Баяндама "ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ МАМАНДЫҚТАР ӘЛЕМІНДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ."

ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ МАМАНДЫҚТАР ӘЛЕМІНДЕ АҒЫЛШЫН ТІЛІНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ.

Бозаева Асылжан Канатовна, директордың

кәсіби бағдар беру жөніндегі орынбасары,

ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Қарағанды облысы,Теміртау қаласы,

«№2 ЖББОМ» КММ

    Мамандық таңдау деген өзің айналысқың келетін жұмысты таңдау ғана емес, өзің араласқың келетін ортаны да таңдау. Қазақ "Адам екі түрлі жағдайда қателеспеу керек: бірі - жар таңдағанда, екіншісі - мамандық таңдағанда" деп бекер айтпаса керек.

     Мамандық - қарапайым өмір сүру көзі болып табылатын және қандайда бір дайындықты, жауапкершілікті талап ететін еңбек қызметінің маңызды бөлігі.

Қазіргі таңда ағылшын тілі қалықаралық бизнес және көпұлтты корпорациялардың тілі деген атқа ие болды.

      Ағылшын тілін құрылыста, сәнде, психологияда, дипломатияда қолдана бастады, ағылшын тілі БҰҰ, НАТО, Юнеско секілді әртүрлі халықаралық ұйымдардың ресми тілі болып саналады.

Келіссөздердің басым бөлігі Шекспирдің тілінде жүретіндігіне және осы тілде өндірушілер елінің «Made in China» деп жазатындығына назар аударыңыз.

Дүниеде көптеген елдер бар, ал олардың тұрғындарының қарым – қатынас тілі одан да көп. Дәл, қазіргі уақытта сөз өзге жүздеген тіл жайында емес, бірнеше мыңдаған тіл жайында болып тұр. Жер бетінің тұрғындары бір – бірін қалай түсінеді? Осы мақсатта тұрғылықты орның мен ұлтыңа қарамастан , бірі – бірімізбен қарым қатынас жасау үшін , халықаралық тіл қызмет етеді. Солардың бірі ағылшын тілі болып табылады. Сонымен қатар ағылшын тілі, бүкіл адамзаттың ұлтаралық тілі болып саналады. 

Қазіргі таңдағы ағылшын тілінің мәнін бағалау қиын. Оны қолданатын 1 миллиард адамды есепке алмау дұрыс емес. Оның жартысы үшін ағылшын тілі туған тіл деп саналса, 600 миллионы оны шет тілі деп есептеген. Ағылшын тілінің қазіргі таңда таралу ауқымының жоғары екендігі сөзсіз, сондықтанда бұл тіл әр салада бірдей болуы мүмкін емес.

Оның көп түрлі нұсқаларына және әр ұлттың ерекшеліктеріне қарамастан ағылшын тілі біздің жер шарындағы ең танымал тіл болып қала береді. Біздің өміріміздегі ағылшын тілінің қазіргі рөлі қандай? 

Жалпы , бүкіл әлемдегі саясатта, экономикалық, ғылыми, спорттық өмірдің «ағымы» ағылшын тілінде. Ағылшын тілі БҰҰ – да ресми және жұмыс тілі болып бекітілген. Елбасылардың барлық саммиттары, кездесулері, заң мен үкім шығаруды жазулары, дебаттары мен келіссөздері барлығы да ағылшын тілінде өтеді. Бұл тіл бүкіл әлем ғалымдарының, ғылым докторларының және академиктерінің қарым – қатынас жасау тілі болып табылады. Әлемдік тәжірибені уйрену мен ғылыми ақпараттарды алмасуда халықаралық конференциялар тек ағылшын тілінде жүреді. Олимпиада ойындары мен елдер арасындағы жарыстарды өткізуде ресми тіл ретінде ағылшын тілін таңдаған.

Ағылшын тілінің маңызы қазіргі таңда өте жоғары, оны білу асқан ерекшелікті талап етпейді. Біркездері компьютерлер мен ұялы телефондарды белгілі бір әлеуметтік топтың адамдары ғана пайдаланатын. Ал, қазір бұл құрылғылар бірінші қажеттілік болып табылады. Ағылшын тілін де солай деуге болады. Оны барлық жерде оқиды: мектептерде, университеттерде, курстарда. Ал , біздің сандық технология дамыған ғасырымызда ағылшын тілін үйден шықпай – ақ, скайп арқылы оқып – үйренуге болады. Кез – келген сауатты адам ағылшын тілін білуге міндетті, оны білу әрі қарай дамуға , қалыптасуға көмектеседі. Қазір көптеген ағылшын тілін үйрететін ұйымдар ашылған. Бірақ мұны оңай деп ойлау дұрыс емес. Қайсы бір тілді үйрену бұл – ұзақ үдеріс, ол көп уақыт пен қаржыны талап етеді.

Ағылшын тілін үйренуге тиіспіз. Саяхатқа шығып, әртүрлі ұлттың адамдарымен еркін сөйлескіңіз келе ме? Шет елдің университетінің студенті болғыңыз келе ме? Карьералық жағынан алға басатын жақсы жұмысты қалайсыз ба? Мүмкін, сіз шет елде жұмыс жасағыңыз келетін шығар? Кеңес біреу – ағылшын тілін үйреніңіз. Уақыт өте келе сіз, әлемдік хат алмасулардың 75% ағылшын тілінде, компьютердегі ақпараттардың  80%  осы тілде сақталады, көптеген халықаралық құжаттар, баптар, әдеби шығармалар, нұсқаулықтар ағылшын тілінде жазылған. Біз әлі кино саласы мен музыка саласын айтып отырған жоқпыз. Америкалық фильмдер біздің өмірімізге мықтап енді, ал поп – орындаушылар өлеңдерінің бәрі ағылшынша.

Қазіргі заманда ағылшын тілін білу бұл – әлемге ашылған терезе іспеттес. Бұл тілді білсеңіз онда сіз көптеген мақсаттарға және жаңа мүмкіндіктерге қол жеткізесіз.

Ағылшын тілін талап ететін мамандықтар:

-веб-дизайнер, телемаркетолог, копирайтер, операциялық жүйені жасап шығарушы, программисттер, дизайнер, интерьер дизайнер, маркетологтар, пиар-менеджерлер, жарнамалаушы агенттіктер, суретшілер, бездірушілер, ландшафт дизайнері, инженер-сәулетші, журналист, геолог, археолог, этнограф, жолсеріктер, стюардессалар, клиникалық зерттеу бойынша маман, аудитор, бизнес-тренерлер, редактор, лексикограф, дипломат, лингвист, экскурсоводтар т.б

Бүгін көптеген мамандық ағылшын тілін білуді талап етеді: хатшы, қаржы маманы , менеджер, маркетолог және т,б. Ең жоғарғы төленетін жұмыс ол гид-аудармашының, әдеби және  синхронды аудармашының жұмысы болып есептеледі.

Қазіргі уақытта бүкіл жерде компьютеризация жүріп жатыр, сондықтан  веб-дизайнер, телемаркетолог және копирайтер мамандықтары кеңінен танылып бара жатыр. Ағылшын тілін білмесеңіз бұл салада жақсы маман болып жұмыс істеу екі талай, өйткені бұл мамандық тікелей компьютермен байланысты ал , компьютердің тілі ағылшын тілінде.

Ағылшын тілін білу журналист жұмысында да өте қажет. Бұл шығармашылық қызмет сіздің карералық баспалдақта жоғарыға көтерілу үшін, шет елде іссапарларда шет елдіктермен қарым – қатынас орнатуда өте қажет.

Іссапар деген түсініктің өзі романтикалық мамандықтар −  геолог, археолог және этнограф сияқты, кейде тастанды жерлер және жер шарның әлі зерттелмеген жерлеріне саяхат жасайтын мамандықтармен тығыз байланысты.  

Желілік бағдарламаны жасаумен айналысатын әрбір маман осы желіге арналған хаттамалармен, әртүрлі нүктелердің құрылысын, ақпаратты енгізуді және т.с.с. білуі тиіс. Желілік – программисттер өз ісінің маманы,олар берілістерді кіруде ықшамдап, шығуда қайта аша алады. 

Бұл салада ағылшын тілін білу өте маңызды. Ағылшын тілін толық меңгермейінше бұл салада сәтті жұмыс істеу қиынға соғары ешкімге де жұмбақ емес. Барлық терминдер ағылшын тілінде екендігін ескерген жөн. 

Дизайнердің қызметі келесі категорияларға бөлінеді: үй техникасының , жиһаздың, транспорттық құралдардың, еңбек құралдарының, механизмдердің, құралдардың, машиналардың және тағы басқаларадың дизайндары. 

Қандай мамандық болмасын, іссапарлар қызметтік өмірді жақсартуға, оны түрлендіруге және қызықты етуге, жаңа қалалар мен елдерді тануға мүмкіндік береді.

Графикалық дизайнның жеке бағыты компьютерлік дизайн болып саналады. Осы саланың мамандары компьтерлік үлкен суретті, 3D-анимациялар және презентациялар жасап шығаруда еңбектеніп жатыр. Олардың қызметін фильмдер түсіруде және безендіруде, мультипликациялауда және  компьютерлік ойындарда қолданады.

Ландшафт дизайнері бақшалар мен саябақтарда қолдан жасалған және тірі өсімдіктерді отырғызумен, жобалаумен айналысады. Ол өз білімін аумақты көгалдандыруда тәжірибеде сынып көреді және қолданады.

Сәулетші дизайны инженер-сәулетшінің негізгі жұмысының бөлігі болып табылады. Бұл абстрактылы ойлауды талап ететін шығармашылық мамандық. Сәулетші жобасын жасап шығу үшін көп білім мен уақыт қажет. Кез – келген жұмыс сұлбадан басталады, бірақ  өз ойлағаныңды толық  жеткізу үшін инженер – сәулетшіге басқа да мамандардың көмегі қажет болады. 

Этнографтар археологтармен тығыз байланыс орната отырып, әлемдегі халықтардың тұрмыс – тіршілігін, мәдениеті мен дәстүрін зерттейді. Мұндай жандар көп уақытын үйден тыс жерлерде өткізеді және есеп жазарда ғана оралады. 

Жолсеріктер мен стюардессалар бүкіл өмірін іссапарда өткізеді. Бұл мамандық күн сайын түрлі адамдармен аралауға ғана емес өз кампаниясының бетке ұстары болуға мүмкіндік жасап қана қоймай, Қазақстанның көпдеген қалаларын тегін жүріп өтуге мүмкіндік береді.  

Қазір клиникалық зерттеу бойынша маман атты қызық мамандық үлкен танымалдылыққа ие болуда, оның негізгі жұмысы тапсырыс берушінің талаптарына сай медиалық зерттеу орталықтарын тексеру болып табылады. Мұндай адамдардың жұмысының көп уақыты іссапарда және клиникалық зерттеу өтіп жатқан жерлерде өтеді. Бұл жұмыста қызметкер өз жұмысын өзі жоспарлауға көп рұқсат етіледі.

Аудитордың жұмысы құқықтық – экономикалық саладағы компаниялардың жұмысын тексерумен тығыз байланысты. 

Тағыда бір іссапарды қажет ететін мамандықтардың бірі − бизнес-тренерлер. Бұл қызметтің түрі көптеген ірі компанияларда бар.

Сонымен қатар, егер сіз демалыста немесе бос уақытыңызда шет елдерде жұмыс жасағыңыз келсе, ағылшын тілін білсеңіз, онда сіз отелье қызметкері немесе тапсырысты жеткізіп беруші және гувернер болып жұмысқа орналаса аласыз. Бұл мамандықтар шет елдерде өте сұранысқа ие және жалақысы жоғары. 

Өте сұранысқа ие және жалақысы жоғары мамандықтардың бірі – редактор мамандығы. Кез – келген жағдайды жазуға болады: газет – журналдар мен жазушылардың еңбектері. Редактор – бұл ақпаратты басып шығармас бұрын қайта өңдеуден өткізетін адам. Бұл өте жауапты іс.

Сонымен полиглоттара арналған, кеңінен талаған әрі қызық мамандық – аудармашы. Ол шығармашылыққа шектеусіз мүмкіндіктер ашады: қаласаң, штаттарда жұмыс жаса, қаласаң – фрилансер бол, синхронды немесе жазбаша аудармалар жаса. Бірақ бұл өте қиын мамандық қой:  синхронды – аудармашыларда жұмыстың көптігінің арқасыда жүйкелері жұқарады. Егер, сіз өз таңдауыңызға нық сенімді болсаңыз онда жүйкеңіз және төзіміңіз темірден болуы тиіс. 

Шет тілімен байланысты мамандықтардың барлығы да өте қызықты және әртүрлі. Бұл айдармашы, шифрді шешуші, лексикограф, әдебиеттанушы, редактор, қаріп дизайнері, экскурсовод, дипломат және мұғалім.

Орта ғасырдағы сауатты адамның әр қайсысы латын тілін білуі міндетті болған болса, қазіргі таңда ол ағылшын тілі болып есептеледі. Ағылшын тілін оқыңыздар және өздеріңіздің өмір көкжиектеріңізді кеңейтіңіздер.

Ағылшын тілін білген адам, кез келген  мамандықты меңгере алады. Шет тілін білген, шет қалмайды дейді.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Н.Н.Захаров, В.Д.Симоненко. Профессиональная ориентация школьников. Москва «ПРОСВЕЩЕНИЕ»
2. Е.А.Климов. Как выбирать профессию. Москва «ПРОСВЕЩЕНИЕ»
3. Энциклопедический справочник. «2000 профессий»
4. Борздун  В.Н.,  Борздун  Л.А.  Исследовательская  деятельность  в  школе:  критерии  оценки  //  Методист.-  2003, № 6.
5.  «Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона

6.    «Английские слова», Институт информационных и управленческих технологий, М, 2010г.