"Бастауыш білімінің мазмұнын жаңарту жұмысын ұйымдастыру"

№4 Мәртөк орта мектебі

Б А Я Н Д А М А

«Бастауыш білімінің мазмұнын жаңарту жұмысын ұйымдастыру»

Дайындаған: Изимова Ф.Т.

2015-2016 оқу жылы

Бүгiнгi күнi елiмiздiң  бiлiм беpу жүйесiнде  oқыту  пpоцeсiн  тың идеялаpғa нeгiздeлген  жaңa мaзмұнмeн қaмтaмacыз eту мiндeтi тұp.  «Бaлaны тәpбиeшiнiң дәл өзiндeй қылып шығaрмaй,  кeлeшeк  зaмaнынa лaйық қылып шығаpу кeрeк»  дeп Мaғжaн Жұмaбaев aйтқaндaй, жaңa  зaмaнның  жaңa aдaмын тәpбиeлeу,  oзық жәнe бәсeкeгe қaбiлeттi бiлiм бeру aсa зop мiндeт–ұстaздaр мiндeтi бoлып тaбылaды.   Қaзiргi кeздe бiлiм бepу сaлaсындaғы  әлeмдiк бiлiм кeңeстiгiне ұмтылуғa бaйлaнысты  жaсaлынып жaтқaн тaлпыныстap  мeктeп oқушылapының  oйлaу бeлсeндiлiгiн дaмытып,  бiлiмi мeн бiлiктeрiн  өмipдiң жaңa  жaғдaйынa  пaйдaлaнa  бiлугe үйрeту  қaжеттiлiгiн туғызaды.

Қазіргі кездегі білім беру саласындағы заман талабына сай инновациялық оқыту технологиялары мен оқытудың әр түрлі техникалық құралдары мен заманауи әдістерін қолдану арқылы келер ұрпаққа сапалы білім беру керек.

Әр оқушыны дара тұлға деп танып, олардың бойына үнемі оқып үйренсем деген ізденімпаздық қасиет дарыту, оларға өздігінен білімдерін толықтырып тереңдету тәсілдерін жаңа технологиялармен, әдіс тәсілдермен байланыстыра отырып дамытуымыз қажет.
Қоғамның өзгеруімен байланысты білім беру әдістері де білім көлемі де үнемі өзгеріп отырады. Ол білім беру заңдылықтарына байланысты өзгеріп дамып отырады. Біз мұғалімдер қауымы қандай болмасын жаңалыққа құлақ түре жүретініміз айқын. Жаңа әдіс - тәсілдерді сабақта қолданудың тиімділігін қашан да жолға қоярымыз анық.

Бастауыш білім – үздіксіз білім берудің баспалдағы. Мұғалімнің негізгі ұстанған мақсаты - білімнің жаңа үлгісін жасап, белгілі бір көлемдегі білім мен білік дағдыларын меңгерту, оқу мен тәрбие үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі жаңа әдіс - тәсілдерін іздестіру, жаңа технологияларды сабаққа тиімді пайдалана білуі, бір сөзбен айтқанда - оқу үрдісін дамыту. Бұған Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында айтылған «ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелетіні анық» деген пікірі нақты дәлел. Бүгінгі білім беру ісінің мақсаты – тек білім, білік дағдыларын меңгерту ғана емес, өзін - өзі дамытуға ұмтылатын, ақылды, алғыр, ой - өрісі кең, ақпарат көздерін өз бетімен қолдана алатын, қабілетті де талантты, жастарды тәрбиелеу. Үнемі дамып, өзгеріп отыратын баланың ішкі болмысы мен табиғатын қалыптастыруда мұғалімнің ықпалы ерекше.

Оқушылар күнделікті сабақтан, бүгінгі сабақтардың айырмашылығы; топтық, жұптық және жеке жұмыстардың нәтижесінде өздігінен бағалау, өз ізденістерінің арқасында бұрын мұғалімнің түсіндіргенінен өз бетінше ізденуінің нәтижесінде көптеген өз білімдерінде өзгеріс болғандығын байқаймыз. Осы уақытқа дейінгі өткен сабақтарым бойынша: мотивациясы төмен оқушы сабақта мұғалімнің көмегімен, жетелеуімен ойын жеткізе алмайтын еді, ал жаңа әдістерді сабақта қолданудың тиімділігі оқушы топпен жұмыс істеу кезінде топтағы оқушылармен ілесіп, өз ойын жеткізіп, сабаққа қызығушылық танытып, өздігінше қосымша материалдар іздеп, өзінің шығармашылығын көрсетуде. Диалог арқылы сыни тұрғыдан ойлауға берілген

тапсырмаға қол жеткізу үшін топ ішінде талқылауға арналған ортақ сұрақтар бойынша жұмыс жасап, оқушылармен бірге ойланып, сол тапсырманы шешуге арналған ой-пікірлер айтып талқылады, бұл диалогтық оқыту оқушылардың өз ойын еркін жеткізуіне ықпал жасап, сабаққа қызығушылығымен қатар өз ойларын толық жеткізуге көп көмегін тигізді. Оқушылар топта тапсырманы орындау кезінде бірінің сұрақтарына бірі жауап беріп, бірін-бірі үйретіп жатқанын көрдім. Сонда байқағаным оқушылардың менің түсіндіргеннен гөрі өздерінің бірін-бірі оқытқан кезде ақпаратты тез қабылдайтыны. Бірте-бірте оқушылар арасындағы сенімсіздік, үрей сейіліп, сабаққа деген ынта-жігері ояна бастады. Әрине топтық жұмыс болған кезде оқушылардың барлығы қамтылып, біреуі сурет салса, біреуі тақырыпқа қатысты сөздерді тізбектесе, енді біреуі қорғауға дайындалып жатады. Бұл жерде бір-бірінің арасында ынтымақтастық орнап, көшбасшылар қасындағыларды да сөйлеуге тартып, бір-біріне жаңашырлықпен көмектесе бастады. Мен мұндай нәтиже күтпеген едім, осыдан кейін оқушыларға көп еркіндік беріп, оларға тек бақылаушы ретінде қарауым керек екеніне ой түйдім. Осыдан шығатын қорытынды сабақта нәтижеге жету үшін оқушыларға жетелеу сұрақтарын қоя отырып, жауап алып, балалардың бір - біріне сұрақ қоя білуін және оған ұтымды жауап беруін қалыптастыру керек екендігіне көз жеткіздім.

Менің бір ой түйгенім оқушыларға қосымша тапсырманы берген сайын оқушылар әр қырынан көрініп, бір жағынан оларды ғылыми зерттеуге бағыттаудың бір сатысына көтерудің қадамы сияқты боп көрінді. Негізі модульдер өзара тығыз байланысты. Тығыз байланысты дейтін себебім, мысалы сыни тұрғыдан ойлауға үйретпесек, олар өз-өзін қалай бағалайды? Шульман айтқандай, мұғалімнің үш көмекшісі бас, қол, жүрек демекші, егерде шын ниетімен мұғалім оқушыны марапаттап, қолдап жатса, бала бәрін де сезеді. Ол да сізге солай қарым – қатынас жасайды екен. Қандай ұстаз болса да оның бастапқы мақсаты алдындағы оқушыны алға жетелеу, ал бағдарлама бізге дайын жол салып беріп отыр. Біз енді сол жолмен жүрсек, сыни тұрғыдан ойлап, алған білімін өмірінде де пайдалана алатын оқушы тәрбиелейтініміз анық.

Сабақтарымда «Сұрақты ұстап ал», «Автор орындығы», «Бірге ойлаймыз», «Стоп кадр», «Маған көрсет», «Мозайка», «Тұжырымдамалық карта» әдістерін қолданамын. Нәтижесінде оқушыларымның сабақты толық меңгергендігін көрдім. Сабағымдағы кедергі критерий бойынша оқушылар әліде дұрыс бағалап білмейді.  Болашақта да жеті модульді сабағымда  кеңінен пайдаланамын. Мұғалімге арналған нұсқаулықта диалог негізінде оқыту мен оқу оқушылардың өзара сұхбаттасуы және мұғалім мен оқушы арасындағы диалогтің шәкірттердің өзіндік ой-пікірін жүйелеуі мен дамытуына көмектесетін амал екенін меңзейді. Бұл айтылған ой оқушылардың жұптаса, топтаса жұмыс  жасаған кезінде байқалды. Оқушылардың жұптық, топтық жұмыс барысында бірін-бірі сыйлауға үйренді, шыдамдылық  қасиеттері қалыптасты, яғни өзін-өзі реттей алды, уақытты үнемдеп, шапшаң қимылдауды үйренді. Пікірлесу, бір–бірімен ой бөлісу  барысында сөйлеу

дағдысы қалыптасып, тіл байлығы кеңейді, сабаққа бар ынтасымен қызығушылықпен қатысты.  Дәстүрлі сабақтағыдай емес,  оқушылар бәрі бірдей жұмыс жасады, ешкім зеріккен жоқ, өйткені  сабақтың басынан, аяғына дейін оқушылар кез-келген тапсырманы өздері орындады.   Сабақта қолданылған жаңа әдіс-тәсілдерді  тез түсініп, игеріп отырды. Сондықтан сабақтың барысында орындалған  тапсырмалар арқылы мен өз мақсатыма жеттім - деп ойлаймын. Алынған білімдерінің нәтижесінде оқушылардың ой қорытуы,  тұжырым жасай білуі,  өзара бәсекелестік арқылы ойталқыға келуі,  сол арқылы  сыни ойлау дағдыларының  қалыптасқандығын  байқадым.
1. Оқушы өздігінен жұмыс істеуге мүмкіндік алды;
2. Оқушының жеке қабілеті анықталды;
3. Іштей бір - бірінен қалмауға тырысып, талпынды;
4. Тапсырмалық күрделену деңгейіне сәйкес оқушының ойлау, орындау қабілеті артты.
5. Өзін - өзі тексеруге дағдыланды.
6. Мұғалім жекелеген оқушыларға көмектесуге мүмкіндік алады.
7. Орындау қабілетіне қарай бағаланады.

8. Топпен, жұппен жұмыс жасауды үйренді.

9. Достық қарым-қатынас орнады.

10. Жаңа материалды өздігінен ізденіп, оқу қабілеттері артты.

11. Бірін – бірі бағалауға үйренді.

12. Пәнге деген қызығушылығы оянды.

13. Зерттеу икемділігі дамыды,

14. Өзіндік пікірлерін білдірді.

15. Төмен оқитын оқушыларым қызығушылығы арта бастады.

Мұғалімнің көшбасшылық қабілеті ең бірінші сабаққа даярлықтан басталады, яғни, өтілетін сабақтың жоспарын құру, оны өткізу әдістемесі, оқушылардың қабілеттерін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, иллюстрация, техникалық құралдарды, дидактикалық материалдарды пайдалану. Мұғалімнің осы шығармашылық әрекеті арқылы оқушының шығармашылық қабілеті қалыптасады. Ал, көшбасшылық қабілеттер шығармашылық елес, шығармашылық ойлау арқылы жүзеге асады. Оқушыны шығармашылық ойлауға, жылдамдыққа, икемділікке, тапқырлыққа үйрету ол мұғалімнің әр сабағында қалыптасып отыратыны анық.

Ұлы ағартушы Ахмет Байтұрсыновтың «Ұстаз үздіксіз ізденгенде ғана, шәкірт жанына нұр құя алады», – деген сөзі ізденімпаз, жаңаша ұстаздарға арналғандай. Мұны әрбір мұғалім жадында сақтауы тиіс.