Ботаника - өсімдіктер жайлы ғылым

6 сынып.

Күні:

Сабақтың тақырыбы :  Ботаника - өсімдіктер жайлы ғылым

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға өсімдіктер дүниесін, олардың түрлерін, жалпы құрлысы жайлы білім беру.

Сабақтың міндеті:

А) білімділік:     оқушыларды ботаника ғылымымен таныстыру. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы жайлы  мәлімет беру.  

Ә) дамытушылық: Оқушылардың шығармашалық ойлау қабілеттерін арттыру. Пәнге деген ғылыми көзқарастарын қалыптастыру.

Б) тәрбиелік: Қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Кіріспе сабақ.

Сабақтың көрнекілігі: өсімдіктердің суреттері, сызба - нұсқа.

Сабақтың әдісі: түсіндіру,суреттеу, баяндау, сұрақ- жауап, терминдермен жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, бейнелі суреттер, қосымша мәліметтер.

Сабақтың формалары: жеке, топпен жұмыс.

Сабақтың барысы:

                             І. Ұйымдастыру

                             ІІ.Оқушының білімін тексеру

                             ІІІ. Жаңа сабақ

                             ІV. Жаңа сабақты бекіту

                              V. Қорытынды

                             VІ. Бағалау

                             VІІ. Үйге тапсырма

І. Ұйымдастыру. а) Сәлемдесу ә) Түгелдеу б) Оқушылардың назарын оратға аудару

ІІ.Оқушының білімін тексеру.

1. Жер бетіндегі тірі ағзаларды атаңдаршы?

2. Өсімдіктердің қандай түрлері бар?

3. Өсімдіктердің адам өміріндегі маңыздылығы?

Жаңа сабақтың мақсат- міндетін түсіндіру: Ботаника ғылымы жайлы мәлімет бере отырып, оқушылардың ойлау белсенділігін,биологиялық  терминдер қорын молайту, қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.

ІІІ. Жаңа сабақ

         Биология ғылымын және оның саласы ботаника ғылымын түсіндірем.

         Биология (грекше: «биос» - тіршілік, «логос» - ғылым) – тірі  табиғатағы өзгерістердің жиынтығын зерттейді. Ол тірі ағзалардың шығу тегін, дамуын, олардың өлі табиғатпен байланысын және құрылысы мен таралуын, т.б. зерттейтін ғылым.

         "Биология" ұғымы   табиғат жайлы ғылымның атауы ретінде француз ғалымы Жан Батис Ламарктің 1802 жылғы "Гидрология" еңбегінде жарық көргеннен бастап қолданыла бастады.

 

             Ботаника - өсімдіктер туралы ғылымдардың жиынтығы, биологияның бір саласы; өсімдіктер дүниесін зерттейтін ғылым.

         Ботаника ғылымы б.з.б. 4-ғасырдан бері белгілі. Оның негізін салушы грек жаратылыстанушысы және философы Теофраст (б.з.б. 372 — 287 ж.). Ол 500-ге жуық өсімдік түрлерін сипаттап, олардың құрылысы мен көбеюі, дара жарнақтылар мен қос жарнақтылардың айырмашылықтары туралы Ботаникаға ғыл. мәліметтер мен терминдер енгізді.

         Біртіндеп адамдардың биология саласындағы білімі мен көзқарасы кеңи түсті.Тірі табиғатты жүйелеп, танып білуге әрекет жасап, еңбектенгендер көне дәуір философтары мен дәрігерлері еді. Олардың қатарына   орта ғасырдың аса ірі, маңызды ғылыми табыс- Карл Линней жасаған- өсімдіктер мен жануарларды жүйелеуі болды.

         Барлық тірі ағзалар қасиетіне қарай бір-бірінен ерекшеленеді. Сондықтан да ғалымдар, оларды дүние деп аталатын үлкен топтарға  бөліп қарастырды.

         Тірі ағзалар дүниелері- құрылысы, қоректенуі және тіршіліктері ұқсас тірі ағзалардың үлкен тобы. Биология мамандары тірі ағзаларды бірнеше топтарға: өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар, бактериялар және т.б. бөледі.

         Өсімдіктер дүниесі өзінің саналуандылығымен ерекшеленеді. Олардың 500 мыңға жуық түрі бар. Ал, Қазақстанда өсімдіктердің 15 мыңдай түрі кездеседі. Оның 2 мыңнан астамы- балдырлар, 5 мыңдайы- саңырауқұлақтар, 600 - ге жуығы- қыналар, 500- ге жуығы мүктеәрізділер және 6 мыңнан астамы -жоғары сатылы өсімдіктер.

         «Қызыл кітап» сирек кездесетін және жойылып кету қауіпі бар өсімдіктер мен жануарлар түрлерін қорғау мақсатымен жазылған. Қазақстанда «Қызыл кітап» тұңғыш рет 1978 жылы шықты. Онда омыртқалы жануарлардың  сиреп бара жатқан түрлері тіркелді. Екінші басылымы 1991 жылы, үшінші басылымы 1996 жылы шықты. Мұнда балықтардың 16, қосмекенділердің 3, жорғалаушылардың 10, құстардың 56, сүтқоректілердің 40 түрі енгізілген. Өсімдіктерге арналған Қазақстанның «Қызыл кітабы» 1981 жылы жарық көрді. Бұл кітапта өсімдіктердің 303 түрі сипатталған.

Елімізде өсімдіктері мен жануарлары арнай қорғалатын тұтас табиғи аймақтар – қорықтар ұйымдастырылған:

Бұлардан басқа өсімдіктер мен жануарлардың жекелеген түрлерін қорғау мақсатында 57 қорықша, 7 ұлттық саябақ (Алтынемел, Баянауыл, Көкшетау, Іле Алатауы, Қарқаралы, Қатонқарағай, Шарын) ұйымдастырылған. Табиғат қазынасы сарқылмас қор емес. Адам игілігіне пайдалану, қайта қалпына келтіру ісі адамның қамқорлығының арқасында жүзеге асады.

Сөздікпен жұмыс.

Биология- тірі ағзаларды зерттейтін ғылым

Ботаника- өсімдіктер туралы ғылым

Суретпен жұмыс: Оқушыларға әр түрлі өсімдіктің суреті таратылады. Оқуышларға уақыт беріледі, сонан соң әр оқушы сол өсімдікке сипаттама береді.

ІV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Биология ғылымы нені зерттейді?

2.Оның қандай салалары бар?

3.Ботаника нені зерттейді?

4.Өсімдіктер мен жануарларды қорғауда қандай шаралар қолданылады?

5. Өсімдіктердің адам өміріндегі маңызы?

6. Өсімдіктерді қорғау шаралары?

V.Қорыту.

 VІ. Бағалау

VІІ. Үйге тапсырма:§1. Ботаника- өсімдіктер жайлы ғылым.

Жойлып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер жайлы хабарлама жазып әкелу.