Баяндама: "Химияны оқытудың интерактивті әдістері"

Қуанғанова Шынар Ибадуллақызы

Жоғары санатты химия пәнінің мұғалімі

№ 7 жалпы білім беретін шағын орталығы бар лицей орта мектебі

Химияны оқытудың интерактивті әдістері

                                                                           «Білім беру реформасы табысының басты өлшемі – тиісті             

                                                                           білім мен білік алған еліміздің кез-келген азаматы елінде

                                                                           қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге көтерілу

                                                                           болып табылады.»

                                                                                                                                          Н.Ә.Назарбаев.

           Жаңарған Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы басты мақсаттарының бірі ретінде әлемдік деңгейдегі бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына ену бағыттары адамды жоғары маңызды құндылық деп танып, қоғамның дамуының өзегі болып табылатын болашақ мамандарды кәсіби даярлау сапасын жетілдіруді басты бағдар тұтады.
           Қай елдің болсын өсіп өркендеуі, әлемдік ортада алдыңғы шептен орын алуы оның ұлттық білім беру жүйесінің қалыптасуына, даму бағытына, қазіргі таңдағы оқытудың дидактикалық жаңа сипаты – жаңа оқыту технологияларын, оқу ақпараттарын ұтымды қолдану, шығармашылық оқыту түрлерін кеңінен пайдалануға байланысты.
             Қазіргі заманғы жоғары мектеп дидактикасы оқушылардың құзыретті, ойлау белсенділігі жоғары, ізденімпаз, дербес, шығармашыл болып қалыптасуын әдіснамалық тұрғыда, қазіргі қоғам талаптарына сәйкес жаңаша негіздеуді қажет етеді.
            Қазіргі кезеңдегі еліміздің күннен – күнге гүлденіп дамуы, жаңа саяси – экономикалық өрлеу, болашақ дамуға бағдарланған өзгермелі өмір жағдайлары адамнан ақыл – ой белсенділігін, өзекті мәселелерді шығармашылықпен шешу, оны оңтайлы пайдалануды талап етеді. Сондықтан болашақ мамандарды кәсіби даярлауда көрсетілген міндеттерді шешудің басты тұғыры ретінде оқушыларды құзыреттілікке икемдеудің маңызы зор.
            Оқытудың әдістерін таңдау көптеген факторлармен білім берудің маңызды мақсаттарымен, оқу курсының ерекшеліктерімен, сабақтың мақсатымен, оқушылардың мүмкіндігімен, қолда бар оқу құралдары және уақытпен, мұғалімді мойындауымен, олар пайдаланатын дидактикалық жүйенің ерекшеліктерімен анықталады.Оқыту әдістері оқыту процесінде маңызды қызметтер атқарады. Әдістердің көмегімен оқытылатын материалдардың тиісті мазмұнымен оқушыларға берілуі, оқушылардың интеллектуалды дамуы және қажетті жеке қасиеттерін қалыптастыру. Осы бағытта оқушылардың белсенділігін арттыруға мүмкіндік беретін әдістемелік тәсілдер интерактивті деп аталып жүр. Бұл әдістерді қолдану сырттай өте жеңіл көрінгенімен, өзіндік ерекшеліктері мен қиындықтары да бар.
            Интерактив – ағылшынның «өзара әрекет» деген сөзі.Демек, интерактивті оқыту әдістері тұлға аралық қарым – қатынасқа негізделе отырып, «жеке тұлғаны дамытуға бағытталатын» қазіргі білім беру талаптарын қанағаттандырады.Сонымен бірге, сапалы білім алудың алғышарттары болып табылатын таным белсенділігі мен ізденіс дербестігін қалыптастырып қана қоймай, ары қарай дамытады.
          Интерактивті оқыту әдістері дәстүрлі оқыту әдістерінен оқу үрдісінде оқушылардың өзінің өмірлік тәжірибелерін пайдалану арқылы есте берік сақтаумен, мәліметтерді талдап,жинақтау арқылы жеке және кәсіптік қабілеттерін аша алуымен ерекшеленеді.Дегенмен, интерактивті оқыту қажетті ақпараттарды игеруге уақытты көбірек бөлуді, бағалауда жаңа,күрделі өлшемдерді қолдануды қажет етеді. Интерактивті әдістерді қолдануда оқушыларды сапалы дайындықпен қамтамасыз ету оқу процесінің нәтижелігіне тікелей байланысты. Басты тапсырма оқушыларға берілген білімнің бағасында емес ол тапсырманы орындаудағы іс – әрекетінде. Интерактивті әдістерді сабақ барысында қолданудың басты құрылымы мынада: сабақ басталысымен оқушыларға белгілі бір тақырыпты беру және осы тақырыптың әрі қарай дамуына септігін тигізетін іс – әрекеттерді уақытылы жинақтай білу. Осындай интерактивті оқыту әдістерін қолдану арқылы химия пәнін оқушыларға жете меңгертуді сонымен қатар мамандықтарын меңгеруде осы білімдерін кеңінен қолдануына жете мән беріп келемін.
        Жұмыс барысында алдыма қойған мақсаттарым:
• Оқушыны химия пәні арқылы мамандыққа баулу.
• Оқушының білім – білік дағдыларын қалыптастыру.
• Білім алуға деген ынтасын арттыру.
• Оқушының белсенділігі мен іскерлігін арттырып, шығармашылыққа баулу.
• Химиялық тілді, теориялық білімді практикамен ұштастыру.
• Мамандығына байланысты химиялық үрдісті түсіндіре алатын жеке тұлға қалыптастыру.
              Химяны меңгертуде формулалардың маңызы зор, сондықтан сабақ барысында формуланың жалғасын табатын перфокарталардың да алатын орны ерекше.Сонымен қатар оқушыларға әр түрлі тақырыптарда жеке жұмыстар тапсыруда сабақты тереңдете түседі, осы зерттеген тақырыптарын ортаға салуға мүмкіндік береді.
           Осындай әдіс - тәсілдер арқылы әр сабақта жұмыс істеу барысында оқушылардың білімдері тереңдейді, есте сақтау, химиялық тілмен сөйлеу қабілеттері дамиды және олар ізденімпаздыққа, үнемділікке тәрбиеленеді.
          Химия сабақтарында оқушылардың белсенділігін, пәнге қызығушылығын арттыруда төмендегідей жұмыс түрлерін ұйымдастыруға болады:
• Дидактикалық ойындар (ойлан тап, химиялық лото, химиялық «лабиринт»)
• Топпен жарыстыру (берілген уақытта тапсырманы топпен орындау түрлері, әртүрлі әдіс – тәсілдерді пайдалана отырып)

• Еркін тақырыптарда мәтін құрастыру, ертегі шығару, ребустер мен сөз жұмбақтар, басқатырғылар  құрастыру,шығармалар жаздыру.т.б.
• Оқушыларды әдебиетті іріктеуге,аннотация жасауға,конспектілеуге,кортетекалар жасауға, жоспар жасауға, материалдар жинауға, оның жоспарын жасауға үйрету.

Осы орайда 2013 жылғы 20 желтоқсанында  облыстық әдістемелік кабинеттің инновациялық  бөлімінің жетекшісі Букеева Гүлжанат Ануарбекқызының ұйымдастыруымен  «Оқытудың интеративті түрлерімен әдісі арқылы оқушыны құзыретті жеке тұлға ретінде дамыту» тақырыбында облыстық семинар болып өтті.  Семинардың мақсаты :   Оқытудың тиімді әдістері арқылы пәнді оқыту әдістемесін жетілдіру. Сондай - ақ оқушының жеке дарыны мен шығармашылық  қабілетін  дамыту, заман талабына  сай  тұлғаны  қалыптастыруға қол жеткізу әдістерін үйрену, тәжірибе алмасу. Семинар жұмысына Талғар , Іле, Қарасай, Еңбекшіқазақ, аудандарының инновация бойынша  әдіскерлері, мектеп мұғалімдері, әдістемелік бірлестік жетекшілері қатысты.

Семинардың негізгі мазмұны теориялық және практикалық бөлігін откізуде бағдарға алу болып табылды. Теория сұрағында презентация формасы қатысты, ал практикасында сыныптардағы оқу қызметін ұйымдастырылуы  қарыстырылды.
       Семинарда сабақтарды интерактивті оқытудың әдіс – тәсілдерінің  мүмкіндігін дамытуды  іске асыру мәселесі бойынша пән мұғалімдерінің тәжірибе жұмысы ұсынылды. «Рыбья кость» әдісі бойынша қорытынды сабақ (биология пәнінің мұғалімі Қыстаубаева Г.Қ.), «Ажурная пила» әдісі бойынша жаңа білімді меңгерту кезеңі (химия пәнінің мұғалімі Қуанғанова Ш.И.).
     Семинардың қортынды бөлігінде семинардың өткізуі туралы қатысушылар пікірлдерімен бөлісті.

.