Баяндама: «Жеке тұлғаның қалыптасуына педагог-дефектолог пен ата-ананың атқаратын рөлі»

Теректі аудандық оқу бөлімі

Шаған жалпы орта білім беретін мектебі

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы:

«Жеке тұлғаның қалыптасуына

педагог-дефектолог пен ата-ананың

 атқаратын рөлі»

/Баяндама/

    

 

 

 

                                           Педагог-дефектолог: Белхаирова А.М.

 

 

2014-2015 оқу жылы

Мектеп пен мектептің әріптестігі тұлғаның

                          табысты тәрбиеленіінің кепілі.

       Бала тәрбиесі кай қоғамда, қай уақытта болмасын ең маңызды мәселе. Соңғы 10-12 жыл уақыт аралығында қоғамда болып жатқан күрделі эканомикалық өзгерістер, реформалар көп жагдайда баланы көптеген проблеммаларға кездестіреді.  Жан-жақтан түсетінәртүрлі мазмұнды информатциялар баланың жеке тұлға ретінде қалыптасуына үлкен ықпал етті.                                                              Бұгінгі танда республикамыздың жалпы білім және кәсіптік білім беретін орта мектептерде тәрбие мәселесі қиын жағдайда . Оқушылар сапасыздығын былай қойғанда  мектепте тәрбие процесін орындалуы өз дәрежесінде емес. Оқушылар мектепке қалай солай киініп келеді, мектепте, мемтептыс уақыттарда темекі тартады. Ұлтық салт-дәстүрді сақтағысы келмейді. Ең қиыны орта мектепті бітіргенде, қоғамда өмірге икемсіз, қарапайым жұмыстарға қабілеттері төмен болып шығады. Оның нәтижесінде қазіргі бизнес замандында айқын байқалуда.Сондықтан жастарды ешбір кәсіпорын жұмысықа алмайды. Қазіргі таңда тәрбие шараларын жасарту керек. Тәрбие туралы ұғымды талқылау кезінде әртүрлі түсінбеушілік мен болып жатады. «Тәрбие» деген ұғым «Білім» деген ұғыммен ауыстырылып келеді. Синоним сөздер ретінде қолдалынады. Н.Г.Черночевский «Тәрбие маңызды үш ұғымнан ойлау әдеті және түйсіктің байлығы, адамның білімділігі деген толық мағналы сөз»-дейді. Тәрбе мен білімнің жағындағы осы тармақтарда анықталады, бірақ оның маңналык мағнасы бар. Қортындысы  ол бір мағнада, ол «Тәрбие» деген түсінікті көрсетеді. Оқушы білімді адамгершілік эстетикалық тәрбие жолдарын білу негізінде анықтайды. Білімді қабылдау үшін оның жоғары денгейде болуы. Оқыту ол жеке адамды қалыптастыруда маңызды міндет атқарады. Ол дүниетанымның интелектуалдық сферасын, ақыл ойды кеңейтеді, жаңа идеялар қалптастырады. Оқыту мен тірбиенің арасы кең. Оқыту негізінен білім беруге арналған дағдыны практикада қолдана білуге, білімділігін өмірде қолдана білуге анықтауға пайдаланылады, ал тәрбие- ол жеке қаблеттерін қалыптаструға және өзіндік сапа түйсігіне, тәрбиелігіне сипаттама береді. Адамңа ең бірінші білім емес, тірбие беру керек, тәрбиессіз берілген білім адамзаттын қас жауы, ол келешекте оның барлық өміріне апат әкеледі деп Әл-Фараби айтқандай тәрбие мәселесі қай заманың, қай қоғамның болмасын көкей тесті мәселесі болып келеді.                                                                                         Ата-анаға екі түрлі сурет көрсетуге болады1-шісі әдемі салынған, ал 2-шісі дұрыс салын баған үйдін суреті.              Мұғалім :1-ші сурет тәрбиесі дұрыс бала туралы, 2-ші сурет тәрбиесі дұрыс болмаған бала туралы екендігі туралы айтлады. Бала тәрбиесі үйдің фундаменті сияқты жас күнінінен басталады. «Отбасы барлығының басы, жан жақты дамуының негізгі болатын тәрбие институты. Ата-ана мен баланың қарым-қатнас нәтижесінде, адамгершілік, эстетикалық, діни тжірбиесінің алғашқы үлгісі қалыптасады. Ал әке мен шеше, ата мен әже апа мен ағалар баланың алғашқы тәрбиешілері деп В.А.Сухамлинский айтқандай алғашқы тәрбиешілірдің алғашқы тірбиесі ерте бастан, яғни бесіктен басталады». Ал 2-шә сурет бала тәрбиесінің әуелден бастап дұрыс бастамағаны көрініп тұр. Ал мына суретке қараныз (тактада тау бейнесі, таудан жарып шығып келе жатқан жаңартау бейнеленген. Жаңартаудың басында «нашар бала» деп қағазбен жасырып қоямын). Тау сіздің балағыз болса, жанартаудың атқылануына дейін қаншама процестер жүреді , сол сияқты баланыздын жаксы (жаман) болуы үшін де балаға бірнешепроцестер әсер етпей ме? Нашар бала болуы оған ата-ананың баланы бақылаусыз жіберуі.баланыңәртүрлі топқакіруі, жаксы жолдастарының болмауы бірден бір себеп. Мұны бәрін дер кезінде байқап, балаға көмекке ұмтылсақ, оны сақтап қалуға болады. Ж.Аймауытов: «тәрбиеге әсер беретін нәрсе өскен орта, ата-ананың тәрбиесі.Егер сонғысы күшті болмаса бара бара адамды замандас жолдастын азғырып, неше түрлі жаман мінезді жүқтырады»-деген. Сол сияқты баланың жақсы өсуіне жауапты ата-ана өздерініз. Бала тәрбиесіне басты рөлді ата-ана атқарады, сонтықтан олар мектеппен, Ұстаздарымен байланыс жасап, достарының кім екенін біліп отыру керек.                                                                                    

Қазіргі  қоғам жеке тұлғалардан маман ретінде төмендегі талап етеді;

 Кез келген әдебиетпен және технологиямен өз бетімен жұмыс істей білуі;

 Өз бетінше ойлай білу, анализ жасай білу, қортындылай бәлу;

  Өз ойын айта білу, түсендіре білу,басқаны үйрете білу;

  Басқаларды тыңдай білу, информатцияны қабылдай білу;

Жақсы білім ала білу;

Ұжыммен қарым қатнас жасай білу, ұйымдастыра білу (өзін өзі тексере, бағалай білу).

«Баланынбасты ұстазы ата-анасы»

Мынандай сұрақтарға жауап жазу керек:

1 Баланың қабілеті туралы не айтасыз?

2 Баланы еңбек етуге неше жастан және қалай ұйретерсіз?

3 Баланың жақсы адам болып өсуіне не кедергі?

4 Бала тәрбиесінде сіздің қателігініз неде деп ойлайсыз?

5 Жақсы оқу үшін баланызға калай комектесесіз?

6 Бала тәрбиесі үшін үйдегі  жауапкершілік күшті ме, жоқ мектептегі жауапгершілік күшті ме?

7 Бала тәрбиесіндегі Әкесі мен анасының орны қандай?

Қортынды:  баланың өсіп жетілуіне, үлгеріміне, тәрбиесіне, мінез құлқына, жанұяның  да, мектептің де, сыртқы ортаның, әлеуметтік жағдайлардың әсері бар.