Бір ел -бір кітап акциясы

Абай атындағы жалпы білім беру мектеп кітапханасының 2015 оқу жылының

«Бір ел, бір кітап» республикалық акциясының апталық есеб анықтамасы

Мақсаты: Қазақ әдебиетін насихаттау, тарихи – мәдени және рухани мұрамызды сақтау, жастарды отаншылдыққа, өнегілікке тәрбиелеу, сондай – ақ жастарды кітап оқуға тәрбиелеу, оқырмандарға жазушы өмірінен мәліметтер беру, көркем шығарманы оқыту арқылы әңгіменің құндылығын таныту.

Ой - өрістерін, тіл байлықтарын дамыту, адамгершілікке ,мейірімділікке тәрбиелеу.

Абай атындағы жалпы білім беру мектеп кітапханасында қазақ халқымыздың жазушысы, драматург ақын сценарист Ілияс Есенберлин «бір ел, - бір кітап» Республикалық акциясының сонымен қатар Елбасымыздың «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында айтылған «Мәңгілік Ел» халық жазушысы Сайын Мұратбековтың шығармаларымен және романдарымен таныстырылды,  Қазақстанда осымен жетінші мәрте ұйымдастырылып отырған Республикалық «Бір ел –бір кітап» акциясының аясында ақын Фариза Оңғарсынованың «Дауа» кітабымен таныстырылды, «Бір ел – бір кітап» акциясы биылда жалғасын табуда халық жазушысы Оралхан Бөкеевтін «Қайдасын қасқа құлыным» атты повестер мен әңгімелермен мектеп кітапханасында кітап көрмесі ұйымдастырылды.

Көрнекілігі: Қазақ халқымыздың жазушысы, қоғамыздың қайраткерлері Ілияс Есенберлин, сонымен қатар Сайын Муратбеков және Фариза Оңғарсынова, Оралхан Бөкеевтің суреттері, газет журналдары, дәйікті сөздері, кітаптары. Мектеп оқушылары ұйымдастырылған көрмеге қатысты.

Өзімнің жетекшілігімен ақын жазушылардың өмірбаяны мен тарихи тұлғаларымен таныстырдым сонымен қатар «Бір ел – бір кітап» акциясы туралы мәлімет бердім. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қойылды, оқушылар белсене жауап бере отырды. Мысалы: Қазақ халқымыздың жазушысы Ілияс Есенберлин қай жылы дүниеге келд? Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Ілияс Есенберлиннің алғашқы триологиясы қандай? Келесі кезекте мақал- мәтелдерді жалғастыру болды. Оқушылар белсене қатысып отырды. 7 ә сынып оқушысы Жардемия Мара  Поэзия падишасы – Фариза Оңғарсынованың өмірімен шығармаларымен  таныстырды. Қорытындылай келгенде: Қаншама жанды қара өлеңмен жұбатып, халқының сүйіспеншілігіне бөленген қайталанбас тұлға, поэзия падишасы атанған Қазақ халқымыздың жазушысы, мемлекеттік сыйлықтың иегелері, биылғы жылдың ел болып оқитын «Бір ел – бір кітап» акциясының басты тұлғасы болып табылған Ілияс Есенберлин және Сайын Мұратбеко, сонымен қатар Фариза Оңғарсынова, Оралхан Бөкеев ақын жазушыларымызға арналған кітап көрмесі өз мәресіне жетті. Міне балалар, Ілияс Есенберлин туралы және Сайын Мұратбеков жайлы, сонымен қатар Фариза Оңғарсынова туралы, Оралхан Бөкеев қазақ халқымыздың ақындары жайлы біраз мәлімет алдыңыздар, ақындардың бейнесі  жылдар өткен сайын биіктеп түседі.                                .
Оқушылар бүгінгі «Бір ел – бір кітап» ракциясына келіп қатысқандарыңызға рахмет, ақынымыздарды, қайраткерлерімізді мәңгілікте есте сақтайық.

Сабақтың тақырыбы: «Бір ел – бір кітап» акциясы 2015 жыл

Мақсаты: Қазақ әдебиетін насихаттау, тарихи – мәдени және рухани мұрамызды сақтау, жастарды отаншылдыққа, өнегілікке тәрбиелеу, сондай – ақ жастарды кітап оқуға тәрбиелеу, оқырмандарға жазушы өмірінен мәліметтер беру, көркем шығарманы оқыту арқылы әңгіменің құндылығын таныту.

Әдіс – тәсілдері: баяндау, әңгімелесу, іздендіру.

Көрнекілігі:  Ілияс Есенберлиннің  «Көшпенділер»  кітабы сонымен қатар Сайын Мұратбековтың кітабы және Фарзиа Оңғарсынованың ақын портреттері, кітап көрмесі,

Кітапханашы: Қошкелдіңіздер, құрметті кітап сүйер оқырман,ұстаздар, қонақтар!

«Бір ел – бір кітап» акциясына арналған кітап көрмесіне қош келдіңіздер.

«Бір ел – бір кітап» жобасының идеясы АҚШ - та танымал болған. Қазақстанда 2007 жылы ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен ҚР ұлттық академиялық кітапханасы, ҚР Кітапханашылар Ассоциясының бастамасы бойынша 2007 жылыдан бастап өткізіліп келеді. Акцияның мазмұны бүкіл ел бір уақытта бір кітапты оқып талқылау. Қазақстанда 2007 жылы Абайдың қара сөздерін, 2008 жылы М.Әезов «Қилы заман», 2009 жылы М.Жұмабаетың «Жан сөзі», 2010 жылы Ж.Молдағаливтің «Мен - қазақпын» поэмасы, 2011 жылы Ж.Айтмауытовтың «Ақбілек» романы, 2012 жылы О.Бөкейдің «Қайдасың, қасқа құлыным?», 2013 жылы Фариза Оңғарсынованың «Дауа» жинағы таңдалынса 2014 жылы қазақтың көрнекті жазушысы Сайын Мұратбековтың «Жусан иесі», «Басында Үшқараның» шығармалары Биылғы 2015 жылы қазақтың ұлағаты, жазушысы және драматург Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы болып танылуда.  Ілияс Есенберлиннің өмірбаянына қысқаша тоқталу.

Ілияс Есенберлин 1915 жылы 10 қаңтар күні Ақмола облысы Атбасар жеріндегі ағаш шеберінің отбасында дүниеге келді. Ілияс інісі Раунақ екуі ата- аналары қара шешек індетінен қайтыс болғандықтан ерте жетім қалады. Раунақты жақын туыстары паналатып, қамқаорлық жасайды ал 9 жасар Ілияс Есенберлин балалар үйіне орналастырылады.

Шығармашылыққа бір табан жақын өскен бала Ілияс мектеп қабырғасында болған кезінде

математикалық қабілетін көрсете білді, сонымен қатар ол әртүрлі оқиғалар мен құбылыстарды жылдам талдап жүйелей алатын, қазақ ауыз әдебиетін өте жақсы білуімен қатар әлемдік классикалық шығармаларды сүйіп оқитын, сурет салумен әуестенетін және жылқы малына жаны құмар болды. Оның мінезі жарқын, өте жігерлі, шыдамды және есте сақтау қабілеті ерекше, өмірге құштар болды.

Мектепті тәмамдаған соң жұмысшы факультетінің студенті атанып, үздік аяқтайды. Кейін Қарсақпайдағы аудандық атқару комитетінде жұмыс істей жүріп, Алматы Тау-кен металлургиялық институтына түсіп, «тау инженері» мамандығын алып шығады. Ілияс Есенберлин Алматы қаласында 1983 жылдың 5 қазанында, ұлы жаңа ғана баспадан шыққан бес томдық шығармалар жинағын әкелген күні жүрегі жарылып, дүние салды.

Қазақтың көрнекті жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Ілияс Есенберлин – ұлт тарихын көркем әдебиетте алғаш суреттеген қаламгер. Ұлттың рухын оятқан «Көшпенділер» трилологиясы орыс тілінің өзінде 12 рет басылып, 1,5 миллион тиражбен тарады. Жалпы бұл трилология әлемнің 30 тілінде жарық көріп, 50 рет қайта басылды

Ендеше кезекті ақынның жырларына берейік.

1 оқушы : «Туған жерге сағыныш» атты өлең жолдарын тамашалайық.

О ,туған жер кеңпейіл, құшағын кең,

Саған көңіл бұлқынар күш – ағынмен.

Сағынышымды қанат қып саған қарай

Балапандай талпынып ұшамын мен.

Алақаны анамның топырағын

Сендік махаббатымның оты жалын.

Сені қалай сүйюдің керектігін

Мен ешқандай кітаптан оқымадым.

2 оқушы: «Мол арман» өлең жолдарын қабыл алыңыздар.

Өмірдің өзі нұр шаша бермес

Жарқырап  ылғи күн алдан.

Сәттер де болар, сәттер де болар

Жол таба алмайтын тұманнан       

Көңілінде сонда болсын тек

Ұмтылдыратын, жаңынды бұлқындыратын

Аласармайтын асқақ мол арман.

Таңдарыңда солай әрқашан

Сеніммен күшпен жалғасар.

 3 оқушы : «Ата ана»

...Әке – білек, саусағы балалары

  Қаң тамырмен, жалғасқан аралары.

 Ана – тамыр, бойынмен бәріне де

Тіршіліктің жылуы таралады.

Келесі кезекте өзімнің жетекшілігімен сұрақ – жауа сайысы.

1.Ілияс Есенберлин қай жылы дүниеге келді?

(1915 жылы 10 қаңтар күні Ақмола облысы Атбасар жеріндегі ағаш шеберінің отбасында дүниеге келді.)

2. Ілияс Есенберлиннің інісінің аты кім?

(Раунақ)

3. Оның алғашқы өлеңдері мен поэмалары қай жылы  жарияланады.?

 (1945 жылы жарияланады)

4. Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Ілияс Есенберлиннің алғашқы триологиясы қандай? («Көшпенділер»)

5. 2013 жылы «Бір ел- бір кітап»акциясының аясында Фариза Оңғарсынованың қай кітабы ең алғашқы жарық көрді? (Дауа кітабы)

6. 2013 жылы ұлы ақынымыздың қайраткері жазушысы Оралхан Бөкеев қай жылы дүниеге келді?( 28 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысы, Қатонқарағай ауданы, Шыңғыстай ауылында туған.)

Қорытындылау. Құрметті ұстаздар, оқушылар бүгінгі ақынымыз қайраткерлеріміз «Бір ел – бір кітап» акциясы Ілияс Есенберлинге арналған кітап көрмесі өз мәресіне жетті.

Сөз қадірін өз қадірін артық көрген халқымыздың дүлдүл ақындары да өлеңмен өрілген рух мұрасының алтын қақпасы сынды. Осындай қазақтың біртума ақындардың бірі Сайын мұратбеков, Фариза Оңғарсынова сонымен қатар Оралхан Бөкеев шығармаларын болашақ ұрпақтарымызға сусындап өссін.

«БІР ЕЛ - БІР КІТАП» АКЦИЯСЫ – 2015 ж.

Қазақстан халқы үшін 2015 жыл аталып өтетін мерейтойларға толы жыл. Олар: Ұлы ақын Абай Құнанбаевтың туғанына 170 жыл, ҚР Конституциясының қабылданғанына және Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылғанына 20 жыл. Сонымен қатар жоғары деңгейде аталып өтетін саяси-қоғамдық маңызы бар мерекелер – Ұлы Жеңістің 70 жылдығы және Қазақ хандығының 550 жылдығы.

«Бір ел – бір кітап» республикалық акциясын Ұйымдастыру комитетінің шешімімен жыл кітабы ретінде, яғни 2015 жылы бүкіл ел болып оқуға Ұлы Отан соғысына қатысқан майдангер, қазақ совет қаламгерлерінің ішінде алғашқылардың бірі болып тарихи романдар жазып, әлемге танымал болған жазушы, драматург, ақын, сценарист Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы таңдалғаны туралы хабарлама Ұлттық академиялық кітапхана сайтында жарияланды. Бұл таңдау классик жазушы, ғажайып сөз зергері Ілияс Есенберлиннің 100 жылдық мерейтойының ЮНЕСКО аясында дүниежүзілік дәрежеде аталып өтуімен және жоғарыда аталған тарихи оқиғалармен тұспа-тұс келіп отыр.

Ілияс Есенберлин 1915 жылдың 10 қаңтар күні Ақмола облысы Атбасар жеріндегі ағаш шеберінің отбасында дүниеге келген. Ілияс інісі Раунақ екеуі ата-аналары қара шешек індетінен қайтыс болғандықтан ерте жетім қалады. Раунақты жақын туыстары паналатып, қамқорлық жасайды, ал 9 жасар Ілияс балалар үйіне орналастырылады.

Шығармашылыққа бір табан жақын өскен бала Ілияс мектеп қабырғасында болған кезінде өзінің таңқаларлық математикалық қабілетін көрсете білді, сонымен қатар ол әртүрлі оқиғалар мен құбылыстарды жылдам талдап жүйелей алатын, қазақ ауыз әдебиетін өте жақсы білуімен қатар әлемдік классикалық шығармаларды сүйіп оқитын, сурет салумен әуестенетін және жылқы малына жаны құмар болды. Оның мінезі жарқын, өте жігерлі, шыдамды және есте сақтау қабілеті ерекше, өмірге құштар болды.

Мектепті тәмамдаған соң жұмысшы факультетінің студенті атанып, үздік аяқтайды. Кейін Қарсақпайдағы аудандық атқару комитетінде жұмыс істей жүріп, Алматы Тау-кен металлургиялық институтына түсіп, «тау инженері» мамандығын алып шығады.

1940 жылы институтты аман-есен аяқтап, Жезқазғанға жұмысқа жіберілген. Сол жылы күзде Қызыл әскер қатарына шақырылып, Рига әскери-саяси училищесінде оқып, соғысқа аттанды.

1942 жылы қатты жарақаттанып, госпитальге түсіп, бір жылдан соң мүгедек болып елге оралды. 1947 жылға дейін Қазақстан Компартиясының Орталық комитетінің аппаратында инструктор болып жұмыс істеді. Соғыс аяқталарда, 1937 жылы атылып кеткен әділет халық комиссары Хамза Жүсіпбековтың қызы Диляра Жүсіпбековаға үйленіп, қайын енесін АЛЖИР-ден алдырғаны үшін НКВД-ның назарына ілігіп, 1949 жылы 10 жылға бас бостандығынан айырылды. Жазасын Қарақұм каналы құрылысында жарылыс жұмыстары жөнінен тау инженері болып бес жыл жұмыс істеп өтеді. Сталиннің өлімінен соң ақталып, босатылады. Жұбайымен Семей облысындағы кеніштерде жұмыс істейді. Артынан Қазақ КСР-ның Геология министрілігінде, кейін шахтада басқарма басшысы болып қызмет атқарады.

Көркем шығармаларын Ілияс Есенберлин соғыс кезінде жаза бастайды. Оның алғашқы өлеңдері мен поэмалары 1945 жылы жарияланады. Бірақ ол өзінің шығармашылыққа және әдебиетке деген бейімділігін соғыстан кейінгі жылдарда ғана анық сезіне бастайды.

Жанұясымен Алматыға оралып, қатардағы редактор лауазымында, көркем әдебиет баспасына жұмысқа орналасқан соң проза жанрындағы алғашқы «Адам туралы ән» романын жазады. Кейінірек Есенберлин «Қазақфильм» киностудиясына ауысып, танымал әдебиет пен өнер майталмандары - Қапан Сатыбалдин, Шәкен Айманов, Олжас Сүлейменов сияқты т.б. өзіне жақын адамдардың ортасынан табылады. Ол киностудияда көптеген фильмдерді редакциялап, ондаған киносценарийлер мен пьесалар жазады. Бірақ жазушы кейіннен өзінің кәсіби драматург бола алмағанын мойындайды.

Қаламгер өз халқының тарихын зерттеп зерделеуге көп назар аударады. Ол ғылыми монографияларды оқып, мұражайлар мен мұрағаттарға жиі барып ізденетін, түпнұсқалық құжаттарды барлық зейін-ықыласымен зерттеп, тынымсыз еңбектенетін. Өзінің ойға алған алғашқы тарихи романын жазу үшін ол үздіксіз еңбектеніп, көптеген мәліметтер жинап, оларды өңдеуден өткізді. Ал 1965 жылы Есенберлин бар-жоғы үш айдың ішінде өзінің әйгілі трилогиясының бірінші кітабы «Қаһарды» жазып бітіреді, көп кешікпей жаңа «Көшпенділер» атауымен трилогияның қалған екі кітабын да жариялайды.

«Көшпенділер» трилогиясынан кейін «Алтын Орда», «Қатерлі өткел» атты тарихи романдары, өзі өмір сүрген заман шындығын суреттейтін туындылары «Алтын құс», «Ғашықтар» және т.б. көптеген шығармалары жарық көреді. Ілияс Есенберлиннің шығармалары тың тақырыпта жазылып, қазақ әдебиетінде оған дейін мүлде көтерілмеген мәселелерді қозғаған, әдебиетке серпін әкелген, оқырман сүйіспеншілігіне бөленген туындылар.

Ілияс Есенберлин Алматы қаласында 1983 жылдың 5 қазанында, ұлы жаңа ғана баспадан шыққан бес томдық шығармалар жинағын әкелген күні жүрегі жарылып, дүние салды.

Қазақтың көрнекті жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Ілияс Есенберлин – ұлт тарихын көркем әдебиетте алғаш суреттеген қаламгер. Ұлттың рухын оятқан «Көшпенділер» трилологиясы орыс тілінің өзінде 12 рет басылып, 1,5 миллион тиражбен тарады. Жалпы бұл трилология әлемнің 30 тілінде жарық көріп, 50 рет қайта басылды. 2005 жылғы есеп бойынша, дүние жүзіне таралған жалпы тиражы 3 миллион дана. Сондықтан әрбір өзін сыйлайтын адам Ілияс Есенберлиннің тарихи трилогиясын оқуы қажет. Өйткені бұл атақты тарихи шығарма эпикалық құлаш-қарымымен‚ оқиғалардың серпінділігімен‚ қазақ тарихының жанды әрі қайталанбас тұлғалардың бейнесімен‚ тілінің шынайлығымен және айқындылығымен ерекшеленеді. Тарихта ешқандай «жоғалып кетулердің» болмағанын‚ осы ғасырлардың бәрінде де қазақ халқы өзінің ежелгі жерінде өмір сүріп‚ еңбек еткенін сенімді түрде көрсетеді.

Бұл трилогия тарихи аңыз қаһармандарының портретінен бастап көркем суреттеліп, аса шеберлікпен жазылған. Тарихи оқиғаларды осылай жазба әдебиеттің қажетіне жарату І.Есенберлин сияқты ұлы қаламгердің ғана шеберлігіне байланысты деп білеміз. Елбасымыз айтқандай: «Осы туынды арқылы аса көрнекті жазушының шығармаларын қастерлеушілер мен бағалаушыларға, біздің тарихымызды қымбат көретін барша жұртшылыққа бұл шығармаға жаңаша - ежелден азаттыққа ұмтылып, ұлттық тәуелсіздік үшін ерлікпен күрескен қазақ халқының жүзеге асқан арманы тұрғысынан қарауға мүмкіндік беріледі. Бүгінгі күні бұл трилогияны қайта-қайта оқи отырып, біз керемет қырағылықпен ата-бабаларымыз - Әбілқайыр, Абылай, Кенесары хандарымыз, Наурызбай, Қобыланды батырларымыз, Төле би, Асан қайғы, Бұқар жырау даналарымыздың егемендігіміз үшін жасаған үлкен еңбектерін түсіне аламыз. Бұл адамдар және олардың серіктестіктері мен ізбасарлары өз елін шексіз сүйді, оның болашағына сенді, осынау көкейкесті мұратқа жету үшін аянбай күш-қайрат жұмсады. Ендігі жерде жастар бұл шығармадан рухани мықтылықтың, адамгершілік пен отаншылдықтың үлгісі мен тағылымына мөлдір бұлақтан су ішкендей қана алады. Ал енді аға ұрпаққа келетін болсақ, кітапты қайталап оқып шыққаннан кейін олар өздері осыдан біраз ғана бұрын байыбына бара алмастай көрінген көкейкесті сұрақтардың көпшілігіне жауап таба алады. Олардың ең бастысы, жеке және ортақ мүдделері үйлесім тауып біріккен халық, өзін түлетіп өсірген жерге адал берілген халық тауды қопарып тастауға, ең қиын мәселелерді шешуге қабілетті екендігін түйсінуде болса керек» - деп, тарихи туындыны аса жоғары бағалаған екен.

Осы тарихи трилогияның авторы өз күнделігіне былай деп жазған: «Жазушы алыста қалған уақытты тарихи зерделеумен ұзақ айналысқан кезде, өтіп кеткен адамдар мен оқиғалар оның санасында қайта тіріліп, ол еріксізден осының бәрінен тек адамды ғана көреді. Менде де осылай болды. Кенесары ханға қатысты XIX ғасыр оқиғаларын зерттей келе, мен осы өткен тарихи оқиғалардың бәрінен де қасіретті адамның тұлғасын көрдім. Ол маған бүкіл күрделі мінезімен, табыстарымен, сәтсіздіктерімен көрінді де, мен ол жайында роман жазып шықтым. Ақтаған да, қаралаған да жоқпын, өмірде қалай болса, солай етіп жаздым» - деген екен. Шынымен де, кітапты түгелдей оқып шыққан адам жазушының шығарманы жазудағы ой тебіреністерін сезіне алады.

Ілияс Есенберлин өз өмірінде артқыға жетерлік мол қазына жазып қалдырды. Біз оның осы шығармасын оқи отырып, бұрын тек тарихтан ғана есімдерін біліп, ерлік істерімен ғана шектелетін батырларымыздың өмір тұрмысын, арғы тарихы мен терең сырларын біле аламыз. Шығармадағы тарихтың әр сәті өте көркем әрі дәл суреттеледі. Қаламгер өз заманын болашақ заманы, ұрпақ өмірі деп білген, сол себепті өткен өмірдің баға жетпес деректерін көркем әрі түсінікті тілде ұрпаққа жеткізген. Еліне деген, өмірге деген ыстық сүйіспеншілік оның осы туындыны жарыққа шығаруына септігін тигізген болса керек.

Не десек те біз, кейінгі ұрпақ, оның осынау тағылымынан үлгі алып, ұлт жауһарларын қадірлей білгеніміз жөн. Себебі, бұл - ерлік белгісі, ұлт болып ұйысудың алтын діңгегі, халықтың асыл мұрасы. Ол өз сөзінде: «Бұл арада барлық мәселе жазушының жеке басына келіп тіреледі. Ол өмірден нені көрсе, өмір, адамдар жайында нені біліп, нені пайымдаса, жадында нені ұстаса, неге алаңдаса, азаматтық, адамгершілік көзқарасы қалай болса, оның шығармашылығы да солай болады» - деген. Демек, бұл трилогия - жазушының да көрген-білгені, білімі мен адамгершілік көзқарасы.

Есенберлиннің шығармалары бұрынғы Кеңес Одағы дәуірінде барлық республикалар оқырмандарының сұранысына ие болды, ал Қазақстанда бүгінгі күнге дейін сөреде жатып қалған емес. Әсіресе 15 ғасырдан берідегі тарихымызды толғай жазған «Көшпенділері» Тәуелсіздік жылдарының өзінде сан мәрте басылып лезде қолдан қолға тарап кетті.

2007 жылдан бастау алған қазақстандық «Бір ел – бір кітап» акциясы биыл тоғызыншы рет еліміздің барлық аймақтарында ұйымдастырылып өткізіледі. Республикалық акция ел арасында аса танымал жобалардың біріне айналды. Оқырман қауым жалпыға бірдей оқуға ұсынылған туындыларды өте қызығушылықпен оқи отырып, автордың өмірбаянымен және шығармашылық жолымен танысады.

Семей қаласы Орталықтандырылған кітапхана жүйесінің кітапханашылары қазақ тарихының төрінен орын алатын ғажайып туынды - І.Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясын оқырмандарға жеткізуде кітапхана тәжірибесіндегі озық, инновациялық жұмыс түрлерін пайдаланып, бар күш-жігерлерін салуға тырысады. Ол үшін кітап көрмелері, оқырмандар конференциясы, әдеби кештер мен саяхаттар, кітапханалық анонс, әдеби клуб отырыстары, пікірталастар, оқу марафондары мен тарихи сағаттар және т.б. көптеген мазмұнды әрі қызықты шаралар ұйымдастыру жоспарланған.

Осындай мәдени шаралар барысында Ілияс Есенберлиннің шығармалары талданып, талқыланатын болғандықтан барлық оқырмандарды, жалпы қала тұрғындары мен қонақтарын бір кісідей «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы аясында Орталықтандырылған кітапхана жүйесіне қарасты кітапхана-бөлімшелерінде өткізілетін іс-шараларға белсене қатысуға шақырамыз.

«БІР ЕЛ - БІР КІТАП» АКЦИЯСЫ - 2014 г.

Елбасымыздың «Қазақстан жолы-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Жолдауында айтылған «Мәңгілік Ел» патриоттық актісі Қазақстан қоғамынының рухани тірегіне айналып, патриоттық рух пен биік адамгершілік өнегеге бағытталуы тиіс. Ескі қағидаға сүйенсек - «халық өткенін бағамдамай, болашаққа жылжи алмайды». Сондықтан дәстүр, тарих, мәдениет сияқты рухани құндылықтарға баса назар аудару қажет.

Қазақ әдебиетін насихаттау, тарихи-мәдени және рухани мұрамызды сақтау, жастарды отаншылдыққа, өнегелілікке тәрбиелеу, сондай-ақ, оқырмандарды әдеби-көркем кітаптарды оқуға, кітапханаға тартуға бағытталған «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы биыл сегізінші рет ұйымдастырылуда.

2014 жылы ел болып оқитын кітапты таңдау үшін Ұлттық академиялық кітапханада академик Ғарифолла Есімнің төрағалығымен өткен ұйымдастыру комитетінің отырысында оқырмандардың ең көп дауысын жинаған Немат Келімбетовтың «Үміт үзгім келмейді», Сайын Мұратбековтың «Басында Үшқараның...», Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» атты көркем туындылары дауысқа салынды. Жабық дауыс беру нәтижесінде Сайын Мұратбековтың «Жусан исі» және «Басында Үшқараның...» атты шығармалары ең көп дауыс жинап, жыл кітабы болып таңдалды.

Ұлы Отан соғысынан кейiнгi кезеңде халық құрметiне бөленген жазушы, Қазақстан Мемлекеттiк сыйлығының лауреаты, көркемсөз зергерi, бөлекше дарын иесi Сайын Мұратбековтың алғашқы шығармалары 50-жылдардың аяғында жариялана бастаған.

Көркемсөз өрнегi ерекше, сұлу сөз иесi, сүйкiмдi шығармалар жазған халық жазушысы Сайын Мұратбеков Алматы облысындағы бұрынғы Қапал ауданындағы Қоңыр ауылында 1936 жылы, 15-шi қазанда дүниеге келген Сайынды жастайынан атасы Мұратбек бауырына салып, өсiрiп-тәрбиелеген. Өз әкесi Сапарғали Ұлы Отан соғысына қатысқан майдангер.

Сайын Мұратбеков – қазақ прозасында орны айқын, көркемдік әлемімен баураған жазушының бірі. Жазушының шығармалары орыс, өзбек, татар, украин, белорус, грузин, әзірбайжан, литва, араб тілдерінде жарық көрген. Жазушы Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығының, М. Әуезов атындағы әдеби сыйлықтың және Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.

Қазақтың көрнекті қаламгері Сайын Мұратбековтың шығармалары оқырмандарға кеңінен мәлім. «Жусан иісі» повесін кезінде оқырмандар жылы қабылдап, ыстық ықыласын білдірген. Қаламгер әңгімелерінің басты тақырыбы мен көтерген өзекті мәселесі - ауыл өмірі мен әлеуметтік жағдайдың өзара байланысын суреттеу арқылы кейіпкердің азаматтық табиғи болмысын, адамгершілік позициясын, рухани тазалығын, жан сұлулығын, нәзік құбылыстарын, сан қырлы қайшылықтарын, психологиялық этюдтермен өрнектеу. Осы мақсатта, ауыл адамдарының адалдығын, аңқылдақ, кіршіксіз ақкөңіл мінездерін, бауырмалдығын, ішкі ой-сезім иірімдерін, мұңы мен мұратын көркемдейді, күйкі тірлікті мінеп, оқырмандарына ой салады.

Сайын Мұратбековтың «Жусан иісі» атты повесінде екінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы кішкентай бір ауылдағы балалардың бастан кешкен оқиғасы, көрген ауыртпашылықтары, қазақ ауылының ауыр жағдайы, халықтың басына түскен қайғы-қасірет суреттеледі. Әңгімедегі басты кейіпкер – Аян. Оған ақылдылық, ұқыптылық, мақсаткерлік тән. Аянның маңайындағы балаларға айтқан ертегілері адамға ой саларлық құндылығымен ерекше.

Биылғы жыл бойы еліміздің барлық кітапханалары мен мектептерінде, сондай-ақ оқу орындарында, әскери бөлімдерде аталған кітап оқылып, халқымыз, жастар жазушы шығармаларымен кеңінен танысатын болады. Сондай-ақ Сайын Мұратбековтың шығармашылығына арналған әр түрлі іс-шаралар өтеді.

Семей қаласының Орталықтандырылған кітапхана жүйесінде «жастар өмірінің энциклопедиясы» атанған Сайын Мұратбековтың «Жусан исі», «Басында Үшқараның...» атты шығармаларын қалың оқырмандар арасында насихаттау мақсатында кітап көрмелері, оқырмандар конференциясы, әдеби кештер мен саяхаттар, кітапханалық анонс, әдеби клуб отырыстары, пікірталастар, оқу марафондары және т.б. көптеген мазмұнды әрі қызықты шаралар ұйымдастыру жоспарланған. Осы шаралар аясында С.Мұратбековтың шығармалары талқыланатын болғандықтан кітапхана ұжымы барлық оқырмандарды, жалпы қала тұрғындары мен қонақтарын бір кісідей Сайын Мұратбековтың «Жусан иісі» және «Басында Үшқараның...» атты повестерін оқуға, «Бір ел – бір кітап» республикалық акциясы аясында Орталықтандырылған кітапхана жүйесіне қарасты кітапхана-бөлімшелерінде өткізілетін шараларға белсене қатысуға шақырады.

 «БІР ЕЛ - БІР КІТАП» АКЦИЯСЫ - 2013 г.

Арнау      Сұлу жырдың төкпе ақыны 

Республикалық «Бір ел - бір кітап» акциясы ел арасында аса танымал жобалардың біріне айналды. Оқырман қауым жалпыға бірдей оқуға ұсынылған туындыларды өте қызығушылықпен оқи отырып, автордың өмірбаянымен және шығармашылық жолымен танысады. Сондықтан ұйымдастыру комитетінің шешімін, яғни, бүкіл ел болып оқып, танып, біліп-талқылайтын кезекті қазақ әдебиетінің шығармалық туындысын асыға күтеді.

21 ақпанда ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында 2013 жылы халық жаппай оқитын кітапты таңдау үшін «Бір ел – бір кітап» акциясының ұйымдастыру комитетінің отырысы, ұйымдастыру комитеті төрағасының орынбасары, жазушы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Әкім Таразидың жетекшілік етуімен өтті.

Мәжіліс қатысушыларының назарына Қазақстан Республикасындағы кітапхана ісінің мамандары жүргізген сауалнама қорытындысы бойынша іріктелген шығармалар тізімі ұсынылды.

Тізімге Ғабит Мүсіреповтің «Ұлпан» романы, Сәкен Сейфуллин поэзиясы, Міржақып Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романы, Фариза Оңғарсынованың өлеңдері, Мұқағали Мақатаевтың лирикасы, Сайын Мұратбековтың «Басында Үшқараның...» атты прозалық шығармалары, Сәкен Жүнісовтың «Ақан сері» романы, Саттар Ерубаевтың «Менің құрдастарым» романы, Ілияс Жансүгіровтың «Құлагер» поэмасы, Әбдіжәміл Нұрпейісовтың «Қан мен тер» трилогиясы енген еді. Талқылау барысында қазақ әдебиетінің классикалық шығармасы ретінде оқылуға лайық әрбір шығарманың құндылықтары туралы айтылды. Алайда ұйымдастыру комитеті мүшелерінің көпшілігі өз дауыстарын Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Фариза Оңғарсынованың поэзиясы үшін берді. Акцияның кітабы ретінде ақынның «Дауа» атты лирикалық жыр кітабы ұсынылды.

Қазақстан бойынша «Бір ел – бір кітап» акциясы 2013 жылдың қыркүйек айында өткізілетініне қарамастан, Семей қаласының Орталықтандырылған кітапхана жүйесінің құрылымдық бөлімдері мен кітапхана бөлімшелерінде кітап оқуды насихаттау жұмыстары жыл көлемінде жүйелі түрде жүргізіледі.

«Бір ел - бір кітап» акциясы оқырмандарды тек қана қазақ әдебиетінің үздік туындыларымен таныстырып қана қоймай, бұл шығармаларды қайта-қайта оқып, туған-туыстары, достары мен таныстарына ұсыну үшін өткізіледі. ОКЖ қызметкерлері жыл басынан бері 2007-2012 жылдар аралығында бүкіл ел болып оқуға ұсынылған үздік авторлар шығармаларшылығымен оқырман қауымды таныстыру мақсатымен дербес кітап көрмелерін ұйымдастырып, кітапсүйер қауымның назарына ұсынуда.

Енді 2013 жылы бүкіл ел болып оқылатын туынды анықталғандықтан Орталықтандырылған кітапхана жүйесінің құрылымдық бөлімдері мен кітапхана-бөлімшелері Қазақстанда ең көп оқылатын авторлардың бірі болып табылатын Фариза Оңғарсынованың шығармашылығын белсенді түрде насихаттау жұмыстарын жүргізеді.

Оның шығармашылығының негізгі тақырыптары – шындық, қайсарлық, адамгершілік, махаббат. Өзінің өлең-жырының көпшілігін ақын туған ауылына, жерлестеріне және барлық қазақстандықтарға арнады. Фариза Оңғарсынованың поэзиясы өз ұлтын құрметтеуге, оның дәстүрі мен мәдениетін сүюге шақырғандықтан оның жырларында әлеуметшілдік пен азаматшылдық көріністері нанымды, салмақты орын тапқан. Оның өлеңдерінде жасандылық жоқ, азаматтық лирикасы сыншылдығымен, қоғамдағы, адам мінезіндегі келеңсіз тұстарды дәл нысанаға алуымен ерекшеленеді. Фариза Оңғарсынқызы бүгінгі күнге дейін Қазақстан поэзиясының дамуына өз үлесін қосып келеді, ол «Тұмар» республикалық әдеби-көркем журналының бас редакторы бола отырып, дарынды жас әдебиетшілерге қолдау көрсетеді.

Қала тұрғындары мен қонақтарын Орталықтандырылған кітапхана жүйесінде «Бір ел - бір кітап» акциясы аясында Фариза Оңғарсынованың «Дауа» таңдамалы жыр жинағы бойынша ұйымдастырылған ашық кітап көрмелерінде ұсынылған әдебиеттермен танысуға, сондай-ақ әртүрлі тақырыптық кештерге, әдеби клуб отырыстарына, библиографиялық шолулар мен оқу марафондарына және әдеби пікірталастарға белсене қатысуға шақырамыз.

«БІР ЕЛ - БІР КІТАП» АКЦИЯСЫ - 2012 г.

ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі мен ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы, ҚР Кітапханашылар ассоциациясы қоғамда кітап оқуға деген қызығушылықты арттыру мақсатында қолға алған «Бір ел – бір кітап» акциясы биыл да жалғасын тапты. Күні кеше ғана Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Фариза Оңғарсынованың төрағалымен өткен «Бір ел – бір кітап» акциясының ұйымдастыру комитетінің отырысында осы жылғы жобаның кітабы жазушы-драматург, Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстан Республикасы Жастар сыйлығының лауреаты, Н.Островский атындағы Бүкілодақтық әдеби сыйлықтың лауреаты, «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы болған Оралхан Бөкеевтің «Қайдасың, қасқа құлыным» атты повестер мен әңгімелер жинағы болып табылды деген шешім шығарылды.

Бұл шараның ерекшелігі, бір автордың бір кітабы немесе белгілі бір мазмұнды шығармасы таңдап алынып, ол бір жыл бойы ел ішіндегі миллиондаған оқырман назарына ұсынылады.

Жобаның мақсаты – оқуды жандандыру жөніндегі бағдарламаны дамыту, сауаттылық пен оқу мәдениетін қолдау, рухани мұраны сақтау, ана тіліне деген қамқорлықты күшейту, сондай-ақ, жастарға адамгершілік және патриоттық тәрбие беру.

Бүгінде «Семей қаласы Орталықтандырылған кітапхана жүйесінің» ММ барлық кітапханаларында «Бір ел – бір кітап» ақциясын өткізу қанатын кең жайып, ауқымдала түсуде. Дәстүрлі болған «Бір ел - бір кітап» акциясы басталған беттен-ақ кітапхана қызметкерлері қаламыздың түрлі қоғамдық, мемлекеттік ұйымдарымен тығыз байланыста бірлесіп әртүрлі бағытта, стилде, форматта: кездесу және әдеби кештерін, оқу марафондары, дөңгелек үстелдер, пікірсайыстар т.б. жұмыстарды жүргізу жоспарын жасап, акцияға тұрғылықты халықтың барлығын тарту үшін жарнама науқанын кеңінен жүргізуде.

Оралхан Бөкейдің шығармашылығын пір тұтатын барлық кітап сүйер қауымды осы кітаппен тереңірек танысу үшін кітапханаларда өтетін шараларға қатысып, ат-салысып, белсенділік танытуға шақырамыз.

                                                                Оралхан Бөкеев

(1943-1993)

28 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысы, Қатонқарағай ауданы, Шыңғыстай ауылында туған. Қазақ мемлекеттік университетін бітірген (1969). 1965-1968 жж. Шығыс Қазақстан облысы, Большенарым ауданы «Еңбек туы» газетінде корректор, аудармашы, редактордың орынбасары, Шығыс Қазақстан облыстық «Коммунизм туы» газетінде әдеби қызметкер, кейін «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») газетінде (1968-1974), «Жұлдыз» журналында (1974-1983) бөлім меңгерушісі, 1983-1993 жж. «Қазақ әдебиеті» газеті бас редакторының орынбасары, Бас редакторы болған.

«Қамшыгер» (1970), «Үркер» (1971), «Қайдасың, қасқа құлыным» (1973), «Мұзтау» (1976, орыс тілінде - 1987), «Ән салады шағылдар» (1978, орыс тілінде - 1981), «Үркер ауып барады» (1981), «Біздің жақта қыс ұзақ» (1984, орыс тілінде - М.,1984) әңгімелер мен повестер жинақтары, «Өз отыңды өшірме» (1983, орыс тілінде - 1984) романы, «Құлыным менің» (1987) пьесалар жинағы шықты.

«Құлыным менің» (2 актілі драма, 1974), «Текетірес» (2 актілі драма, 1976), «Қар қызы» (2 актілі элегия, 1982), «Зымырайды поездар» (2 бөлімді драма, 1984), «Жау тылындағы бала» (2 бөлімді драма, 1985), «Мен сізден қорқамын» (2 бөлімді драма, 1987) пьесалары қазақ және орыс тілдерінде республикалық, облыстық, сондай-ақ бұрынғы одақтас республикалар театрларында қойылды.

Орыс тілінде «Жасынның ізі» (М., 1978) әңгімелер мен повестер жинағы жарық көрді. Бірқатар шығармалары шетел халықтары тілдеріне аударылған. Оның шығармалары бойынша «Кісікиік» (реж.М.Смағұлов, 1985), «Сайтан көпір» (реж.Д.Манабаев, 1986) көркем фильмдері түсіріліп, «Кербұғы» әңгімесінің желісі бойынша балет-спектакль (1986, балетмейстер Б.Аюханов) қойылды.

«Құрмет Белгісі» орденімен марапатталған. Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығының (1986), Қазақстан Ленин Комсомолы сыйлығының, Н.Островский атындағы Бүкілодақтық әдеби сыйлықтың (1978) иегері.

Өмірден ерте кеткенімен артына мол әдеби мұра қалдырған Оралхан Бөкей ұлттық көркемөнерімізде өзіндік орны бар ірі суреткер. Жазушының адамның сезім тұңғиығына, жандүние тереңіне, ой-арманына үңілген шығармалары туған халқымен бірге жасасып, оның рухани игілігіне қызмет ете береді.

Ақпарат!

Елімізде Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы мен Қазақстан Республикасының кітапханашылар Ассоциациясының бастамасымен «Бір ел – бір кітап» жалпыұлттық акциясы басталды.

Қазақстанда 2007 жылдан бері бастау алып келе жатқан бұл әдеби-көпшілік шара биыл да өз жалғасын тауып отыр.

Бұл шараның ерекшелігі, бір автордың бір кітабы немесе белгілі бір мазмұнды шығармасы таңдап алынып, ол бір жыл бойы ел ішіндегі миллиондаған оқырман назарына ұсынылады.

Биыл «Бір ел – бір кітап» акциясына Алаштың ардақты ұлы Жүсіпбек Аймауытовтың «Ақбілек» романы таңдап алынды.

Кітапхана қызметкерлері «Бір ел - бір кітап» акциясын жүргізуге арналған ұсыныстар дайындап, акцияға тұрғылықты халықтың барлығын тарту үшін жарнама науқанын кеңінен жүргізіп мәдени іс-шараларды өткізуде.