Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Сабақтың тақырыбы:
Аралар мен құмырсқалар -қоғамдық бунақденелілер
2 слайд
Сематикалық карта
+
+
+
+
+
+
3 слайд
Сематикалық карта
+
+
+
+
+
4 слайд
3
700 000
3
6
3
35
5 слайд
«Таза тақта» ойыны
энтомология
трахея
Мальпиги
Жаушоғыл
6 слайд
«Миға шабуыл» ойыны
1.Бунақденелілердің қанша түрі бар?
2. Бунақденелілерді зерттейтін ғылым
3.Бунақденелілер класында қанша отряд бар
4. Зәр шығару жүйесі
5.Көкірек бөлігінде не орналасқан?
6. Бунақденелілердің дамуы қанша жолмен жүреді.
7. Бунақденелілер қанша аяқты?
8. Бунақденелілердің денесі неше бөліктен тұрады?
9. Бунақденелілердің тыныс алу мүшесі
10.Ересек жәндік қалай аталады?
7 слайд
Жануарлардың мінез-қылығын
зерттейтін ғылым этология деп аталады
8 слайд
Құмырсқалар мен аралар жер шарында кеңінен таралған. Құмырсқа Қиыр Солтүстікпен ,Антарктидада ғана кездеспейді. Құмырсқаның 12 мыңдай түрі бар. Олардың көпшілік түрлері тропиктік аймақтарда кездеседі. Құмырсқаларды зерттеумен айналысатын ғылым -мирмекология деп аталады. Аралар мен құмырсқалардың денелік мүшелері басқа жәндіктермен бірдей, сыртқы хитиндік қабықшасы бар. Ол экзоскелет деп аталады.Экзоскелетің маңызы денесінің ішкі мүшелерін қорғау
9 слайд
Құмырсқаның табиғаттағы орны
Құмырсқаның да табиғатта өз орны бар. Өмір сүру қағидаларын зерттеген ғалымдардың айтуынша, жер бетіндегі хайуаннаттар арасында «патшалық» құрған, қоғамдық құрылыстың ережелеріне бағына білген осы құмырсқа «мемлекеті» көрінеді. Тіпті әулет әулетімен өмір сүреді, әке-шешесі бар. «Кішілері» «үлкендеріне» бағынады. Біз күнде аяғымыздың астында безектеп жорғалаған сол жәндіктердің нақты бір мақсатпен, белгілі «тапсырмамен» жүретінін біріміз білсек, біріміз білмейміз.
10 слайд
Құмырсқаның құрылысы
Денесі: бас, көкірек және құрсақтан тұрады.Басы үлкен, жақтары жақсы жетілген,ауыз аппараты "кеміргіш". Басында екі фасеттік көзі орналасқан.Ол көп кішкентай линзалардан құралады.Фасеттік іс-қимылды түгелімен көрмейді. Одан басқа да үш көзі бар.Олар күн сәулесінің жарықтану деңгейін көреді. Құмырсқалардың көбісі нашар көреді, ал кейбір түрлері соқыр болып келеді. Мұрты екеу. Олар иіс,дәм, сезу жұмысын атқарады және бір-бірімен қарым-қатынас етуге көмектеседі.Көкірек бөлімі жіңішке.Онда үш жұп аяқтары жақсы жетілген.Әр аяғының басында қармақтүрлі тырнақ бар.Ол құмырсқаның жорғалақтап тіке тұрған заттарға мінуге көмектеседі.
ы
11 слайд
Құмырсқалар туылғаннан бастап,өлгеніне дейін әркім өз қызметін қалтқысыз орындайтын қоғамдық өзара қатынастар жүйесінде өмір сүреді.Құмырсқа илеуінде көпшілік жағдайда қызметі жағынан құмырсқалардың 3 маманданған тобы:
1) жыныстық топ (аталық және аналық құмырсқалар): бұлар көбею, қоныс аудару қызметін атқарады;
2)ұя салу,жыныстық құмырсқаларды және жұмыртқалар мен ұрықтарды күту, қорек жинап әкелу сияқты жұмыстарды орындайтын жұмысшы құмырсқалар;
3) тіршілігін ұяда өткізетін, жұмысшы құмырсқалар жинаған дәндерді жұмсартып, езіндіге айналдыратын және ұяны жаулардан қорғайтын жауынгер құмырсқалар болады.
Құмырсқаның түрлері
Қоғамдық бөлінуі
12 слайд
Болашақ аталықтар мен аналықтар шағылысу алдында
Аталық құмырсқалар шағылысудың алдында туылады. Ұрықтану процессі біткен соң өледі.
Аналық құмырсқа басқаларына қарағанда дене тұрқы әлде қайда ірі және оның қанаты болады.Ұрықтанғаннан кейін қанаттарын жойып, тек ұрпақ жалғастырады.Олардың өмірі 12 ден 20 жылға дейін созылады.Жас аналық құмырсқа өзара илеу құруға немесе өз илеуінде қалуға мүмкіншілігі бар.Кейде жас аналық құмырсқаны басқа илеуге қабылдайды.Өзара илеу құратын жағдайда жас аналық құмырсқа болашақ илеудің орнын таңдап, қазып бірінші камерасын дайындап жұмыртқа салуын бастау қажет.Бірінші кезде жұмыртқа салу үшін көп күш жұмсайды
13 слайд
Құмырсқа қуыршақты көтеріп құтқаруы
14 слайд
Коконның ішіндегі құмырсқа
15 слайд
Қоректенуі
Қоғамдық бұнақденелілер қоректің қорын көп дайындайды. Негізгі қорегі басқа жәндіктер, олардың дернәсілдері және өсімдіктердің жапырақтары мен тұқымдары, шырындары. Бір илеудегі құмырсқалар тәулігіне 10 мыңнан 30 мыңға дейін жәндіктерді жояды.
16 слайд
Құмырсқаға шақтыру арқылы адамдар аурулардан айығады
17 слайд
Кей елдерде тағам ретінде де қолданады
18 слайд
Ара,үй арасы, бал арасы –жарғаққанаттылар отрядының өкілі. Қазақстанның барлық облыстарында кездеседі. Ара топталып, үлкен ұя болып тіршілік етеді. Бір ұяда бір ұрғашы Ара. (аналық Ара), бірнеше жүз еркек Ара және ондаған мың (100 мыңға дейін) «жұмысшы» Ара болады. Ұрғашы ара ұяда ұрпақ өсіреді. Ол аралардың ішіндегі ең ірісі, жыл маусымына қарай денесінің ұзындығы 20 – 25 мм, ал салм. 150 – 300 мг-ге жетеді. Тәулігіне 2 – 3 мың, маусымына 200 мың ұрықтандырылған жұмыртқаға дейін (кейде ұрықтандырылмаған жұмыртқа да) салады. Ұрықтанған жұмыртқадан ұрғашы, жұмысшы және аналық Аралар, ал ұрықтандырылмаған жұмыртқадан тек еркек Аралар ғана шығады.
19 слайд
Ара балы, бал – жоғары калориялы диеталық тағам. Жұмысшы бал арасының гүлді өсімдіктердің шырынынан өңдеп шығарған өнімі, қоймалжың, тәтті сұйық. Ара балы бір шырынды және көп шырынды болып бөлінеді. Бір шырынды бал – тек өсімдіктің бір түрінен ғана жиналған шырын. Оны өсімдіктің түріне (қарақұмық балы, жөке ағаштың балы, т.б.) қарай атайды. Көпшырынды бал – өсімдіктердің бірнеше түрінен жиналған шырын. Мұндай балды табиғи бал беретін өңірлерге байланысты (дала балы, тау балы, бақ балы, т.б.) әр түрлі атайды. Балдың химиялық құрамы шырын жинаған өсімдіктердің түріне, топырағына, ауа райының жағдайына және балдың түрлеріне байланысты болып келеді.
20 слайд
Жер бетіндегі ең ежелгі жәндік (жасы жағынан) құмырсқа болып табылады.
Жәндіктің бұл түрі жер бетінде қанша жас жасағанмен, анатомиялық өзгерістердің ауылынан қашық болып, жүз миллион жылғы күйінен еш ауытқымай тіршілік жасап келеді.
Сен білесің бе?
21 слайд
Бал беретін құмырысқа-ларда бар.Олар бал жинау кезінде аралар сияқты жер кезіп нектар жинайды,балы қышқыл болады.Құмырысқа балынан салқын сусындар емдік дәрі-дәрмектер жасалады.Бал жинағыш құмырысқалардың құрсағы торсықтай болып ұлғайып кетеді,жергілікті халық оларды «бал бөшке» деп атайды.
Құмырысқалар да бал береді.
22 слайд
Балбөшке құмырсқа
23 слайд
Құмырсқалар жүрген іздерінде құмырсқа қышқылынан (феромон) тамшы қалдырады, сол иіс бойынша адаспай бір-бірін табады. Орманда тіршілік ететін құмырсқалар ағашқа өрмелегенде де бірінің артынан бірі тізіліп жорғалайды, мұнда да құмырсқа қышқылы көмектеседі.
Құмырсқалар сөйлесе ме?
24 слайд
Құмырсқалардың қоғамдық өміріне қызыққан голивудтық продюссер1998 ж «Анти» мультфильмін түсірген.
Мұхтар Мағауин құмырсқалар өркениеті мен қызыққа толы құрылымы жайлы “Құмырсқа-қырғын” әңгімесін жазды.
Қытайда бұдан 5 мың жыл бұрын жазылған “Бың Цау Гаң Му” кітабында құмырсқаның қасиеті туралы қызықты деректер келтірілген.
Құмырсқалар туралы
25 слайд
Міндеттері:
Кластерлер
1-топқа 2-топқа
Аралар
26 слайд
Міндеттері:
ВЕНН диаграммасы
ерекшеліктері ұқсастығы ерекшеліктері
27 слайд
Жаңа сөздермен жұмыс
М Э Т Ф Э
Мирмакология
Этология
Трутень
Феромен
Экзоскелет
28 слайд
Өрмекші торы
29 слайд
Қорытынды
Құмырсқа «патшалығының» мызғымастығын қамтамасыз етіп келе жатқан қасиеттерінің бір себебі-алдында айтып кеткеніміздей бүкіл құмырсқалардың тіршілік әлемі «патшаға» бағынатындығы.
Миллиондаған жылдар өтсе де, құмырсқаның қандай түрі болса да, өзгеріссіз қалған. Оны басты себебі-бірлікте, ынтымақта! Олардың өзара бірігіп, өмір сүруінде. Қорытындылай келе мен барлық адамзат құмырсқа секілді ынтымақта, бірлікте өмір сүрсе екен деймін, әрі асқан қанағатшыл болса екен деймін.
30 слайд
Үйге тапсырма
Аралар мен құмырсқалар ырымдар мен болжаулар жазу
31 слайд
Құмырсқаның қанағаты
(аңыздарға көз жүгіртсек)
32 слайд
Құмырсқа «патшалығының» мызғымастығын қамтамасыз етіп келе жатқан қасиеттерінің бір себебі - алдында айтып кеткеніміздей бүкіл құмырсқалардың тіршілік әлемі «патшаға» бағынатындығы.
Миллиондаған жылдар өтсе де, құмырсқаның қандай түрі болса да, өзгеріссіз қалған. Оның басты себебі – БІРЛІКТЕ, ЫНТЫМАҚТА! Олардың өзара бірігіп, өмір сүруінде. Қорытындылай келе мен барлық адамзат құмырысқа секілді ынтымақта, бірлікте өмір сүрсе екен, қанағатшыл болса деймін.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың тақырыбы: Аралар мен құмырсқалар қоғамдық бунақденелілер
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға тақырыпты түсіндіру арқылы мазмұнын өмірмен байланыстыра отырып, негізгі идеясын ашуға көмектесу.
Дамытушылық: сабаққа белсенділігін арттыру;
Тәрбиелік: Құмырсқаның қанағатымен, талпынысы мен табандылығын үлгі ету. Оқушыларды ауызбірлікке, ұйымшылдыққа, қанағатшыл болуға, жақсы қасиеттерді үйренуге тәрбиелеу;
Ақпараттық құрал: Интербелсенді тақта.
Көрнекілігі: Құмырсқаның суреті, құмырсқа илеуінің суреті, семантикалық карта
Сабақтың формасы: жеке, топтық жұмыс
Әдістері: баяндау, сұрақ - жауап, тірек-сызба,ойын,түсіндіру, көрнекілік, проблемалық оқыту, салыстыру, талдау, жинақтау.
6 661 495 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Сапарова Гулбаршын Амандыковна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
аудиоформат
Курс повышения квалификации
72/108/144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.