«Бастауыш сыныпта оқушы көшбасшылығының оқуға ықпалы»

Тақырыбы:

                       «Бастауыш сыныпта оқушы көшбасшылығының оқуға ықпалы»

Баяндамашы:    М. Ломоносов атындағы орта     мектептің бастауыш сынып мұғалімі Чукуева Л.Т.

Бұрын бастауыш мектеп мұғалімінің басты міндеті баланы оқуға, санауға үйрету болса, қазір бастауыш мектеп – оқушының тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы. Бүгінгі таңда білім берудің жаңа жүйесінің жасалынуы, білім мазмұны мен әдіс-тәсілдерінің жаңаруы бәсекелестікке қабілеті мол, шығармашылық бағытта еңбектенетін, ой қабілетімен ерекшеленетін азаматты тәрбиелеуді көздейді. «Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез деген қасиеттерімен озады», -деп Абай атамыз айтқандай, озық ойлы шәкірттер тәрбиелеп оқыту әр ұстаздың міндеті деп санаймын. Оқитын пән қаншалықты жаңа, бағалы болса да, мұғалімнің шеберлігі қандай жоғары болсын, мұғалім мен оқушының өз белсенділігін туғыза алмаса, берген білім күткен нәтиже бермейді. Оқушының адам ретінде қалыптасуы белсенділік арқылы жүзеге асады. Жеті модульді ықпалдастыру арқылы өткізілетін сабақтың басты мақсаттарының бірі – баланың оқыта отырып, ой еркіндігін, белсенділігін, ізденімпаздығын қалыптастыру, көшбасшы, өз бетінше шешім қабылдауға дағдыландыру. Көшбасшылық - адамдарды жинап алға қойылған мақсатқа бағыттау. Көшбасшылық - бұл талант. Білім беруде басты көшбасшы тұлға – мұғалімнің өзі. Оқытудағы басқару және көшбасшылық негізінен мұғалімнің іс-әрекетімен тығыз байланысты. Сабақ барысында топтағы көшбасшылықты анықтау, оқушыны алға жетелеу, ұйымдастырушылық қабілеттерді дарыту мақсатында мұғалім іс-тәжірибені жетілдіру жұмыстарын өз қолына алады. Мұғалім – дамыту жұмысының көшбасшысы. «Нағыз ұстаз өзінің білімділігімен, жүріс-тұрысымен, жайдары мінезімен, тіпті сырт пішіні, киген киімімен де оқушысына жақсы мағынада қатты әсер етеді», – деген екен Мәлік Ғабдуллин. Оның бұл сөздерінен көп нәрсе аңғаруға болады. Оқушы өзінің ұстазына қарап, еліктеп өседі. Көшбасшы  болу әрине оңай емес. (слайд) Оның бойында төмендегідей қасиеттер қалыптасу қажет: табандылық, ақыл, жылдамдық, ынта, өзіне деген сенімділік, білімге деген құштарлық, әділеттілік, өзгеше ойлау. Сондықтан да көшбасшы болу үшін осы қасиеттердің бала  бойында  болу керек екенін түсінуі қажет. Сабақ үрдісінде оқушылардың арасында топқа бөлінгеннен кейін-ақ көшбасшы көрінеді, топта айрықша белсенділік танытқан оқушы–көшбасшы, ол әдетте басқа оқушыға көмектесіп, соған жауап бергізуге тырысады, өйткені ол өзін емес, сыныптастарын, топты алға сүйрейді. Жалпы топтық жұмыс барысында да әрбір оқушының жұмыс жасап жатқанына қарап көшбасшы деп атауға болмайды.  Себебі көшбасшы деген жоғарыда айтылып кеткен қасиеттері бар оқушыны айтуға болады. Әрбір талантты және дарынды оқушы көшбасшы емес  олар тек жақсы озат оқушы болуы мүмкін. Менің оқытып отырған 2-сыныпта Ынтымақ, Аружан, Аңсаған, Альбина сынды кішкентай көшбасшылар топтарындағы оқушыларға көмектесіп, өздерінің білгенін айтып жұмыс істеу барысында жұмыстың істелу барысын айтып отырады. Тіпті кейбір оқушыларым қазақ тілі, әдебиеттік оқу, дүниетану пәндерінен жаңа тақырыпты түсіндіріп, топтарға тапсырмалар дайындап келеді. (видео)

Білім беру сияқты көшбасшылық та адамның тұрақты дамуына әкелетін негізгі қабілеті болып табылады. «Танымның үш жолы бар: ең оңайы – еліктеу, ең ащысы – тәжірибе, ең мәртебелісі – ойлау» - деген екен Конфуций. Осы орайда бастауыш сыныпта оқушы көшбасшылығының оқуға ықпалының нәтижесі мынадай болды:
-топтық жұмыс кезінде оқушының топтарды басқара алуы;
-жақсы оқитын оқушылардың үлгерімі төмен оқушыларға көмектесуі;
-мектептегі қоғамдық жұмыстарға белсене қатысуы;
-топтық жұмыстарды жүргізуде көмекші болуы;
-сынып оқушыларын бір іске жұмылдырып, ұйымдастыра білуі;

-жаңа сабақты түсіндіру, тапсырма дайындау;

Әдетте шын көшбасшы болып адам 30-35 жаста өмірлік тәжірибе жинағанда болады дейді. Бірақта бұл қасиетті қалыптастыру мектеп табалдырығынан басталады. Сол себептен де ғылымға қызығушылығы оянған, білім алуға бейім, сенімді, жауапты, сын тұрғысынан ойлай алатын, өзгелермен еркін тіл табысатын, сандық технологияларда құзыреттілігін көрсететін оқушыларды бастауыш сыныптан бастап даярлауымыз қажет.