Бұлшық ет, оның типтері, құрылысы және маңызы.

• 1 слайд

  
  
  «Күлкі көңіл айнасы» тренинг
  «Күні бойы бір күле алмасаң,
  Онда оны зая кеткен күнім деп есепте»
  Виктор Мари Гюгю (француз жазушысы)
  
  «Комплимент» жаттығуы
  
  
  

• 2 слайд

  Адам күлгенде 17 бұлшық еті қимылдайды.
  ♦ Күлкі адам ғұмырының ұзақ болуына ықпал жасайды;
  ♦ Иммунитетті күшейтеді;
  ♦ Жиі күлген адам стресс пен депрессияға сирек шалдығады;
  ♦ Қан айналым жүйесін жақсартады;
  ♦ Күлкі адам ағзасын тазартады;
  ♦ Сұлу болам десеңіз әрдайым күліп жүріңіз!
  

• 3 слайд

  
  
  Туысым, досым, жұрағат
  Әрбір сабақ үйрену, ұғу ұлағат.
  Әрбір ісім тірлік, тірек, адамдық,
  Әрбір сөзім шындық, бірлік, адалдық.
  

• 4 слайд

  II. Бас қаңқасы, Тұлға қаңқасы, Аяқ-қол қаңқасы топтарына тапсырмалар арқылы бөлу. Адам қаңқасынан сүйектерді көрсету
  Маңдай, төбе сүйектері, танау, таңдай сүйектері, тіл асты сүйектері
  Мойын, бел, арқа омыртқалары, қабырға, төс сүйегі
  Бұғана жауырын, ортан жілік, кәрі жілік, башпай сүйектері
  Самай, шүйде, көз ұясы сүйегі, астыңғы жақ
  Сегізкөз, құйымшақ, қабырға, төс
  Тоқпан жілік, шынтақ сүйек, толарсақ, табан сүйектері
  Үстіңгі жақ сүйегі, кеңсірік сүйектері, маңдай, төбе сүйектері
  Құйымшақ, мойын, арқа омыртқалар, төс, қабырға
  Қолбасы сүйектері, жамбас, ортан жілік, асықты жілік
  
  

• 5 слайд

  Биологиялық диктант.
  1. Сүйектерді жалғастырып тұрған буындағы байланыстың зақымдануы .................... .............. деп аталады.
  2. Оқыс қимылдағанда буын сүйектерінің орнынан таюы ................... ............. деп аталады.
  3. Сүйектің сынуының ................. және ......................... деп аталатын екі түрі бар.
  4. ................... .................. сүйек ұштары бұлшық еттерін, қан тамырларын, теріні, жүйкені жарақаттайды.
  5. Аяқ- қол сүйектері сынған кезде ........................ салып, байлап, жедел жәрдем шақыру қажет.
  6. Қаңқаның зақымдануына .............. ..................., ..................... ..............., ................ ............... жатады.
  
  сіңірдің созылуы
  буынның шығуы
  ашық
  жабық
  Ашық сынықта
  шендеуіш
  сіңірдің созылуы
  буынның шығуы
  сүйектің сынуы
  

• 6 слайд

  
  
  «Мен – саған, сен – маған. (әр топ оқушылары бір біріне сұрақтар қояды)
  
  

• 7 слайд

  І. Қызығушылықты ояту
  
  Антивирус
  25 сөз берілген, тізбектегі тек адамның тірек – қимыл жүйесіне байланысты сөздерді дәптерге жазады.
  

• 8 слайд

  Сүйекқап, рефлекс, оссеин, жұлын, остеон, буын, шеміршек, ми, бұлшықет, жүйке, жамбас, түйін, құтыша жасушалар, төс, қарашық, жауырын,балғашық, қас, сколиоз, мұрын, дабыл жарғағы, иық, анализатор, омыртқа,тироксин.
  

• 9 слайд

  
  
  Сүйекқап, рефлекс, оссеин, жұлын, остеон, буын, шеміршек, ми, бұлшықет, жүйке, жамбас, түйін, құтыша жасушалар, төс, қарашық, жауырын,балғашық, қас, сколиоз, мұрын, дабыл жарғағы, иық, анализатор, омыртқа,тироксин.
  
  

• 10 слайд

  
  
  
  Бейне көрініс көрсету
  Мектептің дене тәрбиесі мұғалімі Әсел Елемесовнаның үйірме сабағынан.
  

• 11 слайд

  Сабақтың тақырыбы:
  Бұлшық ет, оның
  типтері, құрылысы
  және маңызы. Адам
  организміндегі
  бұлшық еттердің
  негізгі топтары.
  
  

• 12 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  1. Білімділік: Бұлшықеттердің маңызы мен құрылысы туралы білім беру;
  
  2. Дамытушылық: Оқушылардың заман талабына сай сапалы биологиялық білім дағдыларын, дүниетанымын қалыптастыру, табиғаттың біртұтастылығы туралы көзқарастарын, шығармашылық қабілеттерін дамыту;
  
  3. Тәрбиелік: Адам ағзасының құрылыс ерекшеліктерін меңгере отырып, салауатты өмір сүруге, денсаулықты қадірлеуге, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
  
  Әдісі: СТО технологиясының элементтері
  
  Көрнекілігі: кестелер, суреттер, муляждар,электрондық оқулық, видеоматериалдар
  
  

• 13 слайд

  
  
  Проблемалық сұрақ: Бұлшық ет деген сөзді естігенде ойымызға не түседі?
  
  

• 14 слайд

  
  
  Сергіту сәті
  

• 15 слайд

  Бұлшықет қызметі
  Қозғалыс
  Қорғаныс
  

• 16 слайд

  
  
  
  
  
  Бұлшықет қызметі
  

• 17 слайд

  Топтастыру. Бұлшықеттің маңызы топтастыру жұмысы
   
  
  қозғалыс дене пішінін жасаушы Бұлшықет қызметі
  энергетикалық қорғаныш
  
  
   
  

• 18 слайд

  Бұлшықет эволюциясы
  1. Ішекқуыстылар __________________ тері-бұлшықет жасушалары
  2. Жалпақ құрттар__________________ тері-бұлшықет қапшығы
  3. Жұмыр құрттар __________________ тері-бұлшықет қапшығы
  4. Буылтық құрттар ________________ тері-бұлшықет қапшығы
  (бірыңғай салалы, сақиналы )
  5. Ұлулар _____________________ жекелеген бұлшықет қабаты
  6. Буынаяқтылар _______________ көлденең жолақты талшықтар
  7. Балықтар ___________________ бір типті, таспа тәрізді
  8. Қосмекенділер _______________ аяқ бұлшықеттері дамыған
  9. Жорғалаушылар _____________ қабырғааралық бұлшықеттер дамыған
  10. Құстар ____________________ кеуде, бұғанақасты, аяқ, мойын,
  қабырғааралық бұлшықеттер жақсы
  дамыған
  11. Сүтқоректілер _____________ көкет, ымдау, шайнау, арқа, аяқтардың
  бұлшықеттері жақсы дамыған
  

• 19 слайд

  Бұлшық ет – адамда, омыртқалы жануарларда және көптеген омыртқасыздарда денені қозғалысқа келтіретін мүше. Оның негізін бұлшық ет талшықтары құрайды.
  Миология – бұлшықеттер жүйесі туралы ілім
  

• 20 слайд

  Бұлшықеттің сыртқы құрылысы
  Басы
  Денесі
  Құйрығы
  

• 21 слайд

  Бұлшықеттің ішкі құрылысы
  Миофибриллдер
  Бұлшықет талшығы
  Бұлшықет шоқтары
  

• 22 слайд

  Қосымша элементтері
  Фасция
  Дәнекер
  ұлпасы
  

• 23 слайд

  ІІ. Мағынаны тану
  
  Электрондық оқулық бойынша «Бұлшықеттің маңызы мен құрылысы» тақырыбы баяндалады және мәтінмен жұмыс
  Постер қорғау
  
  

• 24 слайд

  Бұлшық ет құрылысы
  Бірыңғай салалы: Ішкі мүшелер, тамырлар қабырғасын құрайды
  бір ядролы, ұршық тәрізді жасушалардан тұрады. Олар арқылы қозу баяу жүреді және жиырылуы адам еркінен тыс жүзеге асырылады.
  Көлденең жолақты қаңқа: Қаңқа сыртында орналасады. Көлденең жолақты талшықтардан тұрады. Талшықтар ішінде нәруыз жіпшелері өтеді. Талшықтардан бұлшық ет шоғырлары, одан бұлшық ет түзілген. Ол сіңірге айналатын дәнекер ұлпасымен жабылған. Сіңір арқылы сүйек ойысына, төмпешігіне бекініп, қаңқаны қозғалысқа келтіреді.
  Көлденең жолақты жүрек бұлшық еті
  
  
  
  

• 25 слайд

  Бұлшық еттердің негізгі топтары
  
  Бас және
  Мойын Тұлға Аяқ-қол
  
  

• 26 слайд

  Бас бұлшық еттері
  Шайнау мимикалық
  Бас бұлшық еттері Бет бұлшықеттері
  Орналасуы Орналасуы
  Үстіңгі, астыңғы жақ сүйектері Көз және ауыз айналасында
  арасында
  Қызметі Қызметі
  Тамақты шайнағанда, сөйлегенде Көз және ауыз ашып-жабу;
  астыңғы жақ сүйектерін қозғалысқа Бет-әлпетті өзгертеді;
  келтіреді Сөйлеуге қатысады
  
  

• 27 слайд

  Мойын бұлшық еттері
  Орналасуы
  - мойында;
  -тері астында кеуде-бұғана емізікті бұлшық ет
  
  Қызметі
  - бас тепе-теңдігі;
  - бас пен мойын қозғалысы;
  - жұту
  
  

• 28 слайд

  Арқа бұлшық еттері
  Орналасуы
  - арқада, трапеция тәрізді, кең көлемді, ромб тәрізді, т.б.
  
  Қызметі
  
  - Денені тік ұстайды;
  - жауырынды, басты, мойынды қозғалтады;
  - Тыныс алған кезінде қозғалысқа келеді
  
  
  

• 29 слайд

  Қол бұлшық еттері
  Орналасуы
  Иық белдеуінде
  Қолда
  Қызметі
  Иық пен жауырынды қозғалтады
  Қызметі
  Қолды қозғалтады (бицепс қолды бүгеді, трицепс қолды жазады)
  
  

• 30 слайд

  Аяқ бұлшық еттері
  Жамбас белдеуі (бөксенің үлкен, ортаңғы, кіші бұлшық еті)
  Денені тік ұстау
  Жамбас белдеуін қозғалтады
  Санның төрт басты бұлшық еті
  Тізе буынын жазады
  Санды жамбас-сан буынында бүгеді
  Балтырдың үш басты бұлшық еті
  Тізе буынында аяқты бүгеді
  
  

• 31 слайд

  Бұлшық ет сыртқы пішініне қарай
  Қысқа және жуан
  Омыртқа жотасының астыңғы терең қабатында жатады
  
  Ұзын және жіңішке
  Аяқ пен қолда болады
  
  жалпақ
  Тұлғада кездеседі
  
  

• 32 слайд

  Термин сөздермен жұмыс
  1. Миология – бұлшық еттер жүйесі туралы ілім
  2. Миозин – бұлшық ет талшығындағы нәруыз
  3. Көкет (диафрагмма) – кеуде қуысын құрсақ құысынан бөліп тұрған бұлшық ет
  4. Бицепс – екі басты бұлшық ет
  5. Трицепс – үш басты бұлшық ет
  6. Миофибрилл – бұлшық ет талшықтары
  

• 33 слайд

  Сәйкестендіру тестісі.
  Қаңқа сүйектерінде кездесетін
  бұлшықет. (600)
  2. Адам ағзасындағы сүйектің
  саны қанша? (жиырылғыштық)
  3. Адам ағзасындағы бұлшық еттің
  саны қанша? (Көлденең жолақты)
  4.Бетке бейне бір өзгеріс беретін
  бұлшықеттер. (диафрагма)
  5.Қабырға аралық бұлшықеттер қандай
  бұлшықеттер? (жалпақ)
  6.Кеуде мен құрсақ бөлімді бөліп
  тұрған қандай бұлшық ет? (мимика)
  7.Жауырын,жамбас қандай сүйектерге
  жатады? (бірыңғай)
  8.Бұлшықеттің ең басты қасиеті
  не болып табылады? (200)
  

• 34 слайд

  9.Бұлшықет қызметі (бірыңғай салалы)
  10.Бұлшық ет сыртындағы ұлпа (тұлғада)
  11.Бұлшықет талшықтары не
  деп аталады? (тігінші)
  12.Ұршық тәрізді бұлшықет
  ұлпасы қандай
  бұлшықеттерге тән? (қорғаныс, қозғалыс)
  13.Адам денесіндегі ең үлкен
  бұлшықет қандай? (миофибрилла)
  14. Қол бұлшықеттері (дәнекер)
  15. Жалпақ бұлшықеттер
  кездеседі (екібасты, үшбасты)
  

• 35 слайд

  Семантикалық карта
  +
  +
  +
  +
  +
  +
  +
  

• 36 слайд

  Тест жұмысы
  Адам қаңқасы қанша сүйектен тұрады?
  А) 160 б) 206 в) 250
  2. Омыртқа жотасы қанша омыртқадан тұрады?
  А) 40-45 б) 25-30 в) 33-34
  3. Омыртқа жотасы неше бөліктен тұрады?
  А) 6 б) 8 в) 5
  4. Садақ сүйек қай жерде орналасқан?
  А) аяқта б) қолда в) мойын омыртқада
  5. Жалпақ үшбұрышты сүйек қалай аталады?
  А) бұғана б) жауырын в) қабырға
  

• 37 слайд

  6. Сүйектің қозғалмалы байланысы қалай аталады?
  А) буын б) омыртқа в) тобық
  7. Шүйде (қарақұс) бөлігі қай жерде орналасқан?
  А) тұлға сүйегінде б) бас сүйекте в) төс сүйегінде
  8. Сүйектің құрамында қанша % органикалық заттар бар?
  А) 20 % б) 30 % в) 10 %
  9. Адамның қаңқасы неше жасқа дейін өседі?
  А) 22-25 жас б) 15-20 жас в) 30-35 жас
  10. Сүйекті зерттейтін ғылым қалай аталады?
  А) эндокринология б) ортопедия в) орнитология
  
  

• 38 слайд

  Тест жауаптары:
  1.Б
  2.В
  3.В
  4.А
  5.Б
  6.А
  7.Б
  8.Б
  9.А
  10.Б
   
  

• 39 слайд

  БАҒАЛАУ
  
   9-10- «5»
   6-8 - «4»
   3-5- «3»
   
  0-2 - «2»
  
  

• 40 слайд

  Ой толғаныс
  Мақалдың жалғасын табу
  Шымырдың сезімі ..... ( )
  Білім баста
  ------------------ ( )
  Білек сүріндіре алмағанды
  ----------------------- ( )
  Білегі күшті бірді жығады
  ---------------------- ( )
  Сергек
  Күш білікте
  Білім сүріндіреді
  Білімі күшті мыңды
  жығады
  

• 41 слайд

  Бұлшық ет туралы қызықты деректер
  1. Сүйектерді қозғалысқа келтіретін, мықты да нәзік бұлшық ет жайлы қызықты деректерді біліп жүріңіздер. 
  2. Мамандардың айтуынша адам денесінде 400-ден 680-ге дейін бұлшық ет түрлері бар. Бірақ олардың нақты санын айту мүмкін емес. 
  3. Сіздің салмағыңыздың  40%-ы, яғни 20-30 кг бұлшық еттерге тиісті.  
  
  

• 42 слайд

  4. Адам денесіндегі ең үлкен бұлшық ет – сан бұлшық еті. Ол денедегі ең үлкен жамбас сүйегін қозғалысқа келтіреді.
  5. Бұлшық еттердің ең көп шоғырланған жері – адамның беті. Осы себепті біздің мимикамыз сан алуан түрлі бола алады. 
  6. Адам денесіндегі ең мықты бұлшық ет жақтың бұлшық еті екен. Сіз тамақ шайнағанда ол 190 кг күшпен қыса алады. 
  7. Аяқты қозғалысқа келтіретін бұлшық еттердің саны 19 екен. Олар бір-бірімен байланысқан жұмыс нәтижесінде табаныңызды қозғалтады.
  
  

• 43 слайд

  8. Ал бір қадам жасау үшін сіздің 200 бұлшық етіңіз іске қосылады. Күнделікті орташа бір адам 10 000 қадам жасайтынын есепке алсақ, аяқ бұлшық еттері өте мықты екенін айта аламыз. 
  9. Сүйісу беттің 30 бұлшық етін қозғалтады.
  10. Жүрек адам денесіндегі мықты бұлшық еттердің бірі. Өз күшімен ғана ол адам ағзасындағы бар қанды 4 қабатты үйдің биіктігіне көтере алады.
  11. Сіздің денеңіздегі бұлшық еттің 50%-ы аяқ бұлшық еттері, 30%-ы қолға, 20%-ы бас және басқа бөліктерге тиесілі.
  
  

• 44 слайд

  12. Қарапайым күлкі адам бетінің 40 бұлшық етін іске қосады. 
  13. 10 жылда адам өзінің бұлшық етінің 3%-ын жоғалтады. 
  14. Бұлшық еттердің саулығы адам өмірінің ұзақтығына тікелей әсер етеді екен. Сондықтан бұлшық еттерді жаттықтырып, шымыр қылу өте маңызды.  
  
  
  

• 45 слайд

  
  
  VІII.Үйге тапсырма беру.
  1. § 27- Оқып келу.
  2. №2,3 кестені толтыру.
  3. Сөзжұмбақ құрастыру.
  
  

• 46 слайд

  Қосымша қызықты деректер. Сен эмоцияларыңды басқара аласың ба?
  Бүкіл әлемде эмоциялар адамның бетінен бірден көрінеді. Психологтар негізгі 6 эмоцияны бөліп қарайды және олардың әрқайсысы үшін өзіндік бет-әлпет тән, олар біздің тегімізде қалыптасқан.
  

• 47 слайд

  1 2 3
  
  
  
  4 5 6
  

• 48 слайд

• 49 слайд

  Жалған күлкіні тап
  *Табиғи күлкі кезінде еріндер біршама кең жазылады. Адам шын күлген кезде оның шықшыттары сәл жоғары көтеріліп, көздері сығырайып кетеді.
  *Күлкі жалған болса, тек адамның еріндері ғана қозғалады, ал көздері суық әрі бейтарап қалпында қалады.
  

Краткое описание документа:

1. Білімділік: Бұлшықеттердің маңызы мен құрылысы туралы білім беру;

2. Дамытушылық:Оқушылардың заман талабына сай сапалы биологиялық білім дағдыларын, дүниетанымын қалыптастыру, табиғаттың біртұтастылығы туралы көзқарастарын, шығармашылық қабілеттерін дамыту;

3. Тәрбиелік: Адам ағзасының құрылыс ерекшеліктерін меңгере отырып, салауатты өмір сүруге, денсаулықты қадірлеуге, ұқыптылыққа тәрбиелеу.