Баяндама тақырыбы "Жанұия, мектеп және қоғам"

МДШОҚаратал орта мектебі

Баяндама

Тақырыбы:Жанұя,мектеп және қоғам

Рақымбекқызы Н

2014ж

Мектеп,жанұя және қоғам

    Жастар – еліміздің болашағы. Жастардың қандай болуы біздің қоғам мен Қазақстан Республикасындағы білім беру ұйымдарына байланысты.

Бүгінгі білім беру ұйымдарының мақсаты тек қана білім мен білік дағдыларын меңгерту ғана емес, сонымен қатар өзін-өзі дамытуға ұмтылатын ақылды да алғыр, ой-өрісі ақпарат көздерін өз бетімен қорытып қолдануға қабілетті, мемлекеттік тіл мен мемлекеттік рәміздерін құрметтейтін, салт-дәстүрін дәріптейтін, өз елінің тарихын қадір тұтатын, елін,жерін, Отанын қорғауға оның тағдырының жарқын болуы үшін үлес қосатын отаншыл жастарды тәрбиелеу болып табылады.

   Иә, жастарды отаншыл, ұлтжанды етіп тәрбиелеу – қазіргі күннің уақыт талабы. Мемлекетіміз жастарды қазақстандық патриотизм мен азаматтық рухта тәрбиелеу қажеттілігін Қазақстан Республикасының «Білім туралы», «Тіл туралы» Заңдарында, «Мемлекеттік жастар саясаты» туралы концепциясында «ҚР мемлекеттік рәміздер туралы» жарлықтарында айтылған. Себебі мемлекеттік тіл мен мемлекеттік рәміздерді білмеген, елінің, жерінің тарихын меңгермеген, ұлтының салт-дәстүрін құрметтемеген азамат елі үшін қызмет етіп, халқымыздың тұғырын нықтайды дегенге сенуге болмайды.

    Ендеше жеткіншек ұрпақты қалай өз елінің патриоты етіп тәрбиелеуге болады?  Оқушыларды патриоттық рухта, биік адамгершілік құрметке тәрбиелеуді Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерінен бастаған абзал. Себебі еліміз үшін ұлылықтың басы тіл мен рәміздерді қадірлеуден басталады. Бұл бағытта біз қандай жұмыс атқарып жатырмыз? Қазіргі таңда білім ошақтары мемлекеттік мерекелерде, салтанатты жиындарда, әр дүйсенбі сынып сағатын әнұран айтумен бастайды. Бұл құптарлық, қуанарлық іс. Бірақ, қолын жүрегіне қойып әнұран айтып тұрған оқушы әнұранның әрбір сөзінің мәнін түсіне ме? Оның әрбір сөзінің мән-мағынасын, тарихын біз түсіндіріп жүрміз бе? Өкінішке орай, көп жағдайда жоқ. Оқушы әнұран айтылып жатқанда ешқандай сезінбейді, тебіренбейді. Тек ертерек айтылып бітсе екен деген бір ғана сезіммен тұрады.  Оқушыны қойып жоғарғы аға буындар, билік басындағылардың өздері де әнұранның сөзін білмейтіндері бар.Бұл жасыратын жайт емес. Қазақта «ауруын жасырған өледі» деген мақал бар. Шынын айтқанда біз елім, жерім деп сезінбейтін ұрпақтар өсіріп жатырмыз ба деген сұрақтар қылаң береді. Бұл орайда неліктен оқушылар әскер қатарына барғысы келмейді, неліктен оқушыларда ғарышқа ұшсам деген арман-қиял жоқ, неліктен... деген сұрақтар туындайды. Себебі, бізде осы құндылықтарды мадақтау, қастерлеп айту, ұлы сезімдерге тәрбиелеу жеткіліксіз.

    Патриоттық сезімнің нысаны мен қайнар көзі – Отан десек, оның мазмұны – туған жер, ұлттық тіл, тарихи ескерткіштер. Яғни әр оқушыға балалық шағынан бастап Қазақстан – менің Отаным, мен Отаным алдында борыштармын деген ойларды сіңіру қажет. Мысалы, сабағымызда

Елордамыз – Астананың күнделікті тұрмыс-тіршілігі, оның күн өткен сайын өсіп келе жатқан көз қызықтырар  кешендері туралы қысқаша әңгіме жүргізіп отырсақ, оқушыларда өз қаласына деген сүйіспеншілік сезімдері туар еді. Әрбір тақырыпты түсіндіргенде жалаң тілмен айтып өтпей

 жан-жақты ізденіспен, қажет болған жағдайда мақтаныш сезімдерімен түсіндірсек неліктен оқушы қызықпасқа? Ата-бабаларымыздың ел қорғаудағы ерліктері, ел басқарудағы өзіндік дәстүрлері қазіргі таңда оқушыларды өз қырынан қызықтырары сөзсіз.

    Баланы осы мақсатта тәрбиелеу тек мектептің қолында ғана сияқты көреміз. Өкінішке орай, тіршілік қамымен әркім өз бетінше өмір сүрген заманда бала тәрбиесіне, ұстаз өз тарапынан бар күшін салады. Ал отбасында жалғасын таппай жатса далаға кеткен еңбек. Тәрбиеге арнайы уақыт, шектелген сағат бөлінбеген, тәрбие күнделікті іс, қылығымыз арқылы еріксіз жүріп жатыр. Жай ғана дастархан басындағы ұлағатты әңгіме, болған уақиғаны әділетті саралай білсеңіз, соның өзі бала жүрегінен үлкен орын алады. Батырлықтың бастауын балалық шақтан бастап, өскенде Отанына қалтқысыз қызмет ететін патриот болуға итермелеу керекпіз. Осы бағытта ата-аналарды мектепте өткізілетін іс-шараларға жиі тартуымыз керек.

  Өзім жұмыс жасайтын Қаратал орта мектебінде өсіп келе жатқан ұл – қыздардың Отанын сүюі мен ұлттық мақтанышты бойларына берік сіңіру үшін халқымыздың ғасырдан ғасырға тарап келе жатқан тәрбиенің мол құндылықтары жинақталған «Атамекен» тәлім-тәрбие ордасының бағыттары бойынша жұмыс істейміз. «Атамекен» бағдарламасы отаншыл жастарды тәрбиелеуде нағыз дана бағдарлама деуге болады. «Өткеніңді білмей, болашаққа аяқ басу жоқ» демекші, бағдарламадағы әр бағыт тұнып тұрған тәрбие. Осы бағдарламаға сүйене отырып патриоттық айлық кезінде ашық тәрбие сағаттары, дөңгелек үстелдер, сурет байқауы, кездесулер өтті. Жыл сайын  „ Туған жер – алтын бесік“, „Астана – бас қала“, „Туған жерім - Жетісу“ тақырыбында жас суретшілер байқауы дәстүрлі түрде өткізіледі.

    Аудан көлемінде де патриоттық тәрбие беруде түрлі іс-шаралар ұйымдастырылуда,  дегенмен де ұлттық рух беретін ұлттық арнадағы „Азамат“, „Көкпар“ тәрізді тартысты шара ұйымдастыру керек деп ойлаймын.

   Өз сөзімді Алаштың ардақты азамат ақыны М.Жұмабаевтың „Мен жастарға сенемін“ деген өлеңіндегі айбатты да, қайратты, жүректері таза, жанынан арын биік қоя білетін, қоғамның нағыз жалынды тасқыны жастарға дұрыс бағыт-бағдар беріп, толық мәніндегі елінің жанашыр тұлғасы бола білетін азамат етіп тәрбиелеуге күш салайық.  

  Жастар – еліміздің болашағы.  Ұрпақтарымызды парасатты да, бойында

азаматтық намысы бар, елін , жерін сүйетін азамат етіп өсіргіміз келсе, бүкіл

қоғамдық дамудың негізін келешек ұрпақ тәрбиесіне бағыттауымыз

керек. Бүгінгі білім беру ұйымдарының мақсаты: өзін-өзі дамытуға ұмтылатын алғыр, ой- өрісі ақпарат көздерін өз бетімен қорытып қолдануға қабілетті, мемлекеттік тіл мен мемлекеттік рәміздерін құрметтейтін, салт-дәстүрін дәріптейтін,  елін,жерін, Отанын қорғауға оның тағдырының жарқын болуы үшін үлес қосатын отаншыл жастарды тәрбиелеу болып табылады.   Иә, жастарды отаншыл, ұлтжанды етіп тәрбиелеу – қазіргі күннің уақыт талабы.  Патриоттық сезімнің нысаны мен қайнар көзі – Отан десек, оның мазмұны – туған жер, ұлттық тіл, тарихи ескерткіштер. Яғни әр оқушыға балалық шағынан бастап Қазақстан – менің Отаным, мен Отаным алдында борыштармын деген ойларды сіңіру қажет. Мысалы, сабағымызда Елордамыз – Астананың күнделікті тұрмыс-тіршілігі, оның күн өткен сайын өсіп келе жатқан көз қызықтырар  кешендері туралы қысқаша әңгіме жүргізіп отырсақ, оқушыларда өз қаласына деген сүйіспеншілік сезімдері туар еді.

     Қаратал орта мектебінде өсіп келе жатқан ұл – қыздардың Отанын сүюі мен ұлттық мақтанышты бойларына берік сіңіру үшін халқымыздың ғасырдан -ғасырға тарап келе жатқан тәрбиенің мол құндылықтары жинақталған «Атамекен» тәлім-тәрбие ордасының бағыттары бойынша жұмыс істейміз. «Өткеніңді білмей, болашаққа аяқ басу жоқ» демекші, бағдарламадағы әр бағыт тұнып тұрған тәрбие. Осы бағдарламаға сүйене отырып патриоттық айлық кезінде ашық тәрбие сағаттары, дөңгелек үстелдер, сурет байқауы, кездесулер өтті.  Оқушыларға туған жерді сүюдің қажет екенін,ауданымыздың тарихы, мәдениеті, ардақты  адамдар туралы мағлұмат бере отырып, туған жерді сүйетін ұлтжанды , намысшыл азамат етіп тәрбиелеу мақсатымен тарихи ескерткіштер мен  мұражайларға саяхат сабақтар ұйымдастырдық.   Сабақтан тыс  „Туған жерім - Жетісу“, „Жерлесіміз - мақтанышымыз“,

„Астана – бас қала“ тақырыптарда тәрбие сағаттары өткізілді.Ауданымызда қастерлі орындардың бірі – Екі мәрте Еңбек Ері Нұрмолда Алдабергенов ескерткіші, жас ұрпақ сол ескерткішке барып, тағзым етуді дәстүрге айналдырды.    „Отан отбасынан басталады“ демекші жанұя тәрбиесіне де айрықша көңіл бөлген жөн.Ата-аналардың педагогикалық білімін көтеру мақсатында „Мемлекеттік нышандарды құрметтеу – Отаншылдық сезімнің  негізі“, „Отан отбасынан басталады“ тақырыпта дөңгелек үстел, лекторийлер, тақырыптық жанұялық жарыс өткізіліп бала тәрбиесіндегі ата-ананың ықпалын арттырып қана қоймай елжандылық сезімді жұртшылық арасында қалыптастырудың рөлі арта түсті.

   Жалпы мектепте қандай да бір іс жүйелі түрде жүргізіліп, әрбір пәнде өз жалғасын тауып отырса, біздің алға қойған мақсатқа жетеріміз анық.Бұл жолда ең алдымен ұстаздар қауымы талмай, жан – жақты ізденісте жұмыс жасасақ, сонда ғана біз өз Отанын сүйетін, мақтаныш ететін, елін-жерін қастерлейтін ұрпақты үлкен өмірге сенімділікпен аттандыра аламыз.

Ендеше жеткіншек ұрпақты қалай өз елінің патриоты етіп тәрбиелеуге болады?  Оқушыларды патриоттық рухта, биік адамгершілік құрметке тәрбиелеуді Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерінен бастаған абзал. Себебі еліміз үшін ұлылықтың басы тіл мен рәміздерді қадірлеуден басталады. Бұл бағытта біз қандай жұмыс атқарып жатырмыз? Қазіргі таңда білім ошақтары мемлекеттік мерекелерде, салтанатты жиындарда, әр дүйсенбі сынып сағатын әнұран айтумен бастайды. Бұл құптарлық, қуанарлық іс. Бірақ, қолын жүрегіне қойып әнұран айтып тұрған оқушы әнұранның әрбір сөзінің мәнін түсіне ме? Оның әрбір сөзінің мән-мағынасын, тарихын біз түсіндіріп жүрміз бе? Өкінішке орай, көп жағдайда жоқ. Оқушы әнұран айтылып жатқанда ешқандай сезінбейді, тебіренбейді. Тек ертерек айтылып бітсе екен деген бір ғана сезіммен тұрады.  Оқушыны қойып жоғарғы аға буындар, билік басындағылардың өздері де әнұранның сөзін білмейтіндері бар.Бұл жасыратын жайт емес. Қазақта «ауруын жасырған өледі» деген мақал бар. Шынын айтқанда біз елім, жерім деп сезінбейтін ұрпақтар өсіріп жатырмыз ба деген сұрақтар қылаң береді. Бұл орайда неліктен оқушылар әскер қатарына барғысы келмейді, неліктен оқушыларда ғарышқа ұшсам деген арман-қиял жоқ, неліктен... деген сұрақтар туындайды. Себебі, бізде осы құндылықтарды мадақтау, қастерлеп айту, ұлы сезімдерге тәрбиелеу жеткіліксіз.

    Баланы осы мақсатта тәрбиелеу тек мектептің қолында ғана сияқты көреміз. Өкінішке орай, тіршілік қамымен әркім өз бетінше өмір сүрген заманда бала тәрбиесіне, ұстаз өз тарапынан бар күшін салады. Ал отбасында жалғасын таппай жатса далаға кеткен еңбек. Тәрбиеге арнайы уақыт, шектелген сағат бөлінбеген, тәрбие күнделікті іс, қылығымыз арқылы еріксіз жүріп жатыр. Жай ғана дастархан басындағы ұлағатты әңгіме, болған уақиғаны әділетті саралай білсеңіз, соның өзі бала жүрегінен үлкен орын алады. Батырлықтың бастауын балалық шақтан бастап, өскенде Отанына қалтқысыз қызмет ететін патриот болуға итермелеу керекпіз. Осы бағытта ата-аналарды мектепте өткізілетін іс-шараларға жиі тартуымыз керек.

  Өзім жұмыс жасайтын    Аудан көлемінде де патриоттық тәрбие беруде түрлі іс-шаралар ұйымдастырылуда,  дегенмен де ұлттық рух беретін ұлттық арнадағы „Азамат“, „Көкпар“ тәрізді тартысты шара ұйымдастыру керек деп ойлаймын.

   Өз сөзімді Алаштың ардақты азамат ақыны М.Жұмабаевтың „Мен жастарға сенемін“ деген өлеңіндегі айбатты да, қайратты, жүректері таза, жанынан арын биік қоя білетін, қоғамның нағыз жалынды тасқыны жастарға дұрыс бағыт-бағдар беріп, толық мәніндегі елінің жанашыр тұлғасы бола білетін азамат етіп тәрбиелеуге күш салайық.  

Қортынды:

Құрметті ата-аналар біздің бүгінгі ата-аналар жиналысына қош келдіңіздер.бала тәрбиесі дегеніміз біздіде, сіздіде елең еткізер үлкен мәселе.Сондықтан біз бірлесе отырып қазыргі таңда орын алып жатқан балалар бойынан көрініп жатқан өз-өзіне қол жұмсау,жұқпалы ауырулар,улы шегімдіктер қатарлы қайғылы оқиғалардың алдын алу мақсатында сіздер боп,біздер боп ат салысып осы жас ұрпақтарымызды жаныда,тәніде таза руықты,белсенды азамат етып ертеңымызды сеніп тапсырып кететіндей етіп тәрбиелеуге жұмылайық..

Ата-аналар сөз алды.

Ата-аналармен бүгінгі баяндаманы сәйкестре отыра біз төмендегідей шешім қабылдадық.

Қабылданған шешім:

1.      оқушыларды көптеп мектепішілік іс-шараларға тарту.

2.      үйірмелерге көп қатыстырып оқушылардың бос уақытын аз қалдыру.

3.      қоғамдық жұмыстармен,рухани тәрбие жағына назар аударып отыру.

Осындай міндеттерді сезінген адам өмірге құлшынысы артып әрбір жетістікке жеткен сайын өзіне қамшы басып отыратын болады.сондықтан біз алда әлі де осы шешімге сай көпдеген іс-шаралар жасайтын боламыз.