Инфоурок Родной язык Статьи“Башҡорт телен уҡытыуҙа отошло алымдар»

“Башҡорт телен уҡытыуҙа отошло алымдар»

Скачать материал

Султанова Раушания Сагмановна,

 учитель башкирского языка и литературы МОБУ СОШ с.Талачево

 Стерлитамакский район, Республика Башкортостан

 

“Башҡорт телен уҡытыуҙа отошло алымдар»

 

Ижади эшләүсе уҡытыусы  традицион методтар, алымдар менән генә ҡәнәғәтләнеп ҡалмай. Балаларҙың йәш үҙенсәлектәрен иҫәпкә алып, телгә ҡарата ҡыҙыҡһыныу уятырлыҡ яңы алымдарҙы әҙерләргә, уҡыусыларҙың үҙҙәрен эҙләнергә мәжбүр иткән дирижер булырға тейеш уҡытыусы.

«Метод һәм алымдарҙы һайлағанда уҡытыусы һәр саҡ дәрестәрҙең этаптарын, һәр этаптың алдында  торған маҡсаттарҙы күҙ алдында тоторға тейеш. Методтар, алымдар ошо маҡсатҡа ғына йүнәлгәндә генә уҡытыусы ҡулында еңел инструмент була алалар “.[1;74]

Уҡыусылар дәрескә теләк менән килһен өсөн, унда ғәжәпләнеү, һоҡланыу, ҡәнәғәтләнеү тойғолары уятырлыҡ эш төрҙәре, төрлө алымдар ҡулланыу предметҡа ҡарата ҡыҙыҡһыныу уятасаҡ. Теләп башҡарылған, күңелгә ятыш эш иҫтә ҡала, баланың һәләтен, аңын үҫтерә. Әгәр материалды үҙләштереү ҡыйын, ялҡытҡыс, бер төрлө икән, уҡыусының күңеле һыуына, активлығы кәмей һәм телде өйрәнергә булған теләге бөтөнләй һүнергә мөмкин. Шуға күрә уҡытыусы яңы ысулдар, эш алымдары уйлап тапҡанда йәки ижади эшләгәндә генә балалар ҙа ижади фекер йөрөтә аласаҡ, үҙҙәрен  “асыш яһаусы” , “уйлап табыусы” итеп тоясаҡ. [2;1]

Системаға һалынған, традицияға ингән, ыңғай һөҙөмтәләр биргән һәләтле балалар менән эшләү  алымдары менән уртаҡлашып китмәксемен.

Минеңсә, уҡыусыларҙы фән донъяһына алып кереү, ҡыҙыҡһындырыу, уларҙы тикшеренеү эштәренә йәлеп итеү проблемаһы һәр уҡытыусыны  уйландыра. Милли мәктәптәрҙә эшләүсе башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусылары өсөн был айырыуса мөһим. Ни тигәндә, бындай мәктәптәрҙә белем алыусы балалар араһында башҡорт теле һәм әҙәбиәте менән ҡыҙыҡһыныусыларҙың һаны артыҡ күп түгел. Ә уҡыусыларҙы эҙләнеү-тикшеренеү менән шөғөлләндерә алыу бик ҙур мөмкинлектәр аса, уҡыусыларҙың һөйләм телен, ижади һәләтен үҫтерергә ярҙам итә. Әҙәбиәт менән ҡыҙыҡһындырыу ҙа айырыуса һөҙөмтәле. Беренсенән, бындай уҡыусылар китаптарҙы күпләп уҡый башлайҙар, сөнки әҙәби әҫәр уның эҙләнеү эшендә төп сығанаҡ булып хеҙмәт итә. Уҡыусы китап авторының башҡа әҫәрҙәрен алып уҡый, сағыштыра, был темаға яҙылған башҡа авторҙарҙың да хеҙмәттәрен, әҫәрҙәрен эҙләй, ижади фекерләй.

Икенсенән, уҡыусының төрлө һүҙлек, тәнҡит материалдар менән эшләү күнекмәһе арта. Уҡыусыларҙа бындай күнекмәләр булдырыуға иғтибарҙы көсәйтергә кәрәклеге асыҡ. Торған һайын күбәйә барған фәнни мәғлүмәт эҙлекле рәүештә эшләй белеүҙе талап итә.

Эште башҡарыу барышында ҡайһы бер уҡыусыларҙа киләсәктә фән донъяһын ныҡлап үҙләштереү теләге уяныу ихтималын да күҙ алдынан юғалтырға ярамай. Дәрестәребеҙҙә ултырыусы егет һәм ҡыҙҙар араһында киләһе көн ғалимдәре лә ултырырға мөмкин бит.

Фәнни-эҙләнеү эшсәнлеге барышында алынған күнекмәләр уҡыусыға башҡа фән нигеҙҙәрен үҙләштергә, берҙәм дәүләт имтихандарына, олимпиадаларға әҙерләнгәндә ҙур ярҙам буласаҡ.

         Һөҙөмтәлеллеккә ирешеү өсөн мин үҙемдең методик эшсәнлегемде түбәндәге йүнәлештәрҙә алып барам: а) дөйөм педагогик әҙерлекте тағын да камилләштереү; б) белем биреүҙең сифатын күтәреү өсөн яңы, алдынғы технологияларҙы үҙ эшемдә актив ҡулланыу; в) мәктәп, район, республика күләмендә ойошторолған фәнни-тикшеренеү эштәрендә уҡыусылар менән актив ҡатнашыу һәм тәжрибә уртаҡлашыу.

Минең уйлауымса,  уҡыусыларҙы фәнни-тикшеренеү эшенә тартыу һәм эҙләнеү һөҙөмтәләрен уҡытыу-тәрбиә процесында ҡулланыу – белем биреүҙең иң  отошло алымдарының береһе.  

Ошо өлкәлә уҡыусыларым менән яулаған үрҙәр әйтеп үтелгән фекерҙе иҫбатлай. 16 йыл рәттән беҙ республикабыҙҙа үткәрелгән «Фәнгә аҙым», «Ломоносов уҡыуҙары», «Ибраһим уҡыуҙары», «Кейекбай уҡыуҙары», «Киләсәккә аҙым» фәнни-ғәмәли конференцияларының, Республика уҡыусыларының Кесе академияһының, муниципаль фәнни-ғәмәли конференцияларының, Бөтә Рәсәй эҙләнеү эштәре конкурстарының актив ҡатнашыусылары булып торабыҙ.  Мәҫәлән, 2019 йылдың биш айында республика күләмендә  алты тапҡыр призер һәм еңеүсе булдыҡ.

 Белгәнебеҙсә, фәнни эшкә әҙерлек дәрестәрҙә башлана. Беҙ, уҡытыусылар, үҙебеҙҙең һәр уҡыусыбыҙҙың уңыштарын һәм уңышһыҙлыҡтарын дәрестә асыҡ күрәбеҙ. Үҙе генә эш башҡарғанда уҡыусының уны теләк менән йәки теләкһеҙ башҡарыуын асыҡ аңлайбыҙ. Шуға күрә фәнни-тикшеренеү эштәренә әҙерлекте дәрестәрҙә башларға кәрәклеге бер кем өсөн дә яңылыҡ түгел. Эш алдынан  беҙ  уҡыусылар менән берлектә иң беренсе актуаль проблеманы формалаштырабыҙ. Уҡыусыға белем еткерелмәй,  проблеманы тикшереү барышында улар уны үҙҙәре эҙләп табалар.  Шунан сығып,  беҙ уҡыусылар менән башҡарыласаҡ фәнни эштең маҡсатын, бурыстарын, өйрәнеү объектын билдәләйбеҙ. Уҡыусылар фәнни эш алымдарын үҙләштерә. Эҙләнеү эштәре түбәндәге  этаптарҙа башҡарыла: фәнни-эҙләнеү эшенә тема һайлау, эште яҙыу өсөн материал туплау, эштең төҙөлөшө менән таныштырыу, фәнни эште яҡлау.

Йомғаҡлап шуны әйтәһе килә: фәнни эш менән шөғөлләнеү уҡыусыны күп нимәгә өйрәтә: уйлау мөмкинлектәре киң асыла, логик фекерләү дәрәжәһе үҫә, төрлө сығанаҡтар менән үҙ аллы эшләргә, төрлө сығыштар яһарға өйрәтә. Фәнни-ғәмәли конференцияларҙа уҡыусылар ораторлыҡ оҫталығы, үҙ фекерен иҫбатлай белеү, дискуссия алып барыу күнекмәләре ала. Ә иң ҡиммәте – уларҙа үҙ уңыштарын күргәндән һуң ижад дәрте ҡабыныуы.

Ҡулланылған әҙәбиәт.

1.Ғималова М.Ғ. Урта мәктәптәрҙең IV-VII кластарында башҡорт әҙәбиәте уҡытыу методикаһы. Өфө, 1982.-74-се бит.

2. Ҡорманғолова Г.Х. Башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусылар семинарында сығышы.

3.Толомбаев Х. А., Алсынбаева Р. Р. Башҡорт телен уҡытыуҙа актив формалар һәм алымдар: Уҡытыусылар өсөн ҡулланма. – Өфө: БМҮИ нәшриәте, 2006.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "“Башҡорт телен уҡытыуҙа отошло алымдар»"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 2 месяца

Специалист по студенческому спорту

Получите профессию

Экскурсовод (гид)

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 624 663 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Презентация по родному языку на тему : "Кошлар - безнең дусларыбыз"
  • Учебник: «Татарский язык (Татар теле): учебник для общеобразовательных организаций основного общего образования с обучением на русском языке (для изучающих татарский язык как родной)», Сагдиева Р.К., Гарапшина Р.М., Хайруллина Г.И.
  • 10.03.2020
  • 405
  • 4

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 10.03.2020 712
    • DOCX 23.2 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Султанова Раушания Сагмановна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Султанова Раушания Сагмановна
    Султанова Раушания Сагмановна
    • На сайте: 8 лет и 8 месяцев
    • Подписчики: 1
    • Всего просмотров: 5386
    • Всего материалов: 7

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Методист-разработчик онлайн-курсов

Методист-разработчик онлайн-курсов

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 66 человек из 34 регионов

Курс профессиональной переподготовки

Педагогическая деятельность по проектированию и реализации образовательного процесса в общеобразовательных организациях (предмет "Русский язык и литература")

Учитель русского языка и литературы

300 ч. — 1200 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 54 человека из 29 регионов

Курс профессиональной переподготовки

Педагогическая деятельность по проектированию и реализации образовательного процесса в общеобразовательных организациях (предмет "Русский язык")

Учитель русского языка

300 ч. — 1200 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Особенности подготовки к сдаче ЕГЭ по русскому языку в условиях реализации ФГОС СОО

36 ч. — 144 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 217 человек из 57 регионов

Мини-курс

Основы изучения творческих дисциплин: введение в пропедевтику дизайна и изобразительного искусства

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 23 человека из 13 регионов

Мини-курс

Стратегии антикризисных коммуникаций и управление репутацией в современном бизнесе

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Аспекты эмоционального благополучия и влияния социальных ролей на психологическое состояние

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе