Баяндама Ақпараттық даярлықты жетілдіру жолдары

Ақпараттық  даярлықты жетілдіру жолдары

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә Назарбаев 2006 жылдын

 18 қаңтарында Парламент палаталарының бірлескен отырысында сөйлеген сөзінде,атап айтқанда «Қазақстанды таяудағы 10 жыл ішінде әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдін қатарына қосу стратегиясында» (1) білім беру мәселесіне де баса назар аударылды.

Сонымен бірге, Елбасының «Ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік денгейімен анықталатынын» ерекше атап көрсетуінде де үлкен маңыз бар. Өйткені кез келген мемлекеттін рухани, әлеуметтік- экономикалық дәрежесі сонда өмір сүретін халықтын білім деңгейіне қатысты бағаланады.(2)

Қазіргі уақыттағы білім беру қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат-еліміздегі білім беруді халықаралық деңгейге көтеру және білім сапасын көтеру,жеке тұлғаны қалыптастыру,қоғамқажеттілігін өтеу,оны әлемдік білім кеңістігіне кіріктіру болмақ.

Орта білім берудін мақсаты: 

Өз бетінше білім алу мен оны практикада қолдану қажеттілігімен дағдыларын қалыптастыруға, танымның ғылыми тәсілдеріне мақсатты және жүйелі түрде баулуға;

Нарықтық экономика мен сапаның негізгі түсініктерін және оны практикада қолдана білуге қалыптастыруға т.т. бағытталатын болады.(3)

Болашаққа үміт артқан мемлекет,ең алдымен білім сапасының іргетасын қалайды.Ертеңгі келер күннің бүгінгіден гөрі нұрлы болуына ықпал етіп,адамзатқоғамын алға апаратын құдыретті күш тек білімге ғана тән қасиет.Ұлы философ Конфуций: «Оқымай ойлану бос әрекет» деген,яғни білім ғана биікке жеткізеді.

ХХІ ғасыр-тәуелсіз еліміздің дүниежүзілік өркениетке өрлеу ғасыры.

Тәуелсіз туын көтерген жас мемлекетіміз білім саласында да өзіндік бағыт-бағдарын айқындап,әлемдік білім кеңістігіне шығуда жалпы білімнің жүйесі қоғамдамуыменбірге дамып,үнемі өзгеріп отырады.

Оқушы білімін дамыту үшін   жаңа ұғым,жаңа үлгі,жаңа тәсілдер керек.

Бүгінгі басты мәселеміз-білім сапасы десек,осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы-білім беру жүйесінде түрлі технологияларды қолдану.(4)

Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына,қарым-қатынасына ақпараттық тенологиялардың кеңінен қолданысқа еніп,жылдам дамып келе жатқанкезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа айналып отыр.Келешек қоғамымыздың мүшелері-жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.

Осы орайда ел президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2008 жылғы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа жолдауындағы «Оқыту үрдісінде –ақпараттық технологияларды білім беру сапасын жақсартуда қолданысаясын кеңейту керек» деген сөзін басшылыққа ала отырып,физика сабақтарында жаңа ақпараттық технологияларды пайдаланудамын.

Қазақстан Республикасы білім беруді 2010 жылға дейін дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында ақпараттық технологияларды білім беру жүйесіне жеделдетіп дамытуға қолдану негігі міндеттердің бірі ретінде анықталады.

Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз-білім беру ісінде ақпараттарды даярлап,оны оқушыға беру процесі.

Ақпараттық технологияларды сабақта пайдаланудың негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, жаңа ақпараттық технологияны пайдалану,Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру;  Ақпараттық технологиялардың негізгі міндеттері:

Сабақта ақпараттық  технологиялар құралдарын қолдану;

Практикалық шараларды анықтап,жүзеге асыру;

Ғылыми-ізденушілік және оқу-әдістемелік жұмыстар жүргізу;

Ақпараттық технологиялардың қағидалары:

– Жеке тұлғаның инттелектуалдық және шығармашылық қабілеттерін дамыту;

– Технологиялық құрал арқылы алынатын білімдер мен мәліметтердің түсініктілігі;

– Білім мен тәрбиенің бірізділігі;

– Жалпы компьютерлік сауаттылық;

– Оқыту мен тәрбиелеудің жылдамдығы;

Жаңа ақпараттық технология құралдары оқыту  құралы қызметін атқарады.

Оларға мыналар жатады.

Жаңа ақпараттық технология құралдары:

 

Физика – оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және дамытатын негізгі буын.Ол оқушылардың интеллектін,логикалық ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамытуға,табиғат заңдылықтарын толығымен түсінуге ықпал жасайды.

Физика пәнінде ақпараттық технологияларды ққолдану пәнді оқытуда оқушыға дүниенің заңдарын терең меңгертіп қоймай,оқушының ойын дамытып,эмоциясына,сезіміне қозғау салады.Өзіне қажетті мазмұын мен мәліметті ақпарат көзінен таңдап,өз бетінше ойланып,шешім қабылдауға дағдыланады.

Біріккен Ұлттар Ұйымының шешімімен «ХХІ ғасыр-ақпараттандыру ғасыры» деп аталды.Әр сабағымда жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып,оқушылар бойынан төмендегі қабілеттерді дамытуды мақсат етіп қойдым:

1.Білім,білік дағдыларын дамытуға қызығушылығын арттыру;

2.Жауапкершілік пен міндеттерін қалыптастыру;

3.Есеп пен талдау жасау дағдыларын үйрету;

4.Логикалық және ақпараттық ойлау қабілеттерін дамыту;

5.Өз бетінше ізденуге үйрету және компьютерлік сауаттылыққа тәрбиелеу;

6.Алған білімдерін өмірде қолдана білуге тәрбиелеу;

Ақпараттық инфрақұрылымның дамуы ақпараттық технологиялардың барлық салаларға енуі оқушылардың жан-жақты  білім алуына жағдай жасайды.

Мысалы: 9 сыныптағы «Динамика негіздері» тарауындағы Ньютонның І-ІІ-ІІІ заңдарын оқытуда электрондық оқулықтағы тәжірбиелерін, тетік анықмалықтар мен есептерін,термин сөздерді оқушыларға қолданып көрсетемін.

Сабақтың тақырыбы: Ньютонның ІІІ заңы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Ньютонның заңдары туралы мағлұматтарды тереңдету, есте қалдыру, жете меңгерту;

Дамытушылық: Өмірмен байланыстыра отырып алған білімдерін өмірде қолдана білуге баулу, оқушының ой-өрісін дамыту;

Тәрбиелілік: Оқушының ғылымға қызығушылығын арттыру, еңбекке, ұжымшылдыққа, халық дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу;

Сабақтың  түрі: Аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі: Плакаттар, электрондық оқулық, мультимедиялық жүйе, қосыша әдебиеттер;

Сабақтың жүру барысы:

І.Ұйымдастыру;

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру / Ньютонның ІІ заңы/

  1/ Еске түсіріп ой шақыру /видеопроектормен камера арқылы А.Қ.Қаймолдинаның «Физика есептер жинағынан» 11 беттен үзіндіні мәнерлеп оқу/

 «Шақырды мысық тышқанды,

  Тышқан келіп мысықтан

  Мысық болса күшіктен,

  Күшік қыздан ұстады.

  Қыз әжесін,ал әжей

  Көмекке шалын шақырды.

  Шал ұстады шалқаннан.

  Бәрі тартып жабылып,

  Жұлып алды ақыры. »

Сұрақ: Координаталар осін таңдап алып,шалқанға байланысты Ньютонның ІІ заңын жазыңдар.Қандай жағдайда шалқан үдеу алады?

Жауабы: Электронды оқулықты іске қосып Ньютонның ІІ заңының анықтамасының, формуласын,өлшем бірлігін,тестік есептерді оқушыларға беріп,жауаптарын партаға таратылған қосымша қағаздарға түсіртемін.

1. Денеде туындайтын         ; оған әрекет етуші           тура пропорционал,ал           

         кері пропорционал.

«орнына қой:массасына,үдеу,күшке».

2.Ньютонның екінші заңы:

 

 а=                        Ғ=m*           ;    m =                

          m                                                    a                     

№1 есеп.

 

Берілгені:F=400 кН     Шешуі:

                а= 0,2 м/с²     m=F/a;  m=[ Н/м/с=кг*м*с²/с²*м=кг ]         

 

Т/к: m-?                         m=4*10⁵/0,2*10⁵=2000т

№2 есеп.

 

Берілгені:m=1000г=1кг      Шешуі

                 а=0,5 м/с²                    

                                           Ғ = m а       

  Т/к:  Ғ-?                            Ғ = [ кг*м/с²=Н]

                                              F=1*0,5=0,5 Н

Оқушылардың жауабын аралап жүріп тексеріп бағалаймын.

  ІІІ.Жаңа сабақ:  Ньютонның ІІІ заңы.

1.Оқулықтағы 47,48,49 суреттерді экранға проекциялай отырып жаңа сабақты түсіндіремін;

2.Электрондық оқулықтағы анықтама мен формуланы, бейнекөрсетілімді көрсету арқылы сабақты пысықтаймын;

3.Оқулықтағы 11 жаттығудың № 1,2,3 есептерді шығару арқылы сабақты бекітемін.11 жаттығудың №2 дұрыс жауабын пролекциялаймын.

Берілгені: m₁= 50кг             Шешуі

                 m₂=2кг

                 F₁=20Н            а₁=F/m=20Н/50кг=-0,4 м/с²

                 F₂=40Н

                                          а₂₌ F/m= 20Н/2кг=10м/с²

Т/к:  а₁,а₂-?    

4.Қорытынды: Тәжірбие:кішкене еғашты арамен кесіп көрсетемін.

Сұрақ: Ньютонның ІІІ заңын қалай байқауға болады?

Жауап: Ағашты араның іркілуінен және тісінің мұқалуынан байқауға болады.

5.Тарихи мәліметті экранға проекциялау.Оқушының әзірлеген баяндамасын тыңдату./шығармашылық ізденіс/

Атау	Уақыты	Ұлты	Тегі
Ньютонның қозғалыс заңдары.Натурал философияның математикалық бастамалары	1687ж	ағылшын	Иссак Ньютон

 6.Бағалау парағы «оқушы өзіндегі бағалау парағын толтырады.»

Білетін едім	Білдім	Білгім келеді

7.Үйге тапсырма §13.11 жаттығу №5есеп

 Сондай-ақ сабақ өтуде интерактивті тақтаны қолдануда сабақ тиімділігін арттырады.Әртүрлі сызбаларды көрсетуде мысалы-«Дененің шеңбер бойымен қозғалысы» тақырыбында жылдамдық пен үдеудің векторларын түрлі-түрлі сиямен ерекшелеп көрсетумен қатар,сызғыш,транспортир,қажетті кескін суреттерді тез тауып сызып қолдануға болады. Компьютердегі интернет жүйесіндегі ақпараттық мәліметтерді сабақ тақырыбына байланысты қажеттісін таңдап тікелей қолдануға болады.

Мектептегі компьютерлік сыныпинтернет жүйесіне қосылғандықтан физиканы тереңдетіп оқыту сабақтарында қосымша бай-материал көздерін ізденіп қолданамын.Сонымен қатар оқушы да интернеттен материал іздеп қана қоймайды,әлемдік байланыс торабына кіруді де үйренеді.

Физикадан «Өткізгіштерді тізбектеп және параллель қосу» тақырыптарынан өтілетін зерханалық жұмыстарда уақытты үнемдеу үшін сызба схемаларды экранға проециялауға болады.

                                                                                          І  = І = І

                                                                                                   U =U+U

                                                R                                                        R = R + R

                                                  U           U                                U ₁    R ₂

Өткізгіштерді қосу

                                                                                                   U ₂    R ₁ 

                                                                                                          U = U = U = ….

                                                                                      

                                                                                                             I = I +I + …. I

                                                                                                              1 =  1  +  1

                                                                                                              R    R₁    R ₂

                                                                                                                                                                           I 1 =     R 2 

                                                                                                             I 2        R1  

Топтастыру стратегиясы.

Ом заңы- электр тогының негізгі заңдарының  бірі.

/Венн диаграммасы/

 

Сабақтың тақырыбы: Атом құрлысы.Элементар электр заряды.Электр зарядтарының өзара әрекеттесуі. Кулон заңы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Атом құрлысымен танысу,электр зарядтарының арасындағы белгілі бір әсерлесудің бар екендігіне оқушылардың ғылыми көзқарасын қалыптастыру,ой-өрісін кеңейту,пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;

Дамытушылық: Ақпараттық технологияны пайдалана отырып,өз бетінше жұмыс жасай білуге,шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту;

Тәрбиелілік: Компьютерлік сауаттылыққа,ұқыптылыққа,өзін-өзі бағалай білуге,ғылымға қызығушылыққа тәрбиелеу;

Сабақтың міндеті: Э.Резерфорд ашқан атом құрлысымен таныстырып,Кулрн заңы формуласына есептер шығару;

Сабақтың көрнекілігі: Слайдтар,электрондық оқулық, интернет материалдары, электроскоп, эбонит таяқша, карточкалар;

Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты меңгерту;

Сабақтың әдіс-тәсілі: Аралас /сұрақ-жауап,ойын,ауызша т.б/

Сабақтың жүру барысы:

І.Ұйымдастыру.

ІІ.Ой қозғау.  /үй тапсырмасын тексеру/

1.     «Жұмбақ конверт» ойыны.

№1. «Электр», «Электр тогы», «Электр күші» сөздері қалай пайда болған?

№2. Электр зарядының сақталу заңы;

№3. Электрді өткізу қабілетіне қарай заттар нешеге бөлінеді?

№4. Электроскоп дегеніміз не?

2. Физикалық диктант /интерактивті тақтада/

1/ Электрлену құбылысына әрқашан ...  ... қатысады. /2 дене/

2/ Эарядтар  ... және ... таңбалармен жазылады.  / оң және теріс/

3/ Электрді өткізу қабілеті нашарлар ...,  ..., ... . /керосин, мата, резина/

4/ Зарядтардың екі тегі бар. Олар ... және ... зарядтар.  /аттас, әр аттас/

ІІІ.Мағынаны тану /жаңа тақырыпты түсіндіру/

Жоспары:

1.     «Ғалымның хаты өлмейді»

2.     Электрон заряды-элементар заряд

3.     Атомның құрлысы- Р.Миллекен,А.Ф.Иоффе,Э.Резерфорд тәжірбиелері

4.     Электр зарядының өзара әрекеттесуі- Кулон заңының ашылуы.

/ сабақты түсіндіруге керекті барлық материалдар интернеттен алынған және интерактивті тақтада көрсетілді/

ІV. Қызығушылықты ояту.

№1.Оқулықпен жұмыс /есептер шығару 11жаттығу/

№2.Қызықты сұрақтар  /интерактивті тақтада/

1.Елеуішпен су әкелуге бола ма?   / болады,мұз,қар күйінде/

2.Егер кеседегі суды түгел ішіп қойса ,ішінде не қалады?  /Ауа/

3.Қандай ыдысқа су құюға бомайды?  /су толы/

4.Теңізде қандай тастар болмайды?  /құрғақ/

5 Орнынан қозғалмай не өтіп бара жатыр?  /уақыт/

V. Бекіту тапсырмалары.

1 «Есте сатау қабілетің қандай?»

1.Атом құрлысының планеталық моделін ұсынған:

 а/ Э.Резерфорд,  б/ И.Ньютон,  в/А.Ф.Иоффе

2.Заттың бөлінбейтін ең ұсақ бөлшегі

  а/молекула,  б/электрон,  в/ядро.

3.вакуумдегі нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесу заңын ашқан

 а/Р.Миллекен, б/Ш.Кулон, в/В.И.Ломоносов

4.Электрон зарядының мәні неге тең?

  а/ е= -1,6*10^-19 Кл;   б/ е= 1,7*10^-19 Кл;  в/е=-1,6*10¹⁹ Кл

5. Кулон заңының формуласы:

  а/ Ғ= q₁*q₂/r² ;   б/  F= m*a ;     в/  F=G m₁*m₂/R²

2.     «Электр»  /кроссворд шешу/

VІ. Үйге тапсырма:  §30,31  14 жаттығу /1,2,3/

VІІ. Бағалау

Физика сабағында ақпараттық технологияны тиімді пайдалану- білім сапасының артуына әкеледі.

Жаңа ақпараттық технологияны физика сабақтарында пайдалана отырып, оқушылардың білім, білік дағдыларын қалыптастыруға қызығушылығын арттырып, түрлі деңгейдегі есептерді шығарып, оны талдай білуге үйреттім. Логикалық ойлау қабілеттерін дамытып, интернет желісінен сабаққа қажетті деректерді өз бетімен ізденуіне, компьютерлік сауаттылықтарына жол аштым. Сабақта алған білімдерін өмірде қолдана білуге тәрбиелепкелемін.

Саналы да сапалы білім алған оқушы ұлт келешегі.

 

Білім теңіз, оның тереңіне сипатын жетік білетін,сырын меңгерген,құпиясын аша алатындар ғана бойлай алмақ,мұндай адамдарды мұғалімдер ғана тәрбиелеп,дайындайды. Мұғалім білімді оқушы санасына сабақ арқылы жеткізеді,ал сабақ сапасын арттыру-барлық мұғалімдерді толғандыратын маңызды мәселе. Күн сайын өтетін жаттанды кезеңдерден тұратын дәстүрлі сабақтар оқушыларды жалықтырып,білімге ынтасын төмендетері сөзсіз.Сондықтан өз жұмысымда сабақты жандандырудың әдіс-тәсілдерін іздестіруге,бұған оқушыларды тартып,олардың белсенді шығармашылық жұмыстарын ұйымдастыруды міндет етіп қойдым.

«Білім туралы» заңның 41 бабында мұғалімнің міндеттерін көрсететін норма анықталған. Заңның осы бабына сәйкес мұғалім оқыту нәтижесінде оқушының алатын білімі мемлекеттің білім стандарты талаптарын төмен болмауына қол жеткізуге міндетті.Ал, тәжірбие көрсеткендей дәстүрлі оқыту әдістері мұндай нәтижеген қол жеткізуге кепілдік бермейді.Сол себепті қазіргі білім жүйелерін технологиялау педагогикалық практиканың жаңа,болашағы мол бағыты деп есептеліп отыр.

Қазіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып отырған жаңа ақпараттық технология әдістерін пайдалана отырып,мемлекетіміздің ертеңі-бүгінгі ұрпақтың еңбексүйгіш,ақыл-ойы жан-жақты дамыған,өздігінен ізденгіш,өз ойын ашық айта алатын жеке тұлғаның қалыптасуынаөз мүмкіндігім мен қабілетімді жұмсап келемін.

Еңбек еткен жылдарымның ішінде сынып жетекшісі бола жүріп,көптеген түлектерді алтын ұя мектептерінен ұшырдым.7 сыныптан бастап үзбей физика пәнінен сабақ берген оқушыларым Ұлттық Бірыңғай Тестілеу қорытындысында жақсы нәтижеге қол жеткізіп келеді.

Оқушылардың ғылыми көзқарасын қалыптастыра отырып,өзгермелі қоғамға икемделген жан-жақты білімді де дарынды тұлғаны білім нәрімен сусындатып,тәрбиелеуде жұмыстана бермекпін.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Н.Ә.Назарбаев: «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті

50 елдің қатарына кіру стратегиясы» - Егемен Қазақстан газеті. 19/І-2006. №16

2. Н.Ә.Назарбаев: «Қазақстан экономикалық,әлеуметтік және саяси  жаңару жолында» Егемен Қазақстан газеті 3/ІІІ-2005. №13

3. «Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы» Егемен Қазақстан газеті. 16/І-2004 .№5

4. «Тәрбие тағылымдары» /озық іс-тәжірбиелер жинағы/  Алматы .2007ж

5. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Н.Ә.Назарбаевтың 20/ІІ-2007ж Қазақстан халқына жолдауынан.

6. «Физика және астрономия» республикалық ғылыми-әдістемелік педагогикалық журналы. 2007ж. №4

7. Интернет материалдары: «Gooqle» және «Mail.ru» сайттары. 2008, 2009 ж.