Сабақтың тақырыбы: Цитология
негіздері.
Жасушаның
химиялық құрамы.
(Жасушаның
зерттелу тарихы,
жасушаның
құрамындағы бейорганикалық және органикалық заттар).
Сабақтың мақсаты:Цитология
жасуша теориясын зерттейтін ғылым екендігін түсіндіру. Оқушыларды
жасушаның химиялық құрамымен таныстыру. Биоэлементтер
деп аталу себебіне тоқталып, микро- және
макроэлементтердің жасуша тіршілігіндегі қажеттілігіне баса назар аудару. Органикалық
қосылыстардың маңызын түсіндіру.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
бөлімі.
2. Негізгі
бөлім.
Жаңа
сабақ түсіндіру.
3. Қорытынды
бөлім.
4. Бекіту
сұрақтары.
5. Үйге
тапсырма.
1. Ұйымдастыру
бөлімі.
Сәлеметсіздерме? Оқушыларды
түгелдеп,
сабақта
жоқ оқушыларды белгілеу.
2. Негізгі
бөлім.
Тақырыптың
түйіні:
n жасушаны зерттеудегі
ғылыми жаңалықтар;
n жасушы теориясын
қалыптастырудағы ғалымдардың еңбектері;
n жасушаны зерттеудің
негізгі әдістері;
n жасушаның атомдық, молекулалық
құрылымы;
n су, оның
молекулалық құрылымы және жасуша тіршілігіндегі маңызы;
n минералды тұздардың
және маңызды катиондар мен аниондардың жасуша тіршілігіндегі маңызы;
n көмірсулардың
құрамы,
қарапайым
және күрделі көмірсулар;
n моносахаридтер, дисахаридтер, олардың
түрлері мен табиғатта таралуы;
n көмірсулардың
тіршіліктегі маңызы;
n липидтердің құрамы, құрылысы;
n қаныққан және
қанықпаған май қышқылдарының ерекшеліктері;
n липидтердің қызметтері;
n нәруыз, оның
тіршіліктің тірегі екендігі;
n нәруыз молекуласын
зерттеген ғалымдар;
n нәруыз молекуласының
құрылысы мен құрылымы;
n аминқышқылдары, олардың
түрлері;
n нәруыздың қасиеттері, қызметтері;
n нуклеин қышқылы, ДНҚ –ң
құрылымы;
n ДНҚ-ның екі
еселенуі.
М. Месельсон
мен Ф.
Сталь
еңбектерімен таныстыру;
n РНҚ-ның түрлері, құрылысы
мен қызметтері;
n АТФ-тың құрылымы
мен қызметтері.
3. Қорытынды
бөлім.
- Жасуша
– барлықтірі ағзалардың ең кіші өлшем бірлігі.
- Әртүрле
ағзалардың жасушалары құрылысы, құрылымы және
химиялық құрамы,
зат
алмасуы және негізгі тіршілік әрекеттері жөнінен ұқсас.
- Жасушалар
бөліну арқылы көбейеді.
- Берілген
сызбанұсқаны негізге ала отырып, қорытындылау:
Көмірсулардың оның
қасиеттері жасушадағы
ролі
құрылымы
молекуланы құруға қатысатын
атомдардың орналасу
реті.
Майдың құрамы------майдың
қасиеттері-------майдың
жасушадағы
ролі
молеку
ланы құруға
қатысатын атомдар
Жасушаны
құрамы.
Жасушаның
заттары
|
Құрамындағы
элементтер
|
Молекулалық
масса
|
Негізгі
қасиеттері
|
Жасушадағы
ролі
|
|
|
|
|
|
4. Бекіту сұрақтары.
Оқушылардың логикалық
ойлауын дамыту мақсатында мынадай сұрақтар беріледі:
¤ дәнді дақылдар
өнімділігін арттыруда азоттың қандай маңызы бар?
¤ сүйек ұлпасын
жетілдіруде қандай элементтер қажет?
¤ йодтың жетіспеуінен
адам қандай ауруға ұшырайды?
¤ биоэлементтердің
қандай қасиеттері олардың тірі табиғатта кеңінен таралуына әсерін тигізеді?
¤ тірі ағзалар
тіршілігін тоқтатқанда олардың химиялық құрамында қандай өзгерістер болады?
¤ нәруыз бен
май молекулаларының арасында қандай байланыс бар? Ол байланыстың
жасуша тіршілігіндегі маңызы неде?
¤ «Орақ
пішінді жасушалы анемия» ауруының пайда болу себептері неде?
¤ анемия ауруына
қай елдің адамдары жиі шалдығады? Себебі неде?
¤ не себептен
нәруызды полимер дейді?
¤ аминқышқылдарының
арасын қандай топтар байланыстырады?
¤ пептидтік байланыс
дегеніміз не?
5. Үйге
тапсырма.
Тақырыптың соңындағы
берілген кестелерді толтыру.
«Нәруыз
– тіршіліктің көзі», «Нәруыздың қасиеттері» деген
тақырыпта реферат дайындап келу.
Сабақтың тақырыбы: Жасушаның
құрылысы мен атқаратын қызметтері.
Сабақтың мақсаты:Эукариот
жасушаларының құрылысы, жасуша мембранасын, жасушаның
негізгі бөлігі-
цитоплазманың
құрылымын,
жасуша
ішіндегі түрлі органоидтардың құрылысы мен атқаратын қызметтері туралы жоғары деңгейде
білім беру.
Оқушыларды
жасуша органоидтерін кестеден салыстыра отырып, ерекшелігі
мен ұқсастығын ажырата білуге үйрету.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
бөлімі.
2. Үй тапсырмасын
тексеру.
3. Негізгі
бөлім.
Жаңа
сабақ түсіндіру.
4. Қорытынды
бөлім.
5. Бекіту
сұрақтары.
6. Үйге
тапсырма.
1. Ұйымдастыру
бөлімі.
Сәлеметсіздерме? Оқушыларды
түгелдеп,
сабақта
жоқ оқушыларды белгілеу.
2. Үй тапсырмасын
тексеру.
(Сұрақ-жауап
арқылы,
бағалау)
3. Негізгі
бөлім.
Тақырыптың
түйіні:
n эукариот жасушасы
мембранасының құрылысы;
n плазмалемма, оның
құрамы;
n жасуша мембранасының
қызметтері;
n жасушааралық
байланыстар,
олардың
түрлері;
n цитоплазманың
құрамы,
оны
зерттеудегі К.
Портер
еңбегі;
n эндоплазмалық
тордың құрылысы мен жасуша тіршілігіндегі маңызы;
n эндолазмалық
тор мен гольджи жиынтығының байланысы;
n гольджи жиынтығының
құрылысы мен қызметі;
n лизосома, оның
түрлері мен қызметтері;
n митохондрияның
зерттелуі,
құрылысы
мен құрамы,
қызметі;
n пластидтердің
құрылысы,
түрлері
және қызметі;
n рибосома құрылысы, қызметі;
n жасуша орталығы, оның
қызметі;
n қозғалыс органоидтары, оның
қызметі,
вакуольдің
маңызы;
n ядро, ядроның
құрылымдық бөліктері;
n хромосома, құрылыс, маңызы;
n ядроның биологиялық
рөлі,
жасуша-біртұтас
құрылым;
n микробиология
ғылымының даму кезеңдері, микроорганизмдердің
табиғаттағы
маңызы, прокариоттар, олардың
құрылысындағы ерекшеліктер;
4. Қорытынды
бөлім.
- Тірек
конспект арқылы тарауда қамтылған материалдарды қорытындылау.
O көптеген
эукариотты жасушалар, қарапайымдардан бастап жоғары сатыдағы
жануарлар мен өсімдіктер жасушаларының құрылысы бірдей болатындығын дәлелдеу
Жасушаның негізгі бөлімдері-цитоплазма
мен ядроның
қызметтері
өзара тығыз байланысты
Ядроның
құрылысы мен қызметтері
Цитоплазма
Цитоплазма
және оның құрауыштарына сипаттама
Мембраналы
органоидтар
Эндоплазмалық
тор
Гольджи
жиынтығы
лизосома
митохондрия
пластидтер
мембранасыз
органоидтар
рибосома
вакуоль
жасуша
орталығы
қозғалыс
органоидтары
Цитоплазма Гиалоплазма
органикалық заттар
бейорганикалық
заттар
нәруыз, май, көмірсу, азотты
су, макроэлементтер, микроэлементтер,
негіздер, аминқышқылдары, тұздар (катиондар, аниондар)
ферменттер, АТФ
Трабекула
жүйесі
мембраналы органоидтер мембранасыз
органоидтар
(эндоплазмалық
тор,
митохондрия,
( рибосома, вакуоль, жасуша
орталығы
лизосома,Гольджи
жиынтығы,
т.б.)
пластидтер, т.б.)
5. Бекіту
сұрақтары.
Оқушылардың логикалық
ойлауын дамыту мақсатында мынадай сұрақтар беріледі:
¤ митохондриялар
жануарлар организмінде көп болады. Неліктен?
¤ кристалардың
маңызы және атқаратын қызметі неде?
¤ митохондрия
матриксіндегі
(50ден) аса ферменттердің
маңызы неде?
¤ белсенділігі
төменірек жасушаның ядрошығы құрамында РНҚ-сы аз
болады.
Неліктен?
¤ ядрода тұқым
қуалау қасиеті қайда сақталады?
¤ ядроның құрамы
қандай,
ядрошықтың
маңызы қандай?
¤ жасушаның ядросыз
неге тіршілік ете алмайтынын дәлелдеу керек?
¤ вирустың қауіптілігі
неде
?
6. Үйге
тапсырма.
Тақырыптың соңындағы
берілген кестелерді толтыру.
Жасуша бөлімдері
және органоидтері
|
Құрылысындағы
ерекшеліктер
|
Жасушада атқаратын
қызметі
|
|
|
|
Жасушаның құрлысы
мен қызметтері
Негізгі органоидтері
мен бөлімдері
|
Құрылысы
|
Қызметі
|
Ядро
|
Дөңгелек не
сопақша
|
|
Ядро мембранасы
|
|
Ядро шырыны
|
|
Ядрошық
|
|
Хромосомалар
|
|
Микроорганизмдердің
зерттелуі
Ғалымдардың
аты
|
Зерттеген жылдары
|
Ашылған жаңалық
|
|
|
|
Организмдер
|
Ұқсастықтары
|
Айырмашылықтары
|
Прокариоттар
|
|
|
Эукариоттар
|
|
|
Вирус
Сұрақтар
Жауаптар
Тірі ағзаға қалай енеді?
------------------------------------------------------
Одан әрі қандай процесс жүреді?
-------------------------------------------------------
Вирус жасуша ішіне түскен соң
қандай процесс жүреді?
-------------------------------------------------------
Бұл процесс қалай аталады?
-------------------------------------------------------
Вирус неге қауіпті?
-------------------------------------------------------
«СПИД ауруы неге қауіпті?», «Цитоплазманың құрлысы
мен қызметтері»
деген тақырыпта
реферат дайындап келу.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.