"Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу" 6 сынып

6  сынып                          математика               Өткізілу мерзімі:

Сабақтың тақырыбы:      § 25.  Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу.

Сабақтың мақсаты:

1)   Білімділік мақсаты: Оқушыларға бағдарлама талаптарына сай білім беру,  бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің жазылуын, қандай теңдеулер болатындығын, теңдеулердің қасиеттерін,  теңдеуің шешудің үш түрлі жағдайларын түсіндіру, бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді ықшамдауды, бір айнымалысы бар сызықтық теңдеуді шешуді, есептің шартына қарай бір айнымалысы бар сызықтық теңдеуді құруды үйрету, дағдыландыру.

2)   Дамытушылық мақсаты: Оқушыларды дамыту мақсатында жұмыс жүргізу, өз бетімен есеп шығаруда қажетті білім, білік, іскерлік дағдыларын қалыптастыру, оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, математикалық тілде сөйлеуді үйрету;

3)  Тәрбиелік мақсаты: Сабақ жүргізе отырып, оқушыларды тазалыққа  және білімге шақыру.

Сабақтың түрі:     дәріс сабақ

Сабақтың әдісі:  жазу, шығару, түсіндіру.

Сабақтың көрнекілігі:  интерактив тақта, дидактикалық материалдар

Ι. Ұйымдастыру кезеңі:   а) амандасу;

ә) түгендеу;

б) дайындау;

в) зейінін, назарын сабаққа аударту,

                                                    г)сергіту  сәті.

Сабақ барысы:

Сәлеметсізбе  оқушылар ,отырыңдар .Бүгін сабақта кім кезекші ? бүгін кім жоқ?

Қызығушылықты ояту:

Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін  математикалық жұмбақтар арқылы дамыту.

АУЫЗША

Жұмбақ шешу.

Нәрселерді санағанда,

Керек ол бізге ауадай,

Айтыңдаршы, бұл қандай сан,

Жан-жағына карамай? (натурал сан)

Өмірің сенін қызық,

Жолында жоқ түзу сызық,

Басы да жоқ аяғы.

Бір айналым баяғы. (дөңгелек)

Дүкеннен мен сабын алдым,

Ыдыс жуғыш сұйықты және қабын алдым,

Тіс ысқышты, сергітетін сусабынды тағы да алдым,

Есептеші сонда бәрі

Қанша болды, қолда бары (6)

Жоқ өзінде бас та, қас та, мойын да,

Ұзындығы жазылып түр бойында (сызғыш)

ΙΙ.  Негізгі кезең:  Қайталау сабағы .

  Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу.

    - бір айнымалысы бар теңсіздіктер.

 немесе

бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер. Мұндағы а, b – қандай да бір сандар. х – айнымалы, b – бос мүше.

Бір айнымалысы бар теңсіздіктің шешімі деп, айнымалының теңсіздікті тура санды теңсіздікке айналдыратын мәнін атайды.

Теңсiздiктi шешу дегенiмiз - оның барлық шешiмдер жиынын табу немесе шешiмдерiнiң болмайтынын дәлелдеу.

Шешiмдерi бiрдей теңсiздiктер мәндес теңсiздiктер деп аталады. Шешiмдерi болмайтын теңсiздiктер де мәндес геңсiздiктер болып есептеледi.

Теңсіздіктерді шешуде теңсiздiктердi мәндес теңсiздiктерге түрлендіру пайдаланылады.

Теңсiздiктер мәндес теңсiздiктерге түрлендiрiледi, егер:

1) қосылғыш теңсiздiктiң бiр жақ бөлiгiнен екiншi жақ бөлiгiне қарама -қарсы таңбамен көшiрiлсе;

2) теңсiздiктiң екi жақ бөлiгi де бiр ғана оң санға көбейтiлсе немесе бөлiнсе;

теңсiздiктiң екi жақ бөлiгiн де бiр ғана терiс санға көбейтiп немесе бөлiп, сонымен бiрге теңсiздiк белгiсiн теңсiздiк белгiсiне өзгертiлсе.

Бiр айнымалысы бар сызықтық теңсiздiктi шешу үшін:

1) теңсіздiктің анықталу аймағы өзгермейтiндей етiп, оның бiр жақ бөлiгін немесе екі жақ бөлігін де теңбе-тең түрлендiрiп, ықшамдау керек;

2) теңсiздiктегі белгiсiзi бар мүшелердi теңсіздiкгiң бір жақ бөлiгіне, бос мүшелердi теңсiздiктің екінші жақ бөлігіне жинақтау керек;

3) теңсiздiктегi ұқсас мүшелерді біріктіру керек;

4) теңсiздiктің екi жағын да белгiсiздiң коэффициентiне (егер ол нөлге тең болмаса) бөлу керек;

5) теңсіздіктiң шешімдерін тауып, қажет болса, оны сан аралығында белгілеу керек.

Бiр айнымалысы бар сызықтық теңсіздікті шешуді қарастырайық.

1)  болса, теңсiздіктің шешімдері  болады,

Оның сан аралығымен белгіленуі.

1 мысал:

                  

Теңсіздіктің шешімдерінің жиыны 2 саны қоса алынған 2-ден үлкен барлық сандардан құралады.

Теңсіздіктің шешімдер жиыны координаталық түзуде сәуле түрінде кескінделеді.

Жауабын:  аралығы түрінде немесе  теңсіздігі түрінде жазуға болады.

2) а<0 болса, теңсіздіктің шешімдері  болады.

Оның сан аралығымен белгіленуі.

2 – мысал.  теңсіздіктің екі жағын да 6-ға көбейтеміз (себебі ЕКОЕ(2,3)=6):

                      

Жауабы: х<-6 немесе (-∞; -6).

Теңсіздіктің шешімдер жиыны координаталық түзуде ашық сәуле түрінде кескінделеді.

3) а=0 және b>0  болса, 0х>b теңсіздігінің шешімдері болмайды. Себебі 0 саны кез-келген оң саннан үлкен емес.

Жауабы: Шешімдері жоқ немесе

4) а=0 және b<0 болса, 0х<b теңсіздігі х-тің кез-келген мәнінде тура теңсіздік болады. Себебі нөл саны кез-келген теріс саннан (b<0) үлкен. Сондықтан мұндай теңсіздіктің сансыз көп шешімдері бар.

Жауабы: Сансыз көп шешімдері бар.

III . Сергіту сәті : «Кім жылдам»
                                                 Ұзын құлақ  сұр  қоян

Келе  жатты  жұмысқа

Алды допты қолына

Қойды допты  жолына

Оңға,солға  қарайды

Үлкен  тал  деп ойлайды ...................

ΙV. Бекіту кезеңі:  Сыныпта:   № 664(3-8), № 663 (2-4)

1) Теңдеуді шеш:   а) ;      ә)

2) Амалдарды орында: а) ;        ә) ;

                                        б) ;        в)

3) Есепте:    а) 29,32-9,36;        б) 0,71+0,89

Жауаптар: 1 тапсырма:   а) 2,7;     ә) 12;

                 2 тапсырма:     а) ;         ә) ;        б) ;         в)

                3 тапсырма:      а) 19,96;         б) 1,6.

V. Үйге тапсырма беру кезеңі:   Үйге: № 835 (2-4), № 840 (3-5)

VI. Бағалау кезеңі: Оқушыларға білім деңгейіне сай баға қою. Сонымен сабақ  аяқталды сау болыңыздар!