Баяндама: "Бала психологиясы дамуындағы ата-ана рөлі"

Баяндама.

Тақырыбы: Бала психологиясы дамуындағы ата-ана рөлі.

Отбасында басты мәселелердің бірі-баланың тіршілік іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыру. Ол үшін баланың күн тәртібі, жеке басына қойылған талаптар, міндеттер, үй еңбегіне араласуы, білімі, қызығушылықтары, бос уақытын дұрыс ұйымдастыруына көмектесіп ықпалын тигізу.

Мынау жасампаз ғасырда, жаһандану дәуірінде мектеп партасында отырған баланың жан-жақты тәрбие алуына ең бірінші ықпал ететін ұстаз болса, оның сүйеушісі- ата-ана. Сондықтан ата-ана өз баласының білім алуына барынша жағдай жасауы тиіс. Бала тәуліктің ¼ бөлігінде, яғни, 6 сағат мектепте болса, 18 сағат өз отбасында тәрбие алады.

Халқымызда «әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» деген нақыл сөз тегін айтылмаған. Ата-ана өзінің мінезі, дағдысы, сөзі, іс-әрекеті арқылы баласына үлгі көрсетеді.

Бала тәрбиесі-өте күрделі үрдіс. Оның күрделілігі бесіктен бастау алып, үнемі уақытпен, бала көңіл-күйімен және қабілетімен, икемділігімен қадағалау қажеттіліктерімен айқындалады. Тәрбие баланың сәби кезінен бастап кәрілік кезеңіне дейін бірнеше кезеңдерді қамтып өтеді екен.

1. Нәресте ана құрсағынан шыққан сәбилік кезеңі,

2. Бүлдіршін балалық кезеңі,

3. Қоршаған ортамен танысу,

4. Бала-бақша,мектеп, тағы сол сияқты оқу орындары,

5. Жұмыс орны,

6. Кәрілік кезең.

Бұл кезеңдер өзіне сай ерекшеліктерімен адам өмірінің сатылары болып табылады.

Халқымыз «ұядан не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деп айтады. Бала әрқашанда ата-анадан мейірімділікті, сүйіспеншілікті, жүрек жылуын қажет етіп, ата-ананы өмірдің тірегі санайды. Эпик те «күллі ғажаптың ішінде ең тамашасы-жақсы тәрбиеленген адам»,-деп пайымдайды. Ата-ана-отбасындағы жетекші тұлға, бала тәрбиесінің қамқоршысы, өнегесі. Ата –ананың тіршілігінде көрген қызығы, жақсылығының ең бағалысы ол-перзенті. Отбасы- адам ғұмырының тірегі ғана емес, қоғамның да басты негізі. Адамның жеке басының алғашқы қалыптасуы отбасынан басталады. Оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілері отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы-оның көкірегінде көп жылдар бойы сақталып, мәңгі есінде болады. Отбасы- бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының тигізетін әсері мол.

Ата-ана өзінің міндеті мен жауапкершілігін жақсы білуі тиіс.

1. Мәдениетті адам тәрбиелеуге және өз баласын таза өмір сүруге бейімдеуге міндетті.

2. Білім алуына көмектесуге міндетті,

3. Жүйелі білім алуына жағдай жасауға міндетті,

4. Үнемі ата-аналар жиналысына қатысуға, мұғаліммен кездесуге, баласының мектептегі өмірімен танысуға міндетті,

5. Баланың өміріне, денсаулығына зиян келетін темекі, арақ, т.б. улы заттарды қолданбауға, олардың балаға зиянды екенін түсіндіруге міндетті,

6. «баланы жетіге келгенше тыйма, жетіден он төртке келгенше білім беріп қина, он төрттен кейін үлкен азамат деп сыйла» деген қағиданы берік сақтауға міндетті.

Ана-ананың жауапкершілігі:

1. Балаға арамза әрекет жасағаны үшін жауапты,

2. Мұғалімге, мектептің педагогикалық ұжымына балағаттау және әдепсіз қарым-қатынас жасағаны үшін жауапты.

3. Бала тәрбиесі үшін қабылданған барлық қаулылардың орындалмағанына жауапты,

4. Баланың адамгершілік тәрбие алу үшін,өз жанұясында бірлік пен татаулықты ұстануға жауапты,

5. Мектептен кейінгі баланың білім мен тәрбие алуына бақылау жасауына жауапты,

6. Кәмелеттік жасқа жеткенге дейінге баланың салауатты өмір салтына сай тәрбие алуына жауапты.

Ата-аналарға арнлаған тест.

Сіздің өміріңізде бала қандай орынға ие?

Шарты: зейін қойып сұрақтарды оқыңыз және шын мәніндегі жауапты беруіңізді сұраймыз.

Жауаптар:

А) Қолымнан келеді және әр кезде солай дасаймын.

Ә) Қолымнан келеді, алайда әр кезде солай істей алмаймын.

Б) Қолымнан келмейді.

1. Кез-келген жағдайда жұмысыңыздың барлығын тастап, балаңызбен айналысу қолыңыздан келе ме?