiyyətlərinə görə fərqləndiririk?
M:-Biz
bu gün bütün dərs ərzində gördüyümüz sual ətrafında araşdırmalar aparıb nəticədə
bu sualın cavabını tapacayıq.
İndi isə gəlin,bu sualın
cavabını tapmaq üçün qruplarda iş görək.
Tədqiqatın aparılması:
Şagirdlərin sayı nəzərə
alınaraq sinif altı nəfərdən ibarət beş qrupa bölünür.
Beləcə həm bütün sinif yeni
mövzu ətrafında işləyir,həm də “Sifət”in əlamət və keyfiyyətləri ayrı-ayrılıqda
araşdırıla bilir.
Tapşırıqlara başlamazdan əvvəl
müəllim lövhədə qruplarla iş zamanı gözlənilməsi lazım olan əsas qaydaları izah
edərək bir daha nəzərlərinə çatdırır və bu qaydalara əməl etmələrinin vacibliyini
qeyd edir.
Şagirdlərin nəzərinə
çatdırılır ki,bu meyarların onların qiymətləndirilməsində də xüsusi rolu var.
Daha sonra onlara bu
tapşırıqları 10 dəqiqə ərzində yekunlaşdırmaları deyilir.
QIZIL QAYDALAR
1.Bir-birinizlə
əməkdaşlıq etmək;
2.Bir-birinizin
sözünü kəsməmək;
3.Bir-birinizi
dinləməyi bacarmaq;
4.Fikirlərinizə
hörmət etmək;
5.Qruplar
arasında sağlam rəqabət aparmaq.
I QRUP:
“GÖY QURŞAĞI”
Təbiətdə.
Payız fəsli idi.Hər tərəf
al-əlvan rəngə boyanmışdı.Ağaclar yaşıl donunu dəyişmiş,yarpaqlar
qırmızı,sarı,qızılı rənglərlə əvəz olunub xəzələ çevrilmişdilər.Səma əvvəlki
kimi mavi olsa da,qara buludlar parlaq günəşin qarşısını kəsmişdi.
Tapşırıq-1.
Mətndən
əlamət və keyfiyyət bildirən sözləri seçib yazın və sifətin hansı formasına aid
olduğunu qeyd edin.
Tapşırıq-2.
Verilmiş
varlıqların rəngini yaz.
Pomidor- Kələm-
Neft-
Şabalıd-
Portağal- Limon-
II QRUP:
“XARAKTER”
Ailəmiz.
Sadəlik ən gözəl insani
keyfiyyətlərdən biridir.Hansı ki,bu mehriban ailə təməlinin qurulmasına təsir
göstərən müsbət amillərdən biridir.Qayğıkeş ata,sevimli və gülərüz ana ailəni
qoruyub saxlamağa qadirdi.Lovğa insan ailəsini uçuruma apara bilər.Səbrli və təmkinli
insan isə ailəsini hər çətinlikdən çıxara biləcək qədər qüvvəyə malikdir.
Tapşırıq-1.
Mətndəki
əlamət və keyfiyyət bildirən sözləri seçib yazın.
Sifətin hansı formasına aid olduğunu deyin
Tapşırıq2.
Verilmiş
sözləri cümlədə işlədin.
Mərd,ağıllı,göyçək,qoçaq.
III QRUP:
“ŞİRİNLƏR”
Mətbəxdə.
Aydın mətbəxdən gələn ləziz
yeməklərin qoxusunu hiss edib ora getdi.O,anasından şorbaya acı bibər
vurmamasını xahiş etdi.
Dadlı şorbanı yedikdən
sonra anasının bişirdiyi şirin kökələrdən yedi.Turş limon dilimi salınmış ətirli
çayı bəh-bəhlə içdi.
Tapşırıq-1.
Mətndən əlamət və keyfiyyət bildirən sözləri
seçib yazın.
Daha sonra qarşısında sifətin hansı
formasına aid olduğunu qeyd edin.
Tapşırıq-2.
Təamları
aid olduqları keyfiyyətləri ilə birləşdirin.
Pendir Şirin
Limon Acı
Tort
Turş
Bibər
Şor
IV QRUP:
“FORMA”
Oyuncaqlarım.
Zaur yoldaşlarını
oyuncaqları ilə tanış etmək qərarına gəldi.O,yumru toplarını,qalın kartonlardan
kəsib düzəltdiyi uzunsov avtobuslarını,yoğun ağac budağından hazırladığı raketi
göstərdi.Zaur çox sevinirdi.Çünki ilk dəfə idi ki,əl işlərini nümayiş edirdi.
Tapşırıq-1.
Mətndən əlamət və
keyfiyyət bildirən sözləri seçib yazın.
Bu sözlər sifətin hansı
formasını bildirir.
Tapşırıq-2.
Gündəlik
həyatımızda rast gəldiyimiz,ətrafımızda gördüyümüz varlıqların bir neçəsinin
formaca əlamətini yazın.
V QRUP:
“CANLILAR”
Heyvanxanada.
Canlı varlıqların bir
nümunəsi olan heyvanlar müxtəlif olur.Onlardan bir neçəsi ilə tanış olmaq üçün
heyvanxanaya getmək olar.Orada böyük ayıları,nəhəng qartalı,uzun xortumu olan
fili,qısa ayaqları olan dovşanları,hündür zürafələri görmək mümkündür.
Tapşırıq-1.
Mətndən əlamət və keyfiyyət bildirən sözləri
seçib yazın.
Sifətin hansı formasına aiddir?
Tapşırıq-2.
Verilmiş sözlərin
yaxınmənalılarını yazın.
Böyük-
Kiçik-
Qısa-
İnformasiyanın mübadiləsi:
Qruplar işlərini
yekunlaşdırdıqdan sonra sıra ilə qrup liderləri tapşırıqlarını nümayiş edirlər.
Müəllim və digər şagirdlər
diqqətlə dinləyib qeydlərini aparırlar.Əlavələrini münasibət bildirməklə
çatdırırlar.
Şagirdlərin yorğunluğunu nəzərə
alaraq musiqili idman dəqiqəsi keçirilir.
Çiyinlərim,çiyinlərim,
Qoy
açılsın düyünlərim.
Əyilərik,qalxarıq,
Təndirə
çörək yaparıq.
Sonra
ruzi dilərik
Əlhəmdüllah
deyərik.
İnformasiyanın müzakirəsi:
Sistemləşdirilmiş
şəkildə informasiyanın müzakirəsi təşkil edilir.Bu zaman dərsliyin126-cı səhifəsinə
nəzər salınaraq,nəzəri bilik bir neçə şagird tərəfindən oxunur.
Birinci
tapşırıq sxem şəklində izah olunur.
1.rəng ---------------------- yaşıl ot
əlamət-----------------
2.ölçü ---------------------- böyük bina
3.forma -------------------- dairəvi meydan
1.dad -------------- acı bibər
keyfiyyət
------------------ 2.mənəvi cəhətlər -------------- inadkar uşaq
Bu sxemin izahı ilə şagirdlərin
nəzərinə bir daha çatdırılır ki,əlamət zahiri xüsusiyyətləri,yəni,gözlə görülən
;keyfiyyət isə daxili xüsusiyyətlər ,yəni,gözlə görünməyənlər nəzərdə tutulur.
Digər tapşırıqlar isə böyük
qruplar şəklində yerinə yetirilir.
Yaradıcı tətbiqetmə.
Bu mərhələdə
müəllim şagirdlərə yaradıcılıq işləri verir.Onlara müraciət edərək izah edir.
M:-İndi
isə mən istərdim ki,sizin yeni mövzumuzu daha geniş mənimsəmə səviyyənizi
yoxlayım.
Bunun
üçün sizə müəyyən sözlər veriləcək və siz bu sözləri yaradıcılığınızla tətbiq
edəcəksiniz.
Yenə
şagirdlər qruplara bölünür və tapşırıqları təqdim olunur.
I QRUP:
Əlamət
və keyfiyyət bildirən sözlər verilir.
Bu
sözlərin işləndiyi atalar sözləri yazırlar.
Yaxın,dar,isti,acı,yaxşı,ağıllı.
II QRUP:
Varlıqların
şəkilləri verilir.
Bu
varlıqlara aid əlamət bildirən sözlərdən istifadə etməklə tapmacalar tərtib
edirlər.
Qarpız,zürafə,ayı,göy
qurşağı,meymun,günəbaxan.
III QRUP:
Kiçik
mətn verilir.
Bu mətni
genişləndirirlər.
Qış gəldi.Qar
yağır.Uşaqlar həyətdə oynayır.Şaxta onların üzünü qızartmışdı. Onlar görünürdülər.
Təbiət
rəngə boyanmışdı.Buzlar sallanır.Ağaclar don geyinib.
IV QRUP:
Meyvə
səbəti verilir.
Bu
meyvələri əlamət və keyfiyyətlərinə görə qruplaşdırıb yazırlar.
Alma,armud,nar,üzüm,portağal.
V
QRUP:
Şəkil
verilir.Bu şəklə əsasən kiçik mətn tərtib edirlər.
Mətnə
ad qoyurlar.əlamət və keyfiyyət bildirən sözlərdən istifadə edirlər.
Qruplar
yaradıcılıqlarını nümayiş etdikdən sonra dərslik və iş dəftərində olan
tapşırıqlardan bəziləri ev tapşırığı olaraq verilir.
Nəticələrin çıxarılması və ümumiləşdirmə.
Nəticə
və ümumiləşdirmə tədqiqat sualına əsasən aparılmalıdır.
Tədqiqat sualı yenidən lövhədə göstərilir.Eyni
zamanda qruplarla işə başlamazdan əvvəl söylədikləri fikirlər də yenidən təqdim
olunur və müqayisə olunur.
Ümumiləşdirici suallarla müraciət olunur.
M:-Biz
bu gün bu sual ətrafında tədqiqat aparmaq üçün qruplarla işlədik və nəticədə
hansı cavabı aldıq?
Ş:-Varlıqları
əlamət və keyfiyyətlərinə görə fərqləndiririk.
Ş:-Rənginə;
Ş:-Dadına;
Ş:-Formasına;
Ş:-Zahiri
və daxili görünüşlərinə ;
Ş:-Gözlə
görülən və görülməyən xüsusiyyətlərinə;
Ş:-Ölçüsünə
görə.
M:-Sadaladığınız
bütün bu əlamət və keyfiyyətlər ümumilikdə nə adlanır?
Ş:-Sifət.
M:- Sifət
nəyə deyilir?
Ş:-Varlığın
əlamətini və keyfiyyətini bildirən nitq hissəsinə.
M:-Əlamət
dedikdə nə başa düşürsünüz?Əlamət nəyi bildirir?
Ş:-Varlığın
rəngini,formasını,ölçüsünü bildirir.
M:-Bəs,keyfiyyət
dedikdə nə nəzərdə tutulur?
Ş:-Varlığın
dadı və mənəvi cəhətləri.
M:-Sifətin
sualları hansılardır?
Ş:-necə?nə
cür?hansı?
M:-Bu
günkü dərsimiz əsasında daha nəyi öyrəndik?
Ş:-Sifətin
isimlə bağlı olub,ismə aid olduğunu və isimdən sonra gəldiyini .
M:-insan,ev,alma,pişik.
Bu sözlərin əlamət və keyfiyyətini bildir.
Ş:-mehriban,güləüz,zəhmli,qayğıkeş,qəddar,ədalətli,istedadlı
insan.
Ş:-böyük,təzə,köhnə,qədim,hündür,geniş
ev.
Ş:-dadlı,sulu,şirin,turş,çürük,qurdlu
alma.
Ş:-dəcəl,qara,ağ,cılız,acgöz,oğru
pişik.
Ev tapşırığı:
Dərslik və iş dəftərində verilən müəyyən
çalışmaların yerinə yetirilməsi tapşırılır.
Qiymətləndirmə:
Qiymətləndirmə meyarlar əsasında aparılır.
|
Meyarlar
Qruplar
|
Göy
qurşağı
|
Şirinlər
|
Xarakter
|
Forma
|
Canlılar
|
|
Varlıqları fərqləndirir və
adlandırır
|
|
|
|
|
|
|
Başqa nitq hissələri ilə
bağlılığını müəyyənləşdirir
|
|
|
|
|
|
|
Varlıqları
adlandırır
|
|
|
|
|
|
|
Əməkdaşlıq
|
|
|
|
|
|
|
Yekun
|
|
|
|
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.